________________
કાળ
૨૩૯.એક પૂર્વનાં વર્ષ :
સિત્તેર લાખ ક્રોડ અને છપ્પન હજાર ક્રોડ વર્ષનું એક પૂર્વ. ચોર્યાશી લાખને ચોર્યાશી લાખથી ગુણીએ ત્યારે એક પૂર્વ થાય. (૮૪,00,000 X ૮૪,00,000=૭૦૫૬૦,૦૦,૦૦,00,000).
પર્યત ધર્મનું અસ્તિત્વ રહે છે, અવસર્પિણીના ત્રીજા આરાનો ઘણો મોટો ભાગ પણ ધર્મરહિતપણે જ પસાર થયો છે. જયારે માત્ર ચોર્યાશી લાખ પૂર્વ અને નેવ્યાશી પક્ષ કાળ બાકી રહ્યો ત્યારે તો પહેલા જિનેશ્વરનો જન્મ થાય તે પછી પણ ત્રાસી લાખ પૂર્વ અને એક હજાર વર્ષ વ્યતીત થયે ધર્મતીર્થની સ્થાપના થાય. આથી એક હજાર વર્ષ જૂન એવા એક લાખ પૂર્વ અને નેવ્યાશી પક્ષ જેટલો સમય જ આ અવસર્પિણીના ત્રીજા આરામાં ધર્મનું અસ્તિત્વ હતું.
૨૪૦. કોણ કયા અનંતે ? :
અભવી – ચોથે અનંતે, સમકિતથી ભ્રષ્ટ અને સિદ્ધો પાંચમે અનંતે. નીચેના બાવીસ - આઠમે અનંતે
(૧) બાદર પર્યાપ્ત વનસ્પતિ (૨) બાદર પર્યાપ્તા (૩) અપર્યાપ્તા બાદર વનસ્પતિ (૪) બાદર અપર્યાપ્તા (૫) સર્વ બાદર (૬) સૂથમ અપર્યાપ્ત વનસ્પતિ (૭) સૂર્મ અપર્યાપ્તા (૮) સૂક્ષ્મ પર્યાપ્ત વનસ્પતિ (૯) સૂથમ પર્યાપ્ત (૧૦) સર્વ સૂક્ષ્મ (૧૧) ભવિ (૧૨) નિગોદ (૧૩) વનસ્પતિ (૧૪) એકેન્દ્રિય (૧૫) તિર્યંચ (૧૬) મિથ્યાદેષ્ટિ (૧૭) અવિરતિ (૧૮) સકષાયી (૧૯) છદ્મસ્થ (૨૦) સયોગી (૨૧) સંસારી (૨૨) સર્વ જીવો.
આ બાવીસ આઠમે અનંતે છે અને તેઓ એકબીજાથી અધિક અધિક છે. (દ્રવ્યલોકપ્રકાશમાંથી પા.૩૦ ગાથા ૨૦૯ થી ૨૧૨)
૨૪૩.અવસર્પિણીના “છ” આરાનું વર્ણન : ૧. સુષમસુષમા | ચાર કોડાકોડી સાગરોપમ ૨. સુષમ | ત્રણ કોડાકોડી સાગરોપમ ૩. સુષમદુષમ | બે કોડાકોડી સાગરોપમ
(પ્રથમ તીર્થંકર, પ્રથમ ચક્રવર્તીનો જન્મ થાય છે.) ૪. દુષમસુષમ | બેંતાલીશ હજાર ન્યુને એક કોડાકોડી સાગરોપમ
(ત્રેવીસ તીર્થંકર, અગિયાર ચક્રવર્તી, નવ વાસુદેવ,
નવ પ્રતિવાસુદેવ અને નવ બલદેવ થાય છે.) ૫. દુષમ એકવીસ હજાર વર્ષનો. ૬. દુષમદુષમ | એકવીસ હજાર વર્ષનો. ૪ અવસર્પિણીમાં ત્રીજા આરાના નેવાશી પક્ષ બાકી રહે ત્યારે
પહેલા જિનેશ્વર સિદ્ધ થાય. ૪ અવસર્પિણીમાં ચોથા આરાના નેવ્યાશી પક્ષ બાકી રહે ત્યારે
અંતિમ જિનેશ્વર સિદ્ધ થાય. » ઉત્સર્પિણીમાં ત્રીજા આરાના નેવ્યાશી પક્ષ જાય ત્યારે
પહેલા જિનેશ્વરનો જન્મ થાય. $ ઉત્સર્પિણીમાં ચોથો આરો નેવ્યાશી પક્ષ વીત્યા પછી
અંતિમ જિનેશ્વરનો જન્મ થાય. (લઘુત્રસમાસ પા. ૧૭૩)
૨૪૧.ચાર પ્રકારે ઉપરાઉપર અનંતા :
(૧) અભવ્યજીવ અનંતા છે. (૨) તે થકી સિદ્ધના જીવ અનંતા છે. (૩) તે થકી ભવ્ય જીવ અનંતા છે. (૪) તે થકી જાતિભવ્ય જીવ અનંતા છે.
૨૪૨. ઉત્સર્પિણી અને અવસર્પિણીકાળમાં ધર્મનું અસ્તિત્વ ક્યારે ? :
ઉત્સર્પિણીના ચોથા આરાના નેવ્યાશી પક્ષ વ્યતીત થયે એ ઉત્સર્પિણીના ચોવીસમા છેલ્લા તીર્થપતિનો જન્મ થાય. એ તારક વ્યાશી લાખ પૂર્વ સુધી ગૃહસ્થવાસમાં રહ્યા પછી દીક્ષિત બન્યા બાદ એક હાર વર્ષે કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછી એક હજાર વર્ષ જૂન એક લાખ પૂર્વ જેટલો કાળ વિચરીને એ તારક નિર્વાણ પામ્યા. એ પછીથી પણ સંખ્યાત લાખ પૂર્વ
૨૪૪.પલ્યોપમનું વર્ણન : (૧) બાદર ઉદ્ધાર પલ્યોપમ : સંખ્યાતા સમય. એક વાળના બીજા ખંડ ન થાય તેવા સમયે સમયે કાઢે. કહેવા માત્ર, કામના નહીં.
વ૬ અંશો શાસ્ત્રોના જ ૧૪૫
G? અંશો શાસ્ત્રોના ૧ ૧૪૪ )
