Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे नमस्कारः, 'तेणं कालेणं' तस्मिन् कालेअवसर्पिणी चतुर्थारकलक्षणे भगवच्छ्री महावीरस्वामीविहरणकाले, 'तेणं समएणं' तस्मिन्समये हीयमानलक्षणे, 'मिहिला णामं नयरी होत्था' मिथिलानाम्नी नगरी आसीत् । ननु सूत्रनिरूपणकालेऽस्याः सत्त्वेऽपि 'होत्था' इति भूतकालनिर्देशः कथमुचितः ? इति न शङ्कनीयम्, अस्मिन्नवसर्पिणीकाले शुभाभावाः प्रतिक्षणं हानिमुपगच्छन्तीतिहेतोस्तादृशविशेषण विशिष्टाया अस्या इदानीमसम्भवाद् भूतकालनिर्देशो न दोषावह इति । सा कीदृशी ? इति जिज्ञासायामाहहैं । जन्मान्तर-पूर्वभव में जिन्होंने अनवच्छिन्न सम्यक्त्व पूर्वक वोमस्थानों की आराधना से तीर्थकर नामकर्म को प्रकृति का बन्ध कर लिया होता है ऐसे मनुष्य ही इस भव में इन अष्ट महा प्रातिहायों के योग्य होते हैं, अथवा जो मुक्ति प्राप्ति के योग्य होते हैं वे अर्हन्त हैं, ऐसे अष्ट महाप्रातिहार्यो के योग्य और मुक्ति प्राप्ति के योग्य अर्हन्त भगवन्तों को यहां सूत्रकार ने नमस्कार किया है.।
"तेणं कालेणं" इस अवसर्पिणी के चौथे आरे में जब कि भगवान् श्री महावीर स्वामी का विहार हो रहा था "तेणं समएण" और उस समय में-जो कि हीयमान स्वरूप था-आयु आदि की जिसमें प्रतिसमय हीनता हो रही थी-“मिहिला णामं णयरी होत्था" मिथिला नाम की नगरी थी, शंका-जब इस सूत्र का निरूपण हुआ है उस काल में इस नगरी का सद्भाव तो था हो-तो फिर यहां पर "होत्था" ऐसा भूत काल का निर्देश क्यों किया गया ? उत्तर-इस अवसर्पिणी-काल में शुद्ध भाव प्रतिक्षण हीनता की ओर से ही बढते रहते हैं-अतः जैसे विशेषणों का इसमें निर्देश किया गया है वैसे विशेषणोवाली यह नगरी इस सूत्र निरूपण के अवसर में नहीं અને અસુર હાય છે. જન્માન્તર-પૂર્વભવમાં જેમણે અનાવચ્છિન્ન સમ્યફવપ્રાપ્તિ પૂર્વક વીશ સ્થાનની આરાધનાથી તીર્થંકર નામકર્મની પ્રકૃતિને બધ કરેલ છે એવા માણસોજ આ ભવમાં આ અષ્ટ મહાપ્રાતિહાર્યો માટે એગ્ય હોય છે. અથવા જેઓ મુક્તિને પ્રાપ્ત કરવા ચગ્ય હોય છે, તેઓ અહંન્ત છે. એવા અષ્ટ મહાપ્રાતિહાયના ચેગ્ય અને મુક્તિ પ્રાપ્તિ માટે એગ્ય અહંત ભગવન્તોને અહી સૂત્રકારે નમસ્કાર કરેલ છે. ___तेणं कालेण" 240 अपिंाना याथा मारामा यारे मावान् महावीर स्वामीना विहा२ / २ह्यो हता, "तेण समर्पण” भने ते समये-ले हीयमान २१३५ तु-मायु. वगैरेनी २मा ४३ ४२४ क्षणे हीनता थई ही ती-"मिहिला णामं णयरी होत्था" મિથિલા નામે એક નગરી હતી.
શંકા-જ્યારે આ સૂત્રનું નિરૂપણ થયું છે, તે કાલે તે નગરીને સદ્ભાવ તે હતે ४, ते ५छ। सही होत्था पारीत भूताना नि: शश। माटे ४२वामां आवे छ ?
ઉત્તર–આ અવસર્પિણ કાળમાં શુભ ભાવે પ્રતિક્ષણ હીનતા તરફ જ વધતા રહે છે તેથી જેવા વિશેષણે આમાં નિર્દિષ્ટ કરવામાં આવે છે, તેવા વિશેષણેથી યુક્ત આ નગરી આ સૂત્રના નિરૂપણ વખતે રહી નહીં–બેથી અહીં ભૂતકાળને નિર્દેશ દોષયુક્ત નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
