Ansho Shastrona

Author(s): Amarguptasuri, Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious

Page 71

અર્થ: (૧) કામની ઇચ્છા (૨) મેળવવાની ચિતા (૩) સ્મરણ (૪) ગુણકીર્તન (૫) ઉદ્વેગ (૬) પ્રલપન (જેમ-તેમ બોલવું) (૭) ઉન્માદ (૮) અંગદાહ વગેરે વ્યાધિનો સંભવ (૯) જડતા (૧૦) મરણ (કામની પ્રાપ્તિ નહીં થવાથી મરવા તૈયાર થાય.).
(૪) રિદ્ધિગારવ : શ્રાવક પોતાના કરવા અર્થે જો હું ધર્મકરણી કરીશ તો
આ શ્રાવક મારા થશે અને એનાથી મારું ગુજરાન થશે એવી બુદ્ધિએ
કરીને ધર્મકરણી કરવી તે. (૫) શુદ્ર-અગંભીર : પારકાનાં છિદ્ર ખોળે . લોકોના ગુણને ઢાંકે અને
પોતાના ગુણનો ઉત્કર્ષ કરે. (૬) લોભ : ધન, ધાન્ય, વસ્ત્રાદિ મેળવવા માટે અશક્ત રહે. (૭) દીન: મારું શું થશે ? વગેરે આગામી કાળની ચિંતા કરે. (૮) મત્સર : પારકાના ગુણને સહન ન કરે. (૯) ભયવાન : પૌગલિક વસ્તુના વિયોગનો ભય રાખે. (૧૦) શઠ : દંભી-કપટી. (૧૧) અજ્ઞાન : સર્વ વસ્તુનો અજાણ.
૧૯૮.અસત્ય બોલવાનાં નિમિત્તો :
ક્રોધ, માન, માયા, લોભ, કામરાગ, સ્નેહરાગ, દૃષ્ટિરાગ, દ્વેષ, હાસ્ય, ભય, લજ્જા, ક્રીડા, રતિ, અરતિ, દાક્ષિણ્ય, વાચાળપણું, વિષાદ (શોક) વગેરે કોઇ દુષ્ટ આશયથી બોલાય તે સઘળું અસત્ય છે. અન્યને નુકસાન માટે થતું હોવાથી અસત્ય માન્યું છે. તત્ત્વથી, સંતોને હિત કરે તે સત્ય” એવો અર્થ કહેલો છે એટલે અર્થોપત્તિથી બીજાને પીડા થાય તેવું સત્ય વચન પણ અસત્ય છે. (ધર્મસંગ્રહ ભા.૧, ૨જા વ્રતના સ્વરૂપની ૨૬મી ગાથા અને સંબોધપ્રકરણમાં શ્રાદ્ધવ્રતાધિકારની ૧૬મી ગા.)
૧૫. નરકના ચાર દ્વાર :
चत्वारो नरकद्वाराः, प्रथमं रात्रिभोजनम् । परस्त्रीगमनं चैव, सन्धानानन्तकायिके ।
(૧) રાત્રિભોજન (૨) પરસ્ત્રીગમન (૩) સંધાન (બોળ અથાણાં) અને (૪) કંદમૂળાદિ અનંતકાયભક્ષણ – આ ચાર નરકનાં દ્વાર છે.
૧૯૬. સાત પ્રકારના ચોર :
चोरश्चौरापको मंत्री, भेदज्ञाः काणकक्रयी। મન્ન: સ્થાન શૈવ, વીર: સવધ: મૃત: I (નીતિશાસ્ત્ર)
(૧) ચોરી કરનાર. (૨) ચોરી કરાવનાર. (૩) એ માટે ગુપ્ત મંત્રણા કરનાર. (૪) એના મર્મને જાણનાર. (૫) ચોરીના માલને ખરીદનાર. (૬) ચોરને જમાડનાર અને (૭) ચોરને રહેઠાણ આપનાર.
૧૯૯. તેર ક્રિયાસ્થાનો : (૧) અર્થક્રિયા : પૌગલિક પદાર્થોની જરૂરિયાત પૂર્ણ કરવા કરાતી
આરંભાદિ ક્રિયા. (૨) અનર્થ : લાલસા ખાતર કે પ્રયોજન વગર અજ્ઞાનાદિથી કરાતી
આરંભાદિ ક્રિયા. (૩) હિંસા : આગળપાછળના વૈરભાવથી કરાતી ક્રિયા. (૪) અકસ્માત : એક અશુભ આચરણ કરતાં સહસા જાણબહાર બીજું
અશુભ આચરણ થઇ જાય. જેમ કે એકને મારવા જતાં બીજો
અડફેટમાં આવી જાય. (૫) દૃષ્ટિવિપર્યાસ: મિત્રને શત્રુ અગર શત્રુને મિત્ર માની રાગદ્વેષાદિથી
થતી ક્રિયા.
મૃષા : ક્ષણિક તુચ્છ પૌગલિક લાભ ખાતર અસત્ય બોલવું. (૭) અદત્તાદાન : મમતાથી સંમતિ વિના બીજાની ચીજ લેવી.
આધ્યાત્મિક : નિમિત્ત-કારણ ન હોય છતાં માત્ર મનના દુષ્ટ સંકલ્પોથી માનસિક સંતાપ અનુભવવો.
વ8 અંશો શાસ્ત્રોના + ૧૨૩ ૦
૧૯૭. ૧૦ કામદશા :
अभिलाषश्चिन्तास्मरणे गुणकीर्तनं तथोद्वेगः । प्रलपनमुन्मादो रुग् जडता मृत्युः स्मरदशास्ताः ॥
(ભક્તામરની ૧૭મી ગાથાર્થમાં) 4 અંશો શાસ્ત્રોના ૧ ૧૨૨ )