________________
૧૧૦.પર્યુષણાનાં અગિયાર કર્તવ્યો :
(૧) સંઘપૂજા (૨) સાધર્મિક ભક્તિ (3) ચૈત્યમાં મહોત્સવ કરવો. રથયાત્રા કાઢવી. તીર્થયાત્રા કરવી. (૪) સ્નાત્રમહોત્સવ (૫) દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિ કરવી (૬) મહાપૂજા (૭) રાત્રિજાગરણ (૮) શ્રુતપૂજા (આગમની પૂજા) (૯) ઉજમણું (૧૦) તીર્થપ્રભાવનાનું કાર્ય કરવું (૧૧) પ્રાયશ્ચિત્ત ગ્રહણ કરવું.
શ્રાવક સંબંધી
૧૧૧. માર્ગાનુસારીના પાંત્રીશ ગુણ : (૧) ન્યાયસંપન્ન વૈભવઃ જેણે પોતાની સંપત્તિ ન્યાયપૂર્વક પેદા કરી હોય તે. (૨) શિષ્ટાચારપ્રશંસા : જે શિષ્ટ પુરુષના વર્તનનો પ્રશંસક હોય. (૩) સમાન કુલ, શીલવાળા અન્ય ગોત્રી સાથે વિવાહ કરવો : જેનો
સમાન કુલ, શીલવાળા અન્ય ગોત્રના માણસો સાથે વિવાહ-સંબંધ
હોય તે. (૪) પાપભીરુ હોય તે : જે પાપનો ભય રાખતો હોય તે,
પ્રસિદ્ધ દેશાચાર-આચરણ રૂ૫ : જે ભોજન, પહેરવેશ આદિ
પ્રચલિત દેશાચાર અનુસાર રહેતો હોય તે. (૬) અવર્ણવાદ નહીં બોલવા તે : જે બીજાની અને ખાસ કરી રાજા
(રાજપુરુષો) આદિની નિંદા ન કરતો હોય. (૭) ગૃહસ્થ કેવા ઘરમાં રહેવું : જેનું રહેવાનું મકાન બહુ ખુલ્લા, બહુ
ગુપ્ત, ગીચ કે ઊંડાણવાળા ભાગમાં ન હોય. અવરજવર માટે અનેક
દરવાજાવાળું ન હોય. સારા પાડોશીવાળું હોય. (૮) સત્સંગ-આચરણ કરવા રૂપ : જેને સદાચારી પુરુષનો સંગ હોય. (૯) માતા-પિતાની પૂજા : જે માતા-પિતાનો ભક્તિપૂર્વક આદરસત્કાર
કરતો હોય. (૧૦) ઉપદ્રવવાળા સ્થાનનો ત્યાગ : જે યુદ્ધ, દુર્મિક્ષ કે રોગચાળા જેવા ઉપદ્રવવાળા સ્થાનનો ત્યાગ કરનાર હોય.
અંશો શાસ્ત્રોના ૦ ૬૨ છે.
(૧૧) લોકનિંદિત કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ નહીં કરવા રૂપ : જે દેશ, કાળ અને
જાતિની અપેક્ષાએ નિંદ્ય ગણાતી પ્રવૃત્તિ ન કરતો હોય. (૧૨) આવકના પ્રમાણમાં ખર્ચઃ પોતાની આવક અનુસાર ખર્ચ કરતો હોય. (૧૩) વૈભવને અનુસાર વેષ: પોતાની સંપત્તિ પ્રમાણે પહેરવેષ રાખતો હોય. (૧૪) બુદ્ધિના આઠ ગુણો મેળવવા રૂ૫ : (૧) સારી વાત સાંભળવાની
ઇચ્છા. (૨) તેને સાંભળવું. (૩) તેનો અર્થ સમજવો. (૪) તેને યાદ રાખવું. (૫) સમજેલ અર્થને આધારે તેવા જ બીજા અર્થોને સમજવા તર્ક-વિતર્ક કરવા. (૬) વિરુદ્ધ અર્થને દૂર કરવા. (૭) અર્થનું સાચું
જ્ઞાન કરવું. (૮) તત્ત્વનો નિર્ણય કરવો - આ આઠ ગુણો બુદ્ધિના છે. ૨ શ્લોક :
शुश्रूषा श्रवणं चैव, ग्रहणं धारणं तथा ।
ऊहोऽपोहोऽर्थविज्ञानं, तत्त्वज्ञानं च धीगुणाः ॥ (૧૫) નિરંતર ધર્મનું શ્રવણ : જે હંમેશાં ધર્મશ્રવણ કરતો હોય. (૧૬) અજીર્ણમાં ભોજનનો ત્યાગ : અજીર્ણ જણાતાં ભોજનનો ત્યાગ કરે . (૧૭) કાળે ભોજન કરે : કાળે એટલે ભૂખ લાગે ત્યારે શાંતભાવે પ્રકૃતિને
અનુકૂળ ભોજન કરતો હોય. (૧૮) ત્રિવર્ગની સાધના કરવા રૂપ : જે ધર્મ, અર્થ, કામ : એ ત્રણેને
પરસ્પર બાધા ન પહોંચે તેવી રીતે સેવન કરતો હોય. (૧૯) અતિથિની ભક્તિ : જે અતિથિ, સાધુ તથા ગરીબોની યથાયોગ્ય
સેવા, સત્કાર કરે. (૨૦) મિથ્યાગ્રહનો ત્યાગ : જે કોઇ દિવસ અભિનિવેશ, પૂર્વગ્રહ, કદાગ્રહ
રાખતો ન હોય. (૨૧) ગુણનો પક્ષપાત કરવો : જે ગુણોનો પક્ષપાતી હોય. (૨૨) અદેશ અને અકાલ ચર્યાનો ત્યાગ : જે નિષિદ્ધ દેશમાં કે નિષિદ્ધ
સમયે જતો ન હોય. (૨૩) પોતાના તથા પરના બલાબલને જાણવા રૂપ : જે સ્વપરના
બલાબલનો જાણકાર હોય. (૨૪) વ્રતધારી તથા જ્ઞાનધારી વૃદ્ધોની પૂજા : જે વ્રતધારી તથા જ્ઞાનવૃદ્ધોની સેવા, પૂજા, સન્માન કરનારો હોય.
વ અંશો શાસ્ત્રોના ૧ ૬૩
