________________
(૫) (૬) (૭) (૮) (૯)
શ્રી સુદર્શન શ્રી આનંદ શ્રી નંદન શ્રી પદ્મ (રામચંદ્ર) શ્રી રામ (બળભદ્ર) |
મોક્ષમાં મોક્ષમાં મોક્ષમાં મોક્ષમાં | પાંચમા દેવલોકમાં
૧૬૯.ચાર અને ત્રીશ ચક્રવર્તી, વાસુદેવ, બળદેવ :
મહાવિદેહમાં ઉત્કૃષ્ટથી અઠ્યાવીસ વિજયમાં અઠ્યાવીસ ચક્રવર્તી અથવા અઠ્યાવીસ વાસુદેવ અને અઠ્યાવીસ બળદેવ હોય અને તે જ વખતે જંબુદ્વીપમાં ઉત્કૃષ્ટ કાળે ત્રીસ ચક્રવર્તી આદિ હોય. અન્યથા જઘન્યથી ચાર હોય તો તે મહાવિદેહમાં જ હોય. વળી મહાવિદેહમાં જ્યારે અઠ્યાવીસ વિજયોમાં અઠ્યાવીસ ચક્રવર્તી હોય ત્યારે બાકીની શેષ ચાર વિજયોમાં ચાર વાસુદેવ અને ચાર બળદેવ હોય પરંતુ એક વિજયમાં ચક્રવર્તી અને વાસુદેવ ન હોઇ શકે – એ નિયમથી સર્વત્ર ગણતરી કરવી. (દંડક પ્રકરણમાંથી)
૧૭૦.ચક્રવર્તીનાં ચારસો વીશ રત્નો :
દરેક ચક્રવર્તીને ચક્ર, દંડ, ચર્મ, ખગ, મણિ, કાકીણી અને છત્ર : એ સાત રત્ન એકેન્દ્રિય તથા સેનાપતિ, ગાથાપતિ, વાર્ધકી, પુરોહિત, અશ્વ, હસ્તિ અને સ્ત્રી : એ સાત રત્ન પંચેન્દ્રિય મળી ચૌદ રત્નો હોય છે. ઉત્કૃષ્ટકાળે ત્રીસ ચક્રવર્તી હોવાથી જંબુદ્વીપમાં બસો દસ એકેન્દ્રિય અને બસો દસ પંચેન્દ્રિય રત્ન મળી ચોરસો વીસ રત્નો ચક્રવર્તીનાં હોય છે.
૧૬૮.નવ પ્રતિવાસુદેવ : નામ | કોના તીર્થમાં
ક્યાં ગયા (૧) શ્રી અશ્વગ્રીવ આ બધાનો સમય નરક ગતિમાં (૨) શ્રી તારક વાસુદેવના સમય નરક ગતિમાં (૩) શ્રી મેરક મુજબ સમજવો. નરક ગતિમાં (૪) શ્રી મધુકૈટભ
નરક ગતિમાં (૫) શ્રી નિશુંભ આ બધા વાસુદેવોના નરક ગતિમાં (૬) શ્રી બલી શત્રુઓ હોય છે. નરક ગતિમાં (૭) શ્રી પ્રદ્યાદ
નરક ગતિમાં (૮) શ્રી રાવણ
નરક ગતિમાં (૯) શ્રી જરાસંઘ
નિરક ગતિમાં ઉપર મુજબ ૨૪ તીર્થકર, ૧૨ ચક્રવર્તી, ૯ વાસુદેવ, ૯ બળદેવ, ૯ પ્રતિવાસુદેવ મળી ૬૩ શલાકાપુરુષ થયા. તેમના પિતા પર, માતા ૬૧, શરીર ૬૦, જીવ પ૯ છે. તે આ રીતે : શ્રી શાંતિનાથ, શ્રી કુંથુનાથ, શ્રી અરનાથ એ ત્રણ તીર્થકરો તે જ શરીરે ચક્રવર્તીપણું પામ્યા હોવાથી ત્રણ શરીર ઓછાં થવાથી શરીરો ૬૦ અને ચોવીશમા શ્રી મહાવીરસ્વામીનો જીવ ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવ હોવાથી જીવો પ૯ થાય છે. ત્રણ તીર્થકરો જ ચક્રવર્તી થવાથી તેમની ત્રણ માતાઓની સંખ્યા ઓછી થતાં માતાઓ ૬૦થઇ પરંતુ ચોવીસમા તીર્થંકરની એક માતા દેવાનંદા વધુ હોવાથી સંખ્યા ૬૧ થઇ. હવે વાસુદેવ તથા બળદેવની માતા જુદી છતાં પિતા તો એક જ હોવાથી ૬૦માંથી ૯ ઓછા થાય, પરંતુ ચોવીશમાં ભગવાનને તો ઋષભદત્ત પણ બીજા પિતા હોવાથી પિતાની સંખ્યા બાવન થાય છે.
૧૭૧.તેર અઠ્ઠમ ચક્રવર્તીના :
(કાલલોકપ્રકાશ સર્ગ-૩૧, ગા.૯૧-૯૩, પા.૩૫૭)
દિગ્વિજયમાં માગધ, વરદામ અને પ્રભાસ ; એ ત્રણ તીર્થ, ગંગા અને સિંધુ દેવી, વૈતાઢ્ય કુમાર દેવ, બે ગુફાના સ્વામી કૃતમાલ અને નફતમલ દેવ, હિમવગિરિ દેવ, વિદ્યાધર રાજાઓ, નવ નિધાનો, રાજધાનીપ્રવેશ અને અભિષેક - આ તેર પ્રસંગે ચક્રી અટ્ટમ કરે અને તેમાંના ત્રણ તીર્થ તથા હિમવંતપર્વત : એમ ચાર ઠેકાણે બાણ મૂકે. (એનપ્રશ્ન પા.૧૬૬માં ૧૧ (x બે ઓછા) જણાવ્યા છે તે જંબુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિના આધારે.)
૧૭૨.અક્ષૌહિણી સેનામાં સંખ્યા :
૨૧૮૭૦ હાથી, ૨૧૮૭૦ રથ, ૬૫૬૧૦ ઘોડા અને ૧૦૯૩૫૦ સૈનિકો હોય છે. (જયાનંદ કેવળીચરિત્રભાષાંતરમાંથી પા. ૩૬૭)
અંશો શાસ્ત્રોના % ૧૧૦ છે.
વિ અંશો શાસ્ત્રોના ૧ ૧૧૧ )
