Book Title: Prabodh Chintamani
Author(s): Jayshekharsuri, Kesharsuri
Publisher: Mukti Chandra Shraman Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022057/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayazekharasUrIlvarajI ma.sA. viracIta wtAmaNI zrI prabodha bhASAtara/lekhaka : paramapUjya yoganiSTha AcAryadeveza zrImad vijayakezarasUrIzvarajI mahArAja sAheba Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 O 8 zrI jayazekhara sUri viracita huM zrI prabodha ciMtAmaNi huM bhASAMtara : lekhaka : parama pUjya yoganiSTha vijayakezarasUrIzvarajI mahArAjalsAheba (moha ne vivekanuM svarUpa ane temanuM purU pADavA mAM parAjaya, vivekanuM sAmrAjya ityAdi) * parama pUjya AcAryazrI vijaya prabhAvacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAhebanI tRtIya puNya tithi nimitte parama pUjya paMnyAsajI hemaprabhavijaya mahArAjA sAhebanI preraNAthI : prakAzaka : huM zrI mukti-caMdra-zramaNa ArAdhanA TrasTa - kiMmata : rU. 30-00 dvitIya AvRtti prata. 3000 vikrama saMvata 2036 Aso suda 8 - '' ja 25 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pristAvanA) A prabodha ciMtAmaNI graMtha aMcaLagacchIya zrI jayazekharasUrIe saMvata 1462mAM banAvelo che ane tenuM bhASAMtare tapAgacchAdhipati zrI muktivijayajI gaNinA ziSya AcArya vijaya kamalasUrIzvarajI ma.nA ziSyaratna paMnyAsajI zrI kezaravijayajI ma.sAhebe hastAkSare lakhIne taiyAra karela che. tenI aMdara vatI covIsInA prathama tIrthaMkara zrI padmanAbhajInA ziSya zrI dharmaruci aNagAre eka ThAkora pAse kahelI potAnI hakIkata samAvI che te hakIkata potAnA caritra rUpanI nathI, paraMtu A jIvane saMsAra paribhramaNa thatAM anubhava saMbaMdhI che. emAM mukhya to moha ane vivekanuM svarUpa bahu sAruM citaryuM che. A graMthanA sAti adhikAra che. temAM pahelA adhikAramAM paramAtmAnuM svarUpa varNavyuM che. bIjA adhikAramAM padmanAbhatIrthakaranuM caritra tathA dharmaruci muninA varNana sahita che. moha ane vivekanI utpatti ane mohane rAjya ApavuM e varNanAtmaka trIjo adhikAra che. mohane rAjyanI prAptinA varNana svarUpa cotho adhikAra che. moharAjAnA carapuruSone vivekanI tapAsa mATe mokalavAnI hakIkatavALo ane kaMdarpanA divijayanA varNana svarUpa pAMcamo adhikAra che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI parama pUjya AcArya vijaya kamalasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA paTTadhara ziSyaratna parama pUjya yoganiSTha AcArya vijaya kezarasUrIzvarajI mahArAja sAheba Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThThA adhikAramAM kaMdarpane zaheramAM praveza kaLikALanuM meharAjA pAse Agamana, kaLikALanuM maraNa, vivekanuM saMya. mazrIne paraNavuM ane meharAjA sAthe yuddha karavA mATe nIkaLavuM e bhAvanA varNana svarUpa che sAtamAM adhikAramAM mehane parAjaya, vivekanuM sAmrAjaya ane chevaTanA bhAgamAM siddhanuM svarUpa varNavyuM che. nivRtti ane vivekanI musApharInA varNanamAM pRtha pRthaka darzananuM svarUpa sAruM AlekhyuM che. vivekanI nagarInuM vargIna temaja maha ane viveka ane rAjAonA sainyanA dareka ddhAoe karela potAnI zakti vagerenuM varNana ghaNuM ja vicAravA lAyaka che. TUMkamAM A graMthane dareka vibhAga AkarSaka ane unnati kamamAM jIvane rasAyaNa svarUpa che. jema bhUmimAM paDeluM bIja ene yegya sAmagrI maLatAM. DALA, pAMkhaDA, patra, phaLa, phUlathI lacI paDatuM vRkSa bane che te ja rIte saMsAramAM anAdi kALathI paryaTana karato jIva paNa pitAnA puruSArtha dvArA pitAnI caitanya zaktine saMpUrNa vikAsa karI paramAtmA svarUpa banI zake che. jJAnI bhagavaMte pitAnA anubhava pramANe manuSyane pitAnI zAzvata saMpatti prApta karavA mATe pikArI pikArIne kahe che ke tame tamArA unnatikamamAM AgaLa vadhe ane AgaLa vadhavA mATe prabaLa puruSArtha kare. jema gADI pATAne mUkIne Ama tema jaI zakatI nathI tema jIvanuM nizcita thayeluM bhAgya paNa javane te pramANe dore che. chatAM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) shi jaima gADI cAlavAmA svataMtra che tema jIva paNa puruSArtha karavAmAM svataMtra che. A bhAgyanA pATA jIvanA * AgaLanA puruSArthane anusAre banAvavAmAM AvyA che. eTale te pATA upara doDavAnA prayatna jIve peAtAnA bhAvi puruSArtha sAthe karavAne che. ane A prayatnathI ja AtmA potAnA pUrNa svarUpa paryaMtanA vikAsa karI zake che. kALacakra te sadAya cakkara lagAve ja jAya che tenI sAthe petAnA vikAsa kramanA anusadhAnta sAthe doDanAra ja sahisalAmatIthI khacI zake tema che. vizva anata jIvAthI bharapura che. temAMthI echAmAM ochI vikAsavALI bhUmikAvALA eka ba puruSArtha khaLathI AgaLa vadhatAM AtmAnA pUrNa vikAsanI bhUmikA upara kevI rIte ArUDha thAya che te savistAra A graMthamAM vadhyu che. A graMtha 1965nI sAlamAM jaina dharma prasAraka sabhA bhAvanagara taraphathI ahAra paDela che. tenI ekaja AvRtti chapAyela hatI. vamAnamA !F A graMtha alabhya havAthI pa. pU. A. bha.zrI vijava prabhavacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA paTTAlaMkAra paM.zrI hemaprabhavijayajI ma.sA.nA upadezathI mukticaMdra zramaNa ArAdhanA TrasTa taraphathI bIjI AvRtti chapAvI prasiddha karavAmAM Ave che. savata 2036 zrI mukticaMdra zramaNu ArAdhanA TrasTa muktinagara girivihAra pAlItANA. AsA suda 8 ' Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. pUrva yAganiSTha AcArya mahArAja sAhebanA paTTadhara ziSya ratna vijayakezasUrIzvarajI VE 5. pU0 AdhyAtmaniSTha AcAya vijayacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAhema Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurU-stuti jeNe mArI DubatI naiyA, bhavasAyarathI tArI, jeNe mujane virati ApI amI dhArA varasAvI; jeo mArA mukti paMthatA, sAcA banyA sukAnI, evA zrI guru kesarasUrijIne, vaMdanA karI amArI....... - - samatAnI sAdhanA, ganI ArAdhanA gurUdevanA jIvanamAM kSamAnI pradhAnatA dhyAnanI upAsanA, karUNAnI bhAvanA kesarasUri guruvaramAM premanI pradhAnatA...1 pALIyAda gAmane camakate sitAre, * kamalasUri guruvaranA manane minAre mukti . gaganane prabhAvika tAre, gurUdevanA jIvanamAM kSamAnI pradhAnatA.2 mAtApitAne viraha vairAgya jagAve, * kizoravayamAM saMyama pathe sidhAve kamalasUrijInA caraNe jIvana jhukAve, sUrijInA haiyAmAM saMyamanI sAdhanA...3 vIza hajArane jApa nizadina karatAM, nayanemAM amIrasa vAri chalakate, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) preraNAttA pyAlA bharI bharI pAtA, kesarasUri gurUvaramAM yAganI pradhAnatA....4 ApanA aMtaramAM anukaMpA AvI, kapAi jevA jIvA para prema varasAvI upakAra kIdhA yA-dhama batAvI, gurUdevanA jIvanamAM dayAnI prAdhanatA....pa nirAdhAra abaLAonI azrubhInI AMkhaDI, jotAM dubhAtI tuma aMtaranI pAMkhaDI karUNAnI ciMtanA rahetI Akha rAtaDI, gurUdevanA haiyAmAM vizvanI ciMtanA....huM bhayAnaka rAganI asahya vedanA, sahana karatI veLAe ApatA dezanA jo jo karamAya nahi jAgRta cetanA, zAMtarasathI bharI che mukhanI prasannatA....7 zrAvaNa vadI pazcamI kevI re gAjhArI, gurUdevane khecI lIdhA svarga meAjhArI. jhurA piravAra kare re pAkArI, gurudevanA viraha ati duHkhakArI....8 dhanya sUrIzvarajI dhanya tamAne, dhanya tamArI hatI chAyA amAne mAga matAnyeA Ape kaika jIvAne, gurUdevanA jIvanamAM yeAganI upAsanA....9 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) egaNa pacAsa varSane vANa re vAyA, gurUdevanA samaNAM haiyAmAM AvyA, viraha vedanAthI azru ubharAyA, gurUdevanA haiyAmAM karUNAnI bhAvanA...10 kesarasUri gurUvarajI AziSa Apaje, svargethI rUDI kRpA varasAvaje parivAranA vRkSane lIluchama rAkhaje, gurUdevanA aMtaramAM premanI bhAvanA ApanA guNonI saMkhyA apArI, caraNe vaMdana karuM vAra hajArI, - hema malayane leje ugArI, mukti-caMdra saMsthAnA banIne sukAnI. bhAvanA I ) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( sa ma 5 | e mArA parama upakArI gurudeva! ApanA caraNe zuM dharuM? ApazrIe mArA jIvana upavanamAM guNarUpI puSpane parAga prasAryo ane zrutajJAnanI varSA karI mArA saMyama paMthane niSkaTa banAvI. vinaya ane vaiyAvaccanA apratipAti guNa vikasAvI. paramAtmA vItarAgadevanI AjJAnI advitIya bheTa ApI mArA upara mahAna upakAra karyo che te vAtsalya mUrti dhyAnamagna parama gurudeva pUjyapAdAcArya deva 1008 zrImad vijayacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA paTTAlaMkAra zAntarasa vAridhi parama tAraka pUjyapAda gurudeva 1008 zrI vijaya prabhAvacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA karakamalamAM AtmAnI zAzvata jyotine pragaTa karI sAcI svataMtratA bakSanAra A prabodha citAmaNi nAmanuM pustaka ApanA tRtIya svargAreha dine samarpaNa karI mArA jIvanane dhanyAti dhanya mAnu chuM, lI. Apane sadA traNa bhavadIya caraNopAsaka paMnyAsa hemaprabhAvijayajInI anaMtazaH vaMdanA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhyAtmaniSTha parama pUjya AcArya vijayacaMdrasUrIzvarajI ma... sA.nA ziSya ratna : { " -- che ke : zAMtamUrti parama pUjya AcArya vijayaprabhAvacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAheba Page #15 -------------------------------------------------------------------------- Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI prabodha citAmaNi bhASAM ta 2. sadeharahita ane cidAnasa teja ke je teja aMdhakAra samUha te zuM paNa sarva jAtinA tejane paNa jIte che tene huM namaskAra karuM chuM. svAtmAnubhAvathI jANI zakAtA cidAnaMda rUpI je tejane sarvanI vANI paNa viSaya karI zakatI nathI te tenI huM stuti krarUM chuM. jema vAdaLAono samUha sUryanA tejano nAza karavAne samartha nathI tema anAdi kALathI ekaThAM thayelAM karmo paNa je jJAnatino nAza karavA asamartha che te jJAnakatinI huM stavanA pharUM chuM. jema mAtAnI zikhAsaNa sarva putrane sarakhI hoya che, tema anaMta sidhdhane viSe paNa je teja sarakhuM dhAraNa karAya che te teja dipyamAna thAo. udAsInatAthI usanna thaela je jJAnarUpI tejane pApa sparza karI zakatuM nathI eTaluM ja nahIM paNa jene "dharma paNa koI vakhata spazI zakate nathI te jJAnarUpI tejanI IcchA keNa na kare? AtmAnI je jyati jaDapaNane ke rAhamaNAnA hetune prApta thatI nathI te tine pUjavAne sUrya ane caMdra paNa udyama kare che. dipaka aMdhakAramAM prakAza kare che, caMdramAM rAtrie prakAza kare che, " azubha karma. 2 zubha karma Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - [2] prabaMdha ciMtAmaNi sUrya divase prakAza kare che paNa A Atmati te niraMtara prakAzita che, te javAnuM thAo. je aciMtya zaktivALuM jJAnarUpI teja A deharUpa nAnA pramANamAM rahyAM chatAM letAlekane prakAzita kare che te Azcarya pamAtuM nathI khAtAM chatAM paNa keTalAka (kuragaDuka pramukha) je tejane pAmyA ane bIjA tapasyA karatAM chatAM paNa huM zuddha adhyavasAya vinAnA) pAmI na zakyA, keTalAka (mahAtmAe) kSaNavAramAM te tejane prApta thayA tyAre keTalAka () karaDe varSa sudhI (mahenata karyA chatA) hatAdezyAdhyavasAya vinA) te tejane na meLavI zakayA; bAhyasaMgamAM rahyA chatAM (aMtasthI nilepa rahetA) keTalAeka je tejane pAmyA, ane keTalAeka bAhyasaMganA tyAga karyA chatAM paNa je tejane pAmI na zakayA, evuM ALajInI buddhimAM na AvI zake tevuM (parama teja) kevaLajJAna amAruM rakSaNa kare je kevaLatino udaya thavAthI kAma krodhAdi pitAnI meLe jAza pAme che, tenuM avalaMbana karavAne kedaNa udyama na kare? je tine lAbha daza prakAranA nAde kara, cha prakAranA cakoe karI, prAdhyAme karI ane Asanoe karIne thatA nathI paNa svAbhAvika (Daja) samAdhivaDeja thAya che. karmarUpa maLane dUra karanArI je sarasvatI ( vANuM ne keIthI paNa parAbhava nahIM pAmelA jinezvare pedA karelI che tene huM namaskAra karuM chuM. bIjA dezeno tyAga karIne (pa1 ajJAnI che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - prabodha citAmaNi [3] bIjA viSayanuM ciMtavana baMdha karIne) nirmaLa ane uMDA mAna sarovaramAM (pakSe--sanamAM) jo haMsa (pakSe AtmA) krIDA kare te pachI sarasvatI kayAM jaze ? arthAta ekameka thaIne raheze. A sarasvatI potAnA tIrapara rahelAne paNa je vizuddhi prApta karAve che te vizuddhine se vakhata snAna karavA vaDe karIne paNa dI karAvI zakatI nathI. A sarasvatI che evI buddhithI tase pASANane ke nadIne na pUje, kAraNake sarva (iMdriyanA) pravAha rekaye chate te sarasvatI dega buddhi vaDe jaNI zakrAya tevI che. pitAnA gharanA aNa ane paranI kathA karavAmAM tatpara sarve vyAse kathArUpa nadIomAM sasyavat AcaraNa kare che. * je AcAryo tAnA ane dha ryA vinA bIjAone dha kare che te che ke bIjAone raste caDAve che paNa pite bhrAMtivALA hovAthI saMsAradhAM bhame che. ghaNAM siddhAMta joyAM (vAMcyAM ke bhUpyAMchatAM je samabhAva prApta na thAya te hAthI jevI rIte (pitA sthaLamAM) tIno bhAra mAtra upADe che te teo siddhAMtanA jJAnano mAtra bojo pADanArA che (paNa teno upaga lenArA nathI.) - A duniyAnA dhamAM potAnI AtmazakivanA ajANa rahIne puggaLa saMbaMdhI kathA karavAmAM tatpara rahe che. vyAsajIe jema aneka pusaNo banAvI paranI kathA karavAmAM te zAstro paripUrNa karyA che te zAstrakAroe phena paranI kathAomAMja tRpta na thatAM pitAnA guNonuM dhana karavuM joIe ane tenuM varNana karavuM joIe. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi - ahIM jema ziyALA ane unALAmAM bahu vi dekhatAM nathI, paNa uttama vRSTi thavI temAM bahu vino dekhAya che, tevI ja rIte bIjA (ATha) rasa pAmavAmAM vita AvatuM nathI paNa zAMta rasa pAmavAmAM ghaNuM vidano. Ave che. A jemAMthI agni nIkaLI zake tevA paththare prabe ghaNA maLI zake che, paNa jemAMthI caMdranI mAphaka zI<Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prodha ciMtAmaNi pazu tulya bALajI je zRMgArAdi ATha rasanuM sevana kare che te raso, vidvAna purUSethI paNa duHkhe pAmI zakAya evA zAMtarasanI sAthe zuM spardhA karI zakaze? arthAta nahIM ja karI zake. bIjA sarva rasane vAraMvAra sevavAthI tenuM pariNAma virasa (kharAba) Ave che tyAre zAMtarasanuM atyaMta sevana karavAthI te mokSa payata sukhaneja Ape che. A zAMtarasa raseMdra che e satya che, kAraNa ke te zAMtarasa (jema pArAne te te tenA rasanI bhAvanA ApavAthI te agnithI uDI na thatAM tenI bhasmathI suvarNa siddhi thAya che tema) te te jAtanA uttama vicArovaDe bhAvita karavAthI kaSAya rUpI agnithI na uDatAM mekSasiddhinuM kAraNa thAya che. bAhyadaSTino tyAga karIne potAnA AtmAvaDe potAne bhAvita (vAsita) karatAM udyamavAna paMDite anukrame zAMtAvasthAne prApta thAya che. vana, zava, maMdirAdi je bAhyavastuo dekhAya che te vastuonA svarUpanuM aMtaraMgamAM dhyAna kare che te tAtvika (taravajJAna) kahevAya che. je vastuo bAhya dekhavAmAM Ave che te te vastuonAM dravya, guNa ne paryAya tathA utpAda, sthitine vyaya vigerene je manuSya ekAgratA pUrvaka vicAra kare che tathA heya, reya ane upAdeya evI vastuone keme karI tyAga kare che jANe che ane Adare che te tattvajJAnI kahevAya che. kaSAyathI malIna AtmA jyAM sudhI aneka prakAranI IcchAne AdhIna rahyA kare che tyAM sudhI adhyAtma prAptinI vArtA (IcchA) karavI te paNa napuMsaka purUSathI putraptatti IcchavAnI mAphaka sadahavA lAyaka nathI. vivekasubhaTanA AzrayathI daMbhAdi subhaTone nAza karIne je moharAjAne jItavAnI IcchA rAkhe che te vidvAnomAM agresara che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dha ciMtAmaNi pAchalI rAtrinI be ghaDI rahe tyAre athavA rAtrine eka prahara gayA pachI nidrA, taMdrA (ALasa)no tyAga karI je pitAno ane parano vicAra kare (huM keNa chuM) ? ane A dazya vastu zI che ? ema vicAre tene sAdhaka jANu. sAdhakanAM lakSaNe batAve che--je vAda karavAmAM AdaravALA na, hAya 1- ahaMkArI hoya 2, kIrtino abhaDhASI ja hoya 3. ane koI paNa bAbatamAM sUtAvALe (utAvaLIo) na hoya ja. A cAra bAbate jene na hoya te potAnuM kaheluM (dhAreluM) siddha karI zake che. je keInI sAthe mitratAnI IcchA na rAkhatA heya ya, bIjA dezanA veva ane bhASAdikanI puchaparacha ja karate heya 6, jene nItAdika priya. na hoya che, ane jene netranI capaLatA na 8. tene khare khara sAdhaka jAgave. koza karyAthI je dveSa na kare ane stuti karavAthI je unmatta na thAya e nirvikalpa samAdhimAM rahele sAdhaka svasthatAne pAme che. lavaleza mAtra thavA muhUrtAdinA kramathI je saMgamAM varte chatAM saMgarahiTa tapaNAne mATe prayatna kare che tene huM vidvAna ! tame sAdhaka jANe. "huM koNa chuM? kayAMthI Avye chuM? mArA bAMdhavA keNa che? mArA zatruo keNa che? huM kayAM jaIza ? ane mArI pAse zuM kharacI (bhAtuM) che?' ema sAdhaka niraMtara vicAra kare che. A duniyAnA lekenAM caritra (caraNa) visaMsyula (viparIta) che ema tattvavettA hevAthI pite samaje che tepaNa bIjAnI niMdA karIne potAno utkarSa, sAdhaka ke vakhata karatuM nathI. AdhyAtmika dharma ane bAhyadharmane viSe Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praaiAdha ciMtAmaNi [ 9 ] parvAMta ane paramANu jeTaluM aMtara jANatAM chatAM yeAgI vacanathI paNa vyavahArane chedatA (khareMDana karatA nathI. ceAzAbhyAsamAM vadhAro karavAnA upAyeA batAve che :ceAgIe sAMbhaLatAM chatAM paNa maherA jevA, dekhavA chatAM paNa kharekhara AMdhaLA jevA, khelatA chatAM paNa muMgAnI jevA ane vidvAnlR chatAM paNa bALakanI jevA thavu joie. yAgIe prathama manane keI eka lakSya (pratimAjI AAdi) upara dRDha karavuM, tyArapachI lakSya vinA paNa manane dRDha rAkhavu. AvI rIte nira'tara abhyAsavALA te buddhimAna sukhe karI unmanIbhAvane prApta thAya che (vicAra na karavA khaDe) mana zAMta thayAthI ane potAnA grAhya viSayathI iMdriyAno samUha nivRtta thavAthI potAne sthAne sthira thaela buddhimAna potAnA AtmAne viSe AtmAne jIe AtmA traNa dhyAna (piMDastha, padastha ane rUpastha) eLagIne che. jyAre ceAthA rUpAtIta dhyAnane pAme che tyAre te vikalpa rahita paNe svarUpamAM sthita thatAM paramAtmapaNAne prApta thAya che. vivecana:jyAMsudhI mananI malInatA jatI nathI tyAM sudhI kaI paNa vicAra ke dhyAna sthirabhASane pAmatAM nathI; ane Ama hAvAthI je nirvikalpaavasthArUpa svAtmabhAvamAM rahetAM paramAtmatAne prApta thavAya che te avasthA mananI A unmanIbhAva e eka laya jevI avasthA che, jete nirvikalpa samAdhi kahIe topaNa kahI zakAya tema che. (jue yAgazAstra khArameA ka). Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 j prodha ciMtAmaNi sthiratAnA abhAve, prApta na thavAthI stra svarUpa pAmI zakAtu nathI. mATe te nirvikalpAvasthAmAM pahoMcavA mATe athavA tA mananI zuddhine mATe pahelAM kAMika sAlakhana dhyAnanI jarUra che. eTale prathama AlaMbananA AzrayathI mata eka vastu upara sthiratA karatAM zIkhe, eTale tyAra pachI AluM banyuM vinA paNa sthiratA rAkhI zake. A hetuthI piMDasthAdidhyAno prArabhamAM ghaNAMja upayogI che. zrImahemacaMdrAcAryajIe paNa Aja krama yogazAsamAM rAkhyA che. prathama rUpasthadhyAnaeka bAjue siddhacakrajInA maMDaLa athavA te vItarAganI zAMta mUrti sanmukha esI ekAgratAthI te joyA karavuM, ane temAM lIna thavuM; khIjI bAjue mananA viAne rAkavA ane teja eka rUpasthadhyeyamAM manane ekAgra karavu e rUpasthadhyAna kahevAya che. A tA ekaja prayAga batAtmya che, paNa evA prazasta aneka dhyeyenuM dhyAna karAya che. te sarva rUpasthadhyAna kahevAya. padasthadhyAna koi eka nirdoSa, pavitra paramAtmAnA nAmanuM vAcakaSTa lai tenuM vAra vAra raTaNa karavuM, mAnasika jApa karavA temAM laya karavA ane ekAgratA karavI. te padmasthadhyAna kahevAya. piMDasthayAna-upara pramANe bAhyathI mAhyAkAravALI mUrtinuM dhyAna ane padano jApa dRDha thayA pachI te rUpAne aMdarathI lakSa karI athavA te tenI navIna panA karI manathI te rUpAne joyAM karavAM. paramAtmAnA mULa zarIranA citAra hRdaya sanmukha lAvI tenI virAgAvasthA vAravAra manamAM dRDha ThasAvavI, tenI nirAgI mUrti athavA virAgI zarIranI AtmapratinI khAhya ceSTA saMbaMdhI vicAraNA karI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [9] dRDhatAthI tenI zArIrika mUrti joyA karavI, temAM lIna thavuM athavA samavasaraNanI racanA, dezanAno samaya vigere aneka citre je Atmika svarUpane oLakhAve, sahAya Ape tevAM citra mananI kalpanAthI unna karIne joyAM karavAM, temAM dRDha thavuM, ekAgra thavuM, te piMDasthadhyAna kahevAya, ane A pramANe mana daDha thayA pachI rUpAlItAvasthAmAM praveza karI AtmasvarUpa paramAtmatA prApta karI zakAya. bhavya ane abhivya svarUpathI A AtmAne be prakAre jANa. jene siddhi paryAya prApta thaze te bhavyaAtmA kahevAya che ane tethI viparIta svabhAvano te abhavya AtmA kahevAya che. mokSamAM janArA bhavya jIvana paNa traNa prakAra che. Asannasiddhika, madhyama siddhika ane durasiddhika. je jIva ardha puLaparAvartane aMte siddhi thavAne te dUrasiddhika kahevAya che, je jIva aMtara muhUrtamAM siddha thAya te Asasiddhika kahevAya che ane Asannasiddhika dUrasiddhikanA vacalA kALamAM je jIva mekSe jAya te madhyama siddhika kahevAya che. ahIM madhyamasiddhine lAyaka keI eka bhavya jIvanuM varNana karavAmAM Avaze. A (prabaMdha ciMtAmaNi) graMthamAM meha vivekAdikanuM jAtinI apekSAe ekapaNuM gayuM che. arthAt tene mATe eka vacana vAparyuM che. - ka joke mehanA aneka bhedo che tema vivekanA paNa aneka bhedo che. chatAM meha kahevAthI mehanA bhedone saMgraha thaI jAya che, ane viveka kahevAthI vivekanA bhedono saMgraha paNa jAtinI apekSAe thAya che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sainyane maLa mA) kai | [10] prabodha ciMtAmaNi A graMthamAM AtmA ane cetanA Adine bhattara ane strInA zabdathI bolavavAmAM Avaze te sarva kalpita samajavuM. AvI kalpanA paNa (upadezAdikamAM) keTaleka ThekANe kalyANakArI nIvaDe che. kemake mAchalAnI ane mAchImAranI, pAkAM pAMdaDAnI ane navAM kuMpaLIyAnI ApasamAM je uttama (A lApasaMlApavALI) kathA 4 sUtramAM racavAmAM AvI che te zuM bIjAne bodha karavAne upayegI thatI nathI ? arthAt upayogI thAya che. tevI rIte A kathA paNa racavAmAM AvI che. kaSAya (senAnA) nAyaka che ane (ATha) karmo zatrunuM sainya che ema jaNAvatuM Agama paNa A prabaMdhanI racanAne bIjApaNAne (mULa kAraNa paNAne) pAme che. A graMthanuM samarthana karavAmAM (racavAmAM) keI ThekANe sArapA lakSaNa (je vastu upara Aropa mUkIne kahIe tene sAropA lakSaNe * kahIe. jema meharAjA-ahIM mehane viSe rAjAno Aropa mUkAye che)nI mukhyatA che ane keI ThekANe sAdhyavasAnikA (Aropa mUkyA vinA je vastunuM nAma hoya teja kahevuM te sAdhyavasAnikA-jema ghaTa ghaTa kahe)nI mukhyatA che. AtmajJAna sevanAra jIne javarAdi rogano nAza thAya che, jarArUpa rAkSasI dUra rahe che, labdhi ane siddhinA samUha prasannapaNe prApta thAya che, (narAvaraNI) jJAna pragaTa thAya che, vacanAtIta AnaMdano anubhava thaye chate puNyapApano kSaya thAya che ane mokSa te teonI muThImAMja AvIne rahe che. mATe he bhavyajI ! phakta te AtmajJAna pAmavAne mATeja tame prayatna kare. * pAkAM 5tra ane kupaLIyAnI sthA uttarAyana sUtramAM che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [11] zrImat yazekharasUrIzvaraviracita zrIprabaMdhaciMtAmaNi graMthane viSe paramAtmavarNanarUpa prathama pIThabaMdhAdhikAra samApta thayo. Aje adhikAra. AtmAne nizcayathI je svarUpe kahelo che te, (AtmA) sacetana chatAM paNa tenuM mAyAne vaza thavuM, tethI (mAyAne viSe AtmAnuM Asakta thavAthI) ati duHkhI thaelI sanmatinuM udAsIna thavuM, mAyAthI meha nAmanA putranI uttira mAyA ane manane vaza thavAthI aneka duHkhonuM sahana karavuM, nivRttithI viveka putranI utpatti, mananuM tene vivekane) dezanikAla karavApaNuM, sarvajJanI sevAthI tene vivekane) rAjyanI prApti, mehanA AdezathI kAmanuM traNa lekane jItavApaNuM, tenAthI (kAmathI) trAsa pAmIne vivekanuM ahaMtane zaraNe javuM, tenI (arhatanI) samakSa viveke pitAnA vIrapaNAnuM dekhADavuM, daDha premavALI kumArI saMyamazrInI sAthe vivekanuM pANigrahaNa, tethI baLanI vRddhi, yuddhane mATe tenuM mehanI sanmukha javuM, yuddhamAM sUryanI mAphaka vivekathI mahadhakAranuM haNAvuM, mihanA nAzathI durbaLa thaela manane vivekano pratibodha, mananuM (zula dhyAnarUpI) agnimAM hemAvuM thatAM cetanAnuM pitAnA pati (AtmA)ne utsAha pamADIne tene traNa jagatanA nAyaka karavApaNuM-A sarva huM vRddha vAkAne anusAre A prabodhaciMtAmaNi graMthamAM kahIza. bALaka paNa moTA purUSanA hastAvalaMbanathI aTavIno pAra pAme che tema aTavInI Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] prabodha ciMtAmaNi mAphaka gahana evA A graMthanI racanAnA pArane mahAna purUSanA AzrayathI huM pAmIza. zrIpadmanAbha prabhu (AvatI vIzInA pahelA tIrthakara)ne dharmarUci nAmanA ziSya thaze. temanA kathana dvArA (upara kahela) sarva AtmAnuM svarUpa samajI zakAze. vivecanaH-padmanAbha tIrthakarane dharmarUci nAme ziSya thaze. temane eka gAmanI najIkamAM kevaLajJAna utpanna thaze. te avasare dee racela suvarNakamaLa upara besIne dharmadezanA ApatA e munine joI te gAmano ThAkora tyAM Avaze. te muninA mahAna atizaya tathA jJAnathI Azcarya pAmIne te tene pUchaze ke-"he bhagavAna! tame keNa che? kyAMthI AvyA che? ane A riddhi kevI rIte pAmyA che?" A praznanA uttaramAM te muni je javAba Apaze teja A graMthanI aMdara kahela hovAthI tenuM uttisthAna teja che. arthAt A praznano uttara teja A prabaMdhaciMtAmaNi graMtha che. A jaMbU nAmano dvIpa che. je goLa AkAre zetA jabUdvIpanI paridhine ThekANe jagatI (gaDha) che, tuMbane ThekANe merU parvata che ane ArAone ThekANe (ATha) dizAo che. tenI (merUnI) jamaNI dizAmAM ratnanA samUhanI prAptinA labhe karIne ja jANe samudranI pAse rahyuM hoya tevuM bharatakSetra jayavaMtu varte che. te bharatakSetramAM A avasarpiNInA traNa ArA gayA bAda cothA ArAne cheDe zrI vardhamAna jinezvara jamyA hatA. te sAta hAtha uMcA hatA, suvarNa jevI temanI kAMti hatI, temane siMhanuM laMchana hatuM ane te cethA ane Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [13] pAMcamAM ArAnI maryAdAnA staMbhavat zobhatA hatA. temanA caraNakamaLanI niSkapaTa sevA karavAmAM bhramararUpa ane nagaranA lekene AnaMda ApanAra magadha dezano zreNika nAme rAjA hate; je rAjagRheza zreNikanI saumya daSTirUpa amRtanI vRSTithI siMcAelI prajA uttama varasAdathI anAjanI vRddhinI peThe vistAra pAmI hatI. je rAjA yuddharUpazALAmAM nahIM abhyAsa karelI evI paNa nAsI javAnI kaLA agarUpa seTIvaDe zatruone zIkhavato hato. jeNe baLanA samuhe karI nagaranA lekathI ari (zatru) evuM nAma dUra karIne nirAdhAra evA te (ari) nAmane kRpAvaDe rathanA cakramAM dAkhala karyuM hatuM. nItimArganA kamane paNa mUkIne mAchalAM pakaDavAnI jALa laI pANImAMthI mAchalAM pakaDatA munine joIne paNa A zreNika rAja sabhAvathI rahita nahe. 9 tra dharmazraddhAma daDha evA A zreNika rAjAnI I paNa prazaMsA karatA hatA. teno nirNaya karavA azraddhAthI eka deva sAdhunuM rUpa karI, jALa laI mAchalAM pakaDate zreNika rAjAnI najare paDayo. ghaNA manuge pitAnA dharmagurUnA AvAM AcaraNo joI dharmathI bhraSTa thaI jAya che; paNa A dharmacusta mahArAjAe vicAra karyo ke "A koI bhArekama jIva sAdhudharma aMgIkArAra karIne te pALI na zakavAthI A pramANe dharmane vagove che. AthI kAMI sarva munio tevA hotA nathI. cAla, huM tene zikhAmaNa ApI A kharAba AcaraNathI pAcho vALuM A pramANe vicAra karIne tene zikhAmaNa ApI kharAba AcaraNa karatAM aTakAvyo. bhAvArtha e che ke dharmabhraSTa manuSyone dekhIne pote sAvadha thI bhraSTa na thatAM zreNikarAjAnI peThe dara zraddhAvAna rahevuM. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] prabaMdha ciMtAmaNi navAnavA chaMdonA samUhe karI jenapaNAnA guNonI stavana karatA A zreNIkarAjA gAMdharvonA garvane paNa harato hato. tenI kumArAvasthA, strIonuM pANigrahaNa, rAjyanI prApti, putronI utpatti vigere bIjA graMthethI jANI levuM, kAraNake A sthaLe teno adhikAra nathI. keTalAka akSarevaDe kavi jema spaSTa kAvya bAMdhe che tema arihaMtanI bhakti Adi sthAnavaDe A zreNikarAjAe tIrthakaranAmakarma bAMdhyuM hatuM. samyakatvavAna jI vaimAnikadeva zivAya bIjI gatimAM jatA nathI (e satya che). kemake kalpavRkSa svAdhIna chatAM kharAba anAja keLu khAya ? A pramANe niyama che chatAM A zreNIkarAnA maraNa pAmIne pahelI narakamAM gayA. kAraNake samyakatvano lAbha thaye te pahelAM teNe narakAyuSya bAMdhyuM hatuM samudranA kalleba rekI zakAya che, arjunanAM bANo paNa rekI zakAya che, AkAzamAMthI paDatI vijaLIne paNa rekI zakAya che, paNa kamanI rekhA rekI zakAtI nathI. narakamAM rahyA chatAM, he AtmA! tArAM pitAnAM karelAM karma udaya AvyAM che, tene have tuMja sahana kara. AvI bhAvanAvALo zreNika rAjA duHkheno anubhava kare che chatAM (samyakti hovAthI) te atyaMta vedanA bhagavate nathI. cirAzI hajAra varSa gayA pachI khADarUpa AvartamAMthI hAthI jema nIkaLe tema pahelI narakamAMthI te zreNikarAjA nIkaLaze. viSTAmAMthI paNa suvarNane aMgIkAra karavAnI mAphaka pUrva bhavanuM smaraNa karate zreNaka rAjA narakamAMthI nikaLatAM chatAM paNa te (AgalA) bhava saMbaMdhI mati, zruta ane avadhi-A traNa jJAnano tyAga Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakheAdha ciMtAmaNi [15] nahIM kare. arthAt te traNa jJAna sahita ga'mAM upajaze. jyAre zreNikarAjAnuM narakathI nIkaLavu thaze tyAre bharatakSetramAM A avasarpiNI pUrNa thai rahyA pachI utsarpiNI kALano pahelA ArA samApta thaye chate ane bIjo ArA zarU thaye chate dugdha thayelI jamIna upara kALanA svabhAvathI A pramANenA varasAdA peAtAnI meLe varasaze. pramaLa agninI vALAe karI kesuDAnI mAphaka lAla thaelI AkhI pRthvI prathama purAvatta meghanI vRSTivaDe zAMtatAne pAmaze. tyArapachI kSIrameghanA varasAdathI jharatA dudhanA samUhe karI siMcAyelI A pRthvIne tapasvIe jema peAtAnA zarIrane tejanI sAthe joDe che tema A varasAda pAtAnA varNanI sAthe joDI deze arthAt pRthvIne zvetavarNI karaze. tyArapachI pati jema navIna paraNelI strImAM komaLa vacanovaDe sneha dAkhala kare che tema yeAgya avasare dhRtaghana nAmano varasAda (ghI sadeza) pANIvaDe pRthvImAM cikAza (snigdhatA) dAkhala karaze. tyArapachI amRtanA varasAdanI uttama dhArArUpa hAthathI pUjAelI A pRthvI nAnA prakAranA aMkurAnA miSathI rezamAgame karI havALI dekhAze. pachI jema kavi peAtAnI vANIvarDa kAbyAne viSe aneka rasA (zRMgArAdi)ne saceAjita kare che tema rasa nAmano varasAda pANIvaDe aneka rasAne pRthvImAM sayeAjita karaze. pachI jema rAtrine viSe tArA peAtAnI meLe pragaTa thAya che tema kALanA svabhAvathI pa tA, velA ane vanAdi padArthA peAtAnI meLe (aneka paramANue ekaThAM thaI). pragaTa thaze. te avasare A bharatakSetramAM bIjAne Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] prabodha ciMtAmaNi upakAra karavAmAM tatpara, nyAyamAM nipuNa ane vilasita guNavALA sAta kulakara thaze. teonAM mitraprabha, subhUma, suprabha, svayaMprabha, datta, sUkSma ane subaMdhu e anukrame nAma jANavAM. tyAra pachI bI Ara pUrNa thaI trIjo Are zarU thaye chate vaitADhya parvatanI najIkanA bhAgamAM AvelA zatadvAra nAmanA zaheramAM te kulakarenA vazamAM svabhAvathI ja subhaga AkRtivALo ane buddhimAM bRhaspatine paNa haThAve e sumati nAme kulakara usanna thaze. tene bhadrA nAme rANI thaze, jenA satvarUpI kasoTIne paththara upara thayelA ziyalarUpa suvarNanA sthira lITAone satparU varNana karaze. have zreNIkarAjAno jIva sImaMta nAmanA navakAvAsathI nIkaLIne te mRganayanI bhadrAdevInI kukSimAM avataraze. te avasare hasti, vRSabha, siMha, lakSmI, puSpamALA, caMdra, sUrya, dhvaja, kuMbha, sarovara, samudra, bhuvana, ratnarAzi ane agni A cauda syamane anukrame dhIrabuddhimAna jema savidyAne jue tema devane pujanIka bhadrArANI che. sumati nAme kulakara A svamanuM phaLa jeTalAmAM potAnI buddhine anusAra kaheze teTalAmAM prathama devalekano IMdra tyAM AvIne bhadrArANune namaskAra karI A pramANe kaheze-"he devI! traNa bhuvanane viSe jenAthI zreSTha bIjuM daivata nathI evA daivatane kukSimAM garbhapaNe dhAraNa karatI tuM devothI paNa vaMdAya che. he devI! Azcarya che ke ciMtavyAthI adhika phaLane ApavAvALA garbha rUpa ciMtAmaNine dhAraNa karatuM A tAruM udara ratnAkara (samudra)no paNa parAbhava kare che. he svAminI ! A kalpavRkSanA aMku Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [17] mAM mAnatA na mAna ne udararUpa guphAmAM dhAraNa karatI tuM merUparvatanuM AcaraNa kare che. anya strIono samUha tArI AgaLa tRNanI upamA barAbara che. A svapronA mAhAbhyathI sura ane asurene sevanIka eve tAre putra prathama arihaMta thaze." A pramANe kahIne IMdra virAma pAme chatte vikasita manavALI ane romAMcita thayuM che. zarIra jenuM evI te saMkoca (salajja) paNAne pAmaze. pachI dhIme dhIme paga sthApana karavAvALI, jenA dehada pUrNa thayA che tevI, alpa parivArathI rahenArI, pathya AhAra lenArI ane alpa AbhUSaNa dhAraNa karanArI te bhadrArANI garbhane vRddhi pamADaze. garbha vRddhi pAmate chate paNa te rANIne udaranI vRddhi karaze nahIM. kemake jenI je sthiti hoya te sthitino nAza karanAra A samartha purUSa thaze nahIM. kRSpacitrAvelInI mAphaka prabhu vaza thaye chate mAtAne lakSmI te vRddhi pAmaze; paNa rUpa, saubhAgya, buddhi ane gheryAdi guNe paNa atIze vRddhi pAmaze. kAMIka adhika nava mahinA vyatIta thayA bAda teNe adrata kAMtivaDe dizAene prakAzita karatA sUrya jevA putrane janma Apaze. te vakhate huM prathama ahIM rahyo hato e sneha vahana karatA hAya nahIM tema te bhagavAna pitAnA janmathI narakane viSe rahelA ane yaNa (alpa samaya) sukhI karaze. lakSmIdevInA vAsane mATe pRthvIne kamaLamaya karatA hoya tema devo prabhunA janma avasare kuM (eka jAtanuM mA5) pramANe kamaLane varasAvaze. pachI chappana digakumArIo Asana kaMpavAthI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 prabodha catAmaNi jinezvara bhagavAnano janma thaye jANI tyAM AvIne pitapitAnuM kartavya karaze. te dikumArInA gayA bAda jinezvara bhagavAnane janmatsava karavAnI IcchAthI merUparvatanA zikhara upara cosaTha IMdro maLaze. saudharma InDe (merUparvatanA zikhara upara) lAvelA jinezvara bhagavAnane teo (ekaDA thaelA indro) puSkarAva meghanI mAphaka ghaNA pANIthI snAna karAvaze. . tyArabAda pUjana karI, stavanA karI, jinezvara bhagavAnane potAnA nagaramAM mukI ane keATI suvarNanI vRSTi karI jema AvyA hatA tema te Indro pAchA svasthAne jaze. prabhunA janma samaye pRthvI upara padmanI vRSTi thaze tethI pAnAbha ane mahApa evA be nAma te dhAraNa karaze. tyAra pachI pAMca apsarAothI pAlana karAtA, ane aMguThAna viSe sthApana karelA amRtanuM pAna karavAthI puSTa thayuM che. zarIra jenuM evA te padmanAbha vRddhi pAmaze. eka khaLAmAMthI bIjA meLAmAM jatA ane eka hAthamAMthI bIjA hAthamAM jatA A bALaprabhuviSayika manuSya ane deve vacce cAlate vAda keI vakhata zAMta thaze nahIM. ghaNA devo vAraMvAra bALakanAM rUpa karIne potAne dhanya mAnatA chatA te prabhune bAlyAvasthAmAM kIDA karAvaze. janmathI jJAnavALA ane atyaMta baLathI zobhatA evA padmanAbha ATha varSanA thaye chate AnaMdita evA mAta-pitA tene rAjya upara sthApana karaze. yuktivaDe baLane vadhAranAra rAjyane ghInI mAphaka te bhogavaze; paraMtu pathya bhejana karanAranI mAphaka yuvAvasthA, lakSmI ane strInA meharUpa tridoSane te bhagavaze nahiM. kIDA karAvI baLathI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi | [19] digvijaya yAtrAne viSe udyamAna padmanAbhane pUrNabhadra ane maNibhadra nAmanA be deve daMDanAyaka thaze. lAvyA vinA, prArthanA karyA vinA temaja dhana ApIne rAkhyA vinA A e deva padAnAbha sajInA bhASyavaDe yuddhamAM zatrunI sAthe yuddha karavA pitAnI meLe uThaze. te yuddha karatA devenI sAme kaI paNa zatru ubhuM rahI zakaze nahIM. kAraNake asurenA zatru rUpa devene zuM manuSya parAbhava karI zake ? arthAt naja rI zake. A kAraNathI padmanAbha devasenA evuM nAma seva taraphathI pAmaze. eka divasa agresara mahAvata padmanAbhane A pramANe vinaMti karaze ke he mahArAjA cAra dAMtavALe ane caMdra mAnI mApha urvIza ke! eka navIna hAthI je tamArA AMgaNurasAM kyAMkathI ravApele che? zuM che rAvaNa hAthIne Apane bheTaNa tarIke mokalyA che athavA tamArA puNyathI kheMcAIne digahastIonA samUhamAMcI kaI hAthI Avele che ? te ame jANatA 03thI. besavA lAyaka ane laDAIne lAyaka Apane pahelAnA je hAthIo che te sarve hAthIo A hamaNAM Avele haraNI patAnA guNee karI svAmInI mAphaka AcaraNa kare che. puNyathI pAmI zakAya evA A hastIne ekavAra Ape sAkSAt jovA gya che kemake apUrva vastu jevAthI A netre paNa saphaLa thAya che. padmanAbha rAja mahAvatanA kahevAthI hAthInI zALAmAM AvI te hAthIne joIne upaga daI vicAraze ke A hastIratna kyAMthI pragaTa thayuM ? Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = = = = = - - - [20] prabaMdha ciMtAmaNi eTale jANaze ke vaitADhya parvatanI najIkanI aTavImAM rahenAre ane dAvAnaLathI trAsa pAmelo A uttama hatI mArA puNyathI prerAIne ahIM AvyA che. e pramANe jJAnavaDe nirNaya karIne jema sUrya kiraNanA samUhane aMgIkAra karI AkAzanI madhyamAM ArUDha thAya tema te padmanAbharAjA te hAthI upara ArUDha thaze; ane lekamAM IMdranA vAhanano bhaya pedA karatA te hAthI upara besIne grAma ArAmAdikane viSe vicaraze. te vakhatathI svAmI vimalavAhana evA nAmathI duniyAmAM prakhyAti pAmaze. A pramANe phakta bhegyakarma kSaya karavAne mATe ja prabhu rAjyamAM keTaleka vakhata raheze, anyadA brahmadevakathI lekAMtika deve AvIne avasaranA jANuM sevakanI mAphaka svAmIne vinaMti karaze ke "ha pravApAla! pRthvI upara dharmatIrthane pravartAve. manuSyane baMne lekanI lamI ApavAmAM tameja jAmIna che. pachI te pAnAbha tIrthakara eka varSa paryata senAnI dhArAe varasAda varasAvIne (senAnuM dAna ApIne) varSARtumAM varasatA varasAdane paNa jItaze. arthAt ghaNuM dAna Apaze. te avasare varSARtu kSINa (pUrNa) thaye chate jemAM mAlatInI zreNIo vikasvara thaI rahI che ane gaMdhathI kheMcAyelA bhramaro AvI rahyA che evI zaratrAtu vistAra pAmaze. je (zaratu)mAM sarevara jaLathI pUrNa thaelAM che, jaLa vikara kamaLAthI zobhita thaI rahyuM che, kamaLe prasaratA taMtuthI zobhe che ane taMtuone paNa haMsAe mukhamAM dhAraNa karyA che haM haMsIonuM paDakhuM mUkatA nathI, haMsIe lIlA sahita prApta thaelA viSayane Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabAdha ciMtAmaNi [21] bhaje che ane lIlA vilAsAdine srIoe agIkAra karyAM che. evI zaraRtu zaradukALamAM zu pradhAna nathI ? arthAt pradhAna che. zeraDImAM mIThAzane, pANImAM nima LapaNAne, AkAzamAM pavitrapaNAne ane rastAmAM kAdavanI zuddhipaNAne karatI zaraRtu, sAdhuenA samudAyamAM uttama guru je guNa kare che te guNu A leAkamAM kare che. ta avasare trIza varSanI uMmara thaye chate ane mAtapitA pacatva pAmye chate padmanAbha bhagavAna saMyama levAnI icchathI putra upara rAjyabhAra sthApana karaze. pachI IMdro sarhuita devAe dIkSAno abhiSeka karyAMthI ane tara AgaLa traNa prakAranAM vAjIMtra vAgavA pUrvaka devatAvaDe AkAzane ane manuSyAvaDe pRthvIne avakAza vinAnI banAvatA, ane nagaralAkathI guNa gavAtA bhagavAna bmi zibikAmAM ArUDha thai nagaranI ahAra udyAnamAM Avaze. pachI zikhikAthI heThA utarI pAMca prakAranA alaMkAra (1 kezAlaMkAra, 2 vastrAlaMkAra, 3 puSpAlaMkAra, 4 AbharaNAlakAra, ane 5 mAlAla kAra)no tyAga karaze. pachI hAtha uMcA karI iMdra kolAhala nivAraze. aTale prabhu siddha bhagavAnane namaskAra thAe' ema kahIne yAvatuM jIva sarva sAvadya (sapApa) yeAgA (vyApAra)no tyAga karavArUpa cAritra aMgIkAra karaze. tyArabAda nizcaLa, sa'camanA sthAnathI patita nahIM thanArA, peAtA ane bIjA upara samabhAvavALA, sarva jIvAnA AdhArabhUta dhairyavAna, (cha kAyanuM) rakSaNa karavAthI manohara, zIta vAta ane tApanA samUhane Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] prabaMdha ciMtAmaNi parvatanI mAphaka sahana karanAra evA pralsa parUpI agninA jorathI kamerUmAM vanane maLI nAMkhaze. ta agakAra karyA pachI jyAre bAra varSa ane sADA cha mAsa jaze, tyAre bhagavAna kevalajJAna pAmaze. te aLasare dee trazuM bhuvanane AbhUSaNa tulya samavasaraNa karyo ne suvarNamaya siMhAsana upara besIne bhagavAna jojana paryata vistAra pAmatI ane sarva jIve samajI zake tevI vANIvaDe madarahita cha pratye dharmadezanA devAno prAraMbha karaze. te vakhate sadAcArarUpa vRkSane vRddhi mAhavAne pANInI naka tulya tIrthakaranI vANa3 pratibaMdha sAmelA ghaNA che cAritrarUpa lakSmIne Adara sahita aMgIkAra karaze, bIjAe dezavirati (zrAvakanA vrata)ne aMgIkAra karaze ane keTalAeka vaLI samyakatvane aMgIkAra karaze. kAraNake kalpadruma maLyA chatAM yAcake kAMI eka rUcivALA detA nathI. pachI kulIna ziSyano samudAya thayAthI temAMthI agIAra munie bhagavAna pAsethI tripadI utti, sthiti ane vyayarUpa traNa pada) pramANe gaNadhara thaze. pachI devAthI paNa ullaMghana na thAkya evA (sadhu, sAdhvI, zrAvaka zrAvikArUpa) caturvidha saMghanI sthApanA karIne prabhu bhavya jIve rUpa pRthvImAMsa tvarUpa bIjane vAvatA chatA bIjI jagyAe vihAra karaze. anyadA krodhAdikathI arSita arthAt kSamAvAna dharmarUci nAmanA temanA koI eka ziSya "mane kevaLajJAna kyAM thaze ?" ema bhagavAnane pUchaze. eTale "sugrAma nAmanA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha citAmaNe [23] gAmamAM tamane kevaLajJAna thaze." A pramANe bhagavAna kaheze tethI te muni tyAM jaze. kAraNake Asane AdhIna thanArAone kaI vakhata paNa saMpadA maLatI nathI. te gAmanA vanamAM eka rAtrikI pratimAne aMgIkAra karIne dhyAnanI dhArAmAM ArUDha thavAthI te dharUci munine kevaLajJAna prApta thaze. anaMta guNavAna evA te kevaLajJAnI muvine namaskAra karavAne mATe AvelA devatAo uMce svare "jya jyAra karaze. pachI duMdubhine nAda ane divya udyota karIne sukhI evA devatAo te muninI sanmukha besIne dharmadezanA sAMbhaLaze. (A duMdubhi AdinA zabdo sAMbhaLIne) tyAM Avele te gAmano DAhyo ThAkora, agaNita devonA samUha AvIne bahu mAna kare che chatAM kiMcit paNa garva karatA nathI evA te munine joIne ghaNIvAra sudhI cittamAM vismaya pAmIne vicAra karaze ke "ahA mahimAnA maMdirarUpa jainadharmane dhanya che ! svaprane viSe paNa amane eka paNa devanuM pragaTa darzana thatuM nathI tevA pratyakSa lAkha deve vagara bolAvye A jainamuninI sevA kare che. ThakurAInA cheDA lAbhathI paNa ame mithyA abhimAnI thaIe chIe. tyAre ahe! de paNa kiMkara chatAM A muni prazAMta cittavALA che. nirUpama rUpa, varNana karavA lAyaka lAvaNyatA, ane niviDa yuvAvasthA chatAM potAnA AtmAne AvA udayanA arthI munie vratanA kaSTamAM kSepa karyo che. A pramANe manamAM vicAra karIne ullasita pariNAmavALe ane sthira manavALe te ThAra atyaMta satvavALA te munine namaskAra Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ca sthAne baLa tene eTalAthI ema [24] prabaMdha ciMtAmaNi karIne yathAryogya sthAne besaze. pachI e munIMdranI nirdoSa dezanAnuM vAraMvAra zravaNa karavAthI tene eTale badhe saMtoSa thaze ke devAmAM ane patamAM kAMIpaNa taphAvata nathI ema mAnaze. arthAt deva amRtapAna kare che te karatAM A dezanAmRta atyaMta viziSTa che ke jenuM meM pAna karyuM che tethI deve karatAM mArAmAM koI paNa nyUnatA nathI. ema te mAnaze. dezanAne aMte te ThAkara munirAjane pUchaze ke "he munizreSTha tamane jevAthI eka kSaNamAtramAM vacanathI kahI na zakAya tevuM Azcarya huM pAme chuM, paraMtu he mahArAja ! tame koNa che, kyAMthI AvyA che ane A lakSmI kevI rIte pAmyA che. ATaluM tamAruM vRttAMta kahIne mArA jevA jIvA upara anugraha kare. kadAca tamArI vANavaDe huM paNa utsAha pAmuM, kAraNake A (me pAmyA ne ) lakSmI meLavavA mATe uttama purUSanA caritranuM sAMbhaLavuM e kharekharUM lAbhadAyaka che." A pramANeno prazna sAMbhaLIne te zreSTha muni mogarAnI kaLIo sadaza dAMtanI ghutinI sAthe vAsa karanArI vANIvaDe kaheze, "he saumya ! tame hamaNAM mane je prazna pUchaye teno uttara huM ApuM . paraMtu e hevAla ghaNuM maTe che, mATe zAMta cittavALA thaIne sarva sAMbhaLe. zrI jayazekharasUri viracita prabaMdha ciMtAmaNi graMthamAM zrI padmanAbha tIrthakaranuM caritra ane dhamarUci muninA varNana sahita bIjo adhikAra samApta thaye. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [25] . trIjo adhikAra Adi ane aMta vinAnI anaMta jIvothI zobhita ane sthira vAsa karavArUpa rase karI ullasita che ke jene viSe evI saMsAra nAmanI nagarI che. jene viSe uttama, madhyama ane jaghanya lokone rahevAne lAyaka svarga, mRtyu ane pAtALarUpa traNa sthAna pATaka sadeza AvelA che. je keI deza, nagara, gAma, khANa nadI ane parvate thaI gayA, vidyamAna che ane AgaLa thaze te sarve A saMsAranagarInA khuNAnA eka bhAgamAM rahenArAM che. arthAt saMsAra nagarI ghaNI moTI che. A nagarImAM kuMthuAthI laIne IMdra parya*tanA je kaI jIve che te sarve A nagarImAM prabhutA bhegavavAnA adhikArI che. aho ! te nagarImAM saubhAgya sArapaNuM evuM raheluM jaNAya che ke aneka kAryo temAM dekhAtAM chatAM paNa ke temAM rahetAM uga pAmIne nAsI jatA nathI. kaleza bhegavatAM chatAM paNa potAnA gharane nahIM mUkatA nigedanA cha nagaranA bIjA ne paNa svasthAne sthira rahevAnuM zIkhave che. bIjA nagarane viSe prAye gharone kSaya dekhAya che, paNa jemAM gharane kSaya thatuM nathI evI A saMsAranagarImAM loko niHzaMkapaNe vase che. vaLI te nagarImAM samudro kuMDanI mAphaka, merUparvata kIDA karavAnA parvatanI mAphaka, AkAza caMdaravAnI mAphaka ane tArAo metInA laTakaNa A mAska AcaraNa kare che (dekhAya che.) te nagarInuM iMdra paNa jene ekAeka dekhI zakatuM nathI e Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26] . prabodha ciMtAmaNi kaI eka lokavyApaka haMsarAjA pAlana kare che. A haMsarAjAne je guNe che, temAM keTalAka pratyakSa che ane keTalAka pakSa che. te sarva guNone pragaTa kahevAne hajAra jIvhAvALa (zeSanAga) paNa asamartha che. keTI graMthane abhyAsa karelA ane nirjana sthaLe tapa karanArA (mahApurUSa) paNa tenuM zuddha svarUpa nirUpaNa karavAmAM potAnA prayAsane niSphaLa mAne che. AMgaLIe merUparvata upADavAmAM ane be hAthe samudra taravAmAM je zUrAo che te sarve A mahA parAkramI haMsarAjAnI zaktio karIne ja baLavAna che. eka samayamAM uMce ane nIce lekane aMte jaI zakavA jeTale vegavAna haMsarAja tenI sAthe mitrAI karavAne IcchatA pavanathI paNa lajajA pAme che, arthAt tenI sAthe rahI zakatuM nathI. je buddhi cauda pUrvarUpa - samudrone sukhe oLaMgI jAya che te buddhi spaSTa rIte A haMsarAjAnA mAtra keTalAka Atmapradezana khuravArUpa che. sarva zAso A haMsarAjAnA ja jJAna- samudranA kallela rUpa che. temAM keTalAeka kalle uttama bedharUpa matathI bharapUra che ane keTalAeka kharAba bodharUpa magaramacchothI bharapUra che. je (kevaLajJAna)nI AgaLa AkAzamAM rahela sUrya pataMgIA sarakhe che te kevaLajJAna A haMsarAjAnuM svabhAvika teja (svarUpa) che. sparzamAM, varNamAM, rasamAM, gaMdhamAM ke saMsthAnamAM kaIpaNa prakArathI A haMsarAjA oLakhAtuM nathI, arthAt A haMsarAjAmAM sparza, varNa, rasa, gaMdha ke saMsthAna che ja nahIM vaLI te bALa, yuvAna, Arya, anArya, sI, purUSa, sthAvara, trasa, sUkSma che Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [27] bAdara ema kaI paNa prakAre kahevAtuM nathI. kevaLa te eka rUpavALo chatAM paNa sphaTika ratnanI mAphaka pitAnAM karela karmothI utpanna thayela AzrayanA (zarIranA) bheda karIne bhinnatA (aneka rUpa)ne pAme che (seve che.) te karmasahita hoya che tyAM sudhI pRthvI, svarga, jaLa ane sthaLamAM vilAsa kare che ane karma rahita thAya che tyAre lekAgra (siddhAvasthA)ne pAmIne pharI A saMsAra nagarImAM AvatuM ja nathI. jema kASThamAM agni, talamAM tela, dahIMmAM ghI, mATImAM senuM ane dUdhamAM pANI rahyuM che tema te zarIramAM rahyo che. huM" evI pratItithI jANI zakAte, (saMsArI AtmA traNe kALamAM sakriya (kriyA karavAvALA) iMdriyane agocara, anaMta paryAyavALA, karmano kartA ane teno bhaktA, jJAnamaya, dehathI judo, asaMkhyAtA pradezavALeAdi aMtarahita ane (uttama) yegIothIja jANI zakAya e svarUpathI A AtmA (haMsarAjA) che. jema aMdhArI rAtrie dIpaka gharamAM prakAza kare che, tema lekane viSe rahelA samagra dravyane A AtmA prakAzita kare che. jema senAno adhipati senAnA aMgane ane sutAra rathanA aMgane joDe che, tema te (AtmA) pAMcabhUta (pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza)ne yatnapUrvaka joDe che. jema netra vinA mukha ane tejavAna caMdra vinA AkAza nice zUnya lAge che, tema caitanyathI zobhatA A haMsarAjA (AtmA) vinA sarva jagat zUnya che. svAmInA viyega duHkhanI ajANa ane vividha prakAranA rUpe karI svAmIne raMjana karanArI A (haMsarAjA)ne Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 28 ] prAdha ciMtAmaNi cetanA nAmanI rANI che. saMvitti, upalabdhi, savit, ci, cetanA, prajJA ane AtmajyeAti-A sarve cetanAnAM ekA vAcaka nAmAMtA che. aMjana vinAnuM, ujjavaLa, uddAma, apratipAti (Avyu na jAya tevuM) manohara evuM kevaLajJAna nAmanuM paheluM nAma te e rANInuM svAbhAvika rUpa che. A kevaLajJAna svarUpa (rANI) pAse chatAM huMsarAjA tenA svarUpane ANatA nathI kAraNake jJAnAvaraNI kame karIne te (huMsarAjA ) niraMtara DhaMkAyeleA che, te cetanA rANInuM buddhi nAmanuM bIjuM rUpa sAMbhaLyuM che. paNa te mukhya rUpathI prabhAmAM anaMta guNahIna che. A hu'sarAjA pragaTa ke chAnI rIte je bhaLe che, sAMbhaLe che, khAya che, jAya che, suMghe che ke khele che. te sa kAryo te buddhi (cetanAnA bIjA rUpa)ne sAkSI rAkhIneja kare che. pAMce danavALAee A cetanAne purUSathI pedA thaelI mAnelI che ane nAstika matavALA pAMcabhUtathI pedA thaelI mAne che, chatAM paNa tenuM khaMDana karatA nathI. bhavAMtaramAM jatAM paNa peAtAnA svAmIno A cetanA koi vakhata tyAga karatI nathI. teTalA mATeja te satIvratanI tIvratAvaDe haMsarAjAmAM vizrAma pAmelI che. kaThinatA e pRthvInuM eka lakSaNa che, chatAM mIThI pRthvI, khArI pRthvI ane tenA aneka bhedo che tema buddhi eka jJAna svarUpa chetepaNa sajbuddhi ane asabuddhi ema tenA be bheda che. te satbuddhi ane asatbuddhi ane haMsarAjAnI rANIe thai che, paNa sU nI krAMti ane rAtrinI mAphaka te anyAnya irSA kare che. hasarAjA jyAre Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha citAmaNi [29] pahelI sadbuddhi rANInA kahevAthI uttama kAryano prAraMbha kare che tyAre bIjI asaddabuddhi vacamAM AvIne temAM ghaNA prakAranA aMtarAya kare che. te baMne rANImAM dubuddhi (asa buddhi) rAjAne ghaNuM priya thaI paDI che, kAraNake prAye zrImati nadIonA samUDanI mAphaka nIcA AcaraNavALA hAya che. subuddhine vaza thaIne A rAja amAro sarvano nAza na kare, ema vicArIne dubuddhimAM Asakta thayelA haMsarAjAnI kamarUpa sevake prazaMsA kare che. anukrame teja saMsAranagarImAM rahenArI, kAmAdi ganI jANa ane viSayAdi bhegavavAmAM pravaNa mAyA nAmanI strIe haMsarAjAnI bhegapatnI (rAkhelI strI) thaI. mAyA kama pariNati, prakRti, AThamI vagaNa ane AtmAne bAMdhanArI nikAcanA nAme doraDI-A zabdo mAyA strInA nAmAMtare che. kutUhala karavAvALI, zaThatAthI bharapUra, kalelanI mAphaka capaLa, vilAsarUpa velaDInA vana tulya ane kAmanI utpatti karavAmAM seLa varSanI zyAmA sarakhI te mAyAe niraMtara mIThAM vacanoe karIne rAjAne eve vaza karyo ke te kSaNavAra paNa tene pitAthI dUra karatuM na hatuM. svArtha sAdhavAmAM tatpara ane niraMtara rAjAnA zarIramAM rahevAvALI te mAyA strI AMtare AMtare buddhi ane durbaddhi baMnenA kahevA anusAra vartAvA lAgI. jyAre te sabuddhine maLe che tyAre sAdhupaNuM (uttamatA)ne pAme che ane jyAre dubuddhine maLe che tyAre te duSTatAne pAme che. jyAre te sukhasamAdhimAM rahe che tyAre puSyarUpa sonAnI sAMkaLe karI ceSTA kare che, ane Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 30 ] prakheAdha ciMtAmaNi jyAre du:khitapaNe rahe che tyAre pApapalADhAnI sAMkaLe karI peAtAnA svAmI sAthe ceSTA kare che. jyAre te puNyanI sAthe joDAya che tyAre huM mahA kulIna [uttama kuLavAna chuM, huM dhanADhaya chuM, huM rUpavAna chu" ema kahIne rAjA ahuphAra kare che, ane jyAre te pApanI sAthe joDAya che tyAre 'huM nIcakuLano chuM, huM napuMsaka chuM, huM viyeAgI chuM, huM rAgI chu" ema kahIne rAjA dInapaNAnuM Alakhana kare che. ghaNA rAga dekhADatI hasatI ane krIDAnA kAraNabhUta thatI te mAyAe huM sarAjAne evA AMdhI lIdheA ke jethI te [ haMsarAjA ] te [ mAyA strI ]nA upara kai paNa dha karatA nathI. puNyadha ane pApamadhanA ana`ta dalIyAMvaDe karI hAMze aMdhAyelA hAvAthI te peAtAnuM AkhuM zarIra atyaMta bhAre thayelu jANatA nathI. tenA (mAyA)thI dRDha badhAelA chatAM paNa te pavanathI adhika vegavaDe pAtALanA taLIAthI siddha zilA paryaMta javA AvavAno vyavahAra karI zake che ane kiMcit paNa udvega nahIM pAmatAM nira'tara tenuM pASaNa kare che. A kAraNathIja vidvAno te (mAyA)ne kAmaNa karavAvALI kahe che. A duddhija prAye patinI prIti ane vizvAsabhUmikA che ema dhArIne koi vakhata subuddhi dUra karIne te mAyA dubuddhinIja sevA karatI hatI. tethI A mAyA mArA anuyAye cAlanArI che ema jANIne durbuddhi paNa tenuM pASaNa karatI hatI. A pramANe te baMne (du`ddhi ane mAyA)no arasaparasa peASya poSaka bhAva saMbadha thayA hatA. A pramANe mAyAnA karelA unmatapaNAthI ane 6 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [31] ddhinI preraNAthI rAjAe subuddhine taNakhalA mAphaka karI nAMkhI tyAre duHkhI thayelI subuddhi vicAra karavA lAgI ke bahAranI mAyA strIe AvIne mArA patine mAre vairI karyo. pArakAnA pravezathI ghara nAza pAme e lokonI vANI juThI nathI. je A mArI bena (dubuddhi) tene paNa A (mAyA) strIeja duSTa banAvI che. mAyA vinA te (durbaddhi) nuM baLa paNa evuM nathI, paraMtu khedanI vAta che ke have te (dubadri) paNa mane maLavI (mArI sAthe ekatra thavI) durlabha che. A baMne duSTa strIonA pAzAmAM A mAre pati paDaye che. are ! huM moTI AphatamAM AvI paDI chuM. huM samaju chuM chatAM A vakhate zuM karuM? strIonAM caritra strI ja jANe che, sarala AzayavALe purUSa jANI zakatA nathI. paNa je mane vakhata maLaze te badhI hakIkata patine jaNAvIza. navA tAva AvelA mANasane vaida auSadha kahete [ Apate] nathI, navA pANInA pUrane taravAvALa oLaMgate nathI, tema navA kalezane paMDita paNa tAtkAlika rokatuM nathI; teTalA mATe avasaranuM jANapaNuM teja purUSane yaza utpanna karanAruM che." [ tethI mAre paNa avasara vinA belavuM ThIka nathI.] have e avasare mAyAe mahAbaLavAna meha nAmanA putrane janma ApyuM. te ja ke tarata ja sarva ddhAone dAsanI mAphaka gaNavA lAge. meha, lekapraha, chAghastha, gahana Azaya, anuzrota ane gati-A badhA mehanA nAmAMtara zabdo che. A jagatamAM mAyAe mohane athavA meha mAyAne janma Ape evo nizcayanaya buddhimAna purUSone Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [32] prabaMdha ciMtAmaNi pramANa che. paraMtu zeraDInI gAMThamAMthI zeraDInI utti, gaThalImAMthI AMbAnI upatti ane bagalImAMthI IMDAnI utti thAya che. te nyAyathI vyavahAravRttio upara pramANe (mAyAthI mehanI upatti che. kahevAmAM AvyuM che. pitAnA guNo vaDe meha dubuddhine paNa atyaMta priya thaI paDe. Azcarya che ke sakhIono (benapaNIono) neha tenA putrane viSe paNa sakrame che. teo (mAyA ane dubuddhi) baMne ohane ghaNI vRddhi pamADavA lAgI ane (meha upara dabuddhino ghaNe neha hovAthI) A mAyAnoja putra che ema paMDita paNa jANI zakayA nahIM. svabhAvathI ja malina ane vajanI mAphaka daDha zarIravALe moha kAraNa vinA loko upara vera dhAraNa karate chate pitAnA pitAno paNa droha karavA lAgyuM. te chatAM paNa baMne strIone vahAle hovAthI te pitAne paNa "vihAle the, tethI niraMtara tene meLAmAM rAkhIne haMsarAjA tenuM yatnapUrvaka piSaNa karavA lAge. pAma (khAsa)nA regavALe regathI Atura thaI (kharaja khaNatAM mIThI lAge che paNa) kharaja khaNavAthI vikAranI vRddhi kare che, tema A maha pariNAme bhayaMkara duHkha devAvALe che chatAM paNa (tatkALa sukharUpa dekhAvAthI) haMsarAja tene sukhane mATe mAnavA lAge. mAyAmAM Asakata thayelA haMsarAjAe potAnuM chatuM aizvarya ghutakaDAmAM Asakata thayela rAjAnI mAphaka achatuM karI nAkhyuM arthAt nAza pamADyuM. anukrame divase dekhAtA caMdranI mAphaka pitAnA tejathI bhraSTa thayela haMsarAjA satparUSane zoca karavA lAyaka thaye. kharAba AcaraNavALI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha citAmaNi [33] strIne Adara karIne manuSya zu zu anartha upanna nathI karatA? arthAt sarva anartha usana kare che. sabuddhivaDe pitAnA svarUpanuM sArI rIte ciMtavana nahIM pharate te (haMsarAjA) ghelAnI mAphaka vicAra vinA Amatema pharavA lAgyuM. tethI mUDha, maMda, ALasu, muMge, pAMgaLa, rAdhaLe ane bahero ItyAdi kharAba vANIthI ke tene belAvA lAgyA. ta. huM karuM chuM, zAmATe doDAdoDa karuM chuM, kyAMthI AvyA chuM ane kyAM jaIza? ItyAdino vicAra karanAra sabuddhi, CaAhmaNI jema caMDALano sparza na kare tema A haMsarAjAno koI vakhata paNa sparza karatI na hatI. parvata, pASANa, dhULa, pANI, agni, vAyu ane vanaspati vigere eke driyamAM anaMta bha paryata A mAyA strIe tene bhamAvyuM. pachI kuma, keDA, kezuA, kIDI, cabaNA, vIMchI ItyAdi vikaleTrimAM paNa te (mAyA strI)ne vaza thaIne ghaNo kALa . pachI gadheDA, mAchalAM, deDakAM, sicANA, kAgaDA, sarpa ane gaLI pramukha tiryaMca paMcedriyane viSe paNa te (mAyA), strIe tene ghaNe kALa bhamADe. tenA AdezathI parAdhI * javAre A jIva saddabuddhine mUkIne asabuddhi mAyA, meha vigerene AdhIna thaI mAThAM kAryo karI aneka gatiomAM pharatAM nAnA prakAranAM duHkhano anubhava kare che, tyAre loko tene mUDha ALasu, muM, AMdhaLA, bahere vigere nAmathI bolAve che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [34] prabodha citAmaNi e haMsarAjA narakamAM paNa gaye. (satya che ke, vAyarAnA pheravavAthI pAMdaDuM samudrane viSe paNa paDe che. saddabuddhi avakAza meLavIne haMsarAjAne maLI na jAya teTalA mATe je je ThekANe te jato te te sarva ThekANe te (mAthAstrI) tenI pAse ja rahetI. joke haMsarAjAnuM ghaNuM premabaMdhana te chellI (mAyAstrI)mAM hatuM, ane buddhimAM te (premabaMdhana) AMtare AMtare hatuM, topaNa (anukrame) uga karavAvALI mAyAnuM durAtmapaNuM kAMIka kAMIka rAjAe jANyuM paNa rAjA vidvAna hatA chatAM durAcAravALI mAyA strIne mUkavAno samartha thayo nahIM. (satya che ke, mudranA pUramAM DubelAne mUkAvavAmAM keNa samartha thAya? A pramANe aneka bhavanane viSe bhamI bhamI pa vaTemArganI mAphaka thAkI gayela hoya tema anyadA rAjAe mAnava nAmanA zaherano Azraya karyo, arthAt manuSyapaNuM pAmyo. A nagaramAM praveza karatAM ja tene kamanA rogathI mana nAmanA bALakanI sAthe akasmAt meLApa thaye, ane tethI teNe ghaNu sArA zukana thayA ema mAnyuM. IMdrie grahaNa karelA bhAvane AtmAmAM vyakta karavAnuM kAraNa, jaladI cAlavAvALuM, saMkalpa karavAvALuM, pudgalathI pedA thayeluM, zarIre sUkSma, ghaNuM dravyavALuM (ghaNAM paramANuothI baneluM ), ALasarahita ane mahA baLavAna-evA manane "te mAre pradhAna thaze ema dhArIne haMsarAe aMgIkAra karyuM. potAnA baLathI grahaNa karelA lekavyApI audArika pulavaDe rAjAe te mAnava zaherane atyaMta vRddhi pamADavAno AraMbha karyo. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [35] A mAnavanagara prANAdi (prANa, apAna, samAna, uddAna ane byAna) pAMca vAyunA samudRAyarUpa kuTuMbIothI mizrita che, nAnA prakAranA byApAra karavAmAM pravINa evI pAMca iMdriyathI byAsa che, temAM niraMtara vahuna thatI iMDA ane mpiMgalArUpa rAjamArga (dhorI rastA) che a + keTalAka puNyavAna jIvAthI jANI zakAya teve suSumgA nAmano eka sAMkaDA rastA paNa che; te anukULa lattAenA Alekha mATe nAbhirUpa kuMDathI upaze bhata che, temAM nava daravAjA che, ghaNA kalezathI rakSaNa karavA mATe bhujArUpa agalA jAgRta che, kezarUpa dhvA nemAM phakI rahI che ane sAta dhAtuo (rasa, rUdhira, mAMsa, meda, asthi, majjA ane vIrya) rUpa pADAe (mahAllA) che. A pramANe te te vastuo / bhegavavAne lAyaka A mAnavanagara keTaleka kALe vistAra pAmyuM. rAjAthI sanmAna pAmeluM mana paNa paryAsa (sama) yuM ane anukrame dedIpyanAma caMcaLatAnA sthAnarUpa yuvAvasthAne pAmyuM. para tu mAyAne zvA ele rAja krame krame peAtAnA zaheranuM rakSaNa karavAne paNa asamartha thayeA. (satya che ke) rAgathI pIDAelA siMha paNa niLa ziyALanI mAphaka AcaraNa kare che. pAtAnA patinI AvI dazA jAine sabuddhi mAyA chupara khuda pAmI. khedanI vAta che ke (strI chatAM) zatrurUpa ane A mAyAe patinA mULano nAza karyAM. eka divase prema sabadhI kalezathI patithI jarA dUra thayelI mAyAne joIne ekAMta hita karanArI satbuddhi ekAMte peAtAnA patine AsthA lAgI ke " huM vidvAna ! huM uttama purUSAmAM mugaTa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [36) prabodha catAmaNi tulya! A duSTa strInA vyasanane zA mATe Adare che? AvI nIca strIno paricaya kare tamane lAyaka nathI. he svAmI! keIpaNa vidvAna purUSa te A duSTa strI sAthe rAga karate nathI. tame AnA upara rAga karIne durjana manuSyamAM agra paNuM karyuM che. (anyaktithI sabuddhi haMsarAjAne samajAve che). he sUrya ! nirmaLa udayane ApavAvALI pUrva dizAne mUkIne uttama purUSone niMdavAlAyaka pazcima dizA tarapha tuM jAya che, paNa tenuM je phaLa tane maLe che te ThIkaja maLe che. e phaLa kahIne karyo puNyavAna jIva bIjAnA kSata upara khAra nAMkhe ? arthAt te tuM tArI meLe ja samajI leje. tRSAthI pIDAtA manuSya paNa gAyegyanI vicAraNuM te karavI joIe. kemake ati tRSA lAgyA chatAM paNa kayo manuSya caMDALanA kuvAnuM pANI pIve ? kharAba AcaraNavALI A mAyA strI mokSanA abhilASI jIvene paNa baMdhananuM kAraNa che, kAraNa vinAnI zatru che ane taratA mANasane DubADavAmAM tatpara che. A tamArI mAyA strIne tameja pragaTa karI che, tameja vRddhi pamADI che ane tame ja potAnI strI banAvI che, tamArA AvA AcaraNathI je nAstika matano Azraya karavAvALA che te Aje baLasahita gajarava kare che. eka pUrva dizA samAna udaya ApavAvALI te huM chuM, ane pazcima dizA samAna asta karanArI A mAyA che. sUrya tulya tame che. mATe te strIno tyAga karIne mAre Adara kare nahIM te asta dazAne pAmaze. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [37] - - - - - - - - - - - - - - zreSanA saMgamAM joDAelI A mAyAne tame te nAstika matamAMja puSTa karI che. te kutarIne mArI sAthe sAmyatAnA ghararUpa zA mATe kare che ? arthAt tene ane mane sarakhI kema gaNe che ? A dhUtArI madhanA biMdunI upamA tulya viSaya saMbaMdhI sukha ApIne pAchI tamane jorathI narakarUpa kuvAmAM pheMkI de che te tame jANatAja nathI. he mahA parAkramI purUSa! A dukha sI tamane bAMdhIne traNalekamAM bhamAve che. zuM AthI paNa tamane zarama nathI thatI? A mAyAnuM tame prayatnathI poSaNa kare che, tyAre te te ulaTI tamane bAMdhe che. AnA upara upakAra karavAnI tamArI IcchA sarSane dudhanuM pAna karAvavA jevI che, sApaNa agnijavALA ane viSavallInI mAphaka vRddhi pAmelI A duSTa strI tene vadhAranArane aneka prakAranI mAThI pIDA kare che. sarovarathI jema dAvAnaLanI utti, amRtanA kuMDathI jheranI utti, sUryathI aMdhakAra the, caMdrathI jema aMgArAnuM varSavuM, samudrathI jema dhULanA DhagalAnI utatti ane pacca bhejanathI jema roganI utti tema parabrahma svarUpa evA tamArAthI A karmano upadrava saMbhave che. - vivecana--uparanAM chAtamAM na thavAnI vastunI jevI rIte utti batAvI temAM tamArAthI kamenI utti je na thavI joIe te thaI che. rasaMsAranA prAraMbhathI arthAt anAdikALathI tamArI pAchaLa lAgelI ane svAde cAlavAvALI A mAyA veraNanI mAphaka Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [38] prabodha ciMtAmaNi : - ka - - - - - - - - - - - - - tamane karaDe anartha upanna kare che. tene anubhavatAM chatAM paNa tame jAgatA nathI. A mayA sImAM avazya vazIkaraNa karavAmAM kuzaLapaNuM saMbhave che. je tema na hoya te e duSTa strIne paNa tame hitakArI kema mAno? kamaLatune jIta tRNadhAnyanuM bhejana, retInuM ghara, baLa purUSanI pratijJA ane asatIno snehaA badhAM sthiratA vinAnAM ja hoya che. arthAt emAM sthiratA hotI nathI. vezyAnI mahattA (akA) jemAM prathama madhura AlApa vaDe lebha pamADIne te (jyAre purUSa dhanathI khAlI thAya tyAre) viDaMbanA pamADe che tema A mAyA strIe (vezyAnI mAphaka) kyA guNavAta purUSane paNa viDaMbanA nathI pamADa ? arthAt sarvane viDaMbanA pamADI che. are ! traNa bhuvanane rakSaNa karavAmAM samartha tamArUM te baLa kayAM gayuM? IMdrane paNa durlabha evuM tamAruM aizvarya kayAM gayuM? prayatnathI ekaThI karelI guNarUpa lakSmI kyAM cAlI gaI? he svAmI! A pApI strIe te amagra vastuonA nAza karyo che ema tame samajaje. vaLI (strIo kevI che ? "strI kaSTa vinAnI aTavI che, pAchuM vinAno pravAha, che, nAma vagarano re che, agni vinAno tApa che, leDhA vinAnI Ara che, sAMkaLa vinAnuM baMdhana che, dhULanI vRSTi vinAnuM AvaraNa che, dArU vinAnuM madasthAna che, zatri vinAno aMdhakAra che ane dara vinAno pAza che. snehathI ghelA thaela purUSoe Adara karelI bIjI (sAmAnya) strIothI paNa tenA baMne bhava (Abhava tathA parabhava) nAza karelA dekhAya che te Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 39] he buddhimAna ! AvI mAyAstrIno Adara karavAthI ane bhavano nAza thAya temAM te kahevu ja zuM? A mAyA) strInA bhayathI prAye huM tamArI pAse rahetI nathI; ne ki jo rahuM chuM te mAtra eka chAyANe rahuM chuM paNa pragaTapaNe rahetI nathI. A mAyAno je meha nAmano putra che te nizce tamAro droha karanArA che. he svAmI! huM nathI jANatI ke enA kayA guNathI tame tenA upara rAgI thAo che ? vaLI A mAyAe tamArI buddhi nAmanI strIne vaza karI che, te ni`La manane malina karanAra durbuddhino paNa tamane svIkAra karavA ucita nathI. strIne viSe veraNa tulya A mAyAno tame hajju paNa tyAga karaze te rAhuthI mukta thayela caMdranI mAphaka tamArUM teja tame pharIthI pAchuM meLavaze.' A pramANe samuddhinI zikSArUpa vANIthI haMsarAjAne asara teA thai paNa te ApadAthI bhaya - pAmI hAya tema a kSaNa paNa sthira rahI nahIM. tethI madonmatta haMsarAjAe (pharIthI) aMdhakArarUpa mAyAno svIkAra karavAthI (rAtrine viSe) mRNAlInI mAphaka satbuddhi plAna mukhakamaLavALI thai gai. have sabuddhi purUSonI niMdA ane strIonI stuti kare che. purUSa! vacana belavAmAM kaDora heAya che, ane vaLI hRdayamAM nirdaya hoya che. jyAre te vadhAre krodhAyamAna thayA hoya, 1 kamala. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [40] "prabaMdha ciMtAmaNi tyAre premavaDe athavA stutivaDe paNa teo rekI zakAtA (zAMta karAtA) nathI. strIo niro kemaLa hRdayanI hoya che, ane purUSa prAye rUkSa (neha, vinAnA) hRdhyanA heya che, e vAta kharI nathI. juo, nadIo samudrane svAdiSTa (mIThuM) pANI Ape che, tyAre samudra nadIonA memAM khAruM pANI nAkhe che. (bharatI Ave che tyAre nadIonA mukhamAM khArU pANuM thAya che). jyAre Ave mArA manavALe maryAdA mUke che tyAre (ema nirNaya thAya che ke, pavitra AcAravALAone paNa te bhavitavyatA duHkhe oLaMgI zakAya tevI che. A pramANe vicAra karIne saddabuddhi sapatnI (zAka)nI zaMkAthI adazya thaI gaI, kemake upadravavALA sthAnano tyAga kare. te buddhinuM mukhya lakSaNa che. . te (saddabuddhi)ne nahIM dekhavAthI mAyA ulaTI (vadhAre unmAda karavA lAgI. sUryanI prabhA dUra thavAthI zuM rAtri ahaMkAra nathI karatI? arthAt kare che. pachI zaMkArahita mAyAe potAnA svAmInA AkhA zarIrane evI rIte AliMgana ryuM ke A baMnene dUdha ane pANInI mAphaka bIlakula bheda rahyo nahIM. te (mAyAstrI) nA AliMgananA sukhane pragaTa karavA tatpara thayela haMsarAjA niraMtara tenAja rAganI vizeSa vRddhine mATe pravartAvA lAgyA. "A mAyA rAjAne atyaMta priya che ema sArI rIte nirNaya karIne buddhimAnomAM mukhya evA mane paNa tenI ja sevA karavI zarU karI. have mana niraMtara bIjAM kArya mUkIne mAyAnI tuSTi, puSTi, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [41] baLa ane teja jema vRddhi pAme tevA prayatna karavA lAgyuM. mahAbhakta manane mAyAe paNa keTalIka lakSmI ApI. sevakene viSe je purUSa baMdha muThThIvALA ( kRpaNa) heya che te zuM sevAne mATe lAyaka che? arthAt, nathI. mAyAnI preraNAthI haMsarAjAe manane potAno pradhAna banAvyuM. prAye strInA pakSanA mANAne dhanADhaye vRddhi pamADe che. have kaI avasare kAma (viSaya)thI AkALa thayelA mane strIne aMgIkAra karavAnI IcchA karI. (kaI zaMkA kare kemana te napuMsaka che. teno uttara Ape che ke mana evA zabda bolavAmAM napuMsaka liMge che, paNa paramArthathI mana napuMsaka nathI. mananI evI IcchA thavAthI niraMtara bhattaranI najIka rahevAvALI dubuddhie capaLa svabhAvavALI pravRtti nAmanI pitAnI putrIne capaLa mananI sAthe paraNAvI. pravRtti [manapradhAnanI strI] niraMtara moDane viSe nehanI vRddhino vicAra karatI hatI, kAraNake mAyA ane dubuddhithI A pravRtti kAMI judA vicAravALI nahotI. eka divase haMsarAjAnI pAse AvelI saddabuddhi A traNe strIo [dubuddhi, mAyA ane pravRttine joIne vicAravA lAgI ke "rAjAnI apUrva bhakti karavAvALo sarakhA guNavALI strIno samudAya barAbara maLe che. rAjAnuM nikaMdana karavAne mATe kALanA jerathI krUra madhuratAvALI A traNe strIo paNa bharaNuM, bhadrA ane ginInI mAphaka ekaDI maLI che. potAnA svarUpane Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] prabodha ciMtAmaNi nahIM jANanAre rAjA mArI zikhAmaNa te kaI divasa sAMbhabateja nathI, ane A strIonA kAmaNa karavAthI pitAne [guNethI] saMpUrNa jue che, je adhikArane manapradhAna hama aMgIkAra kare che te [manapradhAna ne paNa A strIoe caLAvela [ pheDela ] hovAthI AgAmIkALamAM tenuM sthirapaNuM huM jetI nathI. jyAre mAro gRhasthAzramaja Avo thayo tyAre huM zuM karuM? ane zuM beluM? A gharanI chAnI vAta vicAratAM paNa mane lajajA Ave che. A ja kAraNathI jo mArAthI pedA thaele nivRtti nAmanI mArI putrIne A maDA amAtya [mana]nI sAthe paraNAvuM ane kadAca tene koI putra thAya to te kalezamAM DubelA A pitAnA mAtAmiDa [haMsarAjAno uddhAra karavAmAM samartha thAya, ane teja A . traNe strIonA vegane rokavAne paNa samartha thAya." A pramANe vicAra karIne "tuM mArA svAmIne ghaNe vahAle che' ema pradhAnane kahIne sadbuddhie nivRtti nAmanI pitAnI putrInI sAthe manapradhAnano vivAha karyo. tyArathI jema pUrva ane pazcima dizA sUryanI sevA kare che, tema judA judA svabhAvavALI pravRtti ane nivRtti nAmanI baMne strIo vArApharatI svAmInI sevA karavA lAgI. kariaNanA vepAra karavAvALA purUSane jema prAtaH saMdhyA kiyA [dukAna khelavI, kariANa bahAra kADhavAM vigere kAryomAM prere che ane sUryAsta saMdhyA te kriyAnI nivRtti karAve che tema pahelI pravRtti strI [manapradhAnane kriyA karavAmAM prere che tyAre bIjI nivRtti strI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [43] te sarva vyApAra baMdha karAve che. anukame pravRttie dubuddhinI sAthe ane nivRttie buddhinI sAthe mana pradhAnano meLApa karAvyuM ane kAkAkSigolaka (kAgaDAnI AMkhanA geLAno nyAya potAnA svAmIne zIkhavyo. durboddhie mAyAnI sArI rIte bhakti karI, eTale te dAMbhikI mAyAe potAnA putra mehanI sAthe pradhAnane mitroI karAvI ane te pridhAnone kahevA lAgI ke "he pradhAna! tame bhAgyavAna che ke pravRtti jevI strI tamane maLI che. kemake prAye guNavAna purUSone paNa sarakhA guNavALI strI maLavI - durlabha che. vilAsavALI, khubasurata ane kaSTayukta kAryamAM paNa kheda nahIM pAmanArI pravRttinA jevI strI meM pRthvI upara joI nathI. he svaccha ! saddabuddhithI janmelI je A nivRtti kanyA tame paraNyA che te to svabhAvathI ja ALasu, kiyArahita ane duniyAthI vilakSaNa svabhAvanI che. tame yuvAna che, temaja baLavAna che, mATe te [nivRttimAM Adara kara e tamane ucita nathI. pRthvIno bhAra upADavAmAM samartha zeSanAgane zarIranuM cakane AkAre maMDapa karavAmAM zuM prIti thAya? arthAt ja thAya. tame [pradhAnapaNanI] sarva mudrA pAmyA che te have svajanavarganuM raMjana karavAvALA thAo. pitAnI sarakhA guNa vinAnA mANasanI sAthe Asakti * kAgaDAne AMkhanAM chiddha e hoya che paNa jovAno zaktivALo goLo eka hoya che, tethI AMkhono goLo jema pheravo hoya tema phare che. tevI ja rIte A strIo jema manapradhAnane pherave che tema te phare che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [44] . prabodha ciMtAmaNi karavI te mahatvanA bhaMgane mATe thAya che. A meha rAjabIja che. meM tene janma Ape che. huM tene tamane evuM chuM. A durbaLa che to paNa tame ane tamArI strI baMne tene vRddhi pamADo [zarIre puSTa karaje." A prakAranI mAyAnI zikhAmaNathI manapradhAna pravRtti upara ghaNo neha rAkhavA lAge, paraMtu AMtare AMtare navI paraNelI nivRttine paNa bhagavata hato. kALAMtare nivRttine mahA vicakSaNa viveka nAmano putra thaye. te putra sarva padArthonA sadu-asapaNA [chatApaNuMachatApaNuM-hitapaNuM-ahitapaNuM vigereno vicAra karavAmAM samartha thayo. vivekanA janmathI kheda pAmelI mAyA, dubuddhi ane pravRtti [ ApasamAM ] kahevA lAgI ke ApaNe nAza karavAne mATe A viSavRkSano aMkura unna thaye che mATe jema tema karIne A vivekane rAjA ane pradhAnane maLatAM ke ane ApaNe sarve mAtA [nivRtti] sahita vivekane ahIMthI kADhI mUkavAno prayatna karo. A pramANe te sarva strIo (ApasamAM) bole che teTalAmAM buddhi tyAM AvIne A vivekathI paramaezvaryane tame pAmaze' ema pitAnA svAmIne jaNAvavA lAgI. tyArapachI haMsarAjA zAMta ane suMdara zarIravALA te viveka bALakane khaLAmAM besADIne niraMtara lADa laDAvavAnI IcchA karavA lAgyA, paraMtu pelI traNa strIone vaza thayele rAjA ghaNuM kALa sudhI vivekane dekhavAne samartha na thaye, te pachI lADa laDAvavAnI te Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha citAmaNi [45] vAta ja zI karavI ! Apasa ApasamAM vaira dhAraNa karatA evA moha ane viveka vanamAM rahela krUra ane zAMta svabhAvavALA bAjapakSI ane pipaTanI mAphaka rAjAnI AgaLa vRddhi pAmavA lAgyA. tyArapachI capaLa cAvaDe patine khuzI karatI pravRttie mAyAne ane potAnI mA [Tubuddhi ne Azcarya upanna karyuM tyAre zAMta ane gaMbhIra vRttivaDe svAmIne saMtoSatI nivRttie paNa te [pradhAnanA ane rAjAnA mahAna sukhamAM vadhAro karyo. rAjA ane pradhAna nivRttinA sukhI karavAthI ApaNu upara kadAca virakta thaze, A pramANe vicAra karIne mAyA ane dubuddhi pravRttine ekAMte kahevA lAgIhe putrI ! tAre tArA svAmInI sevAmAM AMtarUM na pADavuM ane te te [hiMsA pramukha AraMbhanA saMbaMdhe karI tAre tArA svAmIne niraMtara tevA kAryomAM preravo, arthAt Ara bhamAM magna kare. A nivRttino (tArA svAmI pAse javAno) avasara tAre sAvadhAna thaIne reko. te (nivRtti) ApaNI veraNa hevAthI teno vAra ullaMghana thatuM tAre bIlakula na gaNavo. A pramANe mAyAne dubuddhinI zikhAmaNa pAmIne sarva kAmanI jANa evI pApiNa pravRtti saMkalparUpa zayyA racIne niraMtara svAmInI sevA karavA lAgI ane keI vakhata vizrAma pAmIne mAro svAmI rakhene nivRttine maLI jAya, e hetuthI pravRtti uparA upara judA judA kAryo karavAmAM svAmIne pravartAvavA lAgI. (te kAryo batAve che)-jIvonI hiMsA karavAmAM, asatya bolavAmAM, cerI karavAmAM, parastrI bhegavavAmAM, mava Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 46 ] pramedha ciMtAmaNi mAMsa vAparavAmAM, zikAra karavAmAM. cADI karavAmAM, droha karavAmAM ane mahAraMbha karavAmAM svAmIne teNe (pravRttie) evI rIte pravartAvyeA ke matapradhAna (teno svAmI) nivRttine durbhAgiNI strInI mAphaka AMkhathI paNa joi na zakayeA. pravrutti ghANInA baLadanI mAphaka niraMtara manapradhAnane evI rIte bhamAvatI hatI ke zikArInA pAchaLa paDavAthI jema haraNu koi ThekANe vizrAma na pAme tema te (sanapradhAna) kiMcitapaNu vizrAma pAmatA naheAtA. have mAyA vicAra kare che ke-A huM sarAjA paNa peAtAnA svarUpane na jANavAthI amArAmAM Asakta thayeA che; paNa peAtAnA svarUpane jANyA pachI nizce amArAthI virakta thaze; athavA duniyAmAM zrImAna purUSa asthira mitrAivALA ja hAya che. paNa A mahAmAtya (pradhAna)thI amane pagale pagale lakSmInI prApti thai che, mATe tenI prIti vadhAravA ceAgya che. Ave vicAra karIne mAyA pradhAna upara vadhAre ne vadhAre prIti dharavA lAgI. tethI jo huM vadhAre vahAlA thAuM tA mazkarI ane kautukanI krIDAo pUrNa thAya' evA vicArathI maMtrI paNa rAjA upara vera dhAraNa karatA mAyAne sevavA lAgyA. eTale vAyuthI vyApta thayela agni, dArU pIdhela hAthI, zikArIne AdhIna thayela bAjapakSI, pAMkhavALA sarpa, kupathya khAvAthI prApta * thayela roga ane jhera pAyela mANu jema atyaMta duHsahu thAya che, tema mAyAnA maLavAthI manapradhAna paNa atyaMta duHsaha thaI paDaye pRthvI upara cAlatAM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [47] te thAkatA nathI, pANImAM cAlatAM te Dubata nathI, parvata upara caDatAM tene zvAsa caDato nathI, ane agnimAM bhamatAM te baLatuM nathI. keI na dekhe tema cAlanAra ane eka kSaNamAtramAM sthAvara ane jagama sarva vizvamAM saMcara chate siddha vidyAvALA vegInI mAphaka rAtri divasa cAlatAM te kaI vakhata kheda pAmatuM nathI. doraDAM, naLa ke leTanI sAMkaLavaDe paNa te rokI zakAtuM nathI. A vegavALA pradhAnanI pAse vAnara paNa(capaLatAma) nirbaLa che. suMdara rUpavAna strIo ane dhananA DhagalA tenI AgaLa mUkIe te paNa pANI vaDe vaDavAnaLanI mAphaka tenI tRSNA zAMta thatI ja nathI. te ke maMtra nathI, tevuM kaI mULIyuM nathI, tevuM kaI maNi nathI ke tevuM keI kAmaNa nathI ke jeNe karI A vikArI pradhAnane prasanna karavAne samartha thaIe. je te upAye karI rAjA te (pradhAna)ne vaza kare che te pharI je te prakArano chaLa karIne pretanI mAphaka te (pradhAna) pAcho ke pAyamAna thAya che. jema lAkaDAthI dedIpyamAna thaela agni lAkaDAneja duHkha Ape che tema je rAjAthI adhikAra maLe tenoja te (pradhAna) droha karavA lAge. mAyAe rAjAne bAMdhyo hato te paNa pradhAne mAyA sAthe vicAra karIne pAparUpa meTA pAse karIne rAjAne sArI rIte Avyo. jema dhUmra ane dhUmADa tejavAna sUryane kAMI paNa prakAza na karI zake tevI sthitie pahecADe che tema vistAra pAmatA malina svabhAvavALA mAyA ane pradhAne teja svarUpa haMsarAjAne kAMI paNa na karI zake tevI sthitie Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [48]. prabaMdha ciMtAmaNi pahoMcADe. mana pradhAna potAnI meLe ja A jIvane sarvasva Ape che ane vaLI pAchuM laIle che temaja te pitAnI meLeja dehadhArIono baMdha ane mokSa vistare che. koDa varSa paryata ajJAnatapa karavAvALA ane daMbhathI durbaLa zarIravALA prANIone A pradhAne jorathI sAtamI narakamAM pahoMcADyA che. temaja ghaNA bhAgyathI (pAMca iMdriyenA) viSayane pedA karI tenAthI zarIrarUpa yaSTi (lAkaDI)ne puSTa karIne A pradhAne keTalAka jIvone sarvArthasiddhi vimAna pratye ane keTalAka jIne mekSa paryata pahoMcADyA che. tapa, japa, dayA ane dAnAdi saguNone gauNa karIne prANIone phaLa prApta thavAne avasare mana pradhAna potAnuM pramANapaNuM Icche che. vivecana-tapa, japa, dayA, ane dAnAdi karavAnA avasare mananA zubhAzubha pariNAmane anusare tenuM phaLa maLe che. tapa, japa, dayA ane dAna tenA teja hoya chatAM te karavAnA avasare mananA pariNAma kaluSita hoya te tenuM zubha pariNAmavALuM phaLa maLatuM nathI, Aja kAraNathI upara kahevAmAM AvyuM che ke dAnAdika dareka kAryonA phaLamAM mana pitAnuM pramANapaNuM Icche che. arthAt pitAnuM dhAryuM ja thAya che, ema batAvI Ape che. mAyAthI mohita thayelA pradhAnane te (mAyA)no meha nAmano putra priya thaye. te chatAM upekSA karAyela paNa viveka vananA vRkSanI mAphaka vRddhi pAmyuM. eka divase potAnI AgaLa kIDA karatA manohara mukhavALA viveka putrane joine Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] 11. kayA rAma ma ma ma ma prabaMdha ciMtAmaNi ekAgrapaNe vicAra karatAM vismRta thaela vidyAnI mAphaka te (viveka)nImAM nivRtti)ne te (mana) saMbhAravA lAgyuM. smaraNa karatA ja judA veSane dhAraNa karatI nivRtti devAMganAnI mAphaka pragaTa thaI vyagra cittavALe paNa pradhAna tenA dazanarUpa amRte karI che vakhata zAMta thaze. te nivRttinI sAthe AvelI potAnI pUrve pAnI saddabuddhino haMsarAjAe paNa dRSTithI sparza karyo; kemake daDha baMdhAyelA rAjAmAM tene AliMgana karavAnI zakti te kayAMthI hoya? arthAt teTalI zakti tenAmAM nahotI. paraMtu smaraNa zaktivALo haMsarAjA sa buddhie ApelI AgaLanI zikSAne jema jema saMbhAravA lAgyuM tema tema AnaMdarahita thaIne te pitAne niMdavA lAgyuM. pachI te vilApa karavA lAgyuM ke-"he gaurazarIravALI ! he Adara karavA lAyaka ! he guNazALI ! he gaMgAjaLanI mAphaka ujavaLa ! he sadbuddhi! mane tAruM darzana Apa. he sadbuddhi! tane dUra karIne ane mAyAne aMgIkAra karIne meM mane pitAneja vihebanA karI che. are ! citAmaNino tyAga karI kAcane levAvALe zuM koI paNa ThekANe AnaMda pAme ? arthAt na pAme. he sadbuddhi! tArI chatAM traNa lekanuM adhipatipaNuM meLavavuM mane muzkela nathI, ane tArA vinA anAryoe kArya prasaMge rmarUpa gharane viSe mane (haMsarAjAne) pherave (bhamASa) e paNa muzkela nathI. pRthvI patinuM vilAsapaNu 'tArA hovAthI meLavAya che, ane tArA vinA te coranI - mAphaka baMdhano anubhava karAya che. svAmIpaNuM ne dAsapaNuM. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 50 ] prabodha ciMtAmaNi P svarga ne naraka, vRddhi ne hAni, sukha ane duHkha A sa tArI prasannatA ane aprasannatAnu ja lIlAyita che. he valrabhA ! tArA viyogathI koi ThekANe huM rUMdhANA, kAi ThekANe badhANA, koI ThekANe zrApita thayA, koI ThekANe haNAyA, kAi ThekANe aprItitraMta thayA, ane koi ThekANe puSTa thayeA. tArA vinA kAI ThekANe dAsa thaye, koi ThekANe pArakuM anAja khAvAvALA thayA, koI ThekANe kiMkara thayA, kAi ThekANe anAja dhI tela vigere vecanArA thayA, ane koi ThekANe rasAi karanArA thayeA. hihakArI vacanothI te te mArA viSe uttama strIne lAyaka AcaraNa karyu che, ane tenAthI parAGamukha thavAne lIdhe huM te nIca purUSAnI paktimAM beTho chuM. mULathI malIna AzrayavALI A mAyAe nivRttine ane pradhAnane mane (haMsarAjAne) ane tane (sadguddhine) temaja vivekanI sAthe mane tathA pradhAna anene maLatAM aTakAvyAM che. prakA zanI veraNa rAtri jema kamalinI ane sUryano viyeAga karAve tema huM sadguddhi ! A samagralekanI veraNu mAyAe ApaNA banneno viyeAga karAvIne zuM sAdhyu ? arthAt tene ze! phAyadA thayA ? ucca sthitimAMthI bhraSTa thavu' e atyaMta du:khadAyI che chatAM A pradhAne paNa mane svarUpa mahelanA agra bhAga upara caDAvIne tyAMthI pharI narakamAM pheMkI dIdhA che. he priyA ! A pradhAne kSaNamAM leAbhI te kSaNamAM satASI, kSaNamAM krodhI te kSaNamAM zAMta banAvIne mane peAtAne krIDA karavAnA pAtra rUpa karyAM che. sarva jIvA sukhanA abhilASI che, koipaNa du:khI thavAnI tRSNA rAkhatuM nathI; paNa khedanI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - = = = = = = prabaMdha ciMtAmaNi [51] vAta che ke mAyA ane manane parAdhIna hovAthI huM mAruM pitAnuM hita karavAne samartha rahyo nathI. bIjo paNa jJAnavAna purUSa zaraNe AvelAnI upekSA karatA nathIte he kRpALu strI ! AvI durbaLa dazA pAmelA mArA jevAnI tuM zA mATe upekSA kare che ? he vhAlI strI! DhathI pIDAelA jIve sUryanAM kiraNane, samudramAM paDelA jIve nAvana, DhaLA jI AMkhane raste bhulelA jI rastAne, dhanarahita jIvo dhanana, aMdhakArathI akaLAyelA jIve dIpakane ane regI jIve jema ArogyatAne Icche che tema huM tane jevAne utsuka thaye chuM; huM karUNAne lAya chuM mATe sArApara kRpA krara ane tAruM rana Apa. ApadAmAM AvI paDelA patine je strI upakrAra kare che te ja strI prazaMsAne pAtra che. sUryanAM kiraNethI glAnI pAmelA caMdramAne rAtri AvIne zuM ullAsa nathI pamADatI ? arthAt pamADe che, mATe te strI ! prasanna thA, ApaDhAmAM sadAte e je huM teno uddhAra kara. uttama strInI hIlanA karvAnuM phaLa ATalAthI mane maLI cukayuM che." A pramANe sadbuddhinA guNene saMbhArI saMbhArIne rAjA pazcAttApa kare che teTalAmAM maMtrathI AkarSAyAnI mAphaka yAIthI akasmAt dubuddhi AvI caDI. tenA bhayathI saddabuddhi potAnI putrI sahita tvarAthI nAsI gaye chate dubuddhi Adi traNe strIo pharIne ekaThI maLI ApasamAM vicAra karavA lAgI- he sakhIe ! daivayogathI je ke hamaNuM ApaNe AdhIna bhartAravALI chIe to paNa strI jAti hovAthI ApaNe Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ para] prabaMdha ciMtAmaNi durbaLa chIe. mATe ApaNe (patino) vizvAsa na kare. ApaNe rAjAne bAMdhye che, topaNa AMtare AMtare te sabaddhinuM dhyAna kare che, ane maMtrIne vAryA chatAM paNa te nivattine dekhavAnI icchA kare che. have pravRttinA upadravathI rAjA jyAre nivRttine yAda karaze tyAre tatvadaSTirUpa dUtIe bolAvelI te (nivRtti) pragaTa thaze. temaja nahIM pAmelAne meLavI ApanArI ane pAmelAnuM rakSaNa karanArI buddhi paNa tenI sAthe Avaze tyAre tene dekhavAthI rAjA AnaMda pAmaze. sukhano atha rAjA pharIthI paNa pradhAnane mIThAM vacanathI belAvaze, ane pradhAna paNa nivRttine belAvaze. Ama thavAthI ApaNe te nAza thayeja tame samaje. eTalA mATe (ApaNe bacAva karavA ) nivRttine dUra karavAno udyama vistAra joIe. pitAno bacAva karavAne icchatA purUSoe sApaNane dUra karavAmAM ALasu thavuM na joIe. A pramANenI vAta sAMbhaLIne te avasare madathI uddhata thaelI pravRttio pratijJA karI ke--havethI jo tame nivRttine ahIM (svAmI pAse) de te huM tamArI draha karavAvALI chuM ema samajaje, arthAt pravRttine huM mArA svAmI pAse AvavAja daIza nahIM. . pravRtti kahe che ke kAyikI 1 adhikaraNakI 2 prakI 3 paritApanI ja prANaghAtakI pa AraMbhakI 6 parigRhakI 7 mAyikI 8 apratyAkhAnakI 9 mithyAtvIkI 10 daSTikI 11 pRSTikI 12 pratItyakI 13sAmatepanipAtakI 14 naisargIkI 15 svastikI 16 vidAraNakI 17 AjJApanIkI 18 anA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prodha ciMtAmaNi [ 53 ] bhogIkI 19 anavakAMkSikI 20 prayAgakI 21 samudAyakI 22 premakI 23 dveSakI 24 ane irSyApathikI 25-A pacIza kiyAe mArA upara eka cittavALI mArI sakhIe che. te pacIzamAMthI eka eka paNa te nivRttirUpa velIne IMDhavAne kuhADAnI mAphka AcaraNa kare tevI che. vivecana--A pacIza kriyAe AzravAramAM gaNavAmAM AvI che. te kane AvavAnA mukhya kAraNurUpa che; eka eka kriyA eTalI sabaLa che ke te vidyamAna chatAM nivRttine avakAza maLaveA agara sthiratA AvavI te muzkela che, temAM pacIzamI kriyA che te nivRttine ghaNe bhAge madadagAra che paNa sa pUrNa rIte nivRtti pALavAmAM te te paNa aMtarAyarUpa che. A kriyAno vistAra nava tattvAdithI jANI leve. chellI irSyApathikI vinA bAkInI A samAM mane nizciMta vizvAsa che. te pacIzamI ahIM nathI mATe niHzakapaNe huM kahu chuM ke mArI AgaLa te nivRtti zuM gaNatImAM che ? arthAt kAMipaNa gaNatImAM nathI. huM mahuttarA ! A nivRttine pahelAM paNa mArA svAmI pAsethI prAye kADhI mUkayA jevIja me karI che; ane havethI te tenu' AvavuMja iMdI nAMkhIza. A pramANe kahIne svAmImAM ekatAnavALI pravRtti tyArathI vizeSa prakAre rAjyakArabhArane vistAratI eka kSaNa peAtAnA svAmInuM paDakhu' mUkatI na hatI. dAsanI mAphka AdhIna thaelA svAmIne joine kAMika agApAMga sAcApAnI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] prabaMdha citAmaNi makka thaIne pravRtti tene (manapradhAnane kahevA lAgI ke he nAtha ! je mArI vAta mAne to huM tamane kAMIka kahuM. tenA uttaramAM "niHzaMkapaNe bela, bhaya nahIM rAkha." A pramANe pradhAnanA kahevAthI te pravRtti) kahevA lAgI--"he prabhunA ! A nivRtti nAmanI. tamArI strI mArA upara niraMtara TuramananI mAphaka AcaraNa kare che. tenuM mukha te gAyanuM che paNa te vAghaNanI mAphaka mane mAravA Icche che. huM je prANu dhAraNa karUM chuM te kevaLa tamArAja prasAda che. he svAmI! tamArA teja baLane paNa e ochuM karavAne Icche che. tethI ene AdhIna thaIne eka pagaluM paNa bharaze te te sarva khoTuM che. kAraNa ke kIDA karavI, hasavuM, gAyana karavuM ane karavuM, pAna karavuM tathA bhejana karavuM vigere yuvAvasthAmAM yuvAna purUSane sArabhUta che te te nivRttine rucatuM ja nathI. tenI mA paNa dekhavALI che, kemake haMsarAjAe pahelAM tene tyAga karela che. tethI tenI putrI AvI thAya temAM AdughaTatuM zuM che? he svAmI! tamAre viSe te nirbhara bhaktivALI nathI tethI te AMtare AMtare tame avagaNanA karelA haMsarAjAno te niraMtara Azraya lIdhA kare che. teno viveka nAmano putra che te mArI svAmInInA moha nAmanA putra pratye jAte vairInI mAphaka vera dhAraNa karate chate te (meha)nA prANu levAne Irache che. e baLavAna vivekanA kavAthI je A mahine upadrava thaze te he prANanAtha! tame mane pharIne jIvatI nahIM jaze. arthAt huM maraNa pAmIza. he lokanA svAmI ! pUrNa Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [5] zarIravALI evI huM tenI sAthe je tamAre prajana hoya arthAt mane IcchatA hote zalyanI mAphaka putra sahita e nivRttine gharamAMthI kADhI mUke. sApaNa mukhamAM viSa rAkhe che, vichaNa pucchane cheDe viSa rAkhe che, karenIAo lAlamAM ja jhera rAkhe che paNa sapatnI (zeka)ne AkhI viSa rUpa che. A pramANe pravRttinA kahevAthI teNe je pramANe kahyuM te pramANe sarva pradhAne karyuM. kavi kahe che ke Ama thavAthI satI strIonI je durdazA thAya che te pragaTa kahevAne ame samartha nathI. strIone AdhIna thaelA purUSe evuM kahyuM akArya che ke je nathI karatA arthAt sarva kare che. juo, vAyarAthI prerAyele agni AkhA nagarane bALavAno AraMbha rAjA baMdhAele che. ema jANavAthI khedita thayA chatAM paNa tenI prasannatAneja AdhIna thayelI ane te (rAjA)nI IcchA ane zaktithI prerAyelI nivRtti mArgane sukhethI oLaMgIne cAlI gaI. nivRtti paradeza gaye chate te (pravRtti niraMtara nAcavA lAgI ane hamaNAM zalyarahita rAjya prApta thayuM che ema jANI tenuM mana ullAsa pAmavA lAgyuM. temaja nivRtti na hovAthI pracaMDa pavananA jorathI halAvela vajAnA cheDAnI mAphaka caMcaLa mana pradhAnane te dareka dizAmAM bhamAvavA lAgI. dubuddhithI prerAyelA pradhAna (TA) vicAra kare che, mAyA tene bahu mAne che, ane pravRtti tene duSkarma karavAne udyamavAna kare che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 56 ] prodha ciMtAmaNi have eka divase teNe (pravRttie) pradhAnane vinati karI "he nAtha ! meNu mahAbaLavAna che, temaja rathanI UAMsarI vahana karanAranI mAphaka rAjyanI dhaiAMsarI vahana karavAne te lAyaka thayela che. tene mAyAe janma ApyA che ane tamArA ane mArA kheALAmAM soMpelA che, mATe tene rAjaya apAvavAthI ApaNe mAyA svarminInA kAMika gurahita thai. vaLI satbuddhi hamaNAM dUra che, rAjA kAMi na karI zake tevA thayA che, ane nivRtti te putrasahita nAsI gai che; mATe Ave avasara pharI kayAre maLaze? jo kALanA vAthI koi paNa zatru pragaTa thaze te ApaNane avasarane nahIM jANyAno zeca karaveza paDaze. A meDhu pete peAtAnA te te guNeAvaDe pRthvIne viSe aizvaryapaNuM bhAgavaze. (kadAca meha kharAkha nIkaLaze ema tamane bhaya rahete hAya to te vakhate) loke mAhanuM uddhRtapaNuM ane tamArUM' zANApaNuM jaNAvaze. (arthAt emAM tamAruM phoi kharAba belaze nahIM.) mATe he svAmI ! vilaMba nahIM kare ane te (meha)ne rAjya Ape. ApaNA taraphathI tene rAjya maLavAthI te ApaNane ghaNI meTAi devAvALeA thaze." AvI rItanI te (pravRtti)nI preraNAthI je te belavArUpa vAtranA zabdo vaDe zandrita karAyela chaeN te dizAno samUha jemAM evuM rAjya pradhAne meAhane ApyuM. rAjya prApta thayela mAhunA prasaratA pratApe karIne pracaMDa vAyarAvaDe velaDInI mAphaka traNa bhuvana kaMpavA lAgyAM. eka huMkAra mAtrathI sAdhya thai zake evA traNa jagatanA subhaTone Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdha ciMtAmaNi [ 57 ] prahAra karavAne hathiyAra letAM tenI bhujA lajjA pAmatI hatI. (arthAt zastra levuMja na paDayuM.) deva, mAnava ane tiyacane viSe evA koipaNa nahAtA ke je paDatA vajanI mAphaka tenI AjJAnuM ullaMghana karI zake. pradhAna te ( mAha )nI mAtAne mAnanIya hatA, tenA pitAno meTA adhikArI hatA ane teNeja te (meAha)nuM zarIra puSTa karIne tene rAjya ApyuM hatuM. teTalA mATeja meha manapradhAnane potAnA pitAthI ghaNuMja vadhAre mAna ApIne kSaNavAra paNa tene pAtAthI dUra karatA nahAtA. A pramANe zrI jayazekharasUrie banAvelA prodha ciMtAmaNI graMthamAM meDa ane vivekanI unnatti ane mene rAjya ApavuM' e adhikAravALe trIjo adhikAra samApta thayeA. Jo ceAthe! adhikAra. have mADu peAtAnA manamAM vicAra kare che ke ahIM avidyA nAmanI junI nagarI che tene sajja karIne rahevu e mane ucita che. maDAdevanA mastaka upara samudrane viSe ane AkAzamAM ema traNa ThekANe caMdramAM jema icchAnusAra vilAsa kare che tema rAjAenI rIti paNa tevIja che. (eTale eka ThekANe na rahevuM teja yAgya che.) rAjA paNa jo aneka sthAnanI vyavasthA karavAmAM ALasu heya teA eka gharamAM rahevAno Agraha karanAra sAmAnya leAkathI te adhika kema kahevAya ? evA nirNaya karIne rAjyanItinA jANu meharA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [58] prabodha citAmaNi - - - jAe chidro vinAnA gharavALI avidyA nAmanI navI nagarI vasAvI. tenI cAre bAju pAkhaMDIonA matarUpa aneka kAMgarAothI upazobhita ajJAnarUpa killo nAMkhIne banAvIne) te temAM rahyo. te nagarImAM seMkaDe lekenA pisavA ane nisaravAthI thatA anya saMgharSanI sAkSIbhUta, rAjamArga sarakhI, cAra gati (deva, manuSya, tiryaMca ane naraka) jovAmAM Ave che. te nagarI pharatI nipuNa buddhivALAne jeno jaLasamUDa grahaNa karavA lAyaka nathI evI tRSNArUpI khAI che, ane asat vastuo rUpa ghara che. temAM zItaLa chAyAthI manohara strIonA bhegarUpa bagIcA (zobhI rahyA che, ane vezyAonA vilAsarUpa durgama kIDA parvate AvI rahyA che. vaLI jyAM smara (kAmadeva) Adi mahArAjAnA putra dhanuvidyAno abhyAsa karI rahyA che evuM hRdaya ane netrane jIvana tulya yovanarUpI vana che. hiMsAne puSTi karanArA graMtharUpa taLAvo che, teno brija (brAhmaNo athavA pakSI)nA samUharUpa parivAra che ane samagra upadra jyAM aTakAvelA che evI haThavAdarUpa maTI pALa che. te nagarImAM suMdara saMsthAnavALI ane stanarUpa keka pakSIthI, trIvalIrUpa kallelathI ane hAthapagarUpa kamaLathI uparobhita evI strIonA zarIrarUpa kIDA karavAnI vAva che. vaLI sadAcArano tyAga karavAmAM tatpara thayelI, anyane dUSita karavAnA vicAravAnI ane paracaka (viveka)thI thatA upadravane samAvanArI pAdaradevatA che. temAM aneka bhavamAM bramaNa karavArUpa ane sarva prakAre mehanA sainyane cAlavA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [59] lAyaka, ullAsa pAmatI dhULavALA pahoLA rastAo che. vaLI viSayasevananA cArAzI AsanarUpa rAzI bajAre che te A nagarImAM dukAnanI zreNIthI zebhAne vistAra che. temAM viparIta pariNAmarUpa meTAM gharo che ke jemAM vyAsanI mAphaka atyaMta AnaMdI prANIo niraMtara vase che. je leke A avidyA nagarImAM nivAsa karIne rahe che te sarve sanepAtavALA, madirA pIdhelA ane bhUta vaLagelA prANInI mAphaka madathI unmatta thayelA che. cheDA lAbhathI paNa teo harSita thaIne gAyana kare che ane hase che. tema cheDe paNa nAza thavAthI te duHkhita thaIne AkraMda kare che ane rUdana kare che. te nagarImAM keTalAeka leke kude che te keTalAeka phalaMga mAre che, keTalAeka vivAda kare che tyAre keTalAeka le che; keTalAeka stuti kare che te keTalAeka niMdA kare che, keTalAeka yAcanA kare che te keTalAeka vAce che, keTalAeka kepa kare che te keTalAeka garva kare che ane keTalAeka pikAra kare che. evI rIte A nagarImAM manuSyano kelAhala koIpaNa vakhata zAMta thatAja nathI. te nagarImAM kuvAsanArUpa mahelamAM pUrNa purUSanI senatavALI parSadAmAM atIze buddhinI bhraSTArUpa siMhAsana upara beThele, kharAba saMskAravaDe vistAravALuM asaMyamarUpa chatra dhAraNa karyuM che jeNe e, rati ane arati nAmanI vezyAoe capaLatArUpa cAmara vajela che jene e pAkhaMDIrUpa pratihArovaDe moTA purUSa pAse lavAte, pitAnA bhaktajanone Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [60] prabodha ciMtAmaNi nehavALI ane gaMbhIra dRSTivaDe khuzI karato, aneka prakAranI saMjJA (AhAra, bhaya, maithuna ane parigrahanI IcchA) rUpa naTIe racelA nRtyane jete, kAmI purUSArUpa gAMdharvavaDe guNagrAma gavAya che jenA e, kiyAnA tera sthAnakerUpa vaMTha purUe pagacaMpana karyuM che jenuM e, alaMkArarUpa vacananI racanAe sarva zarIra vibhUSita karyuM che jenuM evo nirdayatArUpa khalatAvaDe zobhita bhujAvALa, nAstikatArUpa bALamitranI sAthe krIDA karavAne kutuhalI, ghIthI siMcAyela agninI mAphaka dedIpyamAna ane rAjaonA samUhe pALI che AjJA jenI e zrImAna meharAjA rAjyane pALe che. yuvAvasthAe karI puSTa zarIravALI jaDatA nAmanI tene rANI thaI che, ke je pativratA rANI pitAnA patinA dveSa karavAvALA purU upara kadi paNa prasanna thatI ja nathI. tenI kukSirUpa guphAnA madhya bhAgathI kezarIsiMhanI mAphaka makaradhvaja (kAma) nAmano putra thayuM che ke je pitAnA pratApa rUpa sUryavaDe vizvane kSobha pamADA cha vRddhi pAmela che. tene dhananI prAptimAM prIti ane aprAptimAM aprItie Adi bIjI paNa aneka strIo hatI. paraMtu bharathAranA bhAgyathI A sarva strIone ApasamAM zeka saMbaMdhI ISyabhAva nahotuM. te strIone rAga, dveSa ane AraMbha pramukha hajAre putre thayelA che, ke jeonI AjJA iMdra ane cakavatI Adi paNa mastaka upara dhAraNa kare che. abhidhyA (viSaya prArthanA), mAri (marakI) ane ciMtA vagere putrIo paNa te (maharAjA)ne Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha citAmaNi [61] aneka che ke je raNasaMgrAmanA purUSArthamAM (laDAInA medAnamAM parAkrama dekhADavAmAM) pitAnA bhAIothI ochI utare tevI nathI. maharAjanI yuvarAjapaNAnI dhurA vipasa nAmanA putre aMgIkAra karI che ke jenA vidyamAnapaNathI mehane rAjya saMbaMdhI kAMI paNa ciMtA rahI nathI. sarva kAryone viSe marmano jANa mizrAdaSTi nAme te (meha)no pradhAna thayuM che ke jenI mudrA (chApa) vaDe loko traNa jagatanI aMdara akhalitapaNe paribhramaNa kare che. kharAba mananA garUpa tene sAmaMta che ke jeo saMpUrNa rIte tene page cAlanArA che ane jeo pote zatrunI sAthe yuddha karI jIta meLavIne svAmInA yazano phelAvo kare che. vaLI krodha, mAna, daMbha ane lebha nAmanA tenA mAMDaLIka rAjAo che ke jemanA ekekanuM paNa parAkrama ghaNuMja asahanIya che. tene prasAda nAmano senApati che ke jeNe zatrunI senAnI sAthe laDAI karatAM zAMta meha jevA (agIArame guNaThANe rahelA) mahA subhaTone paNa nIcA pADI dIdhA che. jenAthI unna thaelA vyavahArane prAye leke lepatA nathI tevA vedarUpI (strIvedapurUSano abhilASa, purUSaveda-strIno abhilASa, ane napuMsakavedabeuno abhilASa) tene paMcAtIAo che, jeo sarva jIvone tapAvavAmAM sadA tatpara rahe che. dekhavAthI paNa bIjAne bha pamADanAra caMDabhAva nAmano tene keTavALa che ane mahAjananA manane priya vyAkSepa nagarazeTha che. akuzaLa karma (rAba kartavya) rUpa bhaMDAra che. saMcaya nAmano bhaMDArI che Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 62] prabaMdha ciMtAmaNi ane samasta vastunA samUhano sAkSI saMga nAmano dANa levAvALo che. pAkhaMDIonA saMstava (paricaya karavA) rUpa viThThazAMtimA tasara purohita che. gaurava nAmanA rasano garva, riddhino garva ane sukhano garva karavA rUpa traNa gauravo) dayAne sparza paNa nahIM karanArA evA baMdIkhAnAnuM rakSaNa karavAvALA guNipALe che tene ghaNe vahAle AvIsa nAmano zayyAnuM rakSaNa karanAra che, ane kUra buddhivALe temaja ghaDAno saMgraha karavAvALe zrApa nAmano pANIno adhikArI che. aneka prakAranA rasa (zaMgArAdinI vRddhi karavAmAM nipuNa kukavirUpa raiyA che. ane mukhathI rAganI jAgRti karato premAlApa nAmano gIdhara (pAnabIDA devAvALa) che. te mahArAjA)nI sabhAmAM harSa ane zeka nAmanA be malle . ApasamAM yuddha kare che ane maryAdArahitapaNe paDavA ane uThavArUpa kautukanA kAraNabhUta che. niraMtara tenI pAse rahenArA duSTa adhyavasAya nAmanA subhaTo che; jeo cAre dizAe pharIne manuSyane unmA laI jAya che. Atmaka, parAkSepa e Adi tenA mukhya bhAIo che, teo jema varasAda vAyune anusarIne varte che, tema te (meha)neja anusAra vartana kare che. ' A pramANe maharAja nI navI prabhutA sAMbhaLIne nivRtti (viveka nAmanA pitAnA putra sahita pavana thakI paNa vegavALI thaI. (athatu ghaNuM utAvaLI dUra javA lAgI). doDavApUrvaka lAMbo mArga ullaMghana karavAthI te ghaNI thAkI gaI; tethI te Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [63] vizrAma levAnI icchA kare che evAmAM najIkamAM eka yajJano vADe teNe dITho. maMtrathI pavitra karela pANInA siMcavA (chAMTavA)thI pRthvItaLa jyAM ThaMDu thayuM che, dezAMtaranA Rtvija (yajJanA gera)ne aMdara lAvIne paga dhovAnuM pANI jyAM apAya che, ane e dara sthApana karela yajJanA staMbhanI sAthe jyAM bAne bAMdhyuM che evA, yathAgya zrutipAThane mATe sabhiprAya brAhma nA samUhavALA, aDada ghI pramukha hemavA lAyaka vastunA bhAjano (vAsaNo)thI zobhita, uaDa svabhAvavALA brAhmaNonA bALako bakarAne mAravAnA avasaranI prArthanA karI rahyA che jene viSe evA, vaSakAra mahAmaMtranA uccAranA kelAhalathI Akula thayelA ane niraMtara saLagAvelA tA agni (dakSiNAgni, havanIyAgni ane gAhe patyAgni, e tretA agni kahevAya che)nA dhUmanA sparza karI ullAsa pAmatA manuSyavALA yajJapATakanI aMdara praveza karIne vairInI zaMkAthI cAre taraspha najara phekatI nivRttie mAsvAne mATe brAhmaNavaDe prekSaNa karatA (maMtra bhaNIne pANI chaMTAtA) bakarAone joyA. te joIne nivRtti vicAra karavA lAgI ke are ! A niraparAdhI prANIone aparAdhInI mAphaka A brAhmaNo kema duHkha Ape che ? ahe ! A yajJapATakamAM matsyagaLAgaLa nyAya (nAnA mAchalAne moTuM mAchaluM gaLI jAya, tene vaLI tenAthI meTuM gaLI jAya. Ane matsyagaLAgaLa nyAya kahe che.) pravartavA lAge jaNAya che. are ! A jagata paNa vinAnuM che. je A veda saMbaMdhI maMtramAMja apUrva zakti che, ema A Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 64] prabaMdha ciMtAmaNi -- brAhmaNo ulleSaNA kare che te mAravAnA vyApAra vinAja A bakarAo prANathI mukta thAo, arthAt te mAryA vinA ja marI javA joIe. vaLI je veda saMbaMdhI maMtrenI zakti pramANa sahita hoya te A brAhmaNathI marAtA bakArAone kiMcit paNa vedanA na thavI joIe. temaja je veda saMbaMdhI maMtramAM ati zayavALI zakti che te zAMtine mATe vAghane homavAthI zAmATe deva tRpta thatA nathI? utsAha vinAnI dRSTivALA ane barADA nAMkhatA bakarAe ne nirdayapaNe mArIne dharma karanArA A yAjJike kasAIne paNa oLaMgI jAya che. (kemake kasAI jIvane mArIne dhama kahetA nathI ane A loke te dharma kahe che. vaLI je vedanA maMtravaDe yajJamAM homAyelAM prANIo svargamAM jatAM hoya te, ISTa che svarga jene evAM pitAnAM vahAlAM mAtapitAo vaDe te yajJa karAve joIe, (arthAt vahAlAM mAtapitAne svargamAM pahoMcADavA mATe temane yajJamAM homa kara joIe.) vedanA maMtravaDe paraNelI strIonuM paNa vidhavApaNuM joIne karyo vidvAna purUSa vedanuM nirdoSapaNuM mAnya karaze? keI nahIM kare. jyAMsudhI vedanA kahevAvALAmAM rAgadveSAdinA abhAvane sunizciya na thAya tyAMsudhI vedavAkyamAM satya pratIti ame te rAkhI zakatA nathI. je vedane "purUSathI pedA thayela nathI." ema kahe che teo ulaTA veda uparathI vizvAsa uDADI nAkhanArA vedanA zatruo che; kemake pramANika purUSanAM vacanathI ja jagatamAM vizvAsa pedA thAya che. pAMkha, nakha, dADhA ke paganA baLa vinAnA bakarAone yajJamAM homIne Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praya ciMtAmaNi [25] cajJa karavAvALAo "va duLano nAza kare che e lekamAM cAlatI khoTI vAtane satya karI batAve che. yazane mATeja pazuone pedA karavAmAM AvyAM che ema je smRti kahetI mahiya te te (pazunA mAMsa bhakSaNa karanAra rAjAone teo (smRtine jANanArAo) zA mATe aTakAvatA nathI ? (arthAt mAMsa nahIM khAvAno upadeza zA mATe ApatA nathI?) mAMsa bhakSaNa karyA sivAya rAjAomAM pRthvInuM rakSaNa karavAne lAyaka baLa prApta thatuM nathI ema je teo (smRtinA jANanArA) kahetA hoya te te kahevuM paNa yukta nathI, kemake dUdha ane ghIvaDe. paNa tevuM baLa prApta thaI zake che. keTalAka ema kahe che ke jIno vadha karavAmAM doSa che, paNa mAMsa vecAtuM lAvIne khAvAmAM doSa nathI' A kahevuM paNa dubuddhi bhareluM che. kemake je mAMsa khAvAvALA na hoya te jIbhe keNuM mAre ? teTalA mATe haNavAvALe ane khAvAvALe e beu pApanA sarakhA bhAgIdAra che. manu kahe che ke "anumodanA karavAvALe, ThAra mAravAvALe, haNavAvALe, levaDadevaDa karavAvALe, mAMsa rAMdhavAvALe, pIrasavAre ane (mAsano) AnA A sarve jIvana ghAta karavAvALA che." je nirvicAra buddhivALAe pitAnA siddhAMtanA rAgathI hiMsAne paNa vedamAM kahelI hovAthI ahiMsA kahe che, teo nAstika matavALAne zAmATe AkAza kare che? (kAraNake teo pite paNa tevuM ja AcaraNa kare che.) are! jeonuM mana paMseMdriya jIvono vadha karavAmAM zaMkAtuM nathI teone kuMthuvA ane purA pramukha jInA dhamAM te dayA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [66] prabodha ciMtAmaNi kayAMthI hoya? jeone jIvono vadha karavo e dharma che, pANI e tIrtha che, gAya namaskAra karavA yogya che, gRhastha guru che, agni devatA che ane kAgaDo (dAna ApavA mATe) pAtra che, teonI sAthe mAre paricaya zuM karavuM? arthAt nivRtti vicAra kare che ke teonI pAse rahevAthI mane koI phAyado nathI. (yajJamAM ekaThA thayela) A sarve mArI zeka pravRttinA pakSapAtI che temaja mehanI putrI mAri (jIno vadha karavAne paNa aDI che, ema vicAra karIne nivRtti tyAMthI AgaLa. cAlI. pharI paNa cAlavAnA zramathI pIDAyelI vizrAmane mATe Ama tema jotI najIkamAM yajJanA draSI bhAgavata matanA samudAyane teNIe joye. laMgoTI mAtra vastra che jenuM evA, phakta daMDa ane kamaMDaLa che upagaraNa jenAM evA ane rUdrAkSanI mALAyukta A bhAgavatanuM avalaMbana karI ne nivRtti jeTalAmAM tyAM rahevAnI IcchA kare che teTalAmAM brahma vinA A saghaLe prapaMca mithyA che A te bhAgavatanA mukhamAMthI nIkaLate zabda te [nivRttine kAne AvyuM. te sAMbhaLI viveka kahe che-he mAtA ! ahIM zAmATe vilaMba kare che? tame sAMbhaLe te kharAM ! kAnamAM tapAvelA sIsAnA reDavA tulya A leko Ama kema bole che? jo teo parabrahma vinA saghaLuM mithyA kahe che te tRpa lAgavAthI teo nadInI zA mATe prArthanA kare che? [IcchA kare che ?] ane mRgatRSNa [jene jhAMjhavA kahe che tenI zAmATe IcchA karatA nathI ? kAraNake jhAMjhavA ane pAchuM e beu teone mana mithyA che Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke ' mA . prakhedha ciMtAmaNi [ 67] te A jhAMjhavAthI tenuM kArya kema siddha thatuM nathI ? je A lekanuM parabrahma vinA saghaLuM mithyA kahe che te [balavuM] paNa pragaTa rIte juThuM che te tenA upara ApaNe bharoso kare? jo teo paramArtha daSTivALA thaIne ema kahetA hoya ke A saghaLe prapaMca sicyA che te paramArtha dRSTithI ame kahIe chIe. ane paramArtha draSTie AtmA nityamukta che, te te bhAvazuddhi yukta che chatAM nadIne kinAre jaI niraMtara zAmATe snAna kare che? kemake zuddha AtmAne pavitra thavA mATe kAMI paNa karavA jevuM nathI. pANIthI zarIranI pavitratA, AhAra karavAthI tRpti, zAthI buddhinI paTutA ane vacano sAMbhaLavAthI bodhanuM thavuM--e sarva jANatAM chatAM A leke zAmATe sarva vastuno apalApa (oLavavuM kare che? vaLI teo jaLamAM dekhAtA caMdranA daSTAMtathI kahe che ke "AtmA te ekaja che." [jema caMdra eka che chatAM seMkaDegame pANInAM bharelAM vAsaNamAM tenuM pratibiba judu juduM paDe che tema AtmA eja che paNa tenAM pratibiMba aneka zarIramAM judAM judAM che.) paraMtu teonuM A kahevuM paNa ThIka nathI kemake vicAra rUpa gharamAM te praveza karI zakatuM nathI, arthAt yuktiyukta nathI. teja batAve che -keTalAka prANIo devapaNe utpanna thAya che te keTalAka nArakIpaNe utpanna thAya che, keTalAka brAhmaNapaNe to keTalAka zleSNapaNe utpanna thAya chekeTalAka puruSapaNe te keTalAka strIpaNe utpanna thAya che, keTalAka bhegane bhegave che, te bIjA rImukhavALA thaI gene bhagave Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [68] prabodha ciMtAmaNi che, keTalAka buddhimAM bRhaspatine paNa haThAve evA heya che, tyAre bIjA keTalAeka mUkha heya che. keTalAka kumI kIDA, ane pataMgIA Adi thAya che tyAre bIjA keTalAeka ghoDA ane hAthI vigere thAya che. je ekaja AtmA hoya te AvA prakAranuM vizvanuM vicitrapaNuM kema ghaTI zake ? vaLI tenIja siddhine mATe tene paMDitoe jaLa ane caMdranuM je dRSTAMta kahyuM che te paNa bALakanA AlApanI mArkI yukta nathI. kAraNake te yuktithI siddha thAya tevuM nathI. juo AkAzamAM caMdra udaya pAme che, asta thAya che, DhaMkAI jAya che, rAhuthI grasita thAya che, durbaLa thAya che ane puSTa thAya che. A sarva (udaya, asta, DhaMkAvuM prasAvuM, dubaLa thavuM ane puSTa thavuM) jaLanA vAsaNamAM dekhAtA caMdrane paNa thAya che arthAt teja pramANe jaLanA vAsaNamAM dekhAte caMdra paNa udaya pAme che, asta thAya che, DhaMkAya che, grasita thAya che, durbaLa thAya che ane puSTa thAya che. paraMtu tevI rIte AtmAnA saMbaMdhamAM kAMI thatuM nathI; arthAt eka AtmA mekSe gaye ke eka duHkhI thaye te te pramANe sarva mekSe javA joIe agara sarva duHkhI thavA joIe. A mAMhenuM kAMIpaNa thatuM nathI. mATe jaLa ane caMdranuM dRSTAMta bALakanA AlApanI mAphaka yuktirahita che; ane karmanI vicitratA siddha hovAthI aneka AtmA siddha thAya che. "jema samudramAM kalle unna thAya che ane adazya thAya che (paNa samudra ekaja che) tema A sarva eka AtmAnA vizeSa che paNa tenAthI te judA nathI." e pramANe teo kahetA hoya to Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 69] te paNa yukta nathI kAraNa ke te kalele samudranA jevAja hoya che (paNa tenAthI judA rUpanA hotA nathI) ane A pakSamAM te amUrta (arUpI AtmAnA mUrta (rUpI) vizeSa kahevA e durvacana che, arthAt te kahevuM paNa asatya che. A tyAgI leko paNa jo A pramANe asamaMjasa le che te viveka kahe che ke he mA !) huM ema mAnuM chuM ke A sarva leke mahArAjAnA (mithyAtva) pradhAnane AdhIna che. he mA ! mArI kuzaLatAvaDe kuzaLa kAryamAM je tArUM mana saMtoSa pAmatuM hoya te tuM thAkI gaI che te nadInA kinArAnI chAyAnI mAphaka A lekenA Azrayano tuM tyAga kara. A pramANe putranI preraNAthI paraaizvaryavALI nivRtti (te Azramano tyAga karI) AgaLa raste cAlavA lAgI. cAlatA pharI thAkI gaI, tyAM keI eka ThekANe tene tApasanuM Azrama mAlama paDayuM. tApasanA AzramanuM varNana-prayatna vinA maLI zakatA khAkharAnAM pAMdaDAMnI jhuMpaDImAM rahevAvALA, jaTAne dhAraNa karavAvALA ane viSayone bhegAvIne kalyANanI IcchAthI bhegano tyAga karyo che jeNe evA tApasethI yukta, bALaka trASio pANInA kuMbhethI nAnAM vRkSane jyAM siMcI rahyA che evA, padmAsanamAM beThelA munionA beLAmAM mRganAM bALaka [baccAM jyAM kIDA karI rahyAM che evA, vRddha tApasInA cAlavAthI jyAM rASionI parSadA (mAna ApavA mATe vyagra thaI rahI che evA, jyAM jhuMpaDInA AMgaNAmAM tRNa dhAnya ane taMduLa sukAI rahyA che evA temaja jyAM pipaTane bhagA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [70] prabaMdha ciMtAmaNi vAya che ane drAkSanI mALA guMthAI rahI che evA Aza- mamAM ekadama praveza karIne vizrAma levAne mATe te [nivRtti cAre bAju jovA lAgI te teonuM bIjane sukavavuM, mUla, kaMda, phaLa ane chAlane judI pADavI, vRAne pANInuM sIMcavuM ane darbhanuM chelluM ityAdi joIne te [ pitAnA manamAM balavA lAgI ke "A tApase mahArAjAnA AraMbha nAmanA putranA vizvAsapAtra jaNAya che tethI huM thAkI gaI chuM te paNa cAranA [AzrayabhUta jhADanI mAphaka mAre A Azramano. darathIja tyAga kara cagya che; A pramANe vicArIne te AgaLa cAlavA lAgI. vaLI niraMtara cAlavA vaDe thAkI javAthI kaulamatavALA zikti upAsakane joIne tyAM rahevAne mATe te bahu kALa sudhI vicAra karavA lAgI. - kaulamatanI mAnyatAnuM varNana-jevI rIte deDakAnA zabda vaDe tRSAtura thaeluM hAthInuM TeLuM pANInA bacIyA pratye AkarSaNa pAme che tema [amuka pragathI kAma ItyAdinI siddhinI udgheSaNa vaDe manuSyanA mananuM AkarSaNa karatuM, madhanI dhArAvaDe mAkhIonI mAphaka manane game tevI dhAturvAdAdi [suvarNAdi dhAtunI uddhati agara prApti thAya tevI vArtA vaDe kaNa kaNa avAjathI Akula thaelA kene vyagra karatuM jema dharIno balavaDe ratha dRDha karAya che tema mukhathI nAtha, nAtha ema belavA vaDe sagatine mATe Asakta, evA manarUpa rathane daDha karatuM, IDA ane piMgaLA nADInA vAyune rekIne pitAnA nAkamAM puMbhaDAM rAkhI suSaSNu nADInA vAyunA saMcArane dekhADatuM, rAkhathI zarIra kharaDatuM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 71] ane aneka prakAranAM AsananA abhyAsa karavAnI IcchAvALuM A kaulamaMDaLa mArI vizrAmanI IcchA pUrNa karavAvALuM che ema vicAra karIne tenI sanmukha jatAM te maMDaLanA sabhAsadInA mukhathI abhimAnavALA ane kaThera A pramANenA zabdo tenA zravaNagocara thayA-"vidhavA thaelI ane krodhathI dIkSita thaelI e dharma strIo che arthAt tene bhegavavAmAM harakata nathI. mAMsa ane madirA jemAM khavAya pIvAya che, "bhikSAvRttithI bhojana karAya che ane cAmaDAnA kaTakA zamyA tarIke vaparAya che e kauladharma kene ramaNika na lAge ?" A zabdo sAMbhaLatAM nivRtti vicAra karavA lAgI ke are! A to mehanA mitra cArvAka [ nAstika nA nAnAbhAI che tenI sobata karavI e mane gya nathI. A pramANe bolIne capaLa svabhAvavALI nivRtti tyAMthI cAlI nIkaLI. - tyAra pachI jeo kSaNa kSayI sarva bhAvane kahe che evA bauddha lekene viSe paNa tenI vizrAma levAnI IcchA na thaI, kemake jemane potAne bIlakula sthiratA nathI teo bIjAne sthiratA ApavAvALA kevI rIte thAya ? staMbha teja pADavAnI taiyArImAM hoya to te sabhAne AdhAra devAvALA kevI rIte thAya? (bauddhanI mAnyatA upara nivRtti AkSepa kare che athavA vitarka kare che, je mANase karma karyuM te mANasano niranvaca nAza thavAthI bIjA kSaNe bIje navo utpanna thaye; te te pahelAM mANasanuM kareluM karma kema bhogave? bIjA mANase strInI sAthe vivAha karyo, te kSaNamAM naSTa thavAthI) tene bhogavavAvALe bIje the. putrane janma Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ para ] prAdha ciMtAmaNi ApanAra bIjo thyA ane tenA pitA paNa judAja kahevAya o kevI vAta? aparAdha khIjA mANase karyuM te tene daMDa bIjA judAja mANasane apAya. A pramANenI bauddha leAkeAnI nyAyanI navIna panA AzcaryakAraka che athavA khedadAyaka che. khAvAthI tRpti thavI, cAlavAthI thAkI javu ane auSadhathI raMganI zAMti thavI A sarva vyavahAra AtmAnI sthiratA (kSaNakSaNamAM AtmAne kSaya na thAya evI mAnyatA karyA.) vinA banI zake tema nathI--te AtmA kSaNavinazvara hoya teA pachI puNyapApa zuM ? sva ane naraka _CC ? ane mekSa zu? A sava jagat zUnyajja thai jaze are! A tAmeAhanI strI jaDatAnA bhakto che. ahIM AvelI mane rakhene tee dekhe. A pramANe nivRtti vicAra kare che teTalAmAM teonA gurunuM kcana kareluM zruta sa MbaMdhI vAkaya tyAM teNe sAMbhaLyu kamaLa zayyAmAM suvu, prAtaH kALamAM uThIne dUdha pIvu, madhyAnha anAja khAvu, chetrA praharamAM pIvAlAyaka padArthanuM pAna karavu, drAkSa ane sAkara madhya rAtrie khAvAM. A pramANe karavAthI aMte zAkaya putre (buddhe ) mekSa dIThA che arthAt ( bauddha kahe che ke A pramANe vartanAra mAkSane pAme che.)'' A vacana sAMbhaLI duHkhI thayelI nivRtti vicAra karavA lAgI--"are khedanI vAta che ke sAtkRSTa mekSatattvane A leAkeA viDa'bita kare che. meAkSanA abhilASIone AvI (kamaLa zayyAmAM suvu vigere) zIkhAmaNa ApavI te kapUranI icchAvALAne lavaNa (mIThuM) ApavA kharekhara teoe karyuM. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 73 ] che. kAraNa ke upara kahyA pramANe (kemaLa zayyAmAM suvuM vigere) karavAthI nizca iMdriyanuM piSaNa thAya che, ane IMdriyanI puSTi thavAthI saMsArarUpa samudranI vRddhi thAya che. dizAonA vibhAgane paNa nahIM jANanArA purUe bIjAne mAganuM nirUpaNa karavuM (rasto batAva) e jevI rIte anucita che tema mekSa ane saMsArano bheda nahIM jANanArAoe gurupaNuM dhAraNa karavuM e agya che. mekSane nAme bheLA lekene saMsArarUpa kuvAmAM pheMkatA A dhUrta lokono vizvAsa karavo te mane ucita nathI. "ema vicAra karIne te (nivRtti) tyAMthI cAlavA lAgI. AgaLa cAlatAM kApAlika, nAstika, nIlapaTa, kuMbhacaTaka ane ArahamANaka vigere je je mane teNe joyA te sarve maharAjAnA mitra che ema jANuM vairInA pakSapAtIono paNa verInI mAphaka teNe dUrathIja tyAga karyo. A pramANe bhamI bhamIne ghaNI thAkI gayelI ane vizrAmanI icchAvALI nivRttine durAtmAothI dukhe pAmI zakAya (kharAbaAcaraNavALAone na pAmI zakAya) tevuM pravacana nAmanuM zahera maLyuM jemAM manahara cAritra nAmanA mahela upara rahelA dharmadhvaje (rajoharaNa) jevA mAtrathI paNa manuSyanA parizramane zamAve che. jyAM pavitra AzayavALA uttama purUSa upadezanA miSathI pApakarmarUpa caMDALanI aMdara praveza ja aTakAve che. jyAM madhyabhAganI aMdara sAdhu leke rahe che ane bahAranA bhAgamAM samyagra daSTi jIve che, jenI sAthe IMdro paNa mitratA karavAnI abhilASA rAkhe che. niraMtara Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] prabodha ciMtAmaNi tAvika (Atma saMbaMdhI) sukhane ja bhegavatA evA temAM vasatA loke deva saMbaMdhI savikalpIka sukhane tRNanI mAphaka paNa mAnatA nathI; arthAt deva saMbaMdhI sukhane tRNathI paNa halakuM mAne che. kAraNake rAjyanI prAptivALAne jema bhaMDAra durlabha nathI tema jenuM nAma sAMbhaLavAthI paNa prANIone mahA sukha thAya che evI mekSanagarI te pravacana zaheramAM rahenArA lekane durlabha nathI. potAne lAyaka sthAnanA lAbhanI ciMtAthI pIDAelI nivRttie te zaheramAM zAMtinA kAraNabhUta akSadamana (pAMce Idriyane vaza karavI te) nAmanuM vana dIThuM; jyAM sAdhuonA mukharUpa kuMDathI pedA thaeluM ane karNarUpa nakanI sAthe maLeluM ahaMtu bhagavAnanA vacanarUpa amRta, ghaNA bhavabhramaNathI kheda pAmelA jIne sukha Ape che ane jyAM dharmabhutirUpa latA (velI)thI pedA thaela uttama kAvyarUpa puSponA artharUpa makaraMda (puSpanA rasa)nuM pAna karIne yogInA manarUpa bhamarAo AnaMdita thaI rahyA che. te pavitra vanamAM parizrama dUra karavA mATe vizrAma letI nivRttio, najIkamAM traNa bhUmivALA uMcA yuga (jJAna, darzana ane cAritra) rUpa mahelamAM rahenAra, snigdha ane gaMbhIra daSTinA pAtathI pApanA samUhano nAza karanAra, kamaLa ane dedIpyamAna AkRtivaDe potAne alaukika jaNAvanAra, sarva vidyAnuM rakSaNa karanAra, pApI jIvane bhaya upajAvanAra ane dekhavAthIja AnaMda ApanAra koI eka divya AkRtivALA manuSyane che. te vakhate harSane unna thavA vaDe mAMcathI ullasita zarIravALI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [7] ane pitAne sukhI mAnatI nivRttie tIrthanI mAphaka tene namaskAra karyA. te puruSathI paNa sukhe AvavA pramukha prazna pUrvaka kemaLa zabdothI belAvAyelI ( nivRtti)e meghathI sIMcAyelI jamInanI mAphaka pUrvano saghaLe tApa dUra karyo. pachI nivRttie puchayuM ke "he buddhinA nidhAna ! tame keNa che? A vanamAM zA mATe rahe che? zuM zuM jANe che ? te je bIjAnuM hita karavAnI tamArI IcchA hoya te mane sAce sAcuM kaho." te puruSe kahyuM ke "kalyANuM! sAMbhaLe. mAyA rati puruSane kaMipaNa ge. pavavA cepagya hetuM nathI. mAruM nAma vimaLabodha che ane huM prasiddhI pAmela siddhapuruSa chuM. najIkamAM AvelA A pravacana zaheranA mukhya adhipati ahaMta nAmanA rAjAe te te jAtanA vRkSanA sthAna rU5 IMdriyadamana nAmanA A vananuM rakSaNa karavAne mATe mane nIme che. A [ ga nAmanA] mahelanI pahelI bhUmikAmAM rahIne huM A vananuM rakSaNa karuM chuM ane saMtoSa tathA puSTi karavAvALA A vananA phaLa vaDe AjIvikA karUM chuM. A ahaMta prabhunI mArA upara kaI atizayavALI prasannatA che ke teNe karIne parokSa vastuone paNa pratyakSanI mAphaka jeuM chuM." A pramANe sAMbhaLIne premathI namra thayelI nivRtti hAtha joDIne tene kahevA lAgI ke"he samagra jagatane upakAra karavAvALA ! kai puNyanA udayathI meM tamane joyA che. are! strIpaNuM, pati taraphathI parAbhava, putranI bAlyAvasthA ane ghaNA vakhatathI bhaTakavuM ItyAdi mArA duHkhasamUhanuM tamArI AgaLa huM keTaluM varNana karuM? he karuNAnI khANa! Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] prabodha ciMtAmaNi he pitA! hamaNAM akasmAt tamAruM darzana thavAthI mAre sarva duHkhano Aje nAza thaye che. have te saumya! mArA upara prasanna thaIne tame spaSTa kaho ke koI paNa prabhutA [ThakurAI ne pAmIne sukhI thaelA mArA putrane huM kyAre joIza ?" te [vimaLabodhI paNa te viveka bALakane pitAnA baLAno saMgI karIne pitAnA khoLAmAM besADIne tenA doSa rahita sarva lakSaNone joI nivRttine A pramANe kahevA lAgyA ke "he bhAgyavAna strI ! mAruM kahevuM tame mAno te huM tamane teno upAya kahuM chuM, kAraNa ke pramANika puruSanAM vacananuM ullaghaMna na karavuM teja ISTasiddhinuM karavAvALuM che. juo ! sanmANuM (uttama mArganI gaveSaNa) nAmanI mArI strInI kukSIthI pedA thaelI ane paMDita puruSone varNana karavo lAyaka tattvaruci nAmanI mAre kanyA che. he mRgalecanA ! yauvanAvasthAne pAmelI te tattvarucine je tamAre putra paraNe te A tamArA pUchelA praznano sAra huM kahuM. A viveka sakaLa uttama AcAravALe che, ane tattvaruci paNa janmathIja prakAzita che. beuno meLApa caMdramA ane pUrNimAnI mAphaka gya che." A pramANenAM vimaLa bedhanAM vacana sAMbhaLIne ane kanyAne pUrvokta guNavALI joIne romAMcathI vikasvara zarIravALI nivRtti tene kahevA lAgI ke he uttama puruSa ! anubhava karela parAbhavarUpa vraNa (gumaDA)ne rUjhAvavAne saMhiNuM auSadhI samAna ane putranA pANigrahaNanI ciMtArUpa samudrane taravAne hoDI samAna tamArI vANI jayavAna thAo. (arthAt tamArAM vacana mArI baMne ciMtA dUra karanArAM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha citAmaNi [77] che.) ahe ! mAruM bhAgya ! aho mAruM bhAgya! ke mane rahevAnA sthAnano paNa saMzaya hatA tyAM akasmAta sAkSAt lakSmInA sarakhI vahu prApta thaI. kalyANanI IcchAvALI huM tamArAM vacananI avagaNanA karuM e naja banI zake. jIvavAnI IcchAvALe kaye mANasa maLelA amRtano Adara na kare? arthAt sava Adara kare." A pramANe sAMbhaLI vimaLabodha siddha puruSa kahe che ke "he paMDitA ! je emaja che (arthAt mAruM vacana tame mAnya karo cho, to have vilaMba zA mATe kare che ? pUchayA vagaraja A muhUrta AvyuM che ke jyAM ApaNA baMneno samAgama thaye che." tyAra pachI potAnA mananA ullAsane ucita mahotsava karela che jeNe evA vimaLabodhe tattvaruci nAmanI potAnI putrIne tatkALa vivekanI sAthe vivAhita karI. pachI putrIne yaMgya sthAne ApavAthI harSita thaele ane jagatanuM hita karanAre siddha puruSa nivRttine kahevA lAgyuM ke "he mahAbhAga ! tame sAMbhaLojema caMdramAnI vRddhi ane hAni thAya che tema saMpadA ane vipadA mahAna puruSane ja prApta thAya che. saMgrAmane viSe zastranA prahAra ane rAjAnA gRhAMgaNamAM senAnAM AbhUSaNa e beu jAtivAna ghaDAne ja prApta thAya che, paNa maDApuSTa evA gadheDAne prApta thatAM nathI; mahAna puruSe Apadane viSe paNa potAnA svAbhAvika dhairyano tyAga karatA nathI. juo, moTA vAyarAnA AghAtathI paNa merU parvata calAyamAna thato nathI. puNyavAna jIne ApadA lAMbo vakhata rahetI nathI. uttama AcAravALe (goLAkAra vALa) caMdramAM rAhunA mukhamAM Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 78 ] prameAdha ciMtAmaNi gayeA hAya tepaNa zuM thADA vakhatamAM mukta thatA nathI ? arthAt mukta thAya che. he nivRtti ! A tamArA putra viveka have sa` ApadAno bIjo ( sAmA.) kinArA pAmyA che. (arthAt sarva duHkhAne have ALaMgI gayA che). havethI te potAnA puNyavaDe ja nira'tara vRddhija pAmaze. A pravacana nAmanA nagaramAM anivArya bhujAnA parAkramavALA ane aMtaraMga zatruenA maLane jItavAvALA at nAmano rAjA che. tenI kRpAthI bhakti (bhAjana) te dUra raheA e to maLI zakeja) para'tu mukti [mAkSa] paNa najIka che. ca AjakAraNathI tenI sAthenI sarakhAmaNImAM kalpavRkSa paNu hIna upamAnuM sthAna che. te [ arhatanA mastaka upara dhAraNa karAtAM jaganA sAkSIbhUta ane traNa leAkanA aizvarya na sUcavavAvALA traNa chatrAne koipaNa nivAraNa karI zakatuM nathI. [dha dezanA avasare] senA ane maNimaya je traNa gaDhanI upara teno nivAsa che te gaDhanA sAmA bhAganI paNa zezabhA devAnA mahelamAM nathI. pRthvImAM paryaTana karatAM sAnAnA kamaLA paganI zeAbhAthI jANe parAbhava pAmyA hAya nahIM tema akasmAt temanA paganI nIce AvIne rahe che. te jyAre uMce siMhAsana upara bese che tyAre ka'kelI vRkSa (azAka) kAlavedI sevakanI mAphaka nira'tara sArI rIte chAyA kare che. tenuM eke ekanA svAmIpaNu AzcaryavRkSanA mULa jevuM che, ane iMdrAdi paNa tenI AgaLa vagara pagAranA sevaka sarakhA che. tenIvANI sAMbhaLavAnI icchAvALA sura, asura, manuSya ane tiyacA jAtIverano tyAga karIne tenI padAmAM mese Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prameAdha ciMtAmaNi [ 79 ] che. tene namaskAra karavAne devAno samUha javuM AvavuM karatA heAvAthI svargathI naraka [pAtALa] paryaMtano mArga koi vakhata paNa zUnya thatA nathI. AkAzamAM raheluM ane prabhunI AgaLa cAlatuM dhacakra sUryanA kiraNanI mAphaka bIjA nAyakA [mithyA dharmavALA nA rUpa adhakArano nAza karavAne mATe zezabhe che. tene jItavAnI icchAthI AvelA zatrunA samUhane capaLa vastranA cheDAvaDe karIne 'panane sUcavatA IMdradhvaja temanI AgaLa zeAlI rahyo che. 6dubhino zabda, sugaMdhI jaLanI vRSTi ane puSpanA DhagalA pramukha tenA sarve atizaya bIjAne svane viSe paNa dubha che. jema siMhe AkramaNa karela kSetramAM ziyAlaNI praveza karI zakatI nathI tema temaNe (ahu te) AkramaNu karelA kSetramAM sAta jAtanI iti [upadrava], dukALa, roga, agni, grahapIDA ane laDAithI pedA thatI vyathA vigere upadrave| pravezaja karI zakatA nathI. te [arhata] dedIpyamAna kevaLa jJAnavALA ane karuNAnA samudra che; teTalA mATeja jaganA jIvAnI pIDA jANavAne ane dUra karavAne te sama che. tethI sthira citta rAkhIne A mArA jamAi jo prayatnathI tenI sevA karaze te gheADAja vakhatamAM zatrune haNIne nizce te rAjyane pAmaze.' A pramANe te [ vimaLAdha nAM kahelAM vacano rUDe prakAre sAMbhaLIne upanna thaelA kautukavALI ane sa Mdehu rahita thaelI nivRtti zAMti pAmI. pachI peAtAnA hitanI AzAthI putra sahita vahune sAthe laine te pravacanapuramAM javAne mATe manapradhAnanI strI [nivRtti] tyAMthI cAlavA lAgI. tyAM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [80] prabaMdha ciMtAmaNi pANInA khAbocIyAnA bagalAonI jevA te pravacanapuranI najIkamAM rahevAvALA nirdaya, kapaTI ane lebhI pAkhaMDIone teNIe joyA. jema pAradhIo kapaTakiyAvaDe hariNane jALamAM rekI le che tema ahaMtanI pAse jatA manuSyane A pAkhaMDIo asavacananA prapaMcavaDe rekI rAkhe che. jema sUryacitrA nakSatrane pAmIne adhika tejavAna thAya che tema tattvaruci strIne pAmIne adhika zebhAyamAna thaelA vivekane vaza karavAne mATe teo A prakAranAM vacano kahevA lAgyA-"he putra! ahIM Ava, ahIM Ava. nakAmuM jhAMkhuM moTuM na kara. ame tAro uddhAra karIzuM. tArA zarIre AvI durbaLatA zobhatI nathI. tuM AgaLa kayAM jAya che? tyAM tuM adhika zuM pAmIza? A ahaMta sAMbhaLavA mAtraja ramaNika che, kemake tenuM sevana karavAthI saMsArano vaibhava badhe nAza pAme che. [vItarAga hovAthI tuSTa thavAthI te kAMI Apa nathI ane kopI thavAthI kAMI kheMcI letuM nathI, tethI te AkAra mAtraja puruSa che. vArtAvaDe tenA kahelAM vacano vaDe ] ja tenA baLano tuM nizcaya kara. A amArA manamAM te jagatane banAvanAra, pAlana karanAra ane teno nAza karanAra brahmA, hari [viSNune hara mahAdeva Adi DAhyA puruSane stavavA lAyaka deve che, jene AdhIna traNa jagata che. A deve tuSTa thavAthI ThakurAI [ prabhutA ] Ape che ane kuddha thavAthI badhuM kheMcI le che. tethI bhakti ane abhaktinuM phaLa A pramANe sAkSAt jete chate te [ ahaMta ne viSe meha na pAma. dhanurveda, kAmazAstranuM tattva, vaidaka ane jyotiSa vigere Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakhAdha ciMtAmaNi [ 81 ] A riharAdi deve kahe che ane lekanI ciMtA paNa kare che. pazu aMta te AmAMnuM kAi paNa kahetA nathI tema leAkeAnI ciMtA paNa karatA nathI. A deve lIlAmAtramAM [vagara mahenate] mukti Ape che ane jino te ghaNA kaSTathI mukti Ape che. Ama hovAthI sukhe sAdhya thai zake tevA amAM kayA vidvAna puruSa phogaTa kaSTa kare? je nAyakanI pAse rahevAmAM khAvAnuM, vAjI MtranuM, yuddhanuM, nATakanuM hAsyanu', gAyananuM ane kathAnA rasanu kAMIpaNa sukha nathI tyAM [te vinAnuM sukha te] pazupaNAne sUcavavAvALu ja sukha che. jene peAtAnA svAsthyamAM paNa udAsInapaNuM che tenAthI je lAbhanI icchA rAkhavI te icchA AkAzanA phulathI peAtAnA mastakanA mugaTanI racanA karavA jevI asaMvita che. A hariharAdvinA bhakta te sa jagata che ane e aMtanA bhakta te ghaNA gheADA che. mATe he viveka ! mahAna (ghaNA) puruSA je raste cAlyA teno tuM .kema Azraya karatA nathI ?'' A pramANe ziyALanI mAphka tenA kharAba zabda sAMbhaLIne siMhanI mAphaka parAkramavALe ane jaganA svAmInI sevAno athI viveka teone temanA pUchelA praznano uttara Ape che ke "are! tame mane zAmATe melAvA che ? jeve teve ThekANe mane sukha thatuM nathI. vAyarAvaDe jema pata kSobha pAmatA nathI tema jevI tevI vANIthI huM kSobha pAmavAto nathI. tattvarUcine prApta thaela [hamaNAja tenI sAthe 6 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *. . * * * t * * [2] prabaMdha ciMtAmaNi praraNela) e je huM tenuM mukha upara jhAMkhAza hAyaja nahIM, ane kadAca hoya te tamArA jevAnI viparIta yuktithI tenuM nivAraNa thaI zake nahIM. jema dhumADe dekhavAthI te ThekANe agni che ema nirNa karAya che tema jenAmAM devapaNuM ghaTe che tevA uttama devane chupAvavAthI ane jenAmAM devapaNuM ghaTatuM nathI tevA kane prakAzita karavAthI tamArAmAM mithyAM bolavApaNuM nirNita karAya che. mehane AdhuIna thaelA tame. mAro uddhAra nahIM karI zake, kAraNake mithyA bhASaNa karavuM teja seha kahevAya, ane te te tamAre viSe prakAzita che, manasAta IiSTa svAmI naDIM maLavAthI mArA zarIre ghaNA kALathI A durbaLatA thaI che, te traNa jagatnA nAthanI sevA karavAthI nivartana thaze. te devAdhideva [ahaMtanI je sevA kare che tenA upara.tame zA mATe kopa kare che? kemake maNi, grahaNa karavAvALAnI niMdA karate kAcane grahaNa karavA vALa piteja, niMdAne pAtra thAya che. pItaLa ane sonuM, kAca ane maNi, khajuo ane sUrya, ghAsanI [kharAbAnI pRthvI ane vRkSanI pRthvI eo vacce jeTaluM aMtara che teTaluM ja aMtare kudeva ane sudeva vacce che. suvarNa siddhinA atha jema pArAnI sevA karI che tema 'vidvAna puruSa dUSaNarahita, pragaTa guNavALA, daidIpyamAna ane ujavaLa svabhAvavALa daivaje seve che. mATe zuM tame pakSapAta mUkI do, guNavaMne upara nehavALA thA. potAnA mithyA zArsa u5raMja visana rA: eka adhe kSaNa mana nirmaLa Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- --- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - bAMdha citaNuM [ [ Teke kIma vira 4. huM A zu svArathI baMdhu jANuM chuM ke yei dRma rivosamAdha zakhasatI ziyI ane satyavahu"eSTi hasama munI zreNI ame a"vastuno abhiSa, "virSanI Ira. hajAra esatye laMdhu,kalekza kare che paruM karavuM e de pracA~ kurSi aradesavaprakA kenI e che? zuM skrinezvara "ahune viSe che ane je hiMhida javuM che teno sAme poleruM vicArI jemAmA Uaa saM pragsa mathI kali ethI dezaNHthI i* ene upanathI, kR6nA chello thiI "keTe karavAmAM pravINatA nathI; dhAzita nathI, ahaMkArane vikAre nathI. keI ne uzabharavApaiNuM mirthI ane lisa sabadhI mAThI e badhI dava nizca mokyanI IcchavALA uttama pue pUjavAM joIe. AjanItamAM nirdo bratAza pAme "hema kazyale asada parsamavAyItarAmAM deva vimAM kyAM JhenadI-deyarsamartha che. temanI sAcI ane tenI praliMmAthI temanuM sAbita che.*juo "acce devI pAse strI che tethI teio phALo che. ee -jaNAya che, "irAThI na haitaoM strI mA pAse kharI ? rUdrAkSanI mALA zikhe che tethI teo mahuvALA e mizcarya thaye chelse rathAthI temAM che ema mithiyacherahyuM che 95 bIjAne , S S * . Jyes #J.S. * * * * * * * Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 84] prabaMdha ciMtAmaNi mAravAmAMja upayogI thAya che ane krodha vinA bIjAne marAya nahi.] jApa kare che mATe teo haju adhurA che ema jaNAya che.] je pUrNa jJAnI hoya te jApa karavAnuM zuM prajana? kAMIka meLavavAnI IcchAthIja japa karAya che. ane teone avatAra levA paDe che tethI haju teo saMsArIja che. je teo mukta thayA hoya te teoe avatAra zA mATe lIdhe? je te jJAnI che te dene zAmATe banAvyA? [ke pharI teone mAravA mATe prayatna karavo paDyo.] je teo zAMta che te kIDAo zAmATe karavI paDI ? ane je te pramANika che te kapaTa zA mATe karavuM paDyuM ? (keTalAkanuM kahevuM ema thAya che ke devanA cAritrano vicAraja na kare arthAt teo game tema cAle, A temanuM kahevuM DahApaNavALuM nathI. kemake pRthvI upara mahA puruSoe Azraya lIdhelo mArga kene priya hete nathI? arthAt sarvane priya hoya che ane Ama hovAthI jyAre mahA puruSono samudAya niyAdapaNe icchAnusAra ceSTA karaze tyAre temanA ziSyanI samiti ane dhRti dhRSTatA dhAraNa karazeja. mATe khedanI vAta che ke A pramANe bolavuM e teonuM nirlajapaNuM batAve che. are ! manuSyapaNuM pAmyA chatAM paNa jeo tattva [satya dharmanI parIkSA karavAmAM udAsInatA rAkhe che te mUrNa puruSe zuM pazugatimAM gayA pachI tyAM tattva (satya dharma)nI parIkSA karaze? athavA tame sarala ane jaDa pariNAmI hovAthI satya dharmanI parIkSAmAM ALasu manavALA che, ema je Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [85] kahetA he te ratna, vastra, dhana, suvarNa, anAja, ghI ane pANa pramukhanI parIkSAmAM zAmATe ALasu svabhAva rAkhatA nathI ? jenAthI alpa mAtra sukha prApta thAya tevI vastuomAM paNa jyAre manuSya parIkSA kare che tyAre sarva sukhane devAvALA dharmatavanI parIkSA te vizeSa prakAre karavI joIe. A (hariharAdi devo tenA [ tatvanA ] aMza che ane je tattva che te te niraMjana ane juduM che ema je dhIra puruSe kahetA hoya te teone ame puchIe chIe ke - te tatva mukhya vRttithI bhinna che ke abhinna che? je bhinna hoya che tethI amArI mAphaka mukti nahIM thAya ane je abhinna hoya te teonA doSanuM AropaNa te tattva upara thaze; ne baMne mAnaze te te draDha doSe pUrvanI jema durghaTa nathI. je A tatva zaktimAna, jJAnI ane jagatarakSaka hoya to te sarvavyApI chatAM zA mATe ke koI ThekANe dharmarahita puruSe dhArmika puruSano tiraskAra kare ? je doSa sahita che te kapaTa rahita hotA nathI ane je kapaTa sahita hoya che te satya vacanavALA hotA nathI; AvA doSavAna upara je vizvAsa rAkhe che teo potAnAM karmathI haNAyelA che. strIsaMga, japamALAjApa ane zastrapramukha doSathI rahita jinezvaramAM che vidvAno ! tame kaho ke kai yuktithI doSanuM kahevApaNuM Thare che ! (arthAt doSanuM kahevApaNuM TharatuM nathI.) jenI dRSTi (brakuTInI ) madhyastha che, mukha zAMta che, dhruva padmAsana che ane zAMta parikara che tevA devane viSe dezanI Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSitriyANa ya huM vATIe karyu jagamAM jagatanI karavI, pAlana karavuM ane saMDAra karue bra 5 1 - SMS A jagata nA vima, ane mAdavane 5 JHIPS JJD Jsa , vacana pitA mAtra *- E pApragaTa che !: = T> ! puruSAneja manAvavA ane tenA pramukha parA metAve che. | A3 E3 , ; te nonaveja kara kara A pramANe mA lakramAM, p S '. e Sp) khAkAraka ja GJS 2 kALa e. Adi . - JEE + va4takratA 1 13 11 2 1.2 S. S S S mAne che te S 1 2 2 che kurNavavA teno akhaMDita thaI che ane du:kha vyAdhi, rasa, tryikara ane garbhAvasAruM e addhi to brahmAddhio garIte lekenA para zatrutA che misiddha thAya che kadi zubha azubha kurmanI apekSAe te atyAdi prANIone phaLa Ape che esa je tase kaheMgA, he che te che , mAre mAthu che. tyAra pachI te, (zAkabhah kanuM jI5 nAra; brahmAdinuM che tye ja che a rUpura taNasA nathI ane bhakta uphA nathI e satya che, paNa tenI bhakti che ane alakita 5 aMdhAya che ane te puSya nI, pitAe manune sukhane harakhAya, che maTe eka pa upagraNI kurtAho kAMiNa thI luM Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T prabodha ciMtAmaNi L[ 87 ] karma (bhagavyA vinA ullaMghana thaI zakatuM nathI. e pramANe kahenArA tamAre paNa teM karmajakartA tarIke pramANa che mATe tattvathI brahmAdi kaI kartA cheja nahi. je te brahmAdi bhaktone "saMpadA ApavAmAM ane abhaktonI saMpada herI levAmAM samartha hota te temanA sarva bhakto IMdra jevAthavA joIe ane temanA abhakto sarva daridra thavA joIe. vaLI vaidaka pramukhane upadeza ApavAthI teo brahmAdi vidvAna puruSone bahu mAna karavA lAyaka nathI, kaimake teno upadeza lIdhA vinAnA paNa yavanAdi lekamAM jIve che. je raNasaMgrAmamAM zUravIra hovAthI ane zatruonA samUhanuM nikaMdana karavAthI teomAM devapaNuM IcchatA hatA tevA zUravIrAjA emAM paNa te (devapaNuM) zA mATe na mAnavuM ? te rAjAe mukti devAmAM samartha nathI mATe teone deva tarIke na mAnavA ema je tame kahetA ho to A brahmAdika paNa mukti ApavAvALA che ema mAnavuM puruSone ISTa nathI, kemake A devAmAM [AgaLa batAvyA pramANe dene samUha dekhAya che. kIDA karavAne ekaThAM thaelAM bALakemAM eka bALaka jema bIjA bALakane bolavA mAtra eka dezanuM rAjya Ape che paNa tAvika rIte tene kAMI maLatuM naMthI, te upamAnI barobaraM tapa ane dhyAnathI je mukti siMddha thaI zake tene lIlAmAtramAM ApavI te che. te de sarve vastuthI uttama je mukti tene vagara mahenate Ape che te evuM azakaya che. athavA uttama vastunuM phegaTa ApavA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 88] prabodha ciMtAmaNi paNuM devAvALAnI dhUrtatA pragaTa kare che. je mUDha puruSe muktine gopIpriya (kRSNa)nI dAsI kahe che teoe muktine govALaNathI paNa halakI gaNI jaNAya che. zrApa de, anugraha karavo, asatya bolavuM, parane ThagavuM, kIDA karavI, ahaMkAra kare, vAjItra vagADavAM, nATaka karavuM ane hAMsI karavI ityAdi upadra temaja jaLamAM, vRkSa upara agara samazAnamAM rahevuM, ane temanA sevakoe) AkaDA pramukhanAM puSpathI temanI pUjA karavI ane hAMsI thAya tevI stuti karavI-A sarva hariharAdi devanAM kartavyo temanA sudra devapaNAne sUcave che. (arthAt tevuM karavAthI temanAmAM uttama devapaNuM nathI ema siddha thAya che.) asurone trAddhi ApIne pachI teno nAza kare, parastrInI sAthe anAcAra kare, atyaMta nATakanuM karavuM, ghaNuM hasavuM, mAyAthI bIjAne moha pamADe-AvI nirlaja ceSTAovaDe karIne teoe bIjA denI sAthe pitAno amuka taphAvata (halakApaNuM) have te te dUra karyo, paNa bALake, viTa, naTa, bhAMDa ane dhUrtonI sAthenA pitAno taphAvata paNa dUra karyo. (arDatanuM varNana)-mastaka upara traNa chatra, pratimAnI nIce sarva grahanuM rahevuM, puSpamALa ane cAmara dhAraNa karavAvALA devayukta siMhAsana upara besavuM, prAye zaheranI aMdara rahevuM, amRtane varSAvanArI zAMta daSTi, vaLI temanA maMdiramAM 108 maMDapa, suvarNa ane mANikyanAM AbhUSaNo, (avasthA vizeSanI apekSAe pratimA upara dhAraNa karAvAya Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prameAdha ciMtAmaNi [ 89 ] che te) uttama puSpo ane padmavathI thatI pUjA, kAlAgurU caMdana pramukhano grUpa, kesara AdinuM vilepana ane padAnA lAkoe vikathA, vaira, hAsya ane vikAranuM tajavuM- A sarva aDutanI prabhutA joine vidvAno kahe che ke tenu aizvaryAM utkRSTa hadane pAmeluM che. khAvAnA padArthA, vAjItrA, yuddha ane nAcavA pramukhano rasa vizvathI vilakSaNu evA jinamAM bIjA rAjAenI samAna nahIM hovAthI teo koika parama atizayavALA che. jee hiMsA karavAmAM ane viSayamAM Asakata che te anya devAnA Azraya karavAvALA bhale thAe, paNa samAdhi ane dhyAnathI pavitra thayelAne te vItarAga devaja priya che. (tethI te te temAMja Azraya karaze). rastAmAM DhagArAne maLelA AMdhaLA mANasa jema tenuM svarUpa nahIM jANavAthI tenI sAthe jAya che tema jo sArI AMkheAvALA (dekhato) paNa vicAra vinA tene anusAre cAle to te doSa nizce tenA bhAgyanoja che. vaLI uttama devanI avajJA karIne koNa kudevanI sevA kare ? kSIrasamudra vidyamAna chatAM buddhimAna kSArasamudramAM snAna naja kare, mATe arhutanI pAse jatAM mane Thapako ApavAne tame lAyaka nathI. gAmaDAnA vANIAethI jema zaherano vaNika na chetarAya tema tamArA jevAethI huM chetarAuM tema nathI." AvAM vacanovaDe te pAkhaDIene jItIne viveke nagaramAM praveza karyAM, ane tyAM nivRtti sAdhu (uttama) puruSAnA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9] prabaMdha ciMtAmaNi AjhanirbhayapaNe rahevA lAgI. pachI guma rIte cAlavAthI nIM dekhathe vema manapradhANa nA nehathI chAnI prathanapuraRAM AvIne AMtare atare nivRtti maLI javA lAge. eka divasa manapradhAna nivRttine kahe che ke "he tanvI ! (tuM krodha nahIM kara.) tuM paNa mArI strI che, paNa tuM ALasu che. ane pravRtti te svabhAveja caturAIthI bharapUra che; teTalA mATe ja tenA upara, mAre Adara vadhAre che. paraMtu tAre putra je navAM kAryano prAraMbha karaze te sarva kAryamAM huM jaladI cAlavAvALe hevAthI rakSIrUpe thaIza. tenA vivA. hanA samaye paNa huM tenI pAse ja hato. jo ke tame - AvyA che te paNa huM jevA hovAthI mana dvara jevuM AvavuM, bIlakula duSkara nathI. A zuravIra, vivekanuM adbhuta tri"ArA dvArAja sAMbhaLIne rAjA vaNa temA badhAM hallAM thAkSI sukA pAmaze parAMtu sukha pAmyA che chatAM paNa hamaNAte mehano nAza karavAne samartha nahIM thAya.' kAraNake eka te te teno putra che. tija tenAM mULa uDA baMdhAyelA che (majabuta pakSavALe che) mATe ekadama tene sAdhI zakaze nahIM. tu sarSanI bhUmikAna thaiza huM dhI? torapakSama paNa huM vastu mATe putrane AgaLa karIne UMIchuM samarza.' apramANe sthAne nivRttine kahyuM sarbhe baLIne svabhAvathI ja gaMbhIra evI nivRtti paNa patti pUrve karelA Sibhavane bhUlI zAI, ane petAne bhINIvaDe tenI pUraNa prItipAtra thaIis Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - nodha ciMtAmaNi " :eka dilsa, nivRtti trine kahe che ke huM patraka che advitIya hiMkArI mA pAke ghaDe, pANI bharavAne mR. che. tema tuM hitopadezane egya che mATe tArI vAta sAMbhaLa pAse pRthvI umara jevA tevA puruSone gurunuM vacano rucatAM nathI kemake jevA tevA puruSe ratnano saMgraha karavAne samartha thataja nathI javaravA puruSane jemakavAtha ko lAge che paNa pariNA guNa kare che, tema gurunuM vacano kadAcita sAMbhaLavA mAtramAM kahuka heya te kaNa aMte gugRravAvALa samajavAMje sarUnA upadezane nahIM mAnanArA dicchA jhArI ane nirAza che tevA leNarUpadAmAelA bakarAe manirarthaka che. hitopadezanAM vacano puNyavA jIta kAnakuMja praveza kare che. zuM kAmadhenuM keI vakhata paNuM DALanA sADA (mahollA)mAM praveza kare che? nathI karatI. mATe he putra chuM je, vAkaruM chuM ke tuM mane AdarathI sAMbhaLa jemake adalALA puruSane viSe vRddha vANI kSaNa (upara) jananAM thatI vRSTinA nirupama thAya che he puche cha buddhivALa, nIca strInI preraNAthI savaE emanapradhAne AyANA beune mAthuM je karyuM che. te chelatAM paNa laju Ave che gera) samane agni Adhine zAMta karavAnA upAya che pAka sUpanI. (hi) zAMta kara no upAya e che ke, teNe joyuM nathI zoka mahA dura chatAM, ane, vANI- dhAyamAna thayA chatAM ApaNe ApaNAM ubha AcaraNe thIjI jIvatA rahyA chIe kahyuM che ke jyAM Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [92] prabodha ciMtAmaNi dharma tyAM ja che. he putra ! prItivALI dRSTivaDe mArI AgaLa kIDAM karatAM tane huM jouM chuM tethI sthAnabhraSTatAno ane svAmInI avahIlanAno kAMI paNa zAca huM karatI nathI. kharI karavAthI sarva prakAranA nidhAnano kSaya thAya che. paNa pavitra cAritravALe putra e gRDanuM akSaya (khuTI na zake tevuM) nidhAna che. jene eka paNa uttama cAritravALe putra che te strI pitAne zAmATe niMde ? kemake jAtivAna ratnanI pragaTa thayelI khANa kone harSa mATe na thAya he putra! tuM bhAgyavAna che ke pitA ane oramAna mAtAnA mukhamAMthI nIkaLe che, ane A pavitra kanyAne eka lIlAmAtramAM pAme che. tArI ciMtA tA pitA AMtare AMtare AvIne nice karazeja, kemake pravRttinI preraNAthIja tAre pitA tAre viSe zatrutA rAkhe che paNa svabhAvathI te pote te nathI. mahA parAkramavALA tArAvaDeja huM strIone viSe putravatI thaI chuM, teTalA mATe tuM meTA AyuSyavALe thA; A sivAya mane bIjuM prArthanA karavA lAyaka zuM che ? he kulIna ! he kuLano bhAra upADanAra ! tuM mAtAnA mananA saMtApane zamAvavAne mATe hiMmatavAna che, mATe vidvAno paNa tArI stavana kare che. strIone zekanA parAbhava (apamAna)thI je saMtApa thAya che te saMtApa karavAne sUrya ane agni paNa samartha thatA nathI. mitrano uddhAra karavAmAM ane zatruno saMhAra karavAmAM rAjAnI zakti hoya che; bIjAnI hatI nathI. kemake kamaLane vikasvara karavAmAM ane aMdhakArano nAza karavAmAM sUrya vinA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakhkhAdha ciMtAmaNi [43] bIjo koNa sama che ! mATe A nagarImAM rahelA niraMjana rAjAnI sevA kara, ke jenI prasannatAno eka leza paNa sava - siddhinuM kAraNa che. A (ahuta) ekalA paNu mehurAjAno nAza karavAne samartha che; a| tenA je sevako che te paNa te vairIno nigraDa ( nAza ) karavAnA AgrahuvALA che. A rAjAne sAnu, gheADA ane hAthI pramukhanI bheTa prIti devAvALI thatI nathI; phakta AtmajJAnInA hRdayanI ni`LatAe karIne te sateSa pAme che. tenI sevAnuM phaLa apramAdI cittavALAne prApta thAya che. kemake temanI sevA ane pramAda e baMnene gAya ane vAghanI mAphaka jAtIvaira che. tenA lAkhA sevakane pramAde dIvAna karI jorathI mehurAjAnA nagaramAM lai jaine dAsa banAvyA che. huM kuLano bhAra vahana karanAra ! A kAraNathI tuM pramAdane kiMcit paNa avakAza ApIza nahIM. teno sa vRttAMta avasare huM tane nivedana karIza." A pramANe mAtAnI zIkhAmaNa sAMbhaLIne hathI vikAsa pAmelA netravALA viveke kahyuM ke "he mAtA ! tamArI AjJA mArA mastaka upara [hA] caDAvuM chuM. garbha dhAraNa karavAthI ane tenuM peSaNa karavAthI mAtApaNuM dhAraNa karavuM te to pazuonI sAthe samAna che; paNa putrane A prakArano bedha ApavAvALI hAvAthI stuti karavA lAyaka mAtA te tu ekaja che. he mAtA ! tArA upadezanu eka eka vAkaya kreDa suvarNa vaDe paNa maLatu du^bha che, to huM tArA sava upadezano aTTaNI (RNu rahita) kema thai zakIza ? huM mAtA ! Aje tame mane hitopadezane lAyaka gaNyA tethI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. kena manane jAgRta nathI karI ? A pramANamAM mAtAna prabodha cihyuM koNa ? dhRtama mA nA kahe che, ho bhA- "snehadha, kavidhatuM"oyanuM dudhe dhodhuM , nedana vanma arthe houM, caMdananA rasanuM vilepana karyuM hoya ane zrIM hyuvanaMne paiva prApta thayA hoya tema mane jaNAya che arthAta teTale ane AnaMda thAya che. prathama nahIM dekhelI karthanA he zane viyathI vyAkuLa thayelA che. manuSya tenI avagaNanA kare che. teo mahA buddhivanezacavA yogya che. pragaTa sevA lakavALo motA evuM hita kare che ke jenAthI pedA thayela pratItino samUDa kene-manane ma vacano zukana thavAthI nirmaLa svabhAvavALe vivekakumAra jagatanA mInI samImAM che tyAM yogIzvarane jApa karavA lAyaka dhIra purUdhane dhyAna karavA lAyaka ane sura, tathA asurane seMcavA lAyake, devA mAtrathI ja namaskAra karavAvALAnI samasta paDhAno moza karanA, traNa kALanA jANa, traNa lekanA svAmI, traNa trathI zobhita ane siMhAsana upara tirmaya jinezvarane teNe joya. ? . * * * * * * * * * * : ra haze viveka jinezvaranI stuti kare che ane trikALanA rAgAdipha atyaMta dAkhe dUra thaI zake tevA doSe kSayathI prasTapaNe Ama (pramANika) nAmane pAmelA ane Atmika sukhanA anubhavathI saMsAramAM rahela"du ati mazkara nArA he bhagavAna! huM tamane namaskAra kaeNruM chuM ke deva e kAma sAdhAraNa chatAM huM kheva ! bIjAne viSe tameja Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [5] adhikatA dhUAraNa, dara che. hie, nupaNuMdharA cho sarva dhAtune oLaMgIne tenuM adhika kuyasu tuM nathI ka arthAta thAya che. krejinedhara!, dayArU Draga mArA vhAlama va che, niraMtara dharmane viSe joDAvArUpa bANa che. ane sAdhuo (uttama puruSo) rUpa caka (samUDa) niraMtara tamArI pAchaLa phare cheteTalA mATe hAdike true tamArI sanmukha AvI. zaMkatA nathI. saMsAramAM anAdi kALathI paribhramaNa karI rahelA prANIone he prabhu! tame kalpavRkSa prApta thayA che. chatAM dubuddhi manuSya kalpavRkSano tyAga kaeNrIne* kAMTAvALA keraDAmAM jema Asakta thAya tema tema tyo karIne anya devamAM Asakta thAya che. he paramAtmA! tamArI sevA vinAnA prANIone hiMsA, asatya, corI ane kuzIlatA Adi doSe bheTe che (prApta thAya che), ane (tamArI sevA karavAvALAne) te sevAnAM pavitra rUpa tarIke dArU indriyanuM damana, udAratA ane samAdi prApta thAya che. he devAdhideva! dayA ane iMdriyanuM damana vigere zAlmAM rane dAkhala karIne) tame manuSyanA sukhane mATe mitra thayA cho, tyAre anya dee hiMsAthI malina siddhAMta banAvIne lokone viSe zatrutAno phelAvo karyo che. he prabhu! jema sUryanI AgaLa ghuvaDa, mayUranI AgaLa sarSa ane maMtravAdInI AgaLa bhUtAdi doSe TakI zakatA nathI, tema bhaya ApavAvALA kutIthI enA vAdo paNa tamArI AgaLa TakI zakavAne samartha nathI. akasmatA, niSkalatA, nivArUpa.paMcama kalyANakatA, Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] prabaMdha ciMtAmaNi vizvathI vilematA, nirmAnatA ane akiMcanatA vigere sarve doSe kahevAya che, chatAM paNa he prabhu ! tamArA grahaNa karavAthI te sarva guNatAne pAme che (arthAt doSe badalAIne guNarUpa thaI jAya che.) noTaH akamI-duniyAmAM A eka Sa gaNAya che. kAraNake kaI mANane akamI kahIe te tene duHkha lAge che. paNa teja doSa jyAre prabhuno Azraya kare che tyAre akamI eTale karmarahita thavuM e guNane prApta thAya che. A pramANe bIjA guNo mATe samajavuM. niSkalatA-kaLArahitapaNuM eTale kei paNa jAtanA dhaMdhA, vyApArAdimAM ajANapaNuM A doSa gaNAya che. paNa jyAre te deSa prabhuno Azraya kare che tyAre te niSkalatA eTale kaI paNa jAtanA zarIranA avayavarahitapaNuM e guNane prApta thAya che. pAMcamuM kalyANaka eTale maraNa pAmavuM e anya pakSamAM doSa, te prabhupakSamAM mokSarUpa thavAthI guNa. vizvavilamatA-duniyAthI viparIta cAlavuM te doSa. prabhupakSamAM duniyAthI judo saMsArathI vimukha thavAno raste e guNa. nirmAtA -eTale ke IpaNa jAtanI cAnaka na caDavInirmAlyatA jaNAvavI e duniyAmAM doSa gaNAya te teja jinezvaramAM garvarahitapaNuM gaNAvAthI guNa akiMcanatAnirdhanatA e doSa, teja prabhupakSamAM aparigrahI, nirmaLa, niHspRhI e rUpa thavAthI guNa. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [97] ma - - - - - - he prabhu! IMdrathI kuMthuvA paryata jIve upara kRpAnA rasathI bhIMjAyelA ane zatru tathA mitra upara samabhAva rAkhanArA evA je tame tenA viSe arpaNa karyo che AtmA jeNe e huM jagatanA duHkhethI thatA dAhane dUra karIne zAMtatAne pAmIza." A pramANe (jinezvaranI stuti karIne mahAbhaktipUrvaka pRthvItaLa upara paMcAMga sparza karI teNe namaskAra karyo. pachI utkaMThApUrvaka svAmInA sanmukha joI rahyo, eTale te avasare jagasvAmIe kahyuM ke "he parSadAnA lake! tame sAMbhaLe. je A uttama vIra puruSa mane namaskAra kare che te nice bhAgyanI bhUmikA che (arthAta mahAbhAgyavAn jIva che.) devAdika sad asat (satya, atya athavA vidyamAna avidyamAna) bhAvanI parIkSA karavAnI IcchAvALe je manuSya A vivekanI thoDo vakhata paNa bata karaze te vidvAna thaze. jema nAyaka vinA lazkare jya meLavatuM nathI tema sarva avayave (vibhAga)thI suMdara dharma agara kaI paNa prakAranI kiyA A viveka vinA lekamAM phaLa meLavI zakatI nathI. te (viveka) eke drine viSe nathI. tema vaLI beIdriyAdimAM nathI, asaMsI mAM nathI ane pazu nArakI ane devamAM paNa paripUrNa nathI. (sejasAja che.) keIkaja chIpanA puTapuTamAM je mitI hoya che (chIpe ghaNuM hoya che, paNa metI te keIka chIpamAM ja hoya che, tema manuSyamAM paNa uttama kuLa, sAre AcAra, zraddhA ane ArogyatA AdinA sabhavavALA cheDAja Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [98] prabaMdha ciMtAmaNi manuSyamAM te skurAyamAna (pragaTa) thAya che. (vivekanA guNo) vivekane lakSmI prApta thayA chatAM teno ahaMkAra nathI, kRpaNatA nathI ane kaTubhASIpANuM nathI; duHkhI avasthAmAM paNa Adhi (mananI pIDA) nathI, paranA vaibhava upara dveSa nathI ane nirdayapaNuM nathI, paMDitapaNuM prApta thayA chatAM paNa tkarSa karavApaNuM nathI, bIjAno parAbhava karavApaNuM nathI, ane kukAvyanuM racavApaNuM nathI; ane alpa jANapaNAmAM paNa lajajAnuM ghaTavApaNuM nathI, siddhAMta upara aruci nathI, ane kharAba buddhi nathI, sukhamAM Asakti (gRddhi) nathI, viSayamAM abhirUci nathI, duHkhamAM dInatA nathI, bIjAne saMtApa karavApaNuM nathI, AkhA jIvitavyamAM yazanuM virodhI karma karavApaNuM nathI temaja maraNa pAmyA pachI dugatirUpa killAmAM vasavApaNuM nathI, lakSmInI prAtimAM, duHkhI avasthAmAM, siddhAMtanI prAptimAM, vadhAre. agara cheDA sukha duHkhamAM ane jIvavAmAM ke maraNamAM te vivekaja satparuSane priya che. zreSarUpa kalmaSathI rahita e viveka (dunIyAnA jIvone) niSkAraNa upakArI che. te mATe rAjyane ghaNe vistAra karIne atyaMta yaza meLavaze. he sabhyo ! pratAparUpa agnimAM baLatA zatrurUpa paMtagIyAvALI lakSmI meLavavI te sulabha che; ane manahara zarIravALI strIo meLavavI te paNa sulabha che, paNa A vivekane samAgama thavo durlabha che. jene A viveka valalabha che tene huM paNa vallabha chuM, je Ane bhakta che te mAro paNa bhakta che; ane jene A veSa karavA lAyaka che tene huM paNa zreSa karavA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi lAyaka chuM. A bAbatamAM kAMI paNa saMzaya jevuM. nathI. te viveka mArI pAse AvyA che eTale te kAMI paNa gaurava karavAne gya che, tethI te samagra guNa rUpa maMDaLa (prAMta agara paragaNuM pakSe guNanA samUhu)nAM AgevAna thAo. (arthAt tenA guNarUpa dezano AgevAna karavAmAM Ave che.)" ' e pramANe bhagavAnanA prasAdane prApta thavAthI Adara pUrvaka zaheranA loko paNa vivekanI stuti karavA lAgyA. pachI viveke paNa e pravacanapuramAMja niraMtarano vAsa karyo. eka divase avasara joIne teNe (ahaMta) rAjAne vinaMti karI ke he vizvanA aizvaryanI dhurA dhAraNa karavAmAM zreSTha! tame -- je zatrune jItyA che. temAM pracaMDa tIkSNa hasta rUpI daMDavaDe zatrunA ADaMbarane khaMDita karate, avidyAnagarInA killAnI sahAyathI nirargala (atyaMta) bhujAbaLavALa, putra pautrAdi parivAranA vistArathI vaDavRkSanA vistArane viDaMbanA pamAData arthAt vaDavRkSa karatAM paNa vadhAre vistarele, phetarAnA agni ane rezamanA tAtaNAnI jevo pAtaLo, traNa jagatanA lokone vaza (tAbe) karyo che jeNe e, ghaNuM ratna, stha, ghoDA, hAthI ane subhaTonI zreNithI bhayaMkara, asaMkhya saMkhyA pramANu utsAhane vadhAra, sAhasano eka nidhAna, iMdra ane cakavartInA parAkramane paNa tRNa ane AkaDAnA tulanI mAphaka gaNata, tapasvInA tapano nAza kare, mahAtmAone vidhra kaste ane vidvAnonA mAnane paNa mane karate mahAmaha nAmano zatru hAlamAM madavAda thayo che ane vaLI navIna paTutAne pAme che; e mahA parAkramI mehanI pAse ghaDA, hAthI, siMha, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [100 ] prabaMdha ciMtAmaNi aSTApada, sarpa ane vetAla e kAMI gaNatarImAM nathI. he mahArAjA! te pApInI pAse bhUta ke vyaMtara, deve ke dAna ane IMdra ke cakravartInuM kAMI paNa cAlatuM nathI. te pracaMDa buddhivALAnI AgaLa kuLavAna ke kaLAvAna, smArta ke tvija, yegIke yegIzvara e sarve sarakhA che. he svAmI ! meTI RddhivALA iMdrAdika hamaNuM tamArI sevA kare che paNa ahIMthI bahAra gayA pachI te sarve paNa te (meha)nIja sevA kare che. zUnya araNyamAM rahevAvALA jeo atyaMta tapasyA kare che teo paNa mehathI bItA heya nahIM tema tano pakSapAta cheDatA nathI. je maDarSie harSathI tamArA nAmanA matrano jApa karI rahyA che teonAM paNa mana tene humalAthI atyaMta bhayavALAM thaI rahyAM che. je ukhAtethI eka kSaNamAM bIjAnuM rAjya nAza pAme che teja ukhAte vaDe tenuM rAjya ucca sthitine pAme che. nimittane jANanAra paNa A ThekANe zuM kare ? hiMsA karavI, cerI karavI, asatya belavuM, brahma caryano nAza, kubuddhi, sAta vyasano ane bALahatyA vigere tenI pAse rahenArAnI niraMtaranI vRtti (pravRtti athavA AjIvikA) che. temAMnA keTalAeka (nAgapaMcamIne divase jIva rahita sarpone (sarpanI mUrtine) namaskAra kare che ane jIvatA sarpone teja nirdaye pAchA haNe che, ane keTalAka te dAvAnaLa lagADavAthI puNya mAne che. AvA mUrNa manuSya te dUra raho paNa aneka zAstranA jANakAra manuSyanI paNa tenA ge nirvicAra pravRtti dArUDIAnA jevI dekhAya che. (teja batAve che). teo uMbarAnAM jhADa ane khAMDaNIyA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramedha ciMtAmaNi [ 101 ] pramukhane devanI mAphka pUje che; ane agraleMDa (tayAra thayela rasoino pahelA uparano bhAga) devAne mATe kAgaDAone paNa pAtra gaNe che, jeo pAradhInA pAzathI peAtAnuM paNa rakSaNa karavAne asamartha che te tetara nAmanA pakSI sarakhA paramezvara kahevAya che. jee parAdhInapaNe sIenI kukhamAM vAraMvAra usanna thAya che tevA devA pAsethI bhUkha puruSA apunA~va ( mekSapada.)nI abhilASA kare che. jene srI, dhana, ane gAyarUpa parigraha che te gurupaNuM dhAraNa karIne ghaNA jIvAte sa'sArathI tAravAno prayatna kare che. (te kevu kare che te batAve che). peAte khIlakula (saMsAra taravAne) prayatna karatA nathI ane tevIja rIte prayatna nahIM karanArA khIjA guru thaI beThelAone (saMsAra taravAnI icchAthI) peAtAnI vaDAlI vastu ApIne je bhavasamudra taravAnI icchA kare che te, eka AMdhaLA mANasa bIjA AMdhaLA mANasane raste caDAvavAne jema kheMce che, tema kare che. A duniyAmAM agninA jevuM bIjuM koi zastra nathI (kemake te sa vastune maLIne bhasma karI nAMkhe che ane caiAdhArUM zastra kahevAya che) ema saghaLA manuSya jANe che tepaNa tene lAkaDAvaDe niraMtara vRddhi pamADavAmAM dhabuddhi mAnavAmAM Ave che. (A paNa teonI mUrkhatA che). je agnine viSTAdika vastuo paNa khAvA lAyaka che (arthAt viSTAdika vastuo paNa agnimAM khaLI jAya che) ane mukhAdi sApha karavAne pANI paNa jene rUcatuM nathI tene devAnuM mukha che ema mAnavAmAM Ave che. cAmaDI mAtrane sparza karavAvALu pANI bahAranA melane dUra Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 102] prabaMdha ciMtAmaNi karavAne pragaTa rIte samartha che paNa jemAM jenuM mardana thAya che tevA pANInA snAnathI pApano kSaya thAya che ema teo mAnI beThelA che. jenAthI saMsAranI vRddhi, AraMbhanI bAhulyatA ane pApanI buddhi thAya che tevA kanyAnA vivAhane (kanyAdAnane) teoe agamya puNyavALe pitAnAM zAmAM kahe che. zuka nAmanA yegIne suMdara caritrarUpa amRtanuM pAna karIne (arthAt zuka yegInuM suMdara caritra saMbhALIne) paNa keTalAeka bole che ke gRhasthAzrama uparAMta bIje uttama dharma nathI, e paNa eka AzcaryanI vAta che. "ahiMsA paradharma " arthAt "jIvanI hiMsA na karavI e uttama dharma che. A pramANe sabhAmAM bolanArA paMDite paNa ajJAnInI mAphaka dharmane athe bakarAM pramukhane haNe che. mAkhIenA meDhAnuM thuMka ane jaMtuonI hiMsAthI pedA thaela madhane paMDite denA nAnA upayogamAM le che te paNa eka khedanI vAta che! pitAnA svAmIne choDIne bIjA pAse javAvALI strI duSTa kahevAya che e nyAyamAge che, chatAM kaI paNa ThekANe puNyabuddhithI brAhmaNane puraMdhI (bahu kuTuMba ane patiputravALI strI)nuM dAna karAya che. vivekarahita evI pazu rUpa je gAya potAnA putranI sAthe paNa mithuna seve che ane apavitra vastu (viSTAdika)nuM bhakSaNa kare che tene teo parama daivatarUpa mAne che. svargaleka vidyamAna chatAM mUtra tathA chANathI bhIMjAyela ane niMdanIka gAyanA pUMchaDAnA mULamAM mUrNa puruSe dene vasAve che (arthAt gAyanA pUchaDAmAM tetrIza karoDa devatAno vAsa che ema kahe che) keI vakhata Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - = prabaMdha ciMtAmaNi [103] devonI yAtrAmAM yAtrALu prANIno vadha, teno bubArava ane surApAna A sarva ekAkAra kare che. usanna thatA jaMtu samUhanA ghAtanA kAraNabhUta vRkSene chAyAnA kSaNika sukhane IcchanArA puruSe dharma mATe Aje paNa kare che. jenI lAkha pApanuM kAraNa che, phaLa kRmIthI vyApta che, ane jenuM mULa eka jAtinA kIDAvALuM che evA pIpaLAnA jhADane pitRone tRptinuM kAraNa hoya ema teo mAne che. jema pANIvaDe gAya pramubanI tRpti (IcchAnI zAMti) thAya che tema bagalAM Adi jIvaDe mAchalAno nAza paNa thAya che evuM sarovara dharma karavAvALuM che ema teonuM mAnavuM che. dehathI karelAM karma deha ja bhegavavAM paDe che e nizcaya che chatAM keTalAka dhananA lebhIAo (guru thaI beThelAo) paisAnuM dAna karavAthI pApano kSaya thAya che ema tenA sevakone Adeza kare che. gaLanI, talanI ane senAnI banAvelI gAya maMtravaDe sajIvana thAya che ane te tamArA pApano nAza kare che A pramANe balavAvALA lebhIA tema karAvIne) tene bhAMgI karIne pate vaheMcI le che. paMkhIo mAra khAtAM kSetramAMthI be traNa kaNa khAvA pAme che, te AvA karSaNanA AraMbhathI ATalAmAMja mukti maLe (ema kahe che) e AzcaryanI vAta che. sUryanAM kiraNa sparzavAthIja sarva vastu pavitratAne pAme che e pramANe smRtinuM vacana che chatAM keTalAeka rAtre bhejana kare che. gaMgAnadInuM pANI paNa rAtrie pApa haraNa karI zakatuM nathI te rAtre khAvAvALA AcamananA pANIthI kema thAya ? karmanI bhinnatAthI jIve paNa pragaTapaNe judI jArI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 104 ] prodha ciMtAmaNi gatimAM janArA hoya che chatAM dhaNInI sAthe baLI maravAthI pharIne teno samAgama thAya che' evAM mUkha puruSAnAM vacanovaDe strIo dhaNInI sAthe baLI mare che, ema samajo ke pitA eka judA gharamAM rahe te avasare pitAne nimitta putre ApeluM dAna tene maLatuM nathI (te parabhavamAM gayela pitAne te kayAMthI maLaze ? ema jANe che) tepaNa anya bhavamAM gayelA pitAne putra piMDadAna Ape che. strI jAra ka karavAthI dUSita thatI nathI' evI jeenA dharma zAstranI vANI che teone peAtAnI strInA rakSaNu mATe kaleza pAmatAM joine leke tenI hIlanA kare che. parastrInA saoNMgamAM mahA avaguNu che ema khelanArA paNa mahAdeve RSipatnIone, kRSNe geApIene ane iMdre tApasI (ahalyA)ne bhAgavI che. vivekarahita tiryaMcAnA (vAchaDA vADInA) ane sa'jJArahita vRkSe (tulasI pramukha)nA vivAha karatAM. tae peAtAneja acetana (ajJAnI) jaNAve che. aTavImAM rahevAvALA, sukA ghAsa pramukhano AhAra karavAvALA ane vAyunuM dhAna karavAvALA haraNAdi niraparAdhI jIvAne mAranAra jIvA kutarAnI jevI AjIvikAne karavAvALA che. 'mAMsa vinAnuM bhAjana rAjAone na heAya' e pramANe belanArA keTalAka vAcALa puruSA peAtAnA svAmIne (rAjAne) paNa sa'saraAvatta mAM DubAve che. keTalAeka AtmAne avidyamAna mAne che arthAt AtmA (jIva) cheja nahIM ema mAne che, keTalAeka AtmAne savyApaka mAne che, keTalAeka tene kSaNe kSaNe nAza thatA mAne che ane keTalAeka AtmAne zarIra sAthe lepAyele mAne che arthAt ekarUpa mAne che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [105] he mahArAja ! A mehanuM rAjya utkaSTa baLavAna che e vAta vicAra nAmanA mArA mitre cAre bAju caravRttio tapAsa karIne ekAMtamAM AvIne mane kahI che. he svAmI ! tame traNa lekanA nAyaka che ane meha paNa pitAne traNa lekano svAmI kahevarAve che, te zuM eka myAnamAM be taravAra hoI zake ? leke tamane svAmI tarIke mAne che paraMtu te utkaSTa AjJAvALe meha AMtare AMtare ahIM AvI lekane jorathI dabAvIne pitAnI AjJA grahaNa karAve che. he jaganAtha ! be rAjyanA saMkaTathI duHkhI thaelA ane "have . karavuM" e vicAramAM vyAkuLa thayelA lokono tame uddhAra karo ane A dvividha bhAvanuM nirAkaraNa kare." viveke kahela sarva vRttAMta sAMbhaLIne bhagavAne A pramANe kahyuM ke "he vatsa! he svaccha buddhivALA! tuM sAMbhaLa, te je vAta kahI che te sarva ame jJAnathI jANIe chIe. paNa zuM karIe ! karmanA saMbaMdhathI maharAjA baLavana che. vIra puruSoe yuddhane viSe tene parAbhava pamADe che chatAM paNa te durvA (dho)nI mAphaka vRddhi pAme che. mehaja zatru che, mehaja mahAkhala puruSa che, mehaja vyAdhi che ane mehaja mahAviSa che. tene jorathI) je madonmatta strI madanathI Atura thayelA bIjA jAra puruSanI sAthe jArakarma karI dhAraNa karela garbhane zatrunI mAphaka kSAra ane ugra tailAdivaDe mAravAne Icche che, kadAca janma thAya che te tene maLanI mAphaka taje che ane je svArtha sAdhavAmAM pUrNa tathA eka niSThAvALI che te chatAM te (mAtA) atyaMta Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 106 ] prakheAdha ciMtAmaNi hita karanArI che ema keTalAka ajJAnI kahe che. mAhunI A ceSTAne dhikkAra hA! putrapaNu' (sava putrAmAM) sarakhuM che chatAM paNa pitA je putra baLavAna, vyApAra karavAvALA ane lakSmInA samUhane ekaThI karavAvALA hAya te putra upara ghaNA sneha rAkhe che, bIjAmAM teve sneha rAkhatA nathI; je pitA uttama putra pAsethI dhananA bhAganI icchA rAkhe che, (jo te nathI ApatA te) tene zrApa Ape che, Aza kare che ane dveSa kare che tevA pitAne (ajJAnIe) snehe karIne ujvaLa pitA tarIke mAne che. mAhanI A ceSTAne paNa dhikkAra hA! je strI dekhavA mAtrathI paNa mananuM haraNu karanArI, vivAha karavAmAM Adara karavAthI dhana haranArI, sparza karavAthI prANa (baLa) haranArI, svArthIno lAbha thAya tyAM sudhIja svAmInI sevA karanArI, du:khe rakSaNa thAya ... tevI, bhayanuM kAraNa, capaLa STivALI, zakAnuM sthAna ane mAyAnI bhUmikA che--tevI strIone pAmI paNa manuSyA (hu thI nAce che. mahinI, A ceSTAne dhikkAra hA ! je putra garbhamAM rahyo chatA mAtAne pIDA karavAvALA ane yauvananuM haraNa karanArA che, mAtAne maLa, zleSma, viSTA ane mUtrathI kRSita kare che, tenuM zarIra te vaDe lIMpe che, yuvAvasthAmAM srIne AdhIna thaine mAtapitAne jema tema khele che ane vRddha mAtApitAno parAbhava karIne tenI ekaThI karelI lakSmIne pAte bhegave che tevA putrane manuSya sukhane arthe icche che. mehanI A ceSTAne dhikkAra ho ! je bhAIe prayANa samaye (janmyA tyAre) sAthe AvyA nathI, na Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [17] sAthe cAlavAnA nathI, janma, jarA tathA maraNAdi vipadA cheravAmAM ane iSTa devAmAM asamartha che, ane pRthvI, ghara tathA dhanane arthe ekadama jorathI bhAIonI sAthe kaleza kare che (vaDhe che, tevA bhAIomAM Asakta thayelA tene bahu mAne che, paNa sukRtane bahu mAnatA nathI. mehanI A ceSTAne dhikkAra che ! je zarIra majajA (carabI), maLa, mUtra ane mAMsathI malina che, pANI vaDe dhevAthI paNa je zuddha thatuM nathI, niraMtara ghaNuM regarUpI zatrune rahevAne sthAna Ape che ( arthAt reganuM ghara che) ane yatnapUrvaka pAlana karyA chatAM (maraNane samaye) eka pagaluM paNa AtmAnI sAthe cAlatuM nathI tevA ApadAnA ghararUpa zarIrane mATe aneka prakAranA pApa karAya che. mehanI A ceSTAne dhikkAra che! aneka prakAranA AraMbhanuM kAraNa, zarIra ane mananA kalezathI pedA kareluM, bhAIomAM paNa vera karAvavAvALuM, daMbha, lebha, asatya ane mahAdi pApanuM sthAna, rAja, agni ane cerathI bhaya prApta thavAno saMbhavavALuM ane samudranA kallolanI jema capaLa evuM je dhana tene sAta kSetramAM kharacIne (ajJAna) khuzI thatuM nathI, teno saMgraha karI rAkhI mUke che. mehanI A ceSTAne dhikkAra he! sarve mAM, bApa, putra, bhAI vagere AvA kharAba hetA nathI te paNa buddhivAnoe nice teothI zaMkAtA te rahevuM ja joIe. jema saghaLAM daremAM kAMI sarpa hotA nathI, te paNa dara joIne bhaya rakhAya che. pracaMDa vAyarAthI uchaLatA kallolathI bharapUra samudra paNa sue tarI zakAya, sUkA vananI aMdara dedIpyamAna thayelA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [108] prabaMdha ciMtAmaNi dAvAnaLane paNa sukhethI samAvI zakAya, kSudhAthI durbaLa (khAlI) thayelA peTavALA rAkSasathI paNa pitAnuM rakSaNa karI zakAya, puruSone e saghaLA karatAM eka meha aMtyata dukhe dUra karI zakAya tevA che. svAmInA guNa vaDe tenA sarve sevake (rAgataSaviSayakaSAyAdi) paNa duHkhe marI zake tevA che teone haNyAM chatAM paNa nArakInA jIvonI mAphaka teo pharI pharIne jIve che. A meha sarva jamAM raheluM che, pravAhanI apekSAe anAdi anaMta che, keI vyaktinI (abhavyanI apekSAe anaMta che ane keI vyaktinI (bhavyanI apekSAe aMtavALA paNa che; paraMtu anAdi te sarvanI apekSAe che. he vatsa viveka ! tuM kaI ThekANe (siddhamAM) pravAhanI apekSAe Adi aMta vinAno che, ane keI vyaktinI apekSAe AdivALe ane aMtavALo paNa che. te vicAra kara. A meha ane tenA je bhakto che te sarve anekarUpa dhAraNa karavAvALA che, tethI te mahA zatruo dareka prANInI pAchaLa eka eka rUpe lAgelA che. te viveka ! tuM ane jeo tArA bhakto (sadguNo) che te paNa bahurUpa dhAraNa karavAvALA che. paraMtu tame samyagRSTionI saMgAte ja saMbaMdha dharAvanAra che, bIjA (vibhAva dharmavALA)nI sAthe saMbaMdha dharAvatA nathI; teTalA mATe mehanA pakSavALAne tArA pakSa vALA karatAM siddhAMtane viSe anaMta guNe kahyA che, te viveka ! tuM baLavAna che, te paNa A sarvene kevI rIte jItI zakIza? mATe he uttama! sarva jIvonI ciMtAthI sayuM tuM tAro svArtha sAdha ane te tAre svArtha tAre Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 109 ] che. zaraNe AvelAnuM rakSaNa karavA sivAya bIjo zA che ? arthAt zaraNe AvelAnu` rakSaNa karavu eja tArA svA huM jANuM chuM ke meAhathI kadanA karAtA A jagA sa jIvAne joine e sarva ApadAnA mULa mAneja ukheDI nAkhavAne tuM icche che paraMtu tene ukheDI nAMkhyA hAya te paNa gaLAnA velAnI mAphaka te krIne pAcho sajIvana thAya che, te chatAM prANIonI pIDA zamAvavAno kAMika upAya huM tene kahuM chuM te sAMbhaLa A lokanA aMta bhAgamAM Avelu eka nirvANa nAmanuM zahera che. tenI prAptine mATe kayA kayA puruSA vividha prakAranA kalezene sahana karatA nathI ? arthAt te zaheranI prAptine mATe ghaNA prANIe mahenata kare che. paraMtu te zaheramAM bhavya jIveAmAMthI paNa ghaNAja gheADA nivAsa prApta karI zake che, kemake sava maNino samUha kAMi suvarNano saceAga pAmI zakatA nathI. (nirvANa zaheranuM varNana) te zaheramAM janma, jarA ane maraNu nathI; vipadA nathI; garbhavAsanI pIDA nathI; lakSmI, strI, putra putrI ane badhananI parAdhInatA nathI; iMdriyAnI capaLatA nathI; mana saMbadhI pIDA, zarIra saMbaMdhI pIDA, viyeAga, zeka ane parAbhava nathI; du:kha ane dAsapaNuM nathI; bhaya; nathI kSudhA nathI; tRSA nathI; irSAvALI vANI nathI; pIDA nathI ane TADha ke tApa paNa nathI; phakta eka kevaLajJAna yukta amRtanA bhAjanathI dharAyelAnI mAphaka AhalAdathI bharapUrapaNe aneka jIvA te zaherane viSe nira'tara rahe che. jema Ave tema nirvANane mATe) doDatA mAhathI bhaya pAmelA Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] prabaMdha ciMtAmaNi che paNa tene meLavavAnA AzayavALA chatAM rastAne nahIM jANanArA vaTemArganI mAphaka meha nagarImAM ja rahe che. vaLI te nirvANa zahera)no mArga nahIM jANatAM chatAM paNa keTalAka ThagArAo teno mArga (nirvANa zaheranA raste ) kahIne (batAvIne ) vizvAsI manuSyane bhayAraNyamAMja bhamADe che vairAgya sahita samyagajJAna ane samyaga kiyA eja teno mAge che. je prANIo amArA vacanamAM vizvAsa rAkhe che teja te (nirvANa)nA mArgane pAme che. muktinI lagabhaga pahoMcelA paNa svAmI vinAnA jIvone moha pAchA vALe che. samudrane kinAre AvelA vahANane paNa zuM vAyu bhamAvate nathI? arthAt bhamAve che. mATe he viveka! je kaI mehathI bhaya pAmyA hoya ane te nirvANa) zaheramAM javAnI IcchAvALA hoya tevA vaTemArguonuM rastAmAM rakSaNa karavA mATe tuM ekale. dIkSita(prayatnavAna)thA. tuM pAse hovAthI zatruothI nirbhaya thaIne te leke mokSane prApta thAo. garUDa upara caDelAne zuM sApaNuM saMbaMdhI bhaya heya? arthAt na ja hoya; tema viveka pAse hovAthI jIvone meha saMbaMdhI bhaya na hoya. pahelAM paNa tArI mAphaka aneka viveke mArI pAse AvyA hatA, ane Aja raste teoe paNa potAnI svArthasiddhi meLavI hatI." upara pramANe bhagavAne Adeza karyo. te viveke aMgIkAra karyo. kAraNake balISTa bhujAvALAnuM sarva (baLa) rajanI mAphaka na aTakAvI zakAya evA viratAravALuM hoya che. te (viveka)nA vIra cAritrathI tuSTamAna thayelA traNa lekanA svAmIe tene puyaraMga nAmanA nagaranuM adhikArIpaNuM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabodha ciMtAmaNi [111] (aizvarya) ApyuM. pachI arhate kahyuM ke "he viveka ! je vimaLabodha (nirmaLajJAna) nAmano tAre sasare che tene ja tuM tArA (puNyaraMga nAmanA) nagaramAM keTavALa karaje; ane tArA keTalAeka sevake hamaNAM ja mehanI pAse che teonI mukti svabhAvathIja aneka rUpa karavAvALI (aneka bhava karyA pachI) che ema tuM jANaje. mATe A vamaLabodha mArA vananuM pAlakapaNuM na mUkatAM tArA nagaranuM keTavALapaNuM paNa sArI rIte karaze." bhAvArtha e che ke tArA sevake je mehanI pAse che teone hajI ghaNA bhava karavAnA che. mATe tenI cokasI karavAnI atyArathI jarUra nathI. tethI sAmAnya rIte vimaLabaMdhane baMne kAma seMpavAmAM Ave che; nahita ekaja kAma tene soMpavAmAM Avata. . . pachI temanA (jinezvaranA) ApelA keTalAeka bhavya subhaTonAja parivAravALe, devanA dhyAnarUpa vajAnA prakAzathI pitAnA Agamanane sUcana karate, gurunA upadezarupa vAItranA dhvanivaDe AkAzane vAcAlita (zabdita) karate, AnaMdita daSTie vAraMvAra mAtA (nivRtti thI jevA, premarUpa vRkSenA vananI pRthvI tulya tattvarUci nAmanI strI sahita yAcakane yAcanA pUratuM lIlA mAtramAM dAna Apate, mahAtmA puruSanI strIothI guNagrAma gavAta ane vidyAsiddha puruSanI mAphaka keIeka rUpathI svAmI aha"tanI sabhAne nahi mUkatA (arthAt ekarUpathI arihaMtanI sabhAmAM paNa rahele) viveka dharmanA nidhAnarUpa jinezvarano Adeza pAmIne kSaNamAtramAM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 112] prabaMdha ciMtAmaNi puNyaraMga nAmanA nagarane prApta thayuM. te nagaramAM rahelA mahAjanothI AnaMdathI thayelA vikasvara cakSuvaDe Azcarya pUrvaka jevAtA viveke potAnA parivAra sahita nagaramAM praveza karyo. pachI tyAM viveka rAjAe potAnA sasarA vimaLabodhane tarataja tene nagaranA keTavALapaNe sthApana karyo. uttama puruSe svAmInAM vacananuM kadipaNa ullaMghana karatA nathI. jema gharano svAmI jAgrata hevAthI zvAna gharamAM praveza karI zako nathI tema A vimaLabaMdha keTavALa jAgrata hovAthI dayA rahita, dAMDa, dagAkhora, daMbha karavAvALA, bIlADAnI mAphaka pArakAparaja AjIvikA karavAvALA, ane tIvra buddhivAna chatAM bagaceSTAvALA pApAcArI che te nagaramAM praveza karI zakayA nahi. have mekSanA mArganI saMbhALa kare ane uttama AcaraNarUpa amRte karI mAtAne saMtoSa unna karato viveka tyAM rAjyane bhegave che. jyAre jyAre A utAvaLe cAlanAra ane snehita mana-mohane athavA vivekane sAkSIbhUta (sahAyakArI) thAya che tyAre mehanuM athavA vivekanuM rAjya vRddhi * pAme che. A pramANenI viveka putranI bhAgyakaLAno vicAra karate manapradhAna aMtaHkaraNamAM atyaMta Azcarya pAmya; ane tenA udayathI mAyA, kubuddhi ane pravRttie traNe strIoe pitAnuM mukha malina karyuM. paraMtu e traNe strIo glAnI pAmavAthI sumati (buddhi) atyaMta nirogIpaNuM (AnaMda) pAmI, ane haMsarAjA paNa pitAnA baMdhana DhIlAM thavAthI sabuddhinA AleSa (AliMga)nuM sukha ghaNA kALe pAme. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - prabaMdha ciMtAmaNi | [ 113] A pramANe zrImat jayazekharasUrIe racela prabaMdha ciMtAmaNi graMthamAM mohane rAjyanI prApti, vivekanuM tavarUci sAthe pANigrahaNa ane tene rAjyanI prAptinA varNanavALo cothe adhikAra samAsa thaye - pAMcamo adhikAra. have avidyAnagarImAM rahela meharAjA (nAstika nAmano mitranI sAthe ekadA rAjyataMtranA saMbaMdhamAM vicAra kare che. mitra kahe che ke "he meha! nivRttinA putra rAMka vivekane mUkIne bIje badhe baMdhuvarga tAre AdhIna che, te sAMbhaLI pUrve anubhavelA vivekanA bAhubalanA anubhavathI senAnA samUhane ekaThI karate meha jenI sarva vastuno nAza thaye heya tenI mAphaka nisAso nAkhI mitrane kahe che ke "he cArvAka! te (viveka) rAMka nathI; tenI AgaLa huM rAMka chuM" jema vAgha haraNane duHkha Ape che tema teNe ghaNIvAra mane duHkha ApyuM che. manapradhAna kharekhara mUrkha che kemake teNe te (viveka)ne jIvate mUkI dIdho. potAno putra paNa viSama (viparIta cAlavAvALA) heya te aMta:karaNavALA puruSo tene mArI nAkhe che. je manuSyane eka paNa zatru jIvate heya tene sukha kayAMthI hoya ? jenA zarIramAM eka paNa rega sthAyI (niraMtara rahevAvALa) hoya tenA zarI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 114 prabaMdha ciMtAmaNi ramAM sukha kayAMthI hoya? jene mAthe zatru hoya chatAM je mUDha prANIo sukhe nidrAe suve che teo gharanI aMdara Aga lAgyA chatAM suI rahenAranI mAphaka marelAja samajavA. he mitra ! A zudra (nAno) che ema vicArIne zatruno tuM vizvAsa karIza nahIM. kemake macchara nAnA zarIravALe hovA chatAM paNa moTA hAthIne mArI nAkhe che, tethI nAnA sarakhA zatrunI thoDI paNa upekSA sarva vastunA nAza karavAvALI thAya che. juo, eka nAnA paNa vRkSane aMkure kALAMtare zuM meTA mahelano nAza nathI karate ? kare che. duHkhI avasthAmAM AvI paDelA zatrunI paNa vidvAna purue zaMkA - rAkhavI. kemake pattharathI cUrNa karAeluM jhera paNa prANano nAza kare cheja. keTalAeka saMte paNa keI keI ThekANe kahe che ke jene apriya chuM temAM paNa te (viveka)nI sAthe maLI javAthI gUDha parAkramavALA thaze. zUravIra puruSa te dUra raho paNa jema ghaNA tAMtaNAnA amUDavALA vastramAM vaNAyelA vALa duHkhe grahaNa karAya che tema a5 parAkramavALe paNa ghaNunI sAthe maLavAthI duHkhe zraga karI zakAya che. tethI A vaveka kadAcita pravacana nAmanA nagaramAM game te pachI guphAnI aMdara rahelA siMhanI mAphaka kayA puruSathI te grahaNa karI zakAze ? arthAt tene koI paNa pakaDI zakaze nahIM. kadAcit te (pravacana) nagaranA svAmI a"tanA kahevA mujaba te cAlaze te pachI amRta pIdhelA datyanI mAphaka tene koNa mArI zakaze? arthAt ke I mArI zakaze nahIM. "zatrune pitAnA hAthe maravA eja zreSa che Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtANe [11] e ekra uttara rAjanIti che. tyAre A te pitAnA gharamAMthI ja pedA thaele ane paranA gharamAM jaI rahelo zatru che tethI tenI te upekSA karAya ja nahIM, mATe jyAM sudhI jIvatA agara marelA vivekanI kharI khabara maLaze nahIM tyAMsudhI saMdeharUpa zalyavALe A meha sukha kyAMthI pAmaze? tethI carapuSone mekalIne carAcara (jagama ane sthAvara sarva pRthvI joIne je vivenA samAcAra meLavuM te huM samAdhita uM, arthAt sukhI thAu.' A pramANe vicAra karIne kAryanA jANa mehe kharekhara svAmIbhakta ane vicakSaNe dasa, pAkhaMDa ane kuzruta ajJAna) Adi rANuMone Adeza karyo ke "he svAmInA arA zakato! A pRthvImAM pharI pharIna vivekanI tapAsa kare ane tenA samAcAra meLavavAne daDha AgraghALA thAo, arthAt viveka hAla kyAM che tene samAcAra laIne ja Ave mahurAjAno A pramANe Adeza pAmIne bhujALathI garvita evA ta subhaTo jema vAMdarA marA vAmAM bhame tema ghaNuM pRthvI upara myA. jyAM sudhI veda (zAstrajJAna), uta (sAdhu) ane tenA mANasanI pAchaLa teo jAya tyAMsudhI teoe pagale pale te viveka)nI gaveSaNa karI. tepaNa mahAtmA vivekanI zuddhi (khabara) teone saLI nahIM kemake thoDAeka sAdhuonA hRdayarUpa khUNAmAM rahevAvALAne keNu (bAhya draSTivALA) oLakhI zake? tyArapachI hAthamAMthI paDI gayelA ANavALA purUSanI prAphika vyAkuLa cittavALA teo puNyagapuranI baDAnI bhUmi sudhI gayA. tyAM barAe AzaruSa Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [116 ] prabaMdha ciMtAmaNi khAIne Azraye teo ( daMbha pramukha) sthira thaIne beThA, teTalAmAM vimaLabodha govALanAM udgheSaNa karatAM AvAM vacana teoe sAMbhaLyAM. "aresamyakatva suzIla ane samAdhi pramukha subhaTa ! tame bIlakula pramAda karo nahIM ane AdavALA thaIne jue juo. A mithyAtvarUpa dhUtAro Ave che tene uttama siddhAMtarUpa talavArathI aTakA, ane A unmAda (viSaya IcchA) rUpa cera nagaramAM praveza karavAnI IcchA kare che teno vadha kare. A durbhAva nAmAnA durjanane vadha karavAnI bhUmi pratye laI Ave. e chupI rIte cAlanAra vairI che tethI tene zULIe caDAvyA vinA mUkaze ja nahIM. A sarve subhaTo e rIte mehanIja sevA karavAmAM tarUra che mATe viveka nAmanA ApaNA svAmIe te sarvane mAravAno hukama karyo che tethI temAM vilaMba zA mATe kare che ?" A pramANenAM keTavALanAM vacano sAMbhaLavAvaDe vivekanI zuddhino lAbha thavAthI ane (mehanA subhaTone mAravAnA) keTavALe kahelA zabdothI daMbha vigere eka sAthe harSa ane vikhavAdathI viDabaMnA pAmyA. (arthAt vivekanI zuddhi maLavAthI harSita thayA ane pitAne mAravAno hukama sAMbhaLavAthI vikhavAda pAmyA.) keTavALanA zabdo zAMta thayA chatAM paNa te malinoe bhayathI duricchApa khAIne Azraya na mUka; kemake para rAjyanI jamIna parAbhavane mATe ja thAya che. pachI baLatA vanamAM mRga na rahI zake tema tyAM rahevAne asamartha thavAthI teo utAvaLe pAchA pharIne meharAjAnI sabhAmAM AvyA. tyArapachI samudra kinAza pAmavAvALA (samudramAM DubatA mANasa)nI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [117] mAphaka pite jIvatA che, ema mAnavAvALA te dIna subhaTo svAmIne namaskAra karIne jeTalAmAM kAMI bole che teTalAmAM maheja kahyuM ke "re ! re ! kAMI bolaze nahIM, kAMI bolaze nahIM. tamAruM moDhuMja kahI Ape che ke tame kRtArtha thaIne (je kAMI karavA gayA hatA te karIne) AvyA nathI, paNa daMbha nAmano subhaTa je tamArI sAthe hatA te kema dekhAte nathI ? tene na dekhavAthI mAruM mana kaMpe che, are mAruM sarva aizvarya tene AdhIna che. te mAro jamaNe hAtha che. te vira subhaTanI durdazA kaI rIte na sAMbhaLuM to vadhAre sAruM." (noTa) ahIM samajavAnuM che ke daMbhanI sAthe mehanuM niraMtara rahevApaNuM che. jyAM daMbha hoya tyAM moha avazya hoya che. ane daMbhano nAza thavAthI mehano nArA ghaNI sahelAIthI thAya che mATe dhArmika temaja vyavahArika kAryamAM daMbha (kapaTa)no to avazya tyAMga ja kara yukta che. vaLI meha kahe che ke "keda usAta tA thayA nathI, kharAba svama paNa meM joyuM nathI, chatAM mArA rAjyanuM sarvasva-daMbha dekhAtuM nathI, tethI mAruM mana vismita thAya che." A pramANenAM mahArAjAnAM vacana sAMbhaLyA pachI pAchA AvelA subhaToe ahIMthI gayA tyArathI te pAchA AvyA tyAM sudhInuM potAnuM sarva vRttAMta mehane kahIne pachI mahA AraMbhavALA daMbhanuM vRttAMta kahevA lAgyA ke "he mahArAja! jyAre amane keTavALathI bhaya thaye tyAre daMbhe amane kahyuM ke-he subhaTo ! tame pAchA cAlyA jAo, kemake thaDe paNa parivAra anya rAjyanA mArgamAM bhayane mATe thAya che, (bhaya Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [118] prabodha ciMtAmaNi ApanAra thAya che. ane huM te vivekanA nagaramAM praveza karIne keIpaNa rIte tapAsa karI te (viveka)nI mULathI khabara meLavI lAvIza. je huM A keTavALanA bhayathI kArya karyA vinA emane ema pAcho pharuM te meDa jevA strInA uttama prasAdano anuNI kevI rIte thAuM ?" A pramANenA daMbhanA samAcAra sAMbhaLIne meharAjA vilakhe thaye, ane AkAzamAM najara bAMdhI (uMcuM joI)ne gaLaLa thaI kahevA lAge ke "he aneka prakAranI buddhinA AdhArabhUta ! he mArA svataMtra rAjyarUpa gharanA staMbharUpa ! he AraMbhanA saMraMbhamAM saphaLatA pAmanAra daMbha! tuM vijayavAja thA. he zatrunA samUhane viSe siMha tulya daMbha ! tuM Ava, tuM Ava, mane darzana apa, tuM te mArA prasAdanA aNahiM rataja che. A tuM zuM che ? (arthAt A vicAra tArA manamAM kayAMthI. Avya) verIthI bhaya pAmIne mArA sevakeno samudAya jyAre ziyALa je thaI gaye tyAre te sarvane dhAraNa karanAra daMbha ! te ekaleja te varIne viSe siMhanI mAphaka AcaraNa karyuM che. uttama sevako svAmIne arthe pitAnA prANa paNa tRNanI mAphaka gaNe che. AvI sevAnI rIti bIjA sarva sevakoe sAMbhaLI che paNa tAre viSe te rahelI che. he daMbha! taneja avalaMbIne rAjAe yuddhamAM zatrunA samUhane jIte che. tArA vinA leka saMbaMdhI keIpaNa kAryanI siddhi thatI meM kaMI ThekANe joI nathI. yuddhamAM, rAjakuLamAM, aradhyamAM, dukAnamAM, nATakamAM jaLamAM ane sthaLamAM tane eka- . neja AgaLa karIne manuSya saMpadA (lakSmI) meLave che. he Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi | 119 ] vIra puruSa ! atyaMta tejavALA vacalA miNu vinA metInI mALA jema prabhArahita dekhAya che tema tArA eka vinA A mArI sabhA Aje prabhArahita thai gaI che. ' A pramANe meharAjA zekAtura thaye dhRte mahA sattvavALA krodhAdi subhaTA peAtAnI meLeja daMbhanI khabara meLavavAne mATe doDyA. te subhaTA vivekanA nagaranI najIkanI bhUmimAM AvI pahoMcyA, paNa samudranI mAphaka te nagarImAM praveza karavAne samartha thayA nahi; tyAre teo ekaThA thaine vicAra karavA lAgyA ke'Ama ne Ama (daMbhanI tapAsa karyAM vinA) pAchAM vaLatAM te ApaNane lajjA Ave che mATe kAMipaNa karIne jaie te ThIka.' e pramANe abhimAnanA kuravAthI keTalAka vivekanA mANasAna teoe baMdIvAna karyo. kurUTI (kurane ukuraDa) Adi sAdhuone krodhe, bAhubaLI sarakhAne mA, kesarI pramukha sAdhuAne lebhe ane rathanemi Adi sAdhuone kAmasubhaTe pakaDI lIdhA. A pramANe enA pakaDavAthI garva karatA ane pAchA pharatA dhAdi subhaTonA hAthamAMthI bAhubalI sarakhA vIra puruSo te nAsIne pAchA peAtAne ThekANe AvI pahoMcyA, eTale bIjA phuTI sarakhAe. teoe vizeSa prakAre AMdhyA ane te mahA bhayavALA (kurUTI Adi ene tena hurAjAnI AgaLa lai gayA. A gunA pakSamAM rahyA hatA e kAraNathI mehurAjAe tatkALa dutirUpa dIkhAnAmAM nAkhIne tene mahA kalenA bhAgavanAra karyAM; tepaNa mAhurAjAne daMbha saMbaMdhI zeka A na thaye.. kemake pattharanA lAbhathI kAMi ratna khavAyAnuM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 120] prabodha ciMtAmaNi duHkha nAza pAme che? nathI pAmatuM. tethI pharIne paNa pUrvanI mAphaka zokathI gherAela meharAjA bole che, tevAmAM akasmAta, sabhAnA lokee daMbhane tyAM Avela che. jema varSAvatumAM AkAza aneka varNothI saMkIrNa (mizrita) thAya che tema daMbhane joIne meharAnA harSa, vitaka, sneha ane utsukatA Adi bhAve vaDe sakIrNa thaI gaye, pachI namaskAra karatA daMbhane rAjAe saMjamapUrvaka uThADIne daDha AliMgana karI svAgata (tuM sukhe AvyA ityAdi) ane zarIranI kuzaLatA saMbaMdhI pUchyuM. daMe kahe che ke "svAmIbhakta e je huM tene duHkhano saMbhava hoyaja nahIM. caMdramAe aMgIkAra karela mRgane zuM siMhathI kaleza thAya? arthAt na thAya he svAmI ! have je pramANe, tyAMno ItihAsa che ane je prANe meM tyAM joyela che te pramANe huM kahuM chuM te tame sAMbhaLe. je vakhate keTavALanA bhayathI meM A subhaTone pAchA vALyA te vakhate nagarane sArI rIte rakSaNa karAeluM ane keTavALanI tIvratA joIne nagaramAM praveza karavAne mATe meM aneka prakAranA upAye ciMtavyA, paNa bIje kai upAya na jaNAyAthI, ane takALa buddhi utpanna thavAthI huM te nagaramAM rahevAvALA ghaNuM dhArmika puruSanA jevo veSadArI dhArmika thaye. pachI kei ThekANe meM sAdhuno veSa lIdhe, keI ThekANe zrAvakane veSa lIdhe, ema nizaMkapaNe jema gRhastha pitAnA gharamAM phare tema huM te AkhA nagaramAM pharyo. te nagaramAM cAritra bhAvanAthI rahita manavALA ane cAritra dhAraNa karanAranA veSamAM rahelA meM kevaLa AjIvikAne mATe keTalAMeka vrata Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [121 saMbaMdhI dukha sahana karyA keI vakhata AcAryanI mudrA (padavI)thI sabhAmAM uMcA Asana upara beThelo huM baMdIvAnothI belAtA mArA guNone sAMbhaLIne mArA hRdayamAM mArA (kharAba) cAritrathI hasate hate. tIrthAdikamAM ekAMte khAIne huM upavAsavALo chuM' ema bIjAne kaheto hato. huM te ajJa (mUkha) hato chatAM koI ThekANe jaI koIne pUchIne (huM bhaNele chuM. ema jaNAvavA mATe) te jJAnana bIjAnI AgaLa vistArathI jaNAvI Apato hate. avazya karavAnAM (pratikramaNadi) kAryo rAtre te huM jema tema karato, paNa lokomAM to huM kIrtivAna thAuM e kAraNathI divase te - vidhipUrvaka vizeSa prakAre karato hato. aMtaHkaraNamAM te matsarathI bhareluM hatuM chatAM sabhAmAM baMne AMkhone saMkecita karate saMsArathI bhaya pAmelA jIvonI mAphaka samatA rasanI dezanA Apate hato. bIjA sAdhune mAravAne huM udyamAna thayela houM tevAmAM mANasane AvatAM joIne he muni! mAruM kahevuM tuM mAna ane AkarI tapasyA tuM kara. Ama (aparAdha chupAvavAne) kaheto hato. divase dharmadhvaja (e-rajeharaNa) dhAraka thaIne zrAvakanA samudAya pAse vaMdAvate hato rAtrie mAthe pAghaDI paherIne nIca sthAnomAM pharate ho. koI vakhata vera levAne mATe sAthaLanI nIce gupta zastra rAkhatuM hatuM ane gurunI AgaLa bhaNatA bhaNate tenA pagamAM leTa hate; chatAM huM te zaThaja rahyo hate. bhAvavALa thayo nahoto. koI vakhata zrAvakano veSa laI khoTA telA mApAdi rAkhanAranI niMdA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] prabaMdha ciMtAmaNi karIne mArI dukAne vizvAsa pAmelA grAhakone huM luMTato hate. keI vakhata mukhe navakAra mahAmaMtrano jApa karato karatA sAdhunA upAzraye jatA ane rAtrie sAdhuonI upadhi ane dhanADhyanA dhananI jhaMthI corI letA hatA. dhaelA veta vastra paherI, mukhakeSa dhAraNa karI. maMdiramAM jaI, pASANanI mUrtinI pUjA karIne huM dhAtunI pratimA upADI jato hato. eka divase kapaTI zrAvaka je huM tene keTalAka sAdharmika ( eka dharmavALA) pitAnA makAnamAM laI gayA ane (sAdharmika jANune) teoe mane ghaNuM mAna ApyuM, tyAre meM rAtrie teonuM sarva dhana luMTI lIdhuM hatuM. meM koI vakhata lebhathI dhanane mATe "mArA bhAIone baMdIvAna karyA che tene choDAvavAne mATe dhana joIe chIe, keI Apo) ema kahIne juThI rIte bhiluka thaI ghara ghara pratye dhana mAgyuM hatuM. ema vicitra prakArane veSa dhAraNa karIne te nagaramAM nirbhayapaNe kIDA karatAM meM jevI rIte AkhuM nagara joyuM che te pramANe tamane jaNAvuM chuM. lokonuM rakSaNa karavAne mATe te nagarane niyama baMdhana (zauca. saMteSa, tapa ane svAdhyAyAdi) nAmane uMce ane uttama vratarUpa kAMgarAthI bhite killo che. tenI pharatI vyApta thaelI. lakSmIvaDe suMdara zobhAvALI ghaNA uMDANane lIdhe mApI zakAya nahIM tevI ane zatruothI oLaMgI na zakAya tevI puNyavAsanA nAmanI khAI che. te killAne AjJA vicaya apAya vicaya, saMsthAna vicaya ane vipAka vicaya (e cAra dharmadhyAna nanA pAyA-bheda) nAmanA nagarInI lakSmInA mukha hoya tevA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [13] - - - cAra daravAjA che. te nagaramAM sAdhuone rahevA mATe zubha bhAvanArUpa cunAthI ujavaLa karelA ane ucca uccatara bhUmikAvALA saptariNAma rUpa AvAse che. brahmacaryanA aDhAra bhedarUpa aDhAra varSe maryAdAvaDe te nagaramAM vyavasthApUrvaka rahe che, ane iMdrone paNa mAnanIka saMgharupa mahAjana tyAM che. yogIene lAyaka AsanorUpa dukAno puNyarUpa kariANanA samUhathI bharelI che. ane pitAne tathA parane viSe sarakhApaNAvALA samatArUpa nirmaLa rastAo che. chAyAthI manohara ArAma ane bAhya guNarUpa aneka mukAme tyAM che, jemAM atyaMta puNyanA bhegI puruSe uttama strIonI sAthe krIDA kare che. tyAM rasathI bharapUra graMthanI zreNIrUpa kupikAe ghara ghara pratye che; ane ucca sthitimAM ArUDha karavAvALA daza prakAranA vinayarUpa krIDA karavAnA pahADa che. vaLI vikasvara kamaLovALuM ane haMsone sukha devAvALuM brahmacaryarUpa sarevara nava guprirUpa nava keTavALAe pANI pIvAne mATe cAre bAjuthI ghereluM che. niraMtara yatanAnA AvAsarUpa virati nAmanI te nagaranI adhiSThAtA pAdra devI che, je baLavAna puruSoe ArAdhana karavAthI tenA sarva kalezanuM nivAraNa karavA samartha che. te killAmAM kaI ThekANe amAri ghoSaNA (keI jIvane na mAraduHkha na ApavuM ityAdi ulleSaNA) thAya che te kaI ThekANe sAdhuone nimaMtraNA karAya che. keI vakhata jinamaMdiramAM traNa prakAranAM vAge vAgatAM hoya che te kaI vakhata gurunA guNanI stuti karAtI hoya che. keI ThekANe siddhAMtanI vyAkhyA thatI hoya che te kaI ThekANe saddaguruthI dezanA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] prabodha citAmaNi devAtI hoya che. keI vakhata bhaNatA sAdhuonA) svAdhyAyana nirdoSa saMbhaLAte hoya che te koI vakhata bhUlI gayelAne saMbhArI apAtuM hoya che, ane khoTAM kAryono niSedha karAte hoya che. A pramANe he deva ! kelAhalathI vyApta thaelA AkhA nagaramAM tamArI avidyAnagarInuM te nAma paNa meM koI ThekANe sAMbhaLyuM nahIM. he mahArAjA! tamArI nagarInI mAphaka te (puNyaraMga) nagarano ghaNo vistAra nathI paNa IdranA nagaranI mAphaka zabhA te alaukika che. arthAt ApaNuM nagaranI tevI zabhA nathI. . (have mehanI avidyAnagarInI sAthe vivekanA puNyaraMga nagaranuM varNana meLave che.) A avidyAnagarImAM anaMtA che tyAnaddhi (eka jAtanI nidrA che jemAM prANIo gADha nidrita hoya che.) nidrAmAM sutalA che tyAre te puNyaraMga nagaramAM loke devanI mAphaka sutA nathI paNa teo niraMtara sacetana (jAgrataja) che. ahIM eka nAnA kAryamAM paNa loke prAye kaleza karavAmAM utsuka che tyAre tyAM satyuganI mAphaka kalezanuM nAma paNa meM sAMbhaLyuM nathI. ahIM lake bAMdhavuM rekavuM, havuM, Akroza kare ane luMTavuM evA kartavyavALA prAye hoya che tyAre tyAM te yugalIAnI bhUminI mAphaka kaI paNa keIne bAMdhatuM karatuM nathI. ahIM AkaMda rUdana ane dInavacanAdikathI leke jayAre duHkhI dekhAya che tyAre tyAMnA leke jANe amRtanuM pAna karatA heya nahIM tema eve samAdhine bhaje che. A nagarImAM rAjA jyAre (prajA pAsethI) badhI vastu levAnI IcchA kare che tyAre leke kAMI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [12] paNa devAne icchatA nathI, tyAre tyAM to rAjA ane prajA e sarvanAM eka citta che. dhana ane ThakurAIne ghaNuM kalezathI upArjana karIne ahIMnA loko sukhanI abhilASA rAkhe che tyAre tyAMnA rahevAvALA kalezarahita ane mahAsukhavALA loko (kalezathI dhana ane ThakurAIne upArjana karavAvALA) ApaNA nagaranA lokenI ghaNI hAMsI kare che. ApaNA nagaranA lekenuM pRthvInI aMdara dATeluM dhana nAza pAme che tyAre te nagarInA lekonuM jinezvaranA maMdira banAvavAnA miSathI khulluM rAkheluM dhana kadi paNa nAza pAmatuM nathI. ahIM ghaNA kaSTathI pAlana karelA putra paNa mAbApanA zatru thAya che, tyAre tyAM AvelA paradezIonI sAthe paNa tyAMnA leke sagA bhAIonI mAphaka rahe che. A nagarImAM mahenata karatAM chatAM paNa lAbha thave e saMzayavALe che tyAre te nagaramAM thoDI paNa mahenata karI hoya te nice teone lAbha maLe che. A nagarImAM bamaNo lAbha thavAthI jyAre vepArIone ghaNe harSa thAya che tyAre tyAM thoDA prayatnathI anaMta lAbha maLavA chatAM te loko bIlakula abhimAna karatA nathI. te nagaramAM grAhakathI je lAbha thAya che tene huM kenI sAthe upamita karuM? (arthAt te lAbhane kenI upamA ApuM ?) kemake aDadanA bAkaLA jeTaluM grAhake (supAtra sAdhue)ne ApavAthI (baMdhAyela punyathI) dedIpyamAna kareDo saneyAno lAbha thAya che. he mahArAjA ! tamArA rAjyamAM adhika mahatvavALA iMdra ane cakavaryAdika je che teo te nagaramAM rahelA alpa trAddhivALAnuM paNa dAsapaNuM karavAne Icche che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] prabaMdha ciMtAmaNi A pramANe te nagaranI zebhA jevA vaDe netrane AnaMdita karato huM (daMbhI eka vakhata rAjasabhAmAM gayo ane ubho rahyo te tyAM sadbhAvarUpa mahelanI aMdara sAdhuenI sabatarUpa parSadAmAM sarata nAmanA siMhAsana upara beThele, mahAna kAMtimaMDaLavALA, hRdayanI paTutA vaDe gurunA AdezarUpa veta chatra dhAraNa karela che, jeNe evA, lakSmI ane lArUpa vArAMganAe pAMca AcArarUpa manahara cAmara vijhe che jene evA, karma vivararUpa chaDIdArathI mahAjana jenI pAse levAyela che evA, AtmajJAnanA jANa, gAyana karavAvALAo jenA ujvaLa guNavaMda gAI rahyA che evA, zubha lesyArUpa nadIe racelA nATakane jovAnI IcchAvALA, nizcaya ane vyavahArarUpa netranA pAta (jevA)thI traNa jagatuM (nuM svarUpa) jANela che jeNe evA, buddhine ATha guNarUpa vaMThe puruSoe utkaMThApUrvaka jenA caraNanuM sevana karyuM che evA, guNarUpa AbharaNunA samUhathI utpanna thayela kAMtithI dedIpyamAna, AcAryanA chatrIza guNanI samRtirUpa chatrIza prakAranA AyudhamAM parizrama karela che jeNe evA, ati taNa ane dedIpyamAna khaDUga daMDarUpa bhujAdaMDa che alaMkAra jenuM evA ane vicAra nAmanA bALamitranI sAthe jANe aikayatAne prApta thayela hoya tevA priya darzanavALA viveka rAjane meM joye. temaja niraMtara pavitra evI tasvarUci nAmanI tenI paTTarANI ke jenuM mukha snehathI te (tatvarUci)ne ghaNe vahAle vivekarAnA pagale pagale joyA kare che te paNa joyuM." A pramANanAM daMbhanAM vacano sAMbhaLI moha Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [17] bolyo-"kAryanA prAraMbhamAM je strInuM mukha jue te zuM puruSa kahevAya ?' Ama upahAsa (mazkarI)thI belIne teNe daMbhane kahyuM ke-"kahe have AgaLa zuM thayuM ?" daMbha kahe che ke "te (vivekarAjA)ne bhavavirAga nAmano nyAyavAna prathama (moTo) putra che, jeNe pitAnI sahAyathI kayA baLapAna jIvane jItyA nathI? arthAt ghaNAne jItyA che. tene bIjA paNa saMvega ane niveda nAmanA zatrune jItavAvALA be putro che ke jemAM eka eka putra A jagatnI raSTi (racanA)ne mULathI umUlana karavAne samartha che. uparAMta parAkramamAM jANe vIrarasanI adhiSThAtR devIo) hoya nahIM tevI tene dayA, mitratA muditA ane upekSA e nAmanI cAra putrIo che. samyagadaSTi nAmano tene mahAamAtya (pradhAna) che, jenI puruSa prazaMsA kare che, ane jenA darzana vinA prasanna karele vivekarAjA paNa vRthA che. te (vivekarAjA)nA sAmrAjyarUpa vaMzane Teke ApavAne rajaju (derA) samAna mArdava, Arjava, saMtoSa ane prazama nAmanA cAra sAmaMta rAjAo che. tene sAta tava (jIva, AjIva, Azrava, saMvara, nirjara, baMdha ane mokSa)nA avadha rUpa saptAMga rAjya che ane dAnAdi (dAna, ziyALa, tapa ane bhAva) cAra dharmanA bhedarUpa caturaMga senAnuM baLa che. tene vimaLabodha nAmano koTavALa, utsAha nAmano daMDanAyaka, sadAgama nAmano bhaMDAra ane guNasaMgraha nAme keThAra che. te uparAmikabhAva nAmano dANa lenAra dANa che ane sarva manuSyane priya nyAyasaM Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [128] prabaMdha ciMtAmaNi vAda nAmano nagarazeTha che. pAMca prakAranA vyavahAra (AgamavyavahAra, mutavyavahAra, AjJAvyavahAra, dhAraNAvyavahAra ane jItavyavahAra) te tenA kAraNiyA (paMcAyata karanArA) puruSo che, ane sAmAyika AdipakarmanA anuSThAna karAvanAra baDAvazyaka (sAmAyika, caturvizati stava, vaMdanaka, pratikamaNa, kAyetsarga ane pratyAkhyAna) nAme tene purohita che. nava rasane jANanArA evA te (viveka)ne rasAyA tarIke dharmopadezake che ane pApanI zuddhi karanAra prAyatti nAmano janAdhyakSa (pANI khAtAno uparI che. tene zayyApAla tarIke samAdhi jananabhAva (samAdhi utpanna karanAra bhAva) ane dharmarAgavivana (dharmanA rAganI vRddhi karanAra) nAme sthagIdhara (pAnabIDA ApanAra) che. vaLI zubha acavasAya nAmanA baLathI garvita evA karaDe tenA subhaTo che ke jeonA baLanuM varNana karavAne saMta puruSo paNa samartha nathI. A sarve paNa hoMziyAra, prasiddha, yuddhamAM nahIM dharAya tevA, satya bolavAvALA ane koI paNa prakAranI AjIvikA (pagAra) lIdhA vinA svAmInI pAchaLa cAlanArA che. A pramANe vivekarAjAnI sabhAmAM huM jote hatA tevAmAM vimaLabaMdha nAmanA keTavALe tyAM AvIne A pramANe pekAra karyo-"he prabhu! huM najIka hato chatAM paNa maharAjAnI senAnA mANaso, jema bagalAM mAchalAne laI jAya tema akamAt ApaNA nagaranAM keTalAka mANasane laI gayA che. temAMthI keTalAMka pAchAM vaLI AvyAM che ane keTalAekane te teoe bAMdhI lIdhAM che. ahe! sAhasika puruSee cAlanAra che je La tyAM Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [129] AraselI kriyA niSphaLa thatI nathI. mATe he prabhu! kaIne Adeza karo ke je temane pAchA vALI lAve." A vacane sAMbhaLatAMja kepathI kaMpAyamAna ochapadbhava thayela che jenA e zUravIra viveka rAja bolavA lAge ke-"are ! zuM zatruthI parAbhava ? zuM dhyAnarUpa bhujAe bhAMgI gaI che? vidhAtAe A prabhutA parathI parAbhava pAmavAne mATeja zuM karI che ? ke jyAM zatrurUpa viSadhara (sarpa)nI AzaMkA nirvatanaja thatI nathI. pApanA ghara samAna te maharAja mAre moTo zatru che. te traNa jagatane bhegave che chatAM paNa mArA nAnA rAjyane laI levAnI IcchA rAkhe che, te durbaLa hatuM tyAre paNa vAghanA baccAnI mAphaka mane mAravAnI IcchAvALe hate te hamaNuM te te vaLI meTAI pAme che tyAre te mArI vRddhine te have kema sahana karaze ? rAjya che ane zatru paNa che. A be vastu virUddhatA pAme che, kemake saMpUrNa adhakArano nAza karyA vinA zuM sUrya udaya pAme che? te mahAzatru chatAM huM rAjA chuM evI) mArA zvaryonI kathA vRthA che, kemake jenA mAthA upara mugara ugAmele che e mATIno ghaDe keTalA vakhata sudhI TakI zakavAno che? mATe he jAtivAna ratnanI mAphaka ujavaLa ! zuddha buddhinA nidhAna! ane rAjya rUpavallInA vizrAmamaMDapa! tuM mArI vAta sAMbhaLatuM kAMIka eve upAya kara ke jethI A rAjya ghaNAkALa paryata vistAra pAme, ane bhaya devAvALA vairInA vaMzane huM mUlathI umUlana karI nAkhuM." rAjAnA AvA AdezathI Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [130 ] prabodha ciMtAmaNi ekAMta hitakArI samyakatva nAmanA pradhAne gururUpa - tiSI (jyotiSa jANanAra)ne rAjyanI vRddhi ane zatrukuLanA kSaya thavAnuM kAraNa pUchyuM. jyotiSI kahe che ke "he rAjAne gaurava karavA lAyaka pradhAna ! A vAta hitanI IcchAe vRddha puru pAsethI pAmelA zrutajJAnathI pahelAM paNa huM jANato hate, have sAMbhaLo-pravacana nAmanuM zahera prathama tamAruM jANeluM ja che, tenuM dAtA, udayavAna ane dayAvAna sarvajJa mahArAjA pAlana kare che. tene kevaLa zrI (saMpUrNa--kevaLajJAna) nAmanI niraMtara sAthe rahevAvALI rahyuM che, jenI daSTithI te kAlekanA vRttAMtane jue che. te (kevaLazrI)nI sAthe ekAMte niraMtara sukha meLavavAnI IcchAthI potAnA rAjyanI sarva sthiti te mahArAjAe vivekane saMpI che. paraMtu jyAM sudhI bhavasthiti che tyAM sudhI sarvajJa mahArAjane ane vivekane A sarva parSadAnA leke siddha vidyAvALA puruSanI mAphaka be rUpa karIne seve che. te sarvajJa mahArAjane anaMta parAkamavALe saMvara nAmano eka sAmaMta che. te ekale paNa saMgrAmamAM sainyasahita meharAjAno nAza karavAne samartha che. tene strInA guNavaDe mukhyatAne pAmelI mumukSu (mokSanI IcchA) nAmanI strI che, jenuM svarUpa ane sauMdaryatA je gIMdro hoya che teja jANI zake che (bIjAo jANI zakatA nathI. te saMvara ane mumukSAne vizvane hitakArI ane mahA parAkramavALI, saMyamazrI nAmanI prasiddha pAmelI eka putrI che je dene paNa durlabha che. jyAre te nirdoSa zarIravALI saMyamazrIne viveka paraNaze tyAre ja nimittanA jANakAroe te (viveka)nA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 131 ] zatrukuLano kSaya (jJAnamAM ) dITho che. A sayamazrIne pAMca samiti ane traNa gumi (irSyA, bhASA, eSaNA, AdAnabhaDamattanikSepaNA ane pAriSThApanikA; manazruti, vacanagupti ane kAyajhuti) nAmanI A sakhIe che jee tene nira tara AdhIna che. temAMthI eka eka paNa mAhanA rAjyArAhune haMsI kADhe tavI che. { . (te ATha sakhIonuM parAkrama dRSTAMta dvArA batAve che--) dharuci muninI IryA samiti (sayamanI ane AtmAnI virAdhanA na thAya te mATe raste yuga pramANa dRSTi karI joIne cAlavu te) e ane yakSama diramAM rahelA karaka DuM RSinI bhASA samiti kAya prasaMge nirdoSa; satya hitakArI anya priya bhASA khelavI te) e, mAhano nAza karyAM che. vasvAmInI eSaNA samiti (eMtALIza doSa rahita AhAra, pANI, vasrapramukha levAM) devanI parIkSAmAM ane cAthI AdAnabha'DamattanikSepaNA samati (vastra, pAtrA da dRSTithI dekhI, rajoharaNathI puMjI nirjIva jagyAe levAM mukavAM te) kalacIrInI jhADanI chAlanAM vastrAnI pratyupekSaNA (paDilehaNA)mAM akhADitapaNAne pAmI che. maLelA mekanuM cUrNa karatAM DhaDhaNA rANInA putra DhaDhaNakumAra munine pAMcamI pAriSThApanikA samiti (sadoSa tathA satra AhAra pANI, kheLa, praznavaNu, uccArAdi nitra prAsu* jamyA upara tajavuM te) meAhano nAza karavAne hetubhUta thai che. karmInI malinatAnI niMdA karatAM prasannacaMdra rASita manogu x (manane kAMIpaNa vicAra karyA sivAya svAbhAvika sthitimAM nirvikalpapaNAmAM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [132] prabodha ciMtAmaNi rAkhavuM athavA durvicArathI rekI savicAramAM pravartita karavuM), kauMcapakSInA (java caNavAnA) aparAdhane jANatAM chatAM (teno bacAva karavAne mATe) nahIM belavAvALA metAryamunine vacana gupti (kAMI paNa na bolavuM-mauna rahevuM) a 1 ApadAne viSe paNa (kIDIoe zarIrane cAla jevuM karyuM chatAM paNa) kAtsarga dhyAnathI calAyamAna nahIM thatAM sthira rahenArA cilAtIputra munine kAyamusi (sthira Asana, hAlavuM cAlavuM nahIM te) mehane haNanArI thaI che. jenI sakhIo paNa zatrunuM cUrNa karI nAkhavAmAM samartha che te saMyamazrInuM baLa sAMbhaLIne deve paNa (AzcaryathI) mastaka dhuNAve che te kharekhara yuktaja che. tenA paraNavAnA prAraMbhathI ja daMbhAdikanI sAthe meha, udhaI lAgelA vRkSanI mAphaka (udhaI lAgavAthI jema vRkSa haLave haLave nAza pAme che tema) kSaNekSaNe nAza pAmaze. nimittioe pradhAnane A pramANe kaheluM sAMbhaLatAMja be strI karavAnA bhayathI Atura thayele viveka belavA lAgyo ke "he tAta! (he tAta ! e eka jAtanuM saMbadhana che paNa pitAvAcaka nathI.) huM svabhAthIja kamaLa chuM mATe A (be strI karavAnI) vAta sAMbhaLIza paNa nahIM. jenA gharamAM satI ane putravALI eka strI vidyamAna che chatAM te strInA manane zalya sarakhI bIjI strI ke puruSa aMgIkAra kare che te puruSa pApathI levAya che. je puruSane be strIo che tenA baMne bhava (A bhava ane parabhava) eka bIjI strIonA aparAdhane eka bIjI pAse niraMtara chupAvatAM, avazya bhraSTa thAya che. (arthAt A bhavanuM sAdhana te karI Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 133] zakatA nathI.) kAraNa vinAno kaleza karavAne bIjI strI kRSNacitraka (kALe citare kahevAya che te eka jAtanI vanaspatinuM mULa che ke jenAthI vagara nimitte manuSyane ApasamAM kaleza thAya che)nA mULa sarakhI che ane svAmInuM sukha harI levAmAM bAvaLanI zULa che. jema kAmaLIne mATe grahaNa karele gheTo cIra cAvavAne ubhe thAya che tema sukhane mATe svIkAra karAcelI bIjI strI sukhanA nAzane arthe thAya che, eka saMdhyA (prAtaH saMdhyA) pAmIne bIjI saMdhyA ( rAtri saMdhyA) pratye jate sUrya tejathI bhraSTa thAya che, ane eka dvitIyA (zukalapakSanI) mUkIne bIjI dvitIyA (kRSNapakSanI)ne prApta thata caMdramA kSaya pAme che. tevI ja rIte bIjI strI paraNavAthI mArA tejathI bhraSTa thAuM mATe mAre bIjI strI karavI nathI." A pramANe belatA vivekane je kAMIka hasIne tatvaruci bolavA lAgI--"he hadIza ! saMbhAvane ThekANe AvI kRtrima bharatA (bhaya) zAmATe rAkhe che? ghaNuM strIovALA bhartArane viSe paNa uttama strIo pitAnI bhaktino tyAga karatI nathI. juo ghaNuM nadI (nadIrUpa strIvALA)evALA samudrane viSe gaMgAnadI maMda AdaravALI nathI. strIonA dharma (pharaja-kartavya-svabhAva-lakSaNa-vyavahAralAyakAta) judA che ane puruSanA dharma paNa judA che, kemake vRkSonA ane latAnA dharma eka sarakhA hotA nathI. vRkSanI sAthe baMdhAyelA hAthIo ubhA rahe che, paNa vallI (velaDI)nI sAthe baMdhAyelA hAthIo ubhA rahetA nathI. tema puruSe sarva kAmane mATe lAyaka che ane strIo te mAtra vilAsa Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [134] prabodha ciMtAmaNi karavAmAM ja eka rasavALI hoya che. je mudranI mAphaka maryAdAnuM ullaMghana kare te ghaNuM strI karate chato paNa puruSa aparAdhI nathI. vikala dehavALA (AMdhaLe, ule, asakta vigere) svAmI maLyA chatAM paNa strIe tenA AdhAre rahevuM joIe. juo, taLAva sukAye te mAchalI myAna pAme che athavA maraNa pAme che. huM svAmI taraphathI mAna meLavavAnI athI nathI paNa svAmInA hitanI arthI chuM mATe jenAthI tamAre jaya thAya te strIne mAre tenA guNane mAna ApIne sevavI ja joIe." pitAnI rANInAM AvAM vacana sAMbhaLIne viveka kahe che ke "have sarva zatruone meM jItI lIdhAja, kemake A pramANe zeko paNa AsapAsamAM nehavALI jenA gharamAM che tyAM nyUnatA zI hoya ? mATe he maMtrI ! have vilaMba na kare. viziSTa, hitakArI ane zebhana adhyavasAya nAmanA puruSane jinezvaranI pAse mekale. kemake te jinezvara mArA upara prasanna che, tethI zatrunA vaMzane uccheda karavAmAM kuhADI tulya saMyamazrI kumArikA te mane apAvaze. tyAra pachI pradhAna jinezvaranI pAse mekalavAne potAnA mANasone taiyAra karate hatuM, ane huM (daMbha) te samagra vRttAMta jANIne tamArI pAse Avyo chuM, mATe he meha! yuddha karavAmAM huM hasIAra chuM ane sarva sAmagrI pAme chuM ema dhArIne mArI jIta thaze e) tame vizvAsa na rAkhatA. dedIpyamAna thayelA (maravA-olAvAne dIpelA) dIvAnI dazAnI mAphaka tamArI pitAnI dazA paNa kSINa thaI che ema tame jANo Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha citAmaNi [ 135] kAraNake vistAravALuM rAjya, uttama parivAra, lakSmI, puSkaLa baLa (lazkara) ane paripUrNa bhaMDAra-A sarva je pramANe vivekane che te pramANe tamAre nathI. vivekanuM rAjya daSTigocara theye chate paMDita puruSe tamArA rAjyane, jema IMdranA zaheranI pAse bhIlanA mukAmane mAne, tema mAne che. ahIM rahelA je bALake, yuvAno, puruSa ane strIo che te sarve vivekanI pAse javAthI jAtI vairInI mAphaka mAravAne tayAra thaze (ema samajaje). tenA keTalAka mANasa mahAmaMtrano japa kare che, keTalAka rAtadivasa zrama (tapasyA) kare che, keTalAeka upavAsAdi ane tiNa kare che ane keTalAeka zatruno vinAza karavAmAM upayogI evA yaMtre lakhe che. A pramANe tenA rAjyamAM tenA sarva manuSyano udyama tamArA vadhane mATeja che, ane tamArI nagarImAM rahevAvALA lokone sukhanI vArtA vaDe lebha pamADIne teone mekSanagaramAM nivAsa karAvavAnuM viveka hamaNAM Icche che; paraMtu he nAtha ! nigoda nagarImAM vasavAvALA ja ghaNA hovAthI tamAre A vAsa khAlI thAya che tenI tamane khabara paDatI nathI." A pramANe daMbha pAsethI badhA samAcAra sAMbhaLIne meharAjA have zuM karavuM ? tene vicAramAM jaDa thaI gaye, ane zAkhAthI bhraSTa thayelA vAMdarAnI mAphaka thoDIvAra nizcaLa zarIra rAkhI rahyo. A vakhate avasarano jANu paMcazara (kAmadeva) nAmano te (meha)no putra zatrunA vaMzanA vistAranI ciMtAthI malina mukhavALA thayelA mahArAjAne vinaMti karavA lAge ke "he tAta ! huM eka tamArA nAnA sarakhA cAkara Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 136 ] prabedha ciMtAmaNi jevA jIvatA chu chatAM A pramANe tame kheda zAmATe karA che ? tamArA zatruono samUha ke jene me" dIvAna karela che te kheda pAmeA. putra chatAM paNa je pitA ciMtAthI mukta na thAya te nizce teno hetu putranu duCLapaNu athavA pitAnuM ajJapaNuM che (putranI yeAgyatA ayeAgyatAne ke tenA aLAbaLane te jANatA nathI.) jema metI chIpanA nAza mATe thAya che tema keTalAeka putra paNa pitAno nAza karavAvALA thAya che, ane sUryanI sAthe jema zina tema keTalAeka nisteja putra pitAnI sAthe vaira karavAvALA paNa thAya che. jema kamaLa sareAvaranI zobhAne mATe thAya che tema huM pitAnI zeAbhAne mATe thaIza, paNa jema mela zarIrane kalezane arthe thAya che tema huM pitAne kalezane athaeN thaiza nahIM. jo ke huM anaMga (zarIra vinAno vaikika kahevata che ke kAmadevane mahAdeve bALI nAkhyA che mATe te anaMga kahevAya che.) chuM tepaNa huM pitAjI ! tamArA prasAdathI A jagatane jItavAne samartha chuM. jema zarIra vinAnI ThaMDI (zItane zarIra vinAnuM kahevuM e sthULa vyavahArathI che) paNa kALavizeSathI (ziyALAnI RtunI sahAyathI) kone ka'pAvatI nathI ? jema vaDavAnaLa agni samudrane grasI jAya che, tema vacananI racanAthI ze|bhatA zatrubaLane huM... zastranI zreNIthI grasI jaiza arthAt nAza karIza. "" ' kAmanAM AvA abhimAnavALAM (peAtAne sahAya maLI zake tevAM) vacano sAMbhaLIne * he buddhimAn ! ahu sArUM' A pramANe kahI tenI stuti karatA meha tene kahevA lAgyA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha citAmaNi [137] ke "he vatsa ! AvA parAkrama karIne tuM vaMzane udyotita kare che ane sAMbhaLavAvALAnI sabhAne viSe paNa pitAnA saMdehane tuM haNe che (dUra kare che). A rAjyanI dhurA kenA khabhA upara sthApana karIne huM sukhI thaIza ? e pramANe ciMtArUpa samudramAM Dubelo e je huM teno uddhAra karavAne tArI vANuM vahANanI mAphaka AcaraNa kare che. jema ghuNa lAkaDAnI, dhUmADo agninI, vyAdhi zarIranI, budha caMdramAnI, lAkha vRkSanI ane kAdava pANInI zebhAno nAza kare che, tema kuputra pitAnI zebhAno nAza kare che, ane jema tejamaturIne sonuM, pASANane biMba (pASANunI ghaDAyelI mUrti), kAdavane kamaLa, sapane maNi ane mATIne bharelo ghaDe zobhAne mATe thAya che tema suputra pitAnA pitAnI zobhAne mATe thAya che. he putra! A saMpUrNa zatrunA maMDaLane tuM nice karI jItIza, kemake A tAro makaradhvaja (cinha) dUrathI dekhatAM paNa bhayane mATe thAya che. (bhaya upajAvavAvALo thAya che). A tAre hAlo sArathi vasaMtaRtu eTale paNa avasara pAmIne saMpUrNa vizvane cetanAnA guNathI nirdhana karavAne samartha che. bALapaNathI tAre vahAle A unmAda nAmano mitra dArU pIdhelAnI mAphaka jagatane kSaNavAramAM paravaza kare (te) che. bhamarAo jenI aMdara rahelA che evA, dhanuSa sahita, tArAM puSparUpa bANo jANe viSathI yukta heya nahIM tema sparzavaDe paNa cetanAne haNe che. he putra ! kavika9po tane sahAya karavAvALA che. tene prANAyAma ane AsanAdikathI nivAraNa karyA chatAM paNa te manuSyanA hRdayamAM Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 138] prabaMdha ciMtAmaNi praveza karI ja jAya che. sarva rasamAM zreSTha A zRMgArarasa, tArA sainyanI beu bAjue saMjoga ane vipralaMbha (labhAvavuM agara bheLavavuM) evAM be rUpa dhAraNa karIne sainyanuM rakSaNa karavAne rahyo che. A mithyAdazana nAmane pradhAna tArI sAthe laI javA jevo che; kemake je devAdi (Adi zabdathI guru, dharma vigere levuM)thI tAre mahodaya thavAno che teneja (hariharAdikane) devAdipaNe A pradhAna kaheze. niraMtara prItivALI rati ane prIti nAmanI A beu tArI strIo che. teo nehanI dRSTie joIne yuddhamAM tArA baLano vadhAre karaze. senAnI AgaLa cAlanArI kAmanI daza avasthArUpa je tArI daza putrIo che teo zuM brahmAno paNa parAbhava nathI karatI? arthAt kare tevI che. aMtarathI azuddha ane bahArathI zitaLa kiraNe mUkavAvALo temaja meLAmAM capaLa mRgavALe tArA sainyamAM rahele dhUta caMdramA kayA (virahI) strI puruSane viThThala karate nathI? strInI sAthe geSThI (mitrAI, vAtacita, AlApa, vagere) karavI tadrapaginI tArA rAjyanI vRddhine mATe kAmaNuTumaNAdi karavAvALI che, ane vikathA (strI saMbaMdhI kathA, bhajana saMbaMdhI kathA, deza saMbaMdhI kathA ane rAjya saMbaMdhI kathA A cAra vikathA) rUpa kathA grahaNa karI che jeNe evI te ginI kene mUcha pamADatI nathI ? arthAt sarvane pamADe che. kAnane ane netrane priya A gItakaLA ane nATaya kaLArUpa ThagArI (dhUtArIo) jagatanA manuSyano nAza karavAvALI tArI sAthe che. jenI gaMdha paNa bIjAo sahana karI zakatA nathI e A Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 139] rAgasAgara nAmano tAre bhAI ke jeNe meTA saMgrAmanA samUhano nirvAha karyo che te paNa tArI pAchaLa cAlanAra che. zaNagAra ane ati snigdha AhArazadi rUpa, vairInuM nirloThana karavAmAM utkaMThAvALA, vaMTha puruSe zuM tArI pAse nathI ? arthAt tevA aneka vaMTha puruSo tArI pAse che. A madirA (dArU) nAmano tAro yoddho te apUrva che ke je prathama manuSyane nirdhana kare che, tyAra pachI dhUrNita kare che ane aMte vizva (dArU pInAra)ne acetana karI nAkhe che. pAza (pAsA) rUpa hAtha jeNe vistArela che e ane kelAhalathI vyAkuLa ThagArAothI sArI rIte sevA A dhUta (jugAra) nAmana tAre subhaTa jagatane jItavAvALe che. kutuhala jene priya che e hAsyarasa nAmano A tAre viduSaka che ke je nirlaja thaIne rAjAone paNa atyaMta viDaMbanA pamADe che. lAjarahi , niraMtara navIna devane raLatI (rajhaLAvatI) ane niraMtara navI A kIDA nAmanI dAsI kenAthI rokI zakAya tevI che? abhaMgana (tela vagerenuM coLavu), svapana (eka jAtanuM snAna) ane uddhattana (lepana karavuM e Adi A tArA nehI leke dugacchanIka evA A dehanI paNa zebhAnA samUhane vistare che. kAnane AnaMda Ape tevA ane sAMbhaLatAM zarama thAya tevAM vacano rU5 tArAM vAjIMtre che, jenA dhvanithI vajaghAtanI mAphaka zatrunuM sainya kSobha pAme che, abhimAnarUpa bakhatara tArA mitrarUpa thaIne yuddhamAM tArI yegyatA jaNAve che. nirlajapaNArUpa tAruM zirastrANa (mAthAnuM rakSaNa karanAra lehano Topa) zatrunA vacanarUpa bANunA bhayane Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] prabodha citAmaNi bhedavAvALuM che. lIlA (vilAsa)thI haLave haLave paga sthApana karatAM ATha madarUpa tArA hAthIo bhujAdaMDarUpa sUMDha uMcI karI che jeNe evA chatA garava karI rahyA che. IcchArUpa nadInA kinArA upara ALoTavAthI vRddhi pAmelA ane sarva iMdriyanA viSayanuM cUrNa karanArA iMdriyanA vyApArarUpa A tArA ghaDAo che. nijatA rUpa vAghanA cAmaDAthI bAMdhelA, akhalita gativALA ane pRthvIne kaMpAvatA pApamanoratha rUpa A tArA rathe che. prema rUpa daMDAdhipanA Azraye rahelA ane zatrunI sAthe yuddha karavAne taiyAra thayelA aDhAra brahma- caryanA bhedarUpa padAtAo tArA sainyamAM che. jene brakuTIrUpa dhanuSya, tRSNArUpa bANa, lAMbI veNIrUpa kha, vilAsarUpa bhAlA, hArarUpa pAza, kaMkaNarUpa caka, barAbara bAMdhelA kaMcukarUpa bakhatara ane kezanA samUharUpa zirastrANa (mAthAno Topa) che evI sAtvikabhAvane dhAraNa karatI strIorUpa ddhA tAre che. he putra! A senAvaDe zatruone jItAyelAja tuM jANa, kemake pAtra, tela ane dIveTanA vege dI mahA aMdhakArane paNa haNe che, te paNa he rAjanItine jANu! tuM keIno paNa vizvAsa karIza nahIM. kAraNake tejavAna sUrya paNa vizvAsa rAkhavAthI rAhunA mukhamAM paDe che. buddhimAna puruSane tuM AdhIna nathI ane tuM buddhithI grahaNa karavAvALe prayatnavAna, thoDuM belavAvALe temaja ghaNuM karavAvALe che mATe jaladI traNa jagatanI jIta meLava. vaLI nagna rahenArAo, kApAlike, bhikSuke, mUrkha, jaTAdhArIo, yegIo, strIo, tapavanamAM rahenArAo ane brAhmaNe-e keI upara he Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 - - - - prabaMdha ciMtAmaNi [11] putra! tuM dayA karIza nahIM. kahyuM che ke - hIrarthini kSamA kSatre tuSnIkatvaM ca vAdini / vezyAyAM prema korUNyaM jirgISau neSTasiddhaye // yAcakane viSe lajajA, kSatrIone viSe kSamA, vAdIne viSe maunapaNuM, vezyAne viSe prema, chatavAnI IcchAvALAne viSe karUNA e ISTa siddhine arthe thatAM nathI." temaja vaLI. guNA api kApi bhavaMtidoSA,doSA api kvApi guNA bhavaMti / snAnakSaNe dveSakarI vibhUSA, cirAyuSe cAnRjutA mahodroH / / guNe paNa kaI ThekANe doSarUpa thAya che ane doSa paNa kaI vakhata guNarUpa thAya che. snAna karavAno avasare A bhUSaNa kaSane mATe thAya che ane moTA vRkSanI vAMkAI ghaNA AyuSyane mATe thAya che, arthAt vAMkuM vRkSa ghaNo vakhata TakI rahe che; vAyarAthI ekadama sIdhA vRkSanI mAphaka te bhAMgI jatuM nathI." vaLI moha kahe che ke-"he kAma! pravacanapuranA rAjyanuM pAlana je arhata kare che teno te tAre tyAga karavo; tenI daSTi bIjAone kalyANakArI che, paNa ApaNe samudAyavALAone te bhaya ApanArI che. te eka pravacana nagara vinA ApaNuM rAjyamAM zuM nyUnatA che? jhADane eka pAMdaDuM na hoya te zuM tenI utkRSTa chAyA cAlI jAya che? arthAt nathI jatI. te yuvAna che, zUravIra che, te paNa (amuka) sthAna pratye javAnI (pitAnI) gyatA jevI joIe. kemake Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - - = = = - - [ 142 ] prabaMdha ciMtAmaNi (daMtuzaLa mAravAnA sthAnanI yogyatA joyA vinA jaMtuzaLathI) pahADa teDavAne udyamAna thayela hAthInA dAMtanA kuzaLa samAcAra na hoya; mATe ApaNI gyatAne lAyaka sthaLe ApaNe javuM." A pramANe pitA taraphathI zikhAmaNa pAmIne mahAna bhujanA vaibhavavALe manebhava (kAma) jayalakSmI pitAnI aMdaraja guptapaNe rahelI che. ema mAnavA lAgyA. (have kaMdarpa jagatajya karavAne caDhAI kare che. pachI tene cArvAke zuda bIje caMdramAne udaya thAya tyAre cAlavAnuM muhUrta ApyuM. te muhUte benee jene AzIrvAda Apyo che e, mAtAe jene kapALamAM tilaka karyuM che e, pitAthI AjJA apAyele, baMdhuothI bahu mAna karAyele, strIothI utsAhita karAyele, mitrothI snehanI daSTivaDe jevA-cele, kuLavRddhA strIo vaDe vegathI dhavala maMgaLa gavAyela ane pApagruta rUpa bhATothI guNanA samUhanuM varNana karAyela makaradhvaja (kAma) apayazavALA zabdarUpa ghaMTAnA TaMkAranA ADaMbaravALA kumitranI batarUpa hAthI upara besIne nIkaLe, arthAt prasthAna karyuM. bhukhyA thayelAnI mAphaka traNa jagatane prasana karavAnI (khAvAnI IcchAvALA, hAthI, azva, ratha ane padAtI vegathI tenI pAchaLa cAlavA lAgyA. krodhathI lAla netravALA ane jayalakSmI varavAnI IcchAvALA garvathI 'huM pahele huM pahele," ema bolatA sa ddhAo tenI pAchaLa cAlavA lAgyA. A pramANe A pRthvI upara kAmadevanuM caturaMga sainya gati karate chate parvatanI uMcI Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 143 ] uMcI cUlikA sahita kai kai vastu lAMbA vakhata sudhI kaMpAyamAna thai nahIM ? arthAt sa kapAyamAna thai. A pramANe kAmanA prayANa karyAM pachI yuddhanA prAraMbhamAMja je zUravIrA, je lakSmIvALA, je caraDAe ane je subhaTo A jagatamAM hatA, tenI sAthe strIrUpa yeSThAee yuddha karIne teone te vegathI jItI lIdhA. (huve te strIrUpa yAddhAoe kevI rIte yuddha karIne A vizva jItI lIdhuM te batAve che) keTalA ekane dekhAvAthI, keTalA ekane spa karavAthI, keTalAkanA kheALAmAM besIne krIDA karavAthI, keTalAkane AliMgana devAthI ane keTalAkane mukhacuMbanathI temaja keTalAkane stanaspa ane hAthapaganA AghAtathI ema strIee AkhA jagatana vaza karI lIdhu. vaLI bhrakuTInA vibhramathI netranA vilAsAthI, hAkAra huMkAra karavAthI, hasavAthI, upAlaMbha devAthI ane rUdanathI strIoe vizvane vaza karyuM. temaja kei vakhata zaktithI, koi vakhata bhaktithI ata koi vakhata mIThAM vacanothI tathA gIta nRtya ane vilApathI temaja kRtrima bhrAMti bhaya ane rASathI te strIee duniyAne vaza karI. devAMganAonI sAthe devAe, strIonI sAthe puruSAe, mAchalInI sAthe mAchalAMoe, nAgaNInI sAthe nAgAe, khINInI sAthe pakSIoe, hAthaNInI sAthe hAthIoe, haraNInI sAthe haraNeAe ane siMhaNa sAthe siMhAe viSayasukhanI sAdhanA karI. vadhAre zuM karyuM...! te strIoe ekedriyAne paNa jItI lIdhA. kahyu che ke-- vArAhataH pramadyA virusattvazoda: ityAdi. (yuvAna strIvaDe Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] prabodha ciMtAmaNi pagathI lAta marAyeluM azokavRkSa vikasvara thAya che ityAdi). - jyAre dareka puruSanI sAthe eka eka strIDho lAgu thaI gaye tyAre te strIddhAonuM sAmarthya joI ghaNuo Azcarya pUrvaka kahevA lAgyA ke zuM A strIddhAonuM yuddhamAM kuzaLapaNuM che? jenI AjJA dene paNa pALavA lAyaka che evA IMdrane paNa bhayaMkara vAMkI bhrakuTIvALI IMdrANIe kare khuzAmatanAM vacano (bolatAM zIkhavyAM (arthAt evA sAma vALo Idra paNa apsarAonI pAse khuzAmatanAM aneka vacano bole che. jenA caraNane rAjAono samudAya mastaka upara dhAraNa kare che evA cakavantIne paNa strIratna ekAMtamAM pitAnA paganuM mardana karanArA dAsa banAvyA. duniyAmAM prasiddhi pAmelA ane pratApathI zatruone dabAvyA che jeNe evA je rAjAo hatA teo paNa kAmathI vyAkuLa thaIne strIne zaraNe gayA. je abhimAnI puruSanA mastakane IMdra paNa namAvI zaka nathI evA abhimAnIone strIoe pitAnA pagamAM namatA ane pite rASTamAna thaIne haThathI tenuM apamAna karatA karI dIdhA. uttama kuLamAM unna thayela ane kaLAbhyAsanI rucivALA pavitra brAhmaNa pAse vezyArUpa strIoe magha pIvAnAM sthAna sApha karAvyAM. potAnI zaktithI hAthI ane sihAdinA upadravane rokavAne samartha evA tapasvIenA tapane te strIoe eka vacana mAtrathI ja tyAga karAvyuM, arthAt AvA ugra tapasvIone paNa strIoe bhraSTa karI nAkhyA. japamALA pheravavAnI vRttivALA ane brahmanuM pratipAdana karanArA saMnyAsIone paNa strIoe cerI kara Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakhedha ciMtAmarmANa [ 145 ] vAnuM ane viSaya sevavAnu zIkhavI dIdhuM. TukamAM zrutavALAnu zruta, dhIra puruSonuM dhairya, buddhivAnonI buddhi ane baLavA nonuM baLa A sava strIoe badalAvI nAkhyuM. A pramANe srIrUpa cendrAenA baLathI yuddha karIne traNa jagatane kAmadeva vedanI zrutinA zabdane sAMbhaLate cho brAleAkamAM pahoMcyA, (brahmaleAkamAM brahmA rahe che A vAta laukikazAstrAnusAra te lokonI mAnyatA pramANe jaNAvI che. jainazAstrAnusAra te vAta nathI.) cAra mukhavALA ane vedane kahenArA prajApati (brahma) purANamAM purANa (junAmAM junA) ane jagatkhanaka evA nAmathI A brAleAkanA svAmI kahe vAya che. tenI pAse rahevAvALA karADo tejasvI brAhmaNeA che. (tyAM kAmane AvatA joine) ahIM tAre udyama karavA te yukta nathI kemake brAhmaNeA satra nirbhaya hAya che.' A pramANe bIjAoe vAryA chatAM paNa kAma jora karIne tyAM peThe. kAmane vAravAthI te ulaTA sAme thAya che e manuSyanI kahevata zuM kheADhI che ? arthAt kheATI nathI. (je bIjAe kAmane brahmA pAse jatAM manA kare che tene te kAMika uttara Apata jAya che) brahmA te nAma mAtrathI baLavAna heA ( arthAta elavAmAMja mAtra sAtvika hA) ane brAhmaNA nAma mAtrathI tejasvI hA kemake tee ati baLavALI ane bhayavALI mArI bhrakuTIe karIneja naSTa thaze te! mArA khaLathI te zuM nahIM thAya? arthAt mArI bhrakuTIthIja te namI jaze, baLa karavAnI te jarUra paDazeja nahIM. A pramANe kahIne strIrUpa a Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 146 ] prabodha ciMtAmaNi cendvAone jeTalAmAM yuddha karavAne mATe te prere che teTalAmAM tarUpa thaIne rAga tyAM AvyeA ane prajApati ( brahmA ) pAse jaine kahevA lAgyA ke huM brahmA! tame akALe mare. nahIM, A smara (kAmadeva) vizvanuM bhakSaNa karanAra che, ane mehanI AjJA baLavAna che tethI hamaNAM keIpaNa tenAthI chUTI zakavAnuM nathI. he pitAmaha ! sainyavaDe yuddha karIne tene jItavAne tame sama thai zakaze! nahIM; mATe mAna mUkIne te te kAmanA eka sAvitrI nAmanA ceAddhAne tame pAse rAkheA, ane tene kheALAmAM besADIne temaja bhAgavIne ghaNA kALa sudhI jIve. ane sukhI thAo. baLavAna puruSe dabAvyA chatA peAtAnA hitanA arthIe kadipaNa gava karatA nathI. A pramANe rAganuM vacana brahmAe mAnya karyu ane sAvitrIne aMgIkAra karI. pachI tevIja rIte sarva brAhmaNeAne paNa eka eka brAhmaNInI sAthe bAMdhI lIdhA, arthAt kAmadevanI AjJAthI rAge brAhmaNeAne paNa eka eka strI rakhAvI. pachI jayavALA kAmadeva vikasvara mukhane dhAraNa karatA ane vasaMta nAmanA mitranI sAmuM jotA tyAMthI AgaLa cAlyuM. tyAM najIkamAM eka adbhuta puruSane teNe joyA. tene joine 'rAmacaMdranA jevI kAM tavALA ane ariSTa ratnothI banelA kRSNanI jevA temaja leAkArSika AkRtivALA yamunA nadIne kinAre A kaNa krIDA kare che ?' A pramANe kAmadeve pUchavAthI (pApazruta nAmano) mAgadha (bhATa) kahe che ke "he mahArAja ! sAMbhaLeA, zatruothI duHkhe dekhI zakAya eve A vaikuM'3 nAmano lAka che, tenA svAmI vedanA pArane pAmelA A nArAyaNu che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNa [ 147 ] khIja purANavALA lokoe tenA aneka avatAre kahyA che. temaNe kAcabAnuM ane varAhanu rUpa dhAraNa karIne pRthvIne ghAraNa karI hatI ane narasiMhanuM rUpa dhAraNa karIne hiraNyakazipu rAkSasanuM hRdaya bhedI nAMkhyuM hatuM. brAhmaNanuM rUpa laine baLIrAjAne AMdhIne pRthvItaLIe phekI dIdhe hatA ane bhragu RSinA putraNe thaIne pRthvIne kSatrInA aMkuzarahita karI hatI, arthAt pRthvIne nakSatrI karI hatI. teNe dazarathajAnA putrapaNe janmIne rAtraNane mAryAM hatA. teja A kRSNa evA nAmathI hamaNAM yAdavakuLane viSe avatarela che. A nArAyaNa jIsa, kALa jarAsa dhano putra), kALI nAga ane kezIrAkSasane haNavAvALA ane pUtanA rAkSasI, ariSTarAkSasa, cANuramalaiM ane yamalAnane tarjanA karavAvALA che jema vAyarAthI vRkSepe che, tema sarva dAnavA A nArAyaNanA nAmathI grupe che, ane caitanyanI kaLA (a)vaDe sa bhUtAne viSe rahela che. deveza ane rAjAonuM mathana karanAra A nArAyaNe samudranu paNu mathata karyuM che, ane tenA udararUpa gharamAM cauda bhuvano pakSInA mALAnuM AcaraNa kare che. vaLI e paMcajanya zaMkha zaThThuthI AkAza ane pRthvInA adhyabhAgane bhare evA sAmavALA temaja cAra bhUkhtavALA che ane te cAra bhujAmAM cakra, gadA, sAraMga dhanuSya ane khaLuM jAraNu karavAvaDe AEyaMkara che. pATe he kAma! jene keIpaNa upamA na ApI zakAya evA A nArAyaNa viSenuM tAruM bhujAnu aLa na dekhADa. zuM veDhAnu tIkSNa TAMkaNuM paNa vajAne kAMicchu karavAne samartha che? arthAt nathI. (tema lADhAnA tIkSNa 1 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 148] prabaMdha ciMtAmaNi TAMkaNa rUpa tuM vajarUpa nArAyaNane kAMI paNa karI zakIza nahIM." pagano sparza thavAthI jema sarSa kopAyamAna thAya tema pApagrutanAM A pramANenAM vacanothI kapAyamAna thaele kAma ahaMkArathI huMkAra zabda karate kRSNane ja kahevA lAge ke "he gaSTaziSTa (gAmAM rahenArA gavALamAM zreSTha) he payapuSTa ! (dudhathI puSTa thayelA) he gopALa ! (gAyanuM rakSaNa karanAra) he madhusUdana ! (madhU nAmanA rAkSasane mAranAra) ubhe rahe, ubhe rahe tane dekhe che, have tuM akSata kema jaIza? he mUDha ! he vAtUla! tuM bIjAothI cheTI prazaMsA karAvAvaDe madImamatta ye cheparaMtu tene lIdhe ja tuM Ajeja mArI asi (taravAra)nA prahArane meLavIza."kAme A pramANe kahyA pachI jema samudranA kalele dviIpane gherI le tema kAmadevathI saMketa karAyelA gepIerUpI hajAre ddhAoe te (kRSNa)ne cAre bAjuthI gherI lIdhe, ane te gepIe kRSNane kahelA lAgI "he dAdara ! madane mUkI de ane dara (udara guphA)ne seva. hajusudhI tuM nice bALaka che, kemake amAruM baLa tuM jANatuM nathI. je kAmadevane iko kabula kare che, deve sevA karavAmAM taiyAra rahe che, jenuM priya bolavAvALA cakravarte che, ane rAjAo jenI pAse potAnA jAnu (DhIMcaNa) dharanArA (namaskAra karanArA) che te kAmadevanA vizvane jItavAvALA ame ddhAe chIe. tethI jo tame baLano mada rAkhatA he te svaMdva yuddha karavAne mATe tayAra thAo. paNa he kRSNa! tuM eka che. ame ghaNuM chIe. tuM kemaLa che, ame kaThora chIe. tuM bALaka che, ame prauDhA chIe, te Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ci maNi [ 149] amArI sAthe tArI spardhA zuM gaNatarImAM che? amArA daSTirUpa ANathI vIMdhAyele, bhujArUpa pAzathI baMdhAyela, vacana rUpa bhAlAthI jarjarita thayele ane sAthaLarUpa sANasAthI dabAela tuM amArI AgaLa zuM hisAbamAM che ? (arthAt amArI AgaLa tAruM kAMI jera cAlavAnuM nathI.) jeo amArA kahyAthI viparIta cAle che tevA manuSyane ame amAruM zarIra asAra, azuci ane bIbhatsa batAvIe chIe. vaLI ame kaMpaTa karavAnA gene paNa jANIe chIe, mATe he gopa tuM zuM jANe che? mATe he kRSNa jyAM te amArI sAthe AvIne maLa; athavA tapanuM sevana karavAne [kaI sthaLe athavA mahAtmA pAse jA, paNa strI vinA gharane viSe te tAre nivAsa ame sahana karIzuM nahIM." A pramANe te strI ddhAonuM ghaNuM baLa dekhIne teonAM vacana mAtrathI ja kalAni pAmelA padmanAbha (kRSNa sthira rahevAne athavA nAsI javAne samarthana thayA. eTale pachI kaMsAdino nAza karavAthI prApta thayelI pitAnI prasiddhi phegaTa che ema hRdayamAM vicAra karate caka ane dhanuSya dhAraNa karavAvALA kRSNa tatkALa te strIonI sAthe sArI rIte maLI gaye. tyAra pachI te strIrUpa dvAe pitAnI IcchA pramANe rAjamaMDaLanA niyaMtA kRSNane nAtha hAsya ane kIDA karAvavA lAgyA, to paNa teNe teonI sAthe jarA paNa abhimAna karyuM nahIM. te gopIonA ghaNA vakhatanA paricayathI nirbhaya thayelA kRSNa paNa teonAM vastra kheMcavA, vastrano cheDe upara nAkhe, hAthathI mAravuM ane pagathI mardana karavuM vigere karavAM lAgyA. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15 ] prodha ciMtAbhaSTi caMdramAnAM kiraNeAthI pavitra zaradakALanI rAtrimAM yamunA nadIne kinAre jyAre * gepIe ekaDI maLIne gAvA lAgI tyAre kRSNa ( teonI vacamAM rahIne ) nAca karavA lAgyA, paNa tenAthI viparItapaNuM bIlakula batAvyuM nahIM, arthAt te geApIone anusarIneja cAlavA lAgyA. ekadA jaLamAM upanna thayelAM ane sthaLa upara upanna thayelAMne prakAranA kamaLeAnI sugaMdha sAthe levAnI leAbhI geApIene jANIne teenI sAthe kRSNa yamunA nI tarIne vRMdAvanamAM gayA. tyAM vanamAMthI peAtAnI meLe lAvelAM puSpAvaDe, devanI pUjA karavAvALA jema (devane) mastake mugaTa race che tema koieka pIne mAthe te mugaTa sthApana kare che, koieka geApI vaLI vRkSanA uMcA bhAgathI peAtAnA meLe puSpa levAnI icchAthI nisa NInI mAphaka temanA prabhA paga upara mUke che, vanA vihArathI thAkI gayelI. bIjI keAi gepIne ekAMta vatsala ane khaLavAnA kRSNe pANInI kAvaDanI mAphaka upADIne ghera laI jAya che. rastAmAM bhAranA bhayavALI koi geApI pAtAnuM ADhavAnuM vajra kRSNane (upADavA) Ape che tyAre paheravAnuM heThala vastra paNa zAmATe ApatI nathI ?"" e pramANe hasIne kRSNa tene kahe che. geApInA gupta aMga jovAne mATe utkaMThita thayelA kRSNa pAse lAjarahita evI koi geApI sakhIMnI mAphaka peAtAnI nIvI (nADI) khadhAve che. A pramANe srIyeAddhAoe kRSNune vaza karyAthI mArI kAi paNa ThekANe hAra thavAnI nathI eve kAma subhaTe nizcaya karyAM. pachI ka'sano zatru (kRSNa)nA baLano saMhAra karavAmAM ' Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - prabodha citAmaNi [15] bhujAdaMDanI ugratAne skurAyamAna karavAvALA ane AgaLa prayANa karyuM che jeNe evA kAmadeve najIkamAM eka moTo parvata che. tene joIne kAmadeve pUchyuM ke "are ! A uMcA zikharavALe karyo parvata che ane Ano svAmI keNuM che?" A pramANe tene pUchavAthI svAmIne AdhIna karela che zarIra jeNe e mithyAdaSTi pradhAna kahevA lAgyuM ke "he mahArAja ! AkAzamAM cAlatI vidyAdharIone hAthamAM pakaDayA vinAnA ArisAtulya kevaLa sphaTika paththara (ratna)no A kailAsa nAmano parvata che. jema aMdhakArano atizayapaNe nAza karanAra sUrya pUrvAcala upara zobhe che tema A (kailAsa)ne zikhara upara rahelA aMdhaka zatruno nAza karanAra zaMbhu (mahAdeva) tethI paNa vadhAre zebhe che. AkAzathI utaratI gaMgA pRthvIne dabAvI na de teTalA mATe jaTArUpa zikharathI zobhita mastaka upara temaNe te (gaMgA)ne dhAraNa karI che. ahIM samudrane mathana karavAthI pedA thayela jherane khAvAnI IcchAvALA mahAdevane viSe traNa bhuvanamAM bhayaMkara evA sarpo bhUSApaNAnA bhAvane pAmyA che (arthAt ghareNAne ThekANe sarpe che). A vidvAna svAmI (mahAdeva)nuM trIjuM netra eka javALA vaDe AkhA jagatane bALavAne arthe agninA kuMDanI mAphaka AcaraNa kare che. je za ( zivadhAma ) bhama (coLavA)thI zatruonI AMkhane aMdhapaNuM vistAre che te ze, daivathI nirbhaya evA mahAdevano kaThora vANavALe parivAra che. A mahAdeva samagra vizvano saMhAra karanAra che, emAM kAMI Azcarya nathI; kemake bhArgava (parazurAma) nAmanA tenA ziSya paNa kSatrIonA vaMzano kSaya karyo hate. dhanuSya, Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1para 3 prabaMdha ciMtAmaNi trizULa ane khaTvAMga dhAraNa karavAmAM vyagra gujAvALA A mahAdeve tane paNa zaktirahita kare che ema meM ke ThekANe sAMbhaLyuM che. mATe huM kAma! sarSa sahita rAphaDAnI mAphaka A parvatane tuM dUra cheDI ce kemake je yuddha karavAmAM jaza athavA dharma na hoya te yuddha nathI paNu kadAjhaDa che." A pramANenAM pradhAnanAM vacano sAMbhaLIne ati cheDAyelA siMhanI mAphaka ke pAyamAna thayela kAma chelyA ke "hemaMtrI mane ma ne tuM bIvarAva nahIM. je huM kapAlI (hAdevane viSama (duHkhe jItI zakAya teve) jANIne Aje mukI dauM te hA Iti khede ! mehanA kulanI zUravIrapaNAnI kathAno listAra nAza pAme. mATe A pAMca mukhavALA mahAdeva kuzaLapaNane mUkIne traNa bhuvanamAM vyApta thaelA mArA prabhAvarUpa agnimAM thataMgInI mAphaka AcaraNa kare." * A pramANe kahIne kAmadeve akasmAta bANanI sAthe dhanuSya kheMcyuM; kemake vadhya keTIne prApta thayelA zatrune mAravAmAM zUravIra puruSe vilaMba karatA nathI. dhanuSya upara paNucha caDAvIne tenAvaDe mohana nAmanuM bANa mukavAthI tapasyA ane dhyAnayukta zarIravALe paNa mahAdeva kaMpAyamAna thaI gaye. eTale mAra (kAmadeva) uMce svare kahevA lAgyuM ke "he khaMDapaze (mahAdeva)! pAkhaMDano tyAga kara. jagatane jItavAvALe huM kodhita thavAthI dhyAna zuM ane tapasyA paNa zI? A meTo parvata Aje maraNathI tAruM rakSaNa nahIM kare paNa mArI ApelI mRganA jevI AMkhevALI strIne aMgIkAra karavAthI tAruM rakSaNa thaze." Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [13] (kAmanAM AvAM vacano sAMbhaLIne) hara (mahAdeva) kahe che ke "he zrImaharAjaputraAvI buddhi ane pachI Apaje paNa prathama mArI trAddhi tame sAMbhaLe-pretanI mAphaka pretavana (smazAna)mAM mAre niraMtara nivAsa che ane bhikSukanI mAphaka TADhI ane lukhI bhikSAthI bhejana karuM chuM. kApAlikanI mAphaka hAthamAM mAthAnI khoparI e mArUM bhejana che ane gadheDAnA ALoTavAnI mAphaka mArA zarIra upara rAkhanuM coLavApaNuM che. jIrNa vRkSanI mAphaka laTaktA viSadhare (sarpa) mArAM AbhUSaNa che ane siMdha dezamAM rahenArA nirdhananI mAphaka vRddha baLada mAruM vAhana che. huM AvI avasthAvALo chuM chatAM strIne kevI rIte aMgIkAra karUM ? kAraNa ke jema nadIo samudrane gya che tema strIo zrImAna (dhanADhya)ne ja gya che. vaLI jema araNyathI hariNI trAsa pAme tema jaTAne dhAraNa karavAvALA, virUpa AMkhavALA, ane rUMDamALA laTakAvavAvALA mArAthI strIo trAsa pAme che. temaja zAli (bhAta), dALa, ghI, chAza, vaDAM ane pakavAnane mAganArI A strIo bhikSAjana karavAvALA mane kheda pamADe che. caMdana, agara kapUra, kasturI ane kuMkumaAdinI yAcanA karatI A (strI)rAkhamAM leTavAvALA mane kheda pamADe che. enuM, pravAla, mANeka ane AbhUSaNanA samUhanI yAcanA karatI A (strIo) sarSathI bhatA mane kheda pamADe che. dukUla vastra ane rezamanA vaccenI yAcanA karatI A (strIo) cAmaDAnA vastra paheravAvALA mane kheda pamADe che. kezanA mArgamAM (mAthAnA vALanA madhya bhAgamAM-seMthAmAM) siMdura nAkhele che jeNe Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [154] prabaMdha ciMtAmaNi evI A strIo dhumADA sahita agni hoya tevI jaNAya che. tene viSe ajJAnI puruSa je Asakta thAya te te baLIne bhasma thaI jAya che. vAghaNa ane arpaNa zreSTha che ke je (karaDavAthI) ekajavAra maraNa pamADe che; paNa niraMtara maraNathI adhika kaleza karavAvALI strI sArI nathI (kemake te aneka bhamAM maraNa pamADe che). trIvalI rUpa taraMgavALI ane hAsyarUpa phINavALI strIo eka navI nadI tulya che. jemAM stanarUpa taTa (kinArA) sAthe athaDAtuM yuvAna puruSonI dRSTirUpa nAva DubI jAya che. eka ke be netravALAneja rAtri prakAzanI haNanArI thAya che paNa A strIrUpa rAtri che. keI keI navIna che ke jemAM hajAra AMkhavALe (IMdra) paNa meha pAme che. capaLa cittarUpa vAMdarAvALI ane kAmarUpa bhIllovALI A strIrUpI eka navInaja aTavI che ke jemAMthI ukhanna thayela rAgarUpa agni dekhavAvALAnuM paNa sarvasva bALI nAMkhe che. bhavarUpa aTavImAM meharUpa zikArIe strIrUpa jALa vistArI che ke jemAM bheLA mRge dUra rahe paNa paMDite paNa badhAI jAya che. jeno madhya bhAga (hRdaya) na jANI zakAya tevI ane aMdhakAra (ajJAna)nA ghara tulya strIrUpa guphA che ke jyAM vilAsarUpa ajagara mahAna puruSone paNa cAvI jAya che (gaLI jAya che). teTalA mATe e strIothI huM bIuM chuM. mATe mane tapasvIne mUkI de. zuM idra, upedrAdikathI tArI yuddha karavAnI hoMza pUrI thaI nathI ? - A pramANenA zivanAM vacanothIkRpA upta thaI che jene evo smara (kAmadeva) kahevA lAgyuM ke "he zUlina Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [15] (mahAdevI! tuM kAyarapaNuM na kara. kemake tuM makhane bhedanAre ane kALa nAmanA daityano ghAta karavAvALe che. (arthAt Ave zUravIra thaIne A pramANe kAyarapaNuM zA mATe kare che?) mATe satI ane vAraMvAra putrAdikano prasava na kare tevI eka himAcaLanI putrI pArvatIne strI tarIke tuM aMgIkAra kara. ATalAthIja huM tane mUkI dauM chuM." kAmadevanuM A vacana kabula karIne mahAdeve te pramANe (pArvatInuM pANigrahaNa) karyuM. pachI avasare putrano janma thavAthI bhikSAbhajanathI uga pAmelI pArvatI mahAdevane kahevA lAgI ke "he zrIkaMTha (mahAdeva)! bhikSAvRtti karavI te te bhikSukeneja zA mATe hoya paNa gRhasthIone na hoya, mATe zarIranA nirvAha gya mane bhejana Apo. uttama strInI mAphaka uttama bhejanavaDe manuSyano janma prazaMsavA lAyaka gaNAya che, mATe he priya! tevA bhejanane meLavavA yatna karo. ALasu manuSyano udaya kyAMya paNa thatuM nathI, mATe zrIkRSNa pAse pRthvInI, kubera pAse bIjanI, baLabhadra pAse haLanI ane yamarAjA pAse pADAnI prArthanA kare. baLada tamArI pAse che ane trizuLamAMthI phALa (rApha) banAve. tamAruM annapAna taiyAra karavAmAM huM samartha chuM ane skaMdaputra baLadanuM rakSaNa karavAmAM samartha che. mATe he hara (mahAdeva)! bhikSAnA bhejanathI huM baLI rahI chuM tethI tame kheDa kare. (AvuM pArvatInuM vacana tamAruM rakSaNa kare)." A pramANenAM pArvatInAM vacano sAMbhaLIne mahAdeva vicAra kare che ke "are! je meM agAu kahyuM hituM teja AgaLa AvyuM. pANInI mAphaka phelAve pAmelI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ---- [ 156 ] prabaMdha ciMtAmaNi strIo kene bhedatI nathI? arthAt sarvane bheTe che. guphAnI jevA moTA udaravALI A pArvatI che ane putra cha mukhavALe che. A beunuM piSaNa mATe kevI rIte karavuM ? mane dhikkAra thAo ! kAme zastra vinA mAre vadha karyo che. athavA huM putrano te jema tema nirvAha karIza paNa kaI rIte jenI IcchA pUrI thAya nahIM tevI strI te muzkelIthI peSaNa thAya tevI che. are ! atyaMta pIDArUpa samudramAM huM DubI gaye chuM. have zuM karuM ?" A pramANenI vicAraNA karyA pachI buddhi upta thaI che jene e ane be peTa bharavAmAM asamartha evo zaMbhu (mahAdeva) viraha nahIM sahana karI zakavAnuM bAnuM kADhIne pArvatInI sAthe abhinna (eka) zarIravALA thaI gayA, ane udvega pAmelA mArA pitAne vaMzanI vRddhithI duHkha thAya che (mATe mAre tene duHkhI na karavA) ema vicArIne 'tenA putra (skaMda) brahmacArIpaNuM aMgIkAra karyuM. A pramANe zivane vaza karyA pachI pANIne pavitratA ApanAra, sarva devanI pUjAnA pravartAvanAra, aMdhakAranA samUhano nAza karanAra, sarva kAryonA sAkSI, nizAcAra (cAra)ne jItanAra, netranI racanAne saphaLa karanAra, mahAdevane pUjanIka, lokane prakAza karanAra, kAdavanuM zoSaNa karanAra, potAne ISTa ( sUryaviprakAzI) kamaLane robhA ApanAra ane cakravAka pakSInA zakane TALanAra-evA sUryane paNa potAnA strIddhA pAse vinDavaLa karAvIne kAmadeve ullekhita (ujADela) karyo. devAmAM mukhya evA brahmA, viSNu, mahAdeva ane sUrya pramukhane jIbhe chate pitapatAne ThekANe rahelA bhRgu, vatsa, Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [117] vaziSTha Adi maharSione manmathe (kAma) kaMpAvyA. kAmanA mArathI bhaya pAmelA ane bIje kaI mAga nahIM dekhavAthI te sarva maharSioe eka eka strIrUpa subhaTanuM zaraNa aMgIkAra karyuM. A pramANe svargathI pAtALa sudhI AkhA jagatane vaza karIne puNyaraMgapuranA nAzane mATe pratijJA karI che jeNe evA kAmasubhaTe te nagara upara caDAI karI. " (kAmasubhaTanA AvyA pahelAM) te puNyaraMganagarano kAMgarAo sahita kille AgAmI kALamAM thavAvALA nagarabhaMganA bhayathI atizaya kapAyamAna thavA lAge ane pitAnA adhikArathI patita thavArUpa duHkhasamudranA biMdunI upamAvALA moTAM meTAM AMsuothI adhiSThAtA devI khullI rIte sevA lAgI. vizvamAM vyApta thayela smara (kAma)rAjAnA pratApanI garamIthI haNAyA heya nahIM tema akasmAta sarva ArAma zobhArahita (sukAI gayelAM) thaI gayAM. bhavarUpa araNyamAM rahevAvALAM kharAba Azaya (abhiprAya) rUpa zazalA, mUDhatArUpa hariNe ane nirdayatArUpa suvara vigere nagaramAM cAre bAju bhamavA lAgyAM. mithyAdaSTine viSe rAgarUpa lehInA biMduo pragaTa thayAM ane manuSyanA mAthAnA mugaTa upara leka apavAdarUpa kAgaDA besavA lAgyA. agnikhuNAnA vAyarAthI jema meTA samudramAM seMbha uptanna thAya tema zAMtivALA nagaramAM paNa A (upara kahela) ukhAtethI sarva ThekANe lebha unna thayo. have A badhuM jANIne viveka vicAra nAmanA mitranI sAthe vicAra kare che ke-"ApaNe mahAna zatru smara (kAma) Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 158 ] prabodha ciMtAmaNi ApaNI bhUmivadhAre vadhAre dabAvate Ave che. meharAjA paNa putranA premathI tenA baLamAM vadhAre kare che. Ane parivAra paNa uNa che athavA potAnI meLe paNa A kAma jagatane jItavAvALe che, mATe hamaNuM tenI sAthe huM yuddha zarU nahIM karuM; kemake zatrunA vAhana ane Asana vigere jANune pachI yuddha karavAmAM Ave che, te ja jItavAnI uchAvALAne jaya maLe che. juo ! prAtaHkALamAM sUrya aMdhakArane bhedIne rAjAnI mAphaka udaya pAme che. paraMtu Azcarya che ke teja sUrya rAtri ne aMdhakAra puSTa thavAthI ceranI mAphaka nAzI jAya che, (asta pAme che.) mATe je avasara jANe che teneja IbrArthanI siddhi thAya che, kemake zALa (cokhA) vAvavAnA kALamAM ghaune sArI rIte pANI pAyuM hoya te paNa phaLa grahaNa karI zakAze nahIM. gAyana, nATaka, lakSmI, strI, AbhU paNa, bhajana, pANI, ane sAkara-A sarva vastu avasara parazupaNuM vinA prItirUpa velaDIne kApavAne pazupaNuM dhAraNa kare che (kuhADAnuM kAma kare che). paththara, rAkha, ghAsa, phUla, dhULa, aMdhakAra, agni ane jhera-A sarve vastu avasare prItinI vRddhi karanAra thAya che. mATe hamaNAM te huM ahaMta svAmIne zaraNe jaIza ane temanI bhaktithI saMyamazrI kanyAne paraNIza. tene svIkAra karavAthI huM ane sarve parivAra paNa kapaTapaNAno tyAga karIne zatrunuM vidAraNa karavAmAM dakSatA pAmazuM. gururUpa nimittaAnuM kaheluM vacana mA dayamAM hajI paNa atizaya zabda kare che, tethI tenA upadezathIja zatrune durbaLatA pamADIza. (Ama nAzI javAthI) keTalAeka Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 159] mane DAhyo (avasarano jANa che ema) kaheze ane keTalAeka mane bIkaNa paNa kaheze, paraMtu khullA mukhavALA lekenAM keTalAMka vacana hRdayamAM dhAraNa karIe? cakavAka pakSI AnaMda pAme ane AnaMda vinAnA ghuvaDe niMdA kare to paNa sUrya pitAnI svAbhAvika gati cheDatuM nathI. are mitra! pitAnI patnIno tyAga karatAM naLarAjAnI ane potAnuM sthAna mUkatAM kRSNanI manuSyanA asaMbaMdha vacanothI khalanA thaI che te zuM tuM jANatA nathI? (mATe ApaNe A vakhate lokonA bolavA upara dhyAna ApavAnI jarUra nathI. te vicAra mitra! mArA gayA pachI tuM nagaranA lokone tyAM (pravacanapuramAM ) lAvaje, kemake pAchaLathI (mArA javA pachI) ApaNo pakSapAtI keIpaNa te kapAyamAna thayelA kAmanA phasAmAM AvI na paDe." ( A pramANe vicArane bhalAmaNa kare che) teTalAmAM (saMyamazrIne mATe ahaMta pAse je uttama puruSone mekalyA hatA te AvI pahoMcyA ane mastake hAtha joDI namaskAra karIne kahevA lAgyA ke "he svAmina ! te ahaMta bhagavAna tamArA upara atyaMta prasanna thayA che, ane keIpaNa jAtanI vAtacitamAM guNonA AdhArabhUta eka tamane ja kahe che. he guNavaDe ujavaLa ! tamArA siAya bIjo koI tene gaurava karavA lAyaka nathI. tene jovAthI ja tamArI IcchArthanI siddhi thaI ema samajaje. emAM koIpaNa saMzaya nathI." A pramANenAM teonAM vacanane uttama zakuna tarIke mAnIne vivekarAjA tyAMthI nIkaLe, ane sukhe sukhe pravacanapura pahoMcyA. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] prabaMdha ciMtAmaNi vivekanA viyegane sahana karavAne asamartha vicAra paNa nagaranA duHkhI lekane potAnI AgaLa karIne te (viveka)nI pAchaLa doDavA lAgyA. anukrame te sarve ahebatanI nagarImAM AvyA ane ghaNe AnaMda pAmyA. kemake temanI daSTija vairInA samagra upadravanuM nivAraNa karavAvALI che. have makaradhvaja (kAmadeva) svAmI vinAnA puNyaraMganagaramAM AvyuM. teNe prathama cAre bAjuthI nagarane gheryuM, pachI tapAsa karI, pachI luMTayuM ane teno nAza karyo. arhatanI pAse javAmAM ALasu thaIne je leke tyAM (puNyaraMganagaramAM) ja rahyA hatA te jIvatA chatAM maraNa pAmyA jevA ane jaDa lekone teNe (makaradhvaja) baMdIvAna karyA. te rAMkaDAone pakaDavAthI aMtaHkaraNamAM garva karatA kAmadeve bAhyavRttie puruSArthane viSe agragAmIpaNuM dhAraNa karyuM ane kahevA lAgyo ke mAruM nAma sAMbhaLIneja nAzI janArA viveke Aje kSatriyakuLanA AcAranI kathArUpa kaMthA DhIlI karI nAMkhI che, paraMtu e viveka te pradhAnanA putra che ane huM te rAjano putra chuM mATe mArAthI e nAzI gaye teja yukta che; kemake uttama vaMzamAM unna thayelA puruSa vine bIjAmAM tevuM zUrAtana kayAMthI hoya? pahelAM mArA pitA (mahInA bhayathI viveke je nAzI javAno abhyAsa karyo che te sArI rIte zIkhelAnI mAphaka hajusudhI paNa te buddhimAna bhUlya nathI. paNa evI rIte A mahA baLavAna vivekanA nAzI javAthI mArI bhujAdaMDane yuddha karavAnI araja maTADavAne have vaida keNa thaze ? (arthAt viveka vinA mArI yuddha karavAnI hoMza Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - viSama aninI uSNatA to che, kemake ThaMDA pANInI prabaMdha ciMtAmaNi [11] karavAne bIje kaI samartha nathI). athavA A viveka jinezvarane bhakta che ane te (ata) taddana madarahita hovAthI te paNa madarahitaja ho. A vAta yukta che ke svAmIne svabhAva uttama sevakamAM saMkramita thAya che. A ahaMtanI samIpe (hiMsaka svabhAvavALA) siMhAdika paNa a5 madavALA thaI jAya che te barobara che; kemake ThaMDA pANInI sobatathI agninI uSNatA tatkALa zAMta pAme che. huM viSama zastravALe chuM ema kavioe paNa mArI khyAti karI che. ne te pramANe na heta to e (viSamAstra) nAmanI khyAti kyAM thAta ? zuM uMdaramAM ke iMdramAM thAta? (arthAta e khyAtine huM lAyakaja chuM.) huM jANuM chuM ke, mane AvatA jANIne te (viveka) ahaMtanA caraNane zaraNe gaye che, paraMtu tyAM paNa daramAM rahela uMdara sarpane durNAhya na hoya tenI mAphaka te mane duhya nathI. paNa pravacanapuramAM javAne mATe mArA pitAe Adeza Apyo nathI, mATe are senAnA leke! have pachA pharo, ApaNe traNa jagatane jItI lIdhA che." pachI aneka prakAranA durvAkyanA zabdothI sarva dizAne zAbdita karate, kRtakRtya karavA lAyaka kAryo jeNe karela che evA) ane cAkare pAse tenA myAna vigeremAM mUkAvate gAmaDAnA lokee tAjuM gAyanuM ghI, nagaranA lokee aneka prakAranA khAvA lAyaka padArtho ane vanamAM pharavAvALA lakoe vanamAM phaLa bheTara tarIke mUkIne raMjana karele, dareka ghare pitAnA (strI) subhaTonuM pUjana thatuM joIne harSa 21 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] prabaMdha ciMtAmaNi dhAraNa karato, avajJAvaDe ALasavALI daSTithI iMdrane paNa tuccha mAnatA pitAnI AjJAne lepa karavAvALA tapasvIonuM nagnapaNuM, bhikSAbhejana ane araNyamAM rahevApaNuM joIne potAnA parAkrama saMbaMdhI garvane dhAraNa karate, brahmAdikane jaya karela hovAthI te jyataMbhene pagale pagale (devAdikapaNe) Arepita karate, vaitAlika (bhATa-cAraNo)nA mukhathI jagatano jaya karavArUpa pitAne yaza sAMbhaLo, pitAne anusAre cAlanAra zRMgAra rasane sarva rasamAM prathama sthApana karate ane pitAne apriya zAMta rasane sarva rasane aMte sthApana karate, temaja bIjA paNa vIra rasAdikane yathAyogya mAna Apate mArakumAra (kAmadeva) lIlA mAtramAM (kSaNavA ramAM) avidyAnagarIe pahoMcyA. je saMtoSa viSama zaravALA vIra (kAmadeva)ne pitAnA pagathI pavitra evI potAnI avidyAnagarI jevAthI thaye. te saMteSa bhrakuTInA bhaMgamAtravaDe IMdrone samUDa tAbe thavAthI ane traNa bhuvananA aizvaryarUpa vaibhava karakamaLamAM bhramaratulya thavAthI paNa thaye naData. A pramANe zrI jayazekharasUrie banAvela prabaMdhaciMtAmaNi graMthamAM mahArAjAnA carapuruSone (vivekanI tapAsa mATe) mokalavAnI hakIkatavALe ane kaMdarpanA digvijyanA varNanA akSara samApta thaye. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaThTho adhikAra : kAmane Avate joIne meharA parivAra sahita tenI sanmukha gaye; kemake nevunI adhikatA nAnA moTAnI maryA nI apekSA rAkhatI nathI. manmathe (kAme) paNa sAme AvelA pitAnI sanmukha jaIne tene namaskAra karyo, kemake baLavAna suputre paNa potAne guruvarya (pUjanIka pitA, gurvAdi)nI AgaLa dAsanI mAphaka vartana kare che. te pitA putra prathama hRdaye karI, pachI vacane karI ane pachI zarIre karI evI rIte maLyA ke nadI ane samudranA pANInI mAphaka te beumAM kAMI paNa bheda rahyo nahIM. (A pramANe nagaranI bahAra paraspara mulAkAta thayA pachI) jyAM nagaranA lokoe ekaThA maLI meTo mahatsava prAraMbhe che evA, jyAM dareka maMdira (grahasthanA ghara) upara bhavabhrAMti (bhavamAM bhamavA) rUpa dhvajAo UMcI karelI che evA, bIjAne ThagavAnA vacanarUpa uMcA karela mAMcAonA samUhathI vyApta thayelA, cAre bAju thatA alIla (kharAba) zabdarUpa vAjI tranA nAdathI jyAM nagaranA leke sarva jAgrata thayelA che evA, vicitra prakAranI vikiyA (kukama) rUpa vezyAone nAca jyAM cAlI rahyo che evA, hAvabhAva rUpa stanI sAthe AsaktirUpa caMdananI mALAo jyAM baMdhAela che evA, maTTAyitAdi (strIonI abhilASa) rUpa uttama prakA Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] prabaMdha ciMtAmaNi ranA motInA sAthIoethI tyAM rastAo bhAvelA che evA, gharanA agrabhAga upara jayAM kuzIlatArUpa kalezenI zreNIo sthApanA karelI che evA, nATyarasa ane hAsyarasathI pratiSThita naTa ane vidUSakane samUha jyAM che evA, Azrava nAmanA gekha (jharUkhA)nI aMdara naranArIne samUha jyAM beThele che evA ane harSanI AkuLatAthI ekaThA maLatA capaLa lekanA kolAhalathI vyAkuLatAvALA nagaramAM vismayapUrvaka nagaranA lekethI jevAtA manmathe praveza karyo. te vakhate baMdIvRMda tenI stuti kare che ke -"he manmatha ! te puSpabANathI jevI rIte traNa jagatane jItyA te pramANe jItavAne bIjuM keNa samartha che? mATe AvI vIravRttithI tuM duniyAnA subhaTomAM mukhya subhaTa che. he mahAdevanA gaNanA vilAsano parAbhava karanAra ! brahmAnI vedanI vANIne nirAsa karanAra ! viSNunA sAraMga dhanuSya ane sudarzana cakanI hAMsI karanAra ! hAthamAM vajane dhAraNa karavAvALA iMdrane paNa vistuLa karanAra ! eka pAtaLA tAMtaNavaDe samudranA vistAranI tulanA karanAra ! sUryanA kiraNonA prakAzane maMda karanAra ! caMdranI kaLAnA kalApa (samUha)nI avahIlana karanAra ! maDarSionA prabaLa zrApane niSphaLa karanAra ! viSadhara (sarpa)nI viSama lALano tiraskAra karanAra ! durdhara (danivAra) siMhanI phALane pAchI pheravanAra ! garUDanI moTI pAMkhanA vAyarAnI paNa avaga gunA karanAra ! vikaTa subhaTanA zastraghAtane paNa naSTa karanAra! zaucavAdionA zaucano aMta lAvanAra ! pAkhaMDionA mAnanuM khaMDana karanAra ! yegIzvaranA vegane bhaMga karavAmAM Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [195] samartha ! ane trIjA puruSArtha ! evA he kAma ! tuM jayavAna thA, jayavAna thA. huM traNa bhuvanarUpa gharamAM bhramaNa karavAmAM rasika ! he ghaNu yazanA samUhathI zobhAyamAna ! he sajajana durjana, mUrkha, vidvAna, bALa, yuvAna, puruSa ane strIonAM mananuM haraNa karanAra ! he sura, nara ane kinnarenA samuhathI saMgrAma saMbaMdhI uttama parAkrama gavAya che jenuM evA ! he vANIne agocara evuM viSayajanita sukha devAmAM kalpavRkSa tulya! he baMdhuvargane priya ! mAtApitAnA caraNane bhakta ! sevakone phaLa ApanAra ! zrImameharAjAnA putra! ane atula baLavAn ! kAme ! tuM ghaNo kALa jIva, ghaNe kALa jIva." A pramANe navIna chaMdo vaDe baMdIjanenA samUhathI stavanA karAte kAma pitAne AgaLa karIne potAnA mULa sthAnane pAmyo. tyAM jema kamaLa haMsane pitAnA madhyabhAgamAM rAkhIne uttama prabhAvaDe pANInA sarovarane bhAve tema mahArAjAe kAmakumArane baLAmAM besADIne pitAnuM siMhAsana zobhAvyuM. pachI "he putra! te digvijya kevI rIte karyo. ? ema meharAjAe pUchayAthI potAnuM vRttAMta (pitAne meDhethI) kahevAmAM lajajAthI kAmadeve maunapaNuM dhAraNa karyuM (arthAt uttara na Apyo). tyAre pitAnI jIlDAe samudranA kalelane paNa maMda karyA che jeNe evA eka baMdIe vivekanA nAzI javA paryata te (kAmadeva)nuM yathAsthita vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. (A pramANe putranuM vRttAta sAMbhaLIne) pramadathI vikasvara thayela romAMca saMcaya Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 166] prakhedha ciMtAmaNi vALA meharAjAe potAnA AMgaNAmAM traNa prakAranA vAjItrathI meTo utsava karAvyuM. pachI pitAnA AdezathI, lAMbA vakhata thayA virahatura ane putrane jevAne tRSita netravALI mAtAne kAme namaskAra karyo. te paNa prItinI adhikatAthI vikasvara thaye je harSa tethI jharatAM AMsuvaDe snAna karAvatI tene AliMgana daI AziSapUrvaka kahevA lAgI ke "he putra! beu strIo (rati ane arati)nI sAthe aviyukta (viyega rahita) e tuM vijaya thA, ane tevA tevAM pitAnA parAkramavaDe mAtAnA manane camatkAra utpanna kara. je putro prabhutA meLavIne gurujanano parAbhava (tiraskAra) kare che tethI tuM, jema sRSTirUpa velaDI sAdhAraNa velaDIthI viparIta hoya tema viparIta che. he satyavALA prANIomAM mukhya! puSyarUpa zastroe karI traNa bhuvanane bhita karavAthI utsAhita bhujAvALA te mane strI jAtimAM mukhyapaNe sthApanA karI che. huM putra! baLavAna evA karmarAjAthI pedA thayelI hovAthI pahelAM huM vIraputrI hatI. meha sAthenA vivAhathI vIrapatnI thaI hatI ane tArA vaDe vIraprasU (vIra putrane janma ApavAvALI) thaI chuM," putrane A pramANe kahIne have te (mehanI rANI) samagra strIone viSe potAnuM vIramAtApaNuM pragaTa karavAne mATe kRSNalezyA, nIlaleDyA ane kApatalezyA nAmanI pitAnI dAsIone kahe che ke "he sakhIo ! jyAre putra jagatane jItavAne mATe game tyAre meM pahelAM kadAzA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [167] (kharAba AzA) nAmanI gotradevIne pUjIne vinaMti karI hatI kehe bhagavatI ! ane meLavIne AvelA mArA putrane je huM jIvatI chatI joIza te tArI AgaLa huM vardhApanA (vadhAmaNAne utsava) karIza. te mAruM maneratharUpa vRkSa Aje phaLIbhUta thayuM che, mATe he sakhIo ! tene utsava karevAne mATe tame maMtrI AdinI strIonA samUhane nimaMtraNuM kare. paNa pahelAM yuvarAjanI bhrAMti nAmanI rANIne belA, ane pachI amAtya (pradhAna)nI tasvarUci nAmanI strIne, senApatinI avajJA nAmanI strIne, keTavALanI durvA nAmanI strIne, *purahitanI sAdhuniMdA nAmanI strIne, panagarazeThanI tvarA (utAvaLa) nAmanI strIne, bhaMDArInI kRpaNutA nAmanI strIne, bALamitranI ajJAnatA nAmanI strIne, dANInI avasthA nAmanI strIne, sAmaMtanI te te prakAranI cAhanA nAmanI strIone, zayyApAlanI jIhmatA (maMdapaNA) nAmanI strIne, dezapAlanI IrSA, ahaMkRti, vaMcanA ane Adhi nAmanI strIone, vaMThenI lAlasA nAmanI strIne, chatra dhAraNa karanAranI kubhAvanA nAmanI strIne, guptipALanI atitRNuM. lalatA ane kuzaLatA nAmanI strIone, rasayAnI duSTaghaTanA nAmanI strIne ane karUNacArionI rUci nAmanI strIne he sakhIo! tame bolAvI lAvo." 1 mithyAdraSTi 2 pramAda 3 viparyAya 4 pAkhaMDInI prazaMsA karanAra 5 AkSepa 6 saMcaya 7 cArvAka Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - | [ 168] prabaMdha ciMtAmaNi have te dAsIoe rANInA hukamathI sarva strIone lAve chate teo (dAsIo)nI pAse teNe (rANIe) unmAda utpanna thAya e mUDhatA nAmano dArU turata maMgAvyuM. te avasare te (rANIne snehane laIne tenI zoka (vIvaprItinAthAlA) paNa tyAM AvI ane rati, prIti, asUyA tathA Atti pramukha kAmanI strIo paNa AvI. pachI sadbhaktipUrvaka gotra devatAnI pUjA karIne te saghaLI strIoe gaLA sudhI madirArasanuM pAna karyuM. evI rIte atyaMta maMdirApAna karavAthI vRNita thayAM che lacano jenA evI, uparA upara kAmabheganA vacanarUpa tAMbula levAthI prabaLa madavALI thayelI, rAsakIDAmAM kAmadevanA guNanI zreNInuM gAyana karatI ane AbhUSaNonA avAjathI, hAthanA tALeTAthI ane mazkarIvALAM bhASaNethI jANe strIyArAjyane * vistAratI hoya evI te strIoe vadhAmaNAno utsava karyo. te avasare samasta rAjakuLa harSanA kelAhalathI vyAsa thaye chate meharAjA AgAmI kALa saMbaMdhI hakIkatane dhyAnamAM lete chate A pramANe vicAra karavA lAgyuM ke are nirbaLa strIo tamArI marajImAM Ave tema utsavane vistAre, paNa viveka je jIvate gayo che te mane pharI pharIne pIDA kare che. bALakanI mAphaka strIe buddhivikaLa (rahita) hovAthI teo AvatA kALamAM thavAvALI sthitine jANatI nathI. temaja puruSone viSe paNa evA cheDA ja hoya che ke jeenI mati AgAmI kALanA kAryane viSe pahoMcI zake Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 169 ] che. je kArya pariNAme suMdara hoya che tenI Arya (zreSTha) puruSa prazaMsA kare che, kemake kaDavA rasavALe kavAtha (ukALa) paNa rogane dUra karavAvALA hovAthI te manuSyane ghaNe hAle lAge che. je kArya vipAke (udayakALe) duHkha denAruM hoya te vidvAnee na karavuM joIe. mATe ja zarUAtamAM svAdiSTa paNa aMte mRtyu ApanAra kipAka phaLane tyAga karAya che. je rAjya duzamana rahita hoya tyAMja mahotsava zebhe che anyathA utsava karavA te svapnanA lADu sarakhA che. viveka je nAsIne jato rahyo che te kapaTathI game che bhayathI gaye nathI, tethI pAchA haThIne phALa mAranAre siMha zuM hAthIene haNa nathI ? (arthAt haNe che tevI ja rIte mane te viveka saMbaMdhI paNa jaNAya che). A viveka jinezvaranI pAse jaIne saMyamazrIne paraNaze ane pachI tenAthI baLavAna thaIne mArA vaMzane mULathI ukheDI nAMkhaze. sahanazIla evo zUravIra puruSa akasmAt je nAzI jAya che te te pAchaLathI dukhe sahana karI zakAya te thAya che. kAraNa ke akasmAta dekhAva ApIne uparathI rUjhAI jatuM kharAba gumaDuM pariNAme mRtyunuM kAraNa thAya che." A pramANe AvatA kALanA vicArathI utpanna thayela ciMtAvaDe baLatA hRdayavALe mahArAjA beTho che teTalAmAM dvArapALe AvIne vijJapti karI ke "he mahArAjA! kALasvarUpa ane vistAra pAmelA samasta zatrurUpa vRkSane kApavAne kuhADA tulya kaLikALa ghaNo vakhata thayAM ahIM Avela che te Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ]. prabodha ciMtAmaNi tamane jevAne Icche che." pachI "tene zIgha ahIM lAva" evA maharAjAnA AdezathI chaDIdAre vAghanI mAphaka puSTa skaMdhavALA kaLikALane sabhAnI aMdara praveza karAvyuM. reSathI neha vinAnA mukhavALo, loDhAthI vadhAyelAnI mAphaka karkaza ane dekhyAM chatAM paNa ananya sadRza evA kaLikALane joI sabhAnA lokone Azcarya utpanna thayuM. mada ane gauravane tyAga karIne teNe meharAjAnA caraNamAM namaskAra karyo, je ke zatruone viSe bhayaMkara che paNa meha pratye te nehavALe chepachI svAgatanA prazna pUrvaka meharAjAe tene kahyuM ke "he mitra! tuM ghaNakALe Aje dekhAya che. tArUM ahIM AvavAnuM kAraNa zA hetuthI thayuM che?" kaLikALa kahe che. ke "mahArAja jyAre bhAgya paripakava thAya che tyAre (tamArA jevA) svAmIno samAgama thAya che. mAre ahIM AvavAnAM be kAraNa che. eka te tamArA putrane traNa jagatane jItavAvALe sAMbhaLIne tene jovA mATe Avyo chuM kemake meTA vIrapuruSanuM mukha jovuM te paNa mahA phaLadAyaka che; ane bIjuM kAraNa e che ke zatru jIvate nAsI javAthI duHkhI thayelA je tame tenA pakSamAM (sahAya karavAne mATe) taiyAra thaIne A chuM kemake te viveka prathama mAro paNa zatru hatA (kharekhara kaLikALamAM vivekanI durlabhatA eja vairabhAvane sUcave che). have je tame Adeza Ape te huM ahIM tamArI pAse sthiti karuM (rahuM). tamArA zatruono uccheda karuM ane tamAre vaibhava vadhAruM. he deva ! pravacana napura je kAraNathI tamane dukhe grahaNa karI zakAya tevuM thayuM Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 171] - - - - - - - - che te jJAna talAkSa (vimaLabaMdha keTavALa)ne haNIne huM pravacanapurane visaMsthala (zithila) karI nAkhIza. ullAsa pAmatA saMvegAdika zatruo hamaNAM tamane hase che paNa teone kharI paDelA bANanI mAphaka niSphaLa karIne ApaNA samudAya pAse hasAvIza. jenI daSTirUpa pANIthI (siMcAcelA) zatrurUpa sarve vRkSe vistAra pAmyAM che te jinezvarane jema vAyare vAdaLAne pheMkI de che tema huM dUra pheMkI daIza ane duSTa gheDe jema asvArane vihavaLa karI nAkhe che tema vivekane vihavaLa karIne huM thoDAja vakhatamAM mokSano mArga keI na jaI zake tevuM karI nAkhIza" (arthAt baMdha karIza)" kaLikALanAM AvAM vacano sAMbhaLIne mahArAjA vicAra karavA lAge ke -Ane viSe sarva vAta saMbhavI zake che. kemake tenI skRti, AkRti ane vacanavaDe A anupama jaNAya che. paraMtu ghaNuM uddhatapaNathI te mArI sAthe lAMbe vakhata rahI zakaze nahIM, kemake ghaNA uddhata evA vaido ane duryodhana Adi rAjAe tatkALa nAza pAmyA che. te paNa rAjyanA AdhAranA kAraNabhUta te kaLikALane mAre rAkhavo te joIe. kemake be divasane mATe paNa prApta thayela ciMtAmaNi ratna zuM manuSyane prItidAyaka thatuM nathI ? (arthAt prItidAyaka thAya che.) A pramANe nizcaya karIne tene satkAra karI potAnI pAse rAkhe. kharI vAta che ke ratnanA bhaMDArathI paNa jItavAnI IcchAvALAne ddhAone saMgraha vadhAre priya hoya che. have kaLikALa vistAra pAma Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] prabaMdha ciMtAmaNi vAthI jinezvara ane kevaLajJAnI dUra jatA rahyA, arthAt A bharatakSetramAM paMcamakALamAM teno viraha paDe. jItavAnI IcchAvALA puruSone yAna, Asana ane kALanA SaDUguNanuM jJAna hovuM joIe (aja kAraNathI meharAjAe kaLikALane aMgIkAra karyo. pachI jema sUrya dUra javAthI uttama rastAno rodha karanAra aMdhakArasamUha phelAya che tema jagatnA nAtha jinezvara dUra javAthI kaLikALa pitAnI IcchAnusAra prasaravA lAgyo ane mokSe javAnA rastAnI beu bAjue rAga ane dvaSa nAmanA be subhaTane sthApana karIne pote AkAMta karela (dabAvela) kSetramAMthI koI paNa manuSyane mele javAnuM baMdha karyuM. mana:paryayajJAna, kevaLajJAna, paramAvadhijJAna, kSapakazreNI, upazramaNI, uparanA traNa saMyama (parihAra vizuddhi, sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta) jinakalpa . ane pulAka labdhi-A daza vastuono teNe zarUAtamAM ja nAza karyo, kemake A vastuo hovAthI jiteMdrano pratApa vizeSa jAgrata rahe che pachI mehanA mahAna zatru evA cauda pUrva, dazapUrva ane pUrvAnuga (pUrva saMbaMdhI jJAna)ne paNa anukrame nAza karyo. keI vakhata avirodhapaNe jenene maLatA kaLIkALe mehanI sevA karavAvALA prANIonA paNa ubhaya (moha ane ahaMta) pakSanA caitanya tulya prathama (vA bhASabhanArAca nAmanA) saMghayaNa (eka jAtanA ghaNuM majabUta zarIranA bAMdhA)ne bhedI nAMkhyuM, ane pachI bIjA (cAra) saMghayaNone paNa pUrvokta hetuthI ja nAza karyo. mAtra chellA saMghayaNane nisAra ane nirbaLa jANIne tene nAza na Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 173 ] karyo. jenA baLathI eka muhUrta jeTalA vakhatamAM cauda pUrva jevA samudrane pAra pAmI zakAte hato tevA mahAprANa dhyAnane paNa teNe nAza karyo. eTale te dhyAna paMcatvane pAmyuM. (maraNa pAmyuM. ). A pramANe niraMtara adhika adhika tejathI kurAyamAna thatA kaLikALa pratye ekadA saMpratirAjA krodhAyamAna thaye, ane ThekANe ThekANe jinezvaranA maMdira (derAsara) rU5 killAo karavAvALe te caturvidha saMgha (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAnA samudAya) rU5 caturaMga senA sahita te (kaLikALa)nI sAthe yuddha karavAne uTha. sAma, dAmAdi upAyanA jANa evA teNe anukrame anArya dezamAM paNa ahaMtanI AjJA pravartAvIne kaLikALane vikaLa karI nAMkhyo. A pramANe saMprati rAjArUpa mahAna subhaTane akasmAta udaya thavAthI avasaranA jANa kaLikALe kaI ThekANe paNa pitAnuM baLa dekhAyuM nahIM. avasare saMprati rAjAne paNa kALe kavalita karyo. (arthAt AyuSya pUrNa thaye saMprati rAjA maraNa pAmya). are vidhinuM vAMkApaNuM ame zuM kahIe! kemake zUravIra puruSe lAMbA AyuSyavALA hatA nathI. saMprati rAjAnA maraNa pachI pharIne keTalAka rAjAo kaLikALa ane mehane AdhIna thaIne navA navA upacArothI (vyavahArothI) tatkALa tenI sevA karavA lAgyA. tyArapachI lAkha zAkhAvALuM (hajAre dharmanA matabhedavALuM) pAkhaMDIenuM maMDaLa (duniyA upara) vistAra pAme chate pramAda unmattapaNane pAmyA ane mithyAtva tathA mAna (duniyA upara) phelAyAM. pachI niSphara karma karavAvALA duSkALAdi Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] prabaMdha ciMtAmaNi kaThIyArAone mekalIne kalikALe jinezvaranI AjJAna prava ka evA AgamanA (siddhAMtanA) paNa kaTake kaTakA karI nAMkhyA. ekaThA maLela cAra anuyegone pRthaka pRthak (judA judA) karIne tene paNa ra karavAne te pravarte. kemake AvA puruSa eka upAyane jANanAra hotA nathI. (arthAt tevA puruSo bIjAnuM buruM karavAnA aneka upAya jANanArA hoya che.) kaLikALanA jorathI tIrthane udyota karavAne (jenazAsanano mahimA pragaTa karavAne) mATe sura ane asura (vaimAnika deva tathA bhuvanapatyAdika deve) A duniyA upara AvatA baMdha thayA, ane ugra tapasyA karavAvALA puruSane paNa mahimA jAgrata thavA lAgyuM nahIM. judI judI sAmAcArI (ganI judI judI kiyA)nA bhedathI teNe lekone evA vyAmohita karI nAMkhyA ke jethI teo AgamanAM vacanene viSe paNa vizvAsa pAmavA lAgyA nahIM. cAritrarUpI saMpadAnA cera kaLikALe eka ga7mAM rahevAvALA sAdhuonuM sAdhamIpaNuM hovA chatAM tenI aMdara paNa niSkAraNa kaleza unna karyo, ane dareka (gacchanuM mULa eka zrImat vIra paramAtmA hevAthI parasparamAM mitrAIne lAyaka evA judA judA gacchanA sAdhu mAM teNe zekapaNuM dhAraNa karAvyuM. page cAlavuM, pRthvI upara suvuM ane maLAdi dhAraNa karavuM ItyAdi bAhya ADaMbarane rahevA daIne sAdhuomAM sArabhUta je niSkaSAyapaNuM (kaSAya rahita kSamAdi guNo) teNe laI lIdhuM, (bIjA gacchanA sAdhuo upara agara svagacchamAM) anyanA matsaramAMthI varSa paryata pAchA nahIM vaLatA sAdhuone teNe nizcayana Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmami j 175 ] yathI mithyAtva pamADyuM (arthAt bAhyathI kriyA AcAra vigere sAdhuonA pALe che paNa AMtarathI sva vA para ga7 upara matsara (zreSa) dharAvatA hovAthI ane varSa paryata pAchA na osaravAthI nizcayanayathI teo mithyAtvI che). keTalAeka nigraMtha (sAdhuo) meharahita jinazAsana pApe chate teone teNe ziSya, zrAvaka, upadhi, kSetra ane upAzrayanA mohamAM lIna karIne viDaMbita kya. mithyAtvIenA mahattvane dUra karavAne zakti vinAnA lidhArIo (sAdhuo) ne teNe svamI sAdhuonI prakhyAti (caDatI)nA dveSI karyA. (arthAt jyAre mithyAtvIonA matane dUra karavAnI zakti na rahI tyAre ApasamAM eka bIjAnI caDatI joI sahana na karI zakavAthI vAdavivAda karI ApasamAM draSI banyA). keTalAka vratadhArIone sAvadya (sadoSa-sacitta AhAra karavAvALA, zaucatAne kahevAvALA, haThanA karavAvALA, guNa vinAnA gurune mAnavAvALA, karma mArganA upadezaka ane vaidaka jyotiSa pramukha graMthethI prAyaH dhana utpanna karavAmAM tatpara AvI brAhmaNanI ceSTA karavAnuM teNe zIkhavyuM ane keTalAkane (gRhasthIone) ghera jaIne, mIThAM vacane bolIne ane (pustakAdi) lakhIne AjIvikA karavAvALA karyA, eTale keTalAka sAdhuone teNe hAthInI mAphaka AjIvikAno tyAga karAvIne kutarAnI mAphaka AjIvikA grahaNa karAvI. vaLI keTalAeka sAdhuone teNe vikathA karIne manuSyanA apavAda bolatA, vArtAvaDe dezanA ApatA ane gAthA dedhaka vigerethI Agamane abhyAsa karatAM zIkhavyuM. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 176 ] prameAdha ciMtAmaNi A kalikALamAM kuliMgIe (veSa sAdhuno hAya ane vana sAdhunuM na hoya te athavA veSamAM pheraphAra hoya te kuliMgI kahevAya) garbha dhAraNa, vazIkaraNa ane kAmaNu Adi kukamAMthI ane devadravyathI AjIvikA kare che, " devadravya grahaNa karavuM te anartha che" ema belavAmAM catura chatAM paNa haNAyelI AzAvALA kuliMgIee te devadravya (peAtAnA upayAgamAM) grahaNa karAvIne ziSyAno ane zrAvakono vinAza karyA che. nizcaya karIne dhama agIkAra karela na hAvAthI tatkALa phaLanI IcchAvALA zrAvako sayamavALA sAdhuone viSe paNa vizvAsa karatA nathI. eka rUpiyAnA lAbha mATe kroDa sAnaiyAthI adhika phaLavALI pravatI evI devapUjA ane sAmAyika Adi kriyAno paNa tyAga kare che. ekAMta dhananI icchAvALA ane kharAba rIte vepAra karanArA vepArIe khoTI rIte levuM, kheoTAM tela mApa rAkhavA, khATA sAgana khAvA ane hAthanI cAlAkI karavI-ityAdi kukamAM kare che. yazanA arthIe yazane mATe lAkheAgame dravya kupA tramAM kharacI nAMkhe che; paraMtu ApattimAM AvI paDelA svadhIne mATe madada ApavAnu kahetAM peAtAnI ninatA pragaTa kare che. ( arthAt amArI pAse kAMi nathI evA uttara Ape che. ) keTalAeka maNine mUkIne pattharane aMgI kAra karavAvALAnI jema (pagra) parameSThI mahAmaMtrane (navakAramaMtra)ne saMbhAravAnI arUcivALA thaine kSudramAnA vAravAra pATha kare che. dharmakAryane viSe sAmAyika ane Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi { 177 ] pauSadha e e ati uttama che, ema jaNAvavAvALI kAmadeva Adi zrAvakanI krathA sAMbhaLyA chatAM paNa tene viSe teo ALasa kare che. jugAra ane vArtAne vinodathI AkhI rAtri pasAra kare che, ane dharma sAMbhaLavA mATe gurunI pAse bese che tyAre nidrAthI zUrNita thAya che. hAsyanA hetu bhUta vicitra prakAranI kathA sAMbhaLIne prakullita mukhavALA thAya che ane saMsArathI udAsInatA karavAvALI kathAne rasa vinAnI jANIne te sAMbhaLavAne paNa icchatA nathI. putra agara bhAIe vairAgyathI vrata levAnI IcchA karyo te teo zatrunI mAphaka sAdhuela upara nIca vacanorUpa dhULanI vRSTi kare che, paNa vicAratA nathI ke "amArA dekhatAM dekhatAM yamarAjA amArA putrane harI jAya che. tevA putromAMthI eka paNa gurunI sevA kare che te karatAM vadhAre prArthanA karavA lAyaka bIjuM zuM che!" vaLI bhejana, auSadha, vastra, putra, ghara ane upakaraNa pramukha vastuomAMthI je sAdhune upayogamAM Ave teja sArabhUta che.' A rItine teo samajatA ja nathI. paraNelI, yuvAna ane uttama kuLavALI dharmapatnIne teo tRNanI mAphaka gaNe che, ane karaDe viTa (jAra) puruSathI sevAyelI vidyAne viSe Asakta thAya che. je thavAnuM hoya che te thAya ja che, te jinezvara vinA bIjA devene mAnavAnuM mane zuM prajana che?" A pramANe Aphatane vakhate paNa dhIratA rAkhavAvALA zrAvake kalikAlamAM -thoDAja jaNAya che. jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, 12 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 178 ] prabaMdha ciMtAmaNi saMvara, nijara, baMdha ane mekSa-A nava tattvo * prAya teo (kalikAlamAM utpanna thayelA zrAvaka) jANatA ja nathI. jeonI pAse lakSmI ane mahattva (meTAI, mAna) che teone viDaMbanA pamADavAne mATe kaLikALe mithyAtva, virati tyAgavRtti upara dveSa ane kupAtramAM Asakti karavAnuM zIkhavyuM che. A divasa ghaNuM prayAsavALA AraMbhe karAvIne dharmakAryane avasare temanA zarIramAM te zrama (thAka) unna kare che. dharma samAdhithI unna thAya che ema * jIva-jenAmAM caitanya che te 1. ajIva jaDa caitanya rahita temaja jemAM rUpa, rasa, gaMdha ane sparza che te. jo ke dareka manukhyAdikamAM e rUpa rasAdi dekhAya che paNa tethI teo jaDa che, ema mAnI na letAM temAM vivekabuddhithI vicAra karo ke jemAM rU5 rasAdi che athavA je rUpa rasAdimaya che te pudgala (zarIra) che zarIra che te jaDa che. paNa temAM rahelo AtmA je ke arUpI che te caitanya che. 2. puNya-zubha karmone vipAka-A tatvamAM puNya kevAM kAraNothI baMdhAya che te jANavAnuM che 3. pApa- azubha karmane vipAka-AmAM paNa pApa kevAM kAraNothI baMdhAya che te jANavAnuM che 4. Azrava - karmane AvavAnA prakAra 5 saMvara-karmane AvatAM aTakAvavAnA prakAra 6. nirA-bAMdhela karmonuM jharI javuM-kharI paDavuM. A tattvamAM karmane nAza kevA upAyathI thAya che te jANavAnuM che 7 baMdha-karmonuM judA judA rUpamAM prakRti, sthiti, anubhAga ne pradezapaNe judAjudA phaLa ApavA tarIke baMdhAvuM 8 mekSa-sarvathA karmothI mukta thavuM-pitAnA zuddha svarUpamAM avasthita thavuM 9. pApa-puNya ane Azrava A traNene eka AzravamAM ja gaNatAM sAta to paNa kahevAmAM Ave che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 17 ] jANuMne samAdhine nAza karavA mATe kalezanI priyatAvALA kaLikALe pRthvIne yuddhanA ADaMbaravALI karI mukI che. arthAt jyAM tyAM paraspara kaleza utpanna karAvIne samAdhino nAza karyo che. vaLI kavinA mahAbhyathI lekenuM (dhana) laI levA mATe rAjAo rAkSasa jevA thayA che, ane teoe nimela rakSaNa karavAvALA manuSya (adhikArIe bhakSaNa pharanArA luMTIne khAvAvALA) thayA che. vaLI e kaLikALamAM putra mAtA pitAnI sevA karatA nathI ane mAtA-pitA putrane vizvAsa karatA nathI. sagA bhAIo dhananI AzAthI mAtelA sAMDhanI mAphaka anya yuddha kare che. sAsu viMchaNInI mAphaka vahune ceDA aparAdhe paNa niraMtara AMsu paDAvatI karIne duHkha Ape che ane putrI upara kAmadhenu gAyanA jevuM AcaraNa kare che. pariNAme te vahu paNa gharane viSe pitAne mAlikra mAnatI sAsunI sAthe sArI rIte vartatI nathI, ane nadI jema parvatane bhede che tema zItaLa vacanarUpa jaLavaDe te potAnA svAmIne bhede che (arthAt svAmIne pitAne AdhIna karIne sAsu uparathI mana utarAvI nAkhe che). manuSya potAnA gALAnI sAthe IrSyA kare che ane sALAonI sAthe mitroI bAMdhe che, temaja strIne AdhIna thaIne mAtAne paNa kaThora vacane kahe che. grISma tumAM sarevaranA pANInI mAphaka kaLikALamAM manuSyanI pAse dhana DuM hoya che, ane te paNa ghaNuM AraMbha vALuM, ghaNu kalezavALuM ane ghaNAne AdhIna raheluM hoya che. avasare megha varasato nathI, akALe vRddhi thAya che ane dhanAlyo Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 180 ] prabaMdha ciMtAmaNi supAtradAnathI parA mukha thaI kupAtramAM pisa khace che. dharmapatnImAM puruSono sneha viSayavRtti zAMta thAya tyAM sudhIja dekhAya che tyAre patnIno svAmI upara sneha paNa te potAnuM bharaNapoSaNa kare tyAM sudhI ja jaNAya che AvI rIte kaLikALamAM patnInI ane svAmInI-baMnenI dhUrtatAvALI mitrAI che. svArthanI siddhi thAya tyAMsudhI mitrAI, saMkaTa na Ave tyAM sudhI niyama, hRdaya majabuta rahe tyAMsudhIja samyakatva ane prasiddhino lAbha maLe tyAMsudhI ja sArI kiyA jaNAya che. vaLI A kaLikALamAM zahere gAmaDAM jevAM, gAmaDAMo bhilenA vAsa jevA, nagaranA loke gAmaDAnA loka jevAM ane gAmaDAnA leke bhUta jevA dekhAya che. kara devAvALA cera jevA, kuLavAna puruSe bhAMDa jevA ane kuLavAna strIo paNa cAla, paheraveza ane hasavA pramukhathI vezyA jevI dekhAya che. temaja pRthvI thaDA anAjevALI, gAye thaDA dUdhavALI, vRkSe alpa phaLavALA, deze thoDI vasatIvALA ane jaLAzaye thoDA pANIvALAM thayAM che, vANI ghaNI paizunatAvALI (cADI khAvI-AthI pAchI karavI te), prajA ghaNI kanyAovALI, AjIvikA ghaNA AraMbhavALI ane sukha ghaNuM maithuna sevavuM te thaI paDyuM che, ahaMkAra vinAne tapa, daMbha vinAne dharma, mada vinAnuM zruta kRpaNutA vinAnI lakSmI ane vikAra vinAnuM yauvana kaLikALamAM kyAMthI hoya? (keI jagyAe dekhAtuM nathI.) A pramANe vanamAM lAgelA dAvAnaLanI mAphaka pRthvI upara kaLikALa avasara pAmIne vistAra pAme chate e Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 181 ] guNavaDe megha samAna keNa hoya ke je kaLikALa5 agnine bujhAvavAmAM nipuNatAne dhAraNa kare? arthAt e avasare evo ke dekhAtuM nahotuM. e vakhate guNethI gaMbhIra ane vIra paramAtmAnI (jJAna, darzana ane cAritrarupa) lakSmIne aMtaHkaraNathI premI kumArapALa rAjA pRthvItaLane viSe avataryo. vetAMbarAcArya (zrImad hemacaMdrAcAryanA upadezathI te rAjA viSama zatru (kAma)ne jItavAvALe thaye, ane (jinezvara bhagavAnanA derAsaranA miSathI teNe pitAnA yazanA gucchAo pRthvI upara vistAryA (arthAt aneka sthaLe derAsara baMdhAvI pitAne yaza phelA). zarIramAM majajA paryata jainadhamI e rAjAe aDhAra dezane viSe "mAra evo zabda paNa baMdha karAvI dIdhe, jethI te rAjA rAjarSi (rAjA chatAM muni) paNe prakhyAti pAme. pati ane putra vinAnI strIonA dhananI AzAthI pitAne putranI mAphaka gaNAvatA rAjAomAM te rAjA saMtoSathI patiputra vinAnI strInuM dhana levuM mukI devAthI rAjapitAmaha che. noTa-AgalA vakhatamAM evo rivAja hatuM ke gharane mAlika putra vinA marI jAya che tenuM dhana (strI) vidyamAna chatAM te (strI)nA nirvAha jeTaluM rAkhIne bAkInuM rAjAo laI jatA hatA. kemake bIjA vArasadAranI pAchaLa rAjA vArasadAra che ema teo mAnatA hatA. te vArasadAramAM putraja vArasadAra gaNAya paNa bIjAo nahIM ema Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] prabedha ciMtAmaNi temanA kartavya uparathI anumAna thAya che. A rivAja kumArapALe baMdha karyo. kAyara puruSanA dhanane tyAga kara ane vIra purunA prANane harate te dharmayuddha karavAvALA vIra puruSomAM mugaTa samAna thaye manuSyoja phakta tene dIrdhAyuSI IcchA hatA ema nahi paNa akALe maravAnA bhayathI mukta thayelA hariNa, pakSI ane mAchalAM pramukha paNa tene dIrdhAyuSI IcchatA hatA. teNe mAtra manuSyoneja dharmamArgamAM joDyA ema nahIM paNa nIca jAtinA devane paNa jorathI mAMsanI AzAne tyAga karAvIne dharmamArgamAM joyA che. janmathI baLavAna ane puSTa zarIravALA kaLikALane jANIne caulukyavaMzane cakravattI ane jJAnI kumArapALa rAjA tene nA karavAne cAlyuM. pachI baLavAna kaLikALe pitAnA sainyanA agresara karelA ita (jugAra), madirA, mAMsa ane zikArarUpa subhaTone te rAjAe prathamaja mAryA. ( arthAt dhUta, madirA, mAMsa ane zikAra A cAra vastuo pitAnA rAjyamAMthI kaDhAvI nAkhI . kasAIkhAnuM ane madirAnI bhaThThI-A nAmanI meharAjAnI be rANIo je kaLikALanA zarIrane bhajana ane pAnadevAthI hitakArI hatI temane A rAjAe jIvathIja mArI nAMkhI (arthAt kaSAIkhAnAM ane dArUnI bhaThThIo rAjyamAMthI kaDhAvI nAMkhI). amArI zabda (keI jIvane na mAre evI rIte dareka sthaLe jAhera karavuM) rUpa bhAlAvaDe A rAjAe kaLikALane bhedI nAMkhe te paNa te akSata zarIravALo Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prameAdha ciMtAmaNi [ 183 ] rahyo, tethI zuM tenuM AyuSya nirUpakrama (jeTaluM AyuSya bAMdhyu hAya teTaluM pUrNa karyAM sivAya koI paNa kAraNathI truTI na zake tevuM) che? athavA zuM tene paheluM saMghayaNu che? athavA zu teNe rasAyaNa khAdhu che! ke zuM tene yamarAjAnI sAthe mitrAi che?' A pramANe moTA puruSo tene mATe vicAra karavA lAgyA. have kaLikALa ga LayA baLadanI peThe uThavAne asamartha che ema jANIne rAjAe tenA upara kSamAne ucita AcaraNa karIne cheDI dIdheA. kemake sama puruSA glAni pAmelAnA ghAta karatA nathI. tyArapachI jagRta zatrurUpa kAMTA vinAnuM thavAthI kumArapALa rAjA komaLa pagavALI jinezvaranI AjJAne dareka dezamAM khelAvavA (pravartAvavA) lAgyA. cAre vaNunA leke (brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra) ahu tanA anuyAyI (jainI) thayA. lAkoe hiMsAne tyAga karyAM, sa jagyAe sAdhue pUjAvA lAgyA ane dharmI saMbaMdhI vANI bhaNAvA lAgI. A pramANe kumArapALa rAjAe jyAMsudhI pRthvInuM pAlana karyuM tyAM sudhI aMzulInA agra bhAge pRthvIne sparza karanAra kaLikALa du:khI avasthAmAM rahyo. pachI apsarAenA bhAgye kumArapALarAjA svarUpa mahelamAM ArAhita thaye chate arthAt maraNa pAmyuM chate unALAnI Rtu gayA bAda sUkAyelA deDakA pAchA tAjA thAya tenI mAphaka kaLikALa pharIne vilAsa karavA lAgyuM; ane manuSyeAmAM gurubhakti, baLa, buddhi, dharma, AyuSya, zruta ane sukha e anaMtaguNa hAnivaDe niraMtara ghaTADavA lAgyuM. temaja virodha, krodha, ajJAna, asatya, kapaTa ane Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [184] prabaMdha ciMtAmaNi kaleza--e anaMtaguNI vRddhivaDe pratidina vadhAravA lAgyo. anukrame rAjAethI paNa na jItI zakAya eve ane rAkSasanI mAphaka jagatane kSobha pamADate te (kaLikALa) paNa A jagatamAM sarva jIvonuM asthirapaNuM hovAthI kALAMtare maraNa pAmyA. tyArapachI kaLikALa maraNa pAmavAthI meharAnA svAmibhakti ane baLAdika tenA guNene saMbhArI saMbhArIne vilApa karavA lAgyuM. "zatruone nAza ane svajanAnuM poSaNa jema A kaLikALe karyuM tema kaI paNa vImAnI (AtmAne vIra mAnanAra) te pramANe karI zakaze? are ! khedanI vAta che ke vidhAtA mahA rUpavALA, mahA buddhivALA, mahA zauryavALA ane mahA baLavAna puruSane prAye dIrdhAyuSI banAvatI ja nathI. jema sarpathI vRkSa ane magarathI pANInuM AkramaNa (parAbhava) karAya che tema che kaLikALa ! tArA vinA dInatA pAmeluM mAruM sainya zatruvaDe sukhethI AkramaNa (parAbhava karAze. A pramANe vilApa karIne vaLI meharAjA vicAre che ke strI ane bALakane sulabha evA rUdanathI have sayuM; je A mArI be bhujAo kuzaLa che te bIje pRthvI upara (mArAthI vadhAre) keNa che? (A pramANe nirNaya karIne) sUrya samAna kAMtivALA meharAjA zekarUpa aMdhakArane bhedI Ala banapUrvaka uThIne pitAnI vANIvaDe pRthvIrUpa senAne samyapha prakAre bhAvata (vAsita) karI. teNe AzvAsita (hiMmatavALuM) kareluM badhuM sainya ullAsa pAmyuM, ane vicAravA lAgyuM ke -"A Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAdha ciMtAmaNi [ 185 ] AzcaryanI vAta che ke ApadAmAM AvI paDelA svAmInI paNa caturAi kevI che? ' kaLikALa vyatIta thaye chate adhakAranA samUhane viSe sUryanI mAphka saMpadAnA prakAzaka vItarAga (kevaLI tathA tItha karA) pharIne pragaTa thayA. pahelAM baLavAna kaLikALe pakaDelA mepurInA vaTemArgue mAhurAjAne ghera dAsa tarIke rahyA hatA, temAMthI keTalAeka te vakhate vItarAga pragaTa thayA tyAre) tyAMthI nAsI gayA ane vItarAganI pAse AvI hAtha joDIne tee mehurAjA taraphathI anubhavelI peAtAnI viDaMbanA jaNAvI kahevA lAgyA ke ' he kRpAkara ! tamArA upara lAgI rahela aMtaHkaraNavALA ame meharUpa vyAdhinI mahA auSadhi tulya mukti (meAkSa)ne jema pAmI zakIe tema karo.' pachI (te leAkeAnAM vacana sAMbhaLIne) dayALumAM agresara jagatanA svAmI aDute kahyu ke 'he bhavya jIve ! tamArI muktinI icchA akhaMDa thAo. kemake meAkSanA sabaMdhamAM pratibadha karavAvALA kaLikALa peAtAnI meLe nAza pAmyA che tethI tamAruM pAtanuM bhAgya jAgrata thayu' che ema jANA. kaLikALathI thatI tamArI samagra pIDAne jANyA chatAM huM je avasaranI rAha joine udAsInatA rAkhatA hatA te avasara have Avye che. A vivekavIra jyAre saMyamazrIne aMgIkAra karIne yuddha karavAne uDaze tyAre nizce meAhunA nAza thayeAja samajajo." pachI. aMta vivekane kahe che ke "he viveka vatsa ! tu' sAMbhaLa jo tuM atula parAkramane dhArANa kare che te Aje tArI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 186 ] prabodha ciMtAmaNi vIracaryA (vIrapuruSone ucita AcaraNa) utAvaLathI dekhADIne A saMyamazrInuM pANigrahaNa kara. A saMyamI zrI vIrakuLamAM pedA thayelI che, pite vara (vikaTa) vratone Azraye rahelI che ane vIra puruSane ja varavAnI IcchAvALI che; kAyara puruSane viSe te raSa (gusso karavAvALI che. AnI sAthe vivAha karyo chate mahAna jJAna ullAsa (vRddhi) pAme che. kemake bIjI strIonI mAphaka A strI buddhi ane jJAnanI virodhI nathI. bIjI strIo (saMsArI strIonI AsaktithI vaza thayelA deve paNa dUra thaI jAya che, ane A saMyamazrInI saMgatine IcchAvALA manuSyanA caraNa te idro paNa seve che. prAye strIo rastAmAM puruSone pagabaMdhananuM kAraNa che; paNa A saMyamazrImAM Asakta thayela mANasa te mekSane paNa gharanA AMgaNAnI mAphakaja 'mAne che. manuSyane AjIvikAne arthe strIo kalezanuM kAraNa thaI paDe che ane A saMyamazrIne te bAhyavRttithI (aMtaraMga zraddhA vinA) paNa aMgIkAra karAya to tenI (aMgIkAra karanAranI) te (AjIvikAnI) ciMtA te dUraja thAya che. prAye strIone yuvAna svAmIja sAro lAge che, ane A (saMyamazrI) te ulaTI vRddha sAdhuone viSe prIti dhAraNa kare che. bIjabuddhi Adi labdhio ane aNimAdi siddhio manuSyane A (saMyamazrI)nA prasAdathI pitAnI meLeja pragaTa thAya che. jema metInI paMktimAM mukela kAcamaNi paNa marakata maNinI mAphaka AcaraNa kare che ? che), tema AnI sAthe maLI javAthI doSa paNa guNanI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 187 ] mAphaka AcaraNa kare che. sudhAthI pedA thayeluM dubaLApaNuM, kutsita anAjanuM khAvuM, TADha tApa sahana karavA, vALanuM barasaTaNa paNuM ane kevaLa pRthvItaLa upara zayana karavuM A sarva vastuo gRhasthAzramamAM avanati batAve che, ane teja vastuo saMyamamAM ( sAdhupaNAne viSe DaMsata kare che. mATeja yogya pade joDavAthI doSe paNa manuSyane guNarUpa thAya che. vaLI A saMghamazrI snAna karyA vinA vizuddha zarIravALI che, AbhUSaNa vinA manohara che, AhAra vinA baLavAna ane vastra vinA paNa sArI rIte DhaMkAyelI che. che. ekAMta vinA AliMgana karavAvALI, meha utpanna karyA vinA sukha devAvALI, vAhana vinA sAthe cAlanArI ane prArthanA karyA vinA prIti utpanna karanArI che. te deva, deveMdra ane upedranI IcchAvALI nathI, paNa guNanA AgrahavALI (guNAnurAgIrahevAthI zuddha Azaya (pariNAma) vALAne viSeja Asakta thAya che. eTalA mATe bIjI sarva strIo karatAM A (saMyamazrI) pitAnA lakSaNavaDe judAja svabhAvavALI che. AnI sAthe lekensara (uttama) AcAra vinA keIpaNa saMbaMdha karavAne lAyaka nathI. ANe (saMyamazrIe) pahelAM pratijJA karI che ke "je puruSa moDhethI agninI jvALAne pate rAdhAvedha kare te mArI IcchA kare' (arthAt tenI sAthe huM paraNIza). mATe he viveka ! tane varavAnA AgrahavALI ahIM AvelI A saMyamazrIne Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [188] prabodha ciMtAmaNi tuM jo ane vIravRttithI tene AnaMda pamADIne tenI sAthe tuM jaladI vivAha kara." ahaMtanAM AvAM vacano sAMbhaLIne vikasvara marAyavALe ane mAna rahita vivekamala javAba Ape che ke "he nAtha ! tame sarvajJa che, tethI huM zuM beluM? he prabhu ! kemaLa hRdayavALA mArAmAM zuM evuM sAmarthya che? he svAmI ! A moTAI huM kevaLa tamArI sevAthI ja pAmyo chuM. svAmI atula baLavAna hovAthI sevakane viSe paNa baLa saMbhave che, kemake bAvanAcaMdananA vanamAM utpanna thayelA lIMbaDAdi paNa caMdanapaNAne pAme che. he sabhAnA loke! svAmInA padAtIomAM paramANu tulya mArAvaDe vIra puruSanI kIDAnuM kutUhala karAya che te tame juo." (A pramANe kahIne viveka ahaMtanI AjJAthI rAdhAvedha sAdhe che). (rAdhAvedhanuM varNana) anaMtA bhavanA vistArarUpa maMDapane viSe viziSTa (vilakSaNa) puruSanA hRdayane AdhArabhUta suMdara AkRtivALe mahAdeva nAmane staMbha che. tene AdhAre DAbI ane jamaNI gatie vegathI pharavAvALA ATha karma rUpa ATha cakkA jevA vALAne) Azcarya utpanna kare che. te ATha cakranI pAse daDha sthiratAvALI tattvakaLA nAmanI rAdhA (putaLI) che. te niraparAdhI che te paNa sapuruSane vedhya hovAthI te vedhyapaNe prakhyAti pAmelI che. te staMbhanA najIkanA bhAgamAM pRthvI upara atae gurunA snehathI bharele uttama AcAravALe siddhAMta nAma kuMDa sthApana karela che. tenI pAse javAthI jenA upara sadguru tuSTa Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 189] mAna thAya che teone vairyatA nAmanA bANasahita AtmaciMtana nAmanuM dhanuSya maLe che. ame paMDita chIe ema mAnanArA aneka puruSe (pUrvakALamAM) te mahAtaMbhanI pAse AvyA hatA, ane duHkhe ArAdhanA karI zakAya tevI rAdhAne vIMdhavAne potAnA manarUpa bANa pheMkayA hatA. paraMtu paDI gayelA bANavALA, gaLI gayelA mAnavALA ane mahA puruSathI hAMsI karAyelA teo pAchA vaLelA ane mUDha cittavALA thayA chatA niraMtara pazcAttApa karavAvALA thayA che. have jagatanA svAmI ahebatane dhyAnane viSe ekAgratAthI tatpara thayelA viveka rAdhavedhane upadeza ApavAvALA potAnA gurune namaskAra karyo. pachI abha gatie mahAtmAnA mastakane paNa kaMpAyamAna karate te je ThekANe dhanubdanA bANathI zobhita siddhAMta nAmane kuMDa che tyAM gaye. te kuMDane teNe evI rIte sthApana karyo ke jethI uttama ArisAne viSe jema rUpe pratibiMbita thAya che tema tene viSe AThe cako pratibiMbita thavAthI tene spaSTa rIte dekhavA lAgyo. pachI teNe ahiMsAdi ATha pu vaDe ( ahiMsA, satya, acArya, brahmacarya, aparigraha ane mAyA, niyANuM tathA mithyAtva traNa zalyathI rahitapaNuM) dhanuSya sahita bANanI pUjA karI, kemake pUjyanI pUjAnuM ullaMghana karavAthI ITanI siddhi kema thAya ? arthAt naja thAya. tyAra pachI paNaca sahita dhanuSya upara bANa jeDela che jeNe evA viveka puruSane AnaMda ane mehanA subhaTone kheda utpanna karyo (arthAt AvI sthitimAM vivekane joIne puruSo Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19] prabaMdha ciMtAmaNi AnaMda pAmyA). pachI Urva dizAmAM bANanuM saMdhAna karIne ane prANIonA hitanI IcchAthI bhUmi tarapha dRSTi sthApana karIne cakanI bhramI (bhamavApaNA)ne jete chato ghaNA vakhata sudhI te sthira ubhe rahyo. tyArapachI yuddha karavAmAM catura ane sAhasika viveke cakasamUhanA vivaramAMthI (rAdhAne vIMdhavAne) avasara jANIne dIrdhatArUpa bANavaDe akasmAtuM rAdhAne vIMdhI, nAkhI, arthAt rAdhAvedha karyo. (te vakhate) jaya jaya zabdo karatA iMdroe vivekanA mastaka upara tenA yazarUpa nirmaLa pupinI vRSTi karI (arthAt save vivekane yazavAda bolavA lAgyA. varSARtunA meghanA yANuthI tRpta thayela vRkSanI mAphaka jovAmAM tatpara rahelA nagaranA loko paNa parama AnaMda pAmyA. te vakhate meranI kalagInI sakhI sarakhI sarva saMganA parityAgarU5 vANIne sAdhuomAM zreSTha viveka pitAne mukhe sukhapUrvaka aMgIkAra karI. (arthAt "huM sarva saMgane tyAga karUM chuM, ema viveke pitAnA mukhe pratijJA karI.) tenI vIravRtti joI prabaLa utsuka tharelI saMyamazrIe najIka AvIne tenA kaMThamAM varamALA nAkhI (arthAta viveke saMyama (cAritra aMgIkAra karyuM che. manuSya ane devAnI strIoe kIrtinA samUDane dhavala maMgaLavaDe gAye chate, vizvavyApI trasa ane thAvara jI saMbaMdhI abhaya paDaha gheSita karyo che, A beu judA na paDe evI buddhithI cittarUpI vastrathI saMyamazrIne vivekane ApasamAM saMbaMdhita karyo ane purehite guNarUpI AhutIvaDe agninI javALA vadhAryo chate ghaNA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 11 ] kALanI ISTArtha siddhithI thayelI prItine lIdhe vihaLa thayelA viveka ane saMyamazrInA vivAhane traNa bhuvanamAM uttama evo utsava che. A vivekathI amArA zarIranuM kalyANa thaze, evI saMbhAvanAne lIdhe viveka vivAhita thayAthI jagatanA sarva jI harSita thayA. je sukha strIrUpa nikuMja (parvata vageremAM velA vagerethI DhaMkAyeluM sthAna)mAM rahelA hAthI tulya cakavartI athavA IMdra pAmatA nathI te sukha saMyamazrIne aMgIkAra karIne viveka pAmyA. te strInA nityanA AliMganathI utpanna thaye che mahA utsAha jene evA viveka A pramANe (AgaLa batAve che te pramANe pagale pagale pitAnuM vadhatuM parAkrama dekhADavA mAMDayuM. pitAnI pAse AvelA atikrUra svabhAvavALA bAvIza parISahone jema vAgha mRgane parAsta kare tema eka kSaNamAM teNe parAsta karI dIdhA. vizvane buDADanArI ane vegathI vahetI tRSNArUpa nadIne keInA AlaMbana vinA tarIne te sAme kinAre gaye. maMda rAgabuddhivALA (alpa rAgavALA) viveke pAMca mahAvrata rUpa pAMca merU parvatane paNa vizrAma vinA eka tRNanI jema upADayA. svabhAvathI upasarga karavAvALA zatrunA anargala sainyane mathana (nAza) karavAne samudranI mAphaka parAkramavALe viveka doDe ane jethI te sainyane nAza karyo. kAyetsarga (kAussagga-amuka vakhata sudhI zarIrane halAvyA calAvyA vinA sthira rAkhI dhyAnamAM lIna thavuM te) rUpa karavatanI dhAra upara te caDe, te paNa paga dAyA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 192 ] prAdha ciMtAmaNi vinAnA rahyo evA te kAne Azcaya na kare ! arthAt sava ne Azcaya kare. nirdayatArUpa agnivaDe cAre bAjuthI baLatA leAkeAnA gharanA viSe rahetAM chatAM ane tenI javALAthI vyApta thayAM chatAM paNa te kiMcit mAtra tApa pAmyA nahIM. jema jema vivekanuM sAhasikapaNuM uOsita thatu hatu tema tema sayamazrIne prema paNa te (viveka)ne viSe vistAra pAmate hatA. pachI strInA sneha (tela)thI siMcAyele ane agninI sAka dItA viveka samagra zatrunA vaMzanA vinAza karavAne mATe uDayA. meM mAtAnI sAthe mehunA taraphathI (kAraNathI) thayelA meATA pramANamAM lAkha karatAM adhika je je parAbhavA sahana karIne hRdayanI aMdara sthApana karelA che te sarvane Aje kADhI nAMkhIza (arthAt te sa` parAbhavAnuM baira u... Aje mAha pAsethI laiza) e prakAranI pratijJAvALA viveke satkathA nAmanI jayabhabhA vagaDAvI. (A jayabhabhAne zabda sAMbhaLatAM ja ) mar3A zaktivALA ane saMgrAmanI icchAvALA putra, amAtya, sAmata ane koTavALa pramukha prAthanA karyAM sivAya vivekanI pAse AvavA lAgyA. jema caMdramA cAre bAjuthI tArAvaDe gherAyela che tema akhatarathI zaiAlatA hAthI, gheADA, ratha ane padmAtIonA samUhathI viveka cAre bAjuthI gherAye ( arthAt te sarva sainyanI vacce rahyo ). pAMca iMdriyanA viSaya sa MbaMdhanI stuti mane kAMI paNa na saMbhaLAvavI ema kahIne te bhegAnA viveke tyAga karavAthI suzruta nAmanA mAgadhe (bhATe) jaya yArava vistAye, te vakhate Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha citAmaNi [13] acaLa parvatane paNa zabdonA samUhathI dhvanita (zabdita) karatA gurunA upadezarUpa vAjI uce prakAre vAgavA lAgyA. nivRtti nAmanI mAtAe yuddha saMbaMdhI maMgaLa kareluM che jenuM evA, beu strI (tasvarUci ane saMyamazrI)nA dRSTipAnathI bamaNuM parAkrama utpanna thayela che jene evA, vicAramitranA mukhathI vIra kathArasanuM pAna karatA ane te (rasa)thI utpanna thayela parakamavaDe zatrune baLane tRNanI mAphaka gaNatA temaja taratamAM ja yuddha thaze evA saMbhramavALA viveke nizcayarUpa sannAha (bakhatara) dhAraNa karIne ITa siddhine mATe paramezvara (aheva)ne namaskAra karyo. te vakhate bhagavAne kahyuM ke "he vatsa! he vinayAdi guNanI khANa tulya viveka ! huM jJAnathI jANuM chuM ke meharAjAne dUra karo tane azakya nathI (arthAt tuM meha nAza karI zakIza). nuM janmathIja vagya che mATe ja meM tane A aizvarya ApyuM che. kemake baLa ApavAvALuM zaryo ane dhI kupAtramAM keNa nAkhe ? mehu tIvratAthI jItanAre ane tuM zAMtatAthI jItanAra che. hima ane agni temAM eka ThaMDuM che ane eka uSNa che chatAM vanane bALavAmAM beu sarakhI ziktivALA che, temAM tame paNa baMne rArakhI zaktivALA che. ThaMDe paNa pANIno pravAha ucethI paDate parvatane paNa bhedI nAkhe che. e pramANe zAMtarasamAM rahele tuM yuddhamAM mehanA subhaTone haNI nAkhI. ThaMDuM pANI jema uSNu agnine bujhAvI lAkhe che tema zAMta prakRtivALe tuM paNa Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 194] prabaMdha ciMtAmaNi zatruone parAjaya karIza. sUrya che te sadA ekale phare che, ane caMdra zItaLa che te tArAonA parivAra sahita phare che. tethI samajavuM ke zItaLa chAyA kene bahAlI nathI ane Atapa kene tApa karatuM nathI ? (arthAt zItaLa chAyA sarvane iSTa che ane Apa sarvane udvega kare che.) he uttama sevaka ! tArA zItaLa svabhAvano tyAga nahIM karatAM zatruone mArI nAkhaje ke jethI tAre mane ratha udyama sahita sAphalyatAne pAme. tArI nivRtti mAtAne tuM kaI vakhata dUra karIza nahi, kemake tenA dekhavA mAtrathI tuM lekera sthitine pAmIza. A bhavavirAga nAmane tAro meTo putra nyAyavAna che. tenA janmathI ja tenuM baLa sahana karavAne mehanA sainiko asamartha che (te pachInI avasthAnA baLanuM te kahevuM ja zuM!). A saMvega ane nirs nAmanA tArA be putre zatrunuM nivAraNa karavAvALA che. raNakSetramAM yuddha karatAM teo vizvane vismaya pamADaze. A samyakraSTi nAmane pradhAna che tene tuM tArI pAse ja rAkhaje, kemake tenAthI A raNa (saMgrAma)nI sarva kiyA saphaLatAne pAme che. saghaLe ThekANe kSamAdi (kSamA, saralatA, mRdutA ane saMtoSa) je tArA cAra sAmaMte che temAMthI eka paNa saMgrAmamAM mehane jItavAne samartha cheA vimIbedha nAmane tAre keTavALa che te tane niraMtara bahu mAna karavA gya che, kemake yuddhamAM je zatru je prakAre jItavA gya che te sarva tane teja kaheze. sAmAyikAdi karmomAM bIjA pratye joDate saddharma nAmane A purohita Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 15 ] che. tenAthI bIje tane hitakArI keNa che? yaza ane dharma rUpa dAMtavALA temaja sadgatine heturUpa dedIpyamAna suMDhavALA dAna dharmAdi A tArA hAthIo che, teonuM baLa zatruo kema sahana karI zakaze ? (arthAt sahana karI zakaze nahIM) uttama siddhAMtathI niSpanna siddha) thayelA jayapatAkA sahita zIlAMga (brahmacaryanA aDhAra hajAra bheda)rUpI hajAre rane saMgrAmamAM keNa pAchA haThAvI zake tema che ? A garama ane tejasvI tapanA bhedarUpa ghaDAo che, je tIkSNa kharInA tADanathI zatrunI senAne kSaNavAramAM cUrNa karI nAMkhe tevA che. A svAmInA bhakta evA zubha adhyavasAya nAmanA subhaTo che. teoe gaDuNa karelA dAnAdi hAthIe pitAnuM kArya sAdhe che (arthAt zubha adhyavasAyathI karelA dAnAdi dharmaja phaLa Ape che.) he vatsa ! rAtri divasa udyama karavAvALo je A utsAha nAmane senAnI (senApati) che, teja raNasaMgrAmamAM tArA thAkI gayelA subhaTone pharI pharIne (utsAha pamADI) yuddha karAvanAre che. A prAyazcitta nAmane pANIne adhyakSa (rakSaka) che, tene tuM tArA pitAnI mAphaka zaNaje, kemake teja zatrunA prahArathI pIDAyelA subhaTonI cikitsA karavAvALe che. bIjA paNa zayyApAla pramukha je tArA pakSapAtIo che te sarve tane upakAra karanArA ane kAraNa vinA hitakArI che. tattvarUci ane saMyamazrI nAmanI tArI e strIo je yuddhamAM tArI sAthe Ave te A strI che evI buddhithI tuM tenI avagaNanA karIza nahIM, kemake tArA sarva haiddhA karatAM e be strIo adhika baLavAna che." kArya sAdhe che e vaNa karelA lAbha adhyavasAya Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 196 ] prabodha ciMtAmaNi traNa bhuvananA svAmInI A pramANenI hitazikSA sAMbhaLI temanI AjJA laIne viveke pitAnI strIo ne kahyuM ke "he priye! ame saMgrAmamAM jaIe chIe, tame zuM karaze?" te strIo kahe che ke "he priya! tamArA praznane A prayAsa nakAme che. kemake tamArA vinA ame keIpaNa ThekANe rahetI ja nathI, kadAca koI ThekANe ekalI rahI che te tatkALa ame maraNa pAmIe chIe (arthAt viveka vinA tasvarUci ane saMyamazrI keIpaNa ThekANe hatI ja nathI.) he svAmI! je strI zatrune parAbhava karavAne asamartha hoya tene yuddhamAM sAthe na levI te egya che, paNa ame te zatrunI senAne tRNanI upamAvALI senA mAnIe chIe (arthAt amArI AgaLa zatrunI senA tRNa barAbara che)." *. A pramANe te strIonAM sAhasika vacane sAMbhaLIne viveke teone AjJA ApyuM chate te strIo sAthe cAlI. sattvanI parIkSAmAM keTalIeka strIo puruSane paNa oLaMgI jAya che (arthAta puruSa karatAM AgaLa vadhe che). prazamanI sAthe kSamA, mArdavanI sAthe namratA, ArjavanI sAthe prasannatA, saMtoSanI sAthe dhRti, vicAranI sAthe anuprekSA (guNadoSa tapAsavAnI buddhi), vimaLabaMdhanI sAthe gaveSaNuM, kAraNa ke (paMcAtIyA)nI sAthe zuddhi (manazuddhi, vacanazuddhi ane kAyazuddhi), tapanI sAthe upakyiA senAnA svAmInI sAthe ojasvitA, purohitanI sAthe AstikatA buddhi, nagarazeThanI sAthe sacavANuM pANInA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [17] adhyakSanI sAthe avadya (pApa) bhIrutA, vivekanA putranI sAthe ekatvadhi, brahmavidyA ane bhavaniMdA nAmanI strIo ane mahAmAtyanI sAthe (ATha karmarUpa reganI) zAMti karanArI guNajJatA nAmanI strI cAlI. AvI rIte yuddhane mATe haiddhAonuM maMDaLa taiyAra thaye chate mahA parAkamI viveka zatrunI sanmukha prayANa karavA mATe udyama karavA lAgyo. thoDA vakhatamAM thavAvALA saMgrAmanI siddhine mATe zukala dhyAnanA bhedo, te sarve vIra puruSane te vakhate vividha prakAranAM zastrarUpe thayA. vIra puruSanA zarIranI sAthe sArI rIte joDAyela (pakSe pUrvApara virodha rahita) ane vizeSa rananI ghaTanAne ucita gurunI zikSArUpa bano temanA zarIranuM rakSaNa karavAvALAM thayAM. have svAmI atathI AjJA apAyela, mAtAthI jeno utsava karAve che evo, kuLavRddha strIoe jene AzIrvAda Ape che e ane mitrothI jenuM samIpapaNuM tyajAyuM nathI evo viveka kIrtirUpa tINa ghaMTAravathI utkaTa, puSTa ane uMcA evA ceginA samAgamarUpa madonmatta hAthI upara caDIne (yuddhane mATe) cAlavA lAgyA. te maDA parAkramI maharAjAne huM ekale ja parAjaya karIza ema pratijJA karatA vIra puruSe vivekanI AsapAsa vIMTAI vaLyA. navIna navIna guNasthAna (guNanI prApti ane tenI sthiti) rUpa pRthvIkhaMDa upara viveke vihAra karyo chate sajjana manuSya mahA anaMda pAmyA. (tene Avate joIne) je Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 198 medha ciMtAmaNi nirdaya krUra ka karavAvALA, kapaTI ane kuTila AzayavALA hatA te sarve te (viveka)nA pratApathI haNAyA chatAM nAza pAmI gayA. jema pANInA judA judA pravAheAthI nadI vRddhi pAme che tema ekDA thayelA ghaNA bhavya jIveArUpa sulaTAthI tenI senA pratikSaNe vRddhi pAmavA lAgI. mAnathI unnata manuSyarUpa parvatanI cittarUpI guphAmAM rahevAvALA kadAgraharUpa siMhA tenI senAnA kolAhalathI trAsa pAmyA. zraddhALutArUpa bheTaNA sahita ane priya vANIrUpa dudha dahIM (pakSe, vANInA rasa) sahita AvelA gAmaDAnA lokone pazu dhama nI vANIthI ha pamADatA, peAtAnA (vivekanA) pratApanA yazavaDe maneAhara caNDIrUpa meAIne dhANu karatA vanane viSe rahelA jillAne paNa snehathI jotA ane kAi paNa khItA nahIM ane potAnuM sthAna (guNusthAna) cheDatA nahIM." e pramANe udghASaNA karatA viveka vIre yuddha karyAM vinA AkhA vizvane vaza karyuM. vairIne vadha karavA mATe viveka doDaya chate tenI AjJAneja dhanyapaNe mAnatA (arthAt tenI AjJAneja kartavyaNe mAnatA) sarva manuSyA yugalIAnI mAphaka Adhi, vyAdhi, virodha ane rAdhane khIlakula dhAraNa karatA naheAtA, ceAganA jANanAranI mAphaka viyeAga ane anaMga (kAma)nA saMgI. vyathA (pIDA)no Azraya karatA nahAtA ane paramA ne devAvALI nima LatAne pAmelA mukta thayelAnI mAphaka zaiAbhatA hatA. A pramANe zrImad jayazekharasUrie karelA prameAdha Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 19 ] ciMtAmaNi graMthamAM kaMdaryane zaheramAM praveza, kaLikALanuM mahArAjA pAse Agamana, kaLikALanuM maraNa, vivekanuM saMyamazrIne paraNavuM ane meha rAjA sAthe yuddha karavA mATe nIkaLavuM-e bhAvanA varNanavALe chaThTho adhikAra samApta thaye. sAtamo adhikAra have mahArAjAe kadAgama (mAThA agara asatya siddhAMta) rUpa cara puruSanA mukhathI dukhe sAMbhaLI zakAya tevI vivekanA parAkramanI zarUAta sAMbhaLI (tenuM parAkrama sAMbhaLatAM) kedhathI bharAyele maharAja niraMtara pitAnI pAse rahevAvALA sAmaMta ane maMtrione kahe che ke "he bhakto ! me sAMbhaLo-vIra puruSane lAyaka varavatane vahana karatA mahAna. parAkramavALe ane keIthI (rastAmAM nahIM re zakAya e viveka (guNasthAnanI) pRthvI oLaMge che, mATe have ApaNe zuM karavuM ? sAmaMtAdi belyA ke "he prabhu! ame kAma karavAvALA nekare tamArI AgaLa zuM gaNatrImAM chIe ? AvA praznathI alpa parAkavALA amane paNa tame meTAI Ape che. sevakane pUchate (anumatithI kAma leto) vidvAna rAjA pitAne ane sevakane buddhi ane premanA pAtra banAve che (arthAt eka bIjAnI sahAyathI kAma letAM rAjA ane sevake vacce snehanI vRddhi thAya che). (tema amane pUchayuM che) mATe jema vastutattva che tema ame kahIe chIe ke he sAtvika puruSamAM traSabha samAna! tamArA upara Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra00 ] praya ciMtAmaNi caDAI karavAne viveka hamaNAM samartha nathI. kAraNake tame prabhutvapaNanI uttama kaTi (zreSThatA) upara ArUDha thayA che. Aje keI cakavartI paNa tamArI sAthe (yuddha karavAne ) zaktimAna nathI. tame jema lIlAmAtramAM jagatane jItyuM che tema bIje kaNa jItaze ? have tame je traNa bhuvananA svAmI tene keIpaNa prakAranI cUktA nathI. lakramInA samUhathI madonmatta thaele A viveka kaI paNa ThekANethI mULa vinAnI navIna prabhutA vAmane TiToDanI mAphaka AcaraNa kare che vaLI moTA samudranI mAphaka tamAre #bha pAme e egya nathI, kemake kSudra (nAnA)nI sAthe laDAI karavI. e moTA rAjAne apayazanuM kAraNa che. pahelA tenA pitAthI manapradhAnathI) kADhI mUkAyelA ane tyAra pachI udaya pAmelA te (vivekane) tamArA putre kAme) trAsa pamADA hatA, tepaNa te nirlaja ddhAnA nAmane dhAraNa kare che. mATe he svAmI! tamAre hamaNAM tene upekSya pakSamAM nAMkha joIe. (arthAt tenI upekSA karavI joIe) e pramANe amArI buddhi pahoMce che. have svAmIne azaya (abhiprAya) je thato hoya te amane pramANa che." te sAMbhaLIne meha kahe che ke "he bhAgyavAna ! zuM viveka upekSA karavA lAyaka che? (arthAt nathI. kemake vaDDAlAM manuSya poSavA lAyaka che, udAsIna manuSya upekSA karavA lAyaka che ane zatruo te cUrNa karavA [mAravA yevya che. A viveka ApaNe moTo zatru che. tene to keIpaNa prakAre vadha karaja joIe. kemake vyAdhi (meTA rega)nI mAphaka upekSA karAyele zatru Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 201 ] prANane! nAza karanArA thAya che. tethI hamaNAM avasara maLyA che mATe tenI sAthe mAre sagrAma karaveza ja joie, Aje traNe jagata mAhu vinAnAM ke viveka vinAnA thAe! (arthAt Aje evA saMgrAma karavA ke A duniyA upara kAMtA huM nahIM ane kAMte viveka nahIM). are pADIe ? mArI AjJA sAMbhaLatAM chatAM tame sarve have vilakha zA mATe kare che ? utAvaLathI mithyAvacanarUpI prasthAna (prayANu) bherI (neAkhata) vagADe.' (A pramANenA mADurAjAnA hukamathI temaNe tatkALa bherI vagADI.) bherInA zabdanI Tu' pahelA, huM pahelA, ema khelatA ane jayalakSmIne praNa karavAnI IcchAvAvALA smarAdi sa yoddhA tatkALa te (meha)nI pAse AvavA vAgyA. pahelAM smara (kAma)nI sAthe yuddha karavAmAM je subhaTo hatA te sarve jaya pAmelA subhaTone meharAjAe sAthe lIdhA. viveka sAthe yuddha karavAne javA mATe mAhurAjA mahAna utsAhathI zobhita thaye chate bALakathI rAjA paryaMta sarva leAke teve AzIrvAda devA lAgyA. pachI jaDatA nAmanI strIthI pagale pagale anusarAtA, hiraNa jevAM netravALI hiMsAddhi strIovaDe guNAvaLI gavAtA, mithyAzrutarUpa krie (cAraNe) pragaTa kalyANanI vANI yeAjI che jene viSe evA, durAvezarUpa akhtara paherelA, sAhasathI tIkSNa, anadaMDa (vagara prayeAjane AtmA kathI 4'DAya te) rUpa dhanuSya daMDathI bhujArUpa latA ma"Dita ( zobhita) che jenI evA. khANAthI bharelA matiajJAna ane zrutaajJAnarUpa bhAthAMone dhAraNa karatA, nirdayatArUpa khaDgavaDe devane paNa kaMpAvatA, Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 202 ] prabodha ciMtAmaNi bIjAothI sahana na thaI zake tevA tAmasa bhAvarUpa loDhAnA Topane mastaka para dhAraNa karatA, mithyAvAdarUpa vAjItrana samUDane cAre bAju vagADatA, ane yamarAjAnA yAna (ratha) sarakhA zyAma asatsaMgarUpa madenmatta hAthI upara khAsTa thayelA moharAjAne, zatrune rodha karavAvALuM temaja pitAne sahAya karavAvALuM ane mahAna karmane udaya thavAvALuM lakSya purohite ApyAthI teNe prayANa karyuM. mahAna saMbhramathI paga vaDe bhUmine sparza paNa na karatA hoya tema tenI AgaLa kuvakalpa (kharAba vicAra)rUpa padAtIo cAlavA lAgyA. bhayaMkara (zaidra) durgAnarUpa vAghanA cAmaDAthI cAre bAjuthI maDhelA kharAba maneraze te padAtIenI pAchaLa doDavA lAgyA. priyanI prApti ane apriyanI aprAptinI abhilASArUpa pavana jevA vegavALA capaLa karoDo gheDAe te ranI pAchaLa cAlavA lAgyA. ghaNI ja uMcI saMpattinI abhilASAvALA ane mada jharatA merUparvata samAna gaMdhahastio te ghaDAonI pAchaLa cAlavA lAgyA. te vakhate merAjAnA sAmaMta, maMtrI, mitra, purohita, bhaMDArI, keTavALa ane dvArapALa pramukha sarva AsthAnamaMDapa (zaheranI bahAra celA kacerImaMDapa)mAM AvyA. tyAM "zatrunA sainyane jItavAne huM samartha chuM" AvI rIte belatA abhimAnI pramAdane AdarapUrvaka meharAjAe harSathI potAnA samagra sainyane nAyaka banAvyo. pachI teNe pramAdane snehathI AjJA ApI ke "he vIra! A hAthI, A ghoDA, A vegavALA ratha, A yuddhA ane A bhaMDAra vigere sarva vastuo Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 203 ] tAre Adhina che. rastAmAM athavA saMgrAmanA mokharAmAM yathAyogya rIte sarva sainyane tuM calAvaje. meharAjAne A pramANenA AdezathI pramAda paNa koI jAtanI harakta vinA jema nAvika nAva (vahANa)ne samudramAM calAve tema rastAmAM senAne calAvatuM hatuM. A senA sarva sthaLe prasarelI hatI te paNa bahaLatAthI merUparvatathI dakSiNa dizAnI sarahadamAM pitAnuM rakSaNa karavAmAM tatpara rahelI senAne pramAde paDAva nAkhe. A pramANe mehane mahimA sAMbhaLIne udAra dIlavALe vivekarAjA paNa senA laIne yuddha mATe mehanI sanmukha javAne ekatAna thaye. ghaNu kALe zatrunuM sainya daSTigocara thaye chate prazasta manavALA (viveka)ne kaI evA prakArane harSa thayo ke je harSa saMyamazrInA pANigrahaNa samaye paNa thaye nahote. zrutimAge (zrutajJAnavaDe) vIra puruSanAM kSetrane pAmIne [ sAMbhaLIne] navIna meghanI vRSTithI utpanna thayela heya nahIM tevA vAjIMtranA dhvanie remarUpI aMkurAnA ugamane vRddhi pamADe. te vakhate jhaLajhaLATathI zobhatAM ane dUrathI dekhAtAM zatre keLanA patranI mAphTa vIra purU ne trAsa ApatAM nahotAM. arthAt te zastro keLanA patra jevAM jaNAtAM hatAM. jyAre manapradhAna mehanA upara athavA putranA premathI viveka upara dRSTi kare che tyAre jayalakSmI tene tarapha ja varavAnI IcchA kare che [ arthAt jyAre manapradhAnanI draSTi jenA upara paDe che tyAre tene ye thAya che]. te vakhate avasaranA jANa ane tevA prakAranA (madhyastha) Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 204 ] prabodha ciMtAmaNi adhyavasAyavALA saMdhipAlako (salADa karAvI ApanArA) vivekarAjAnI pAse AvIne vinaMti karavA lAgyA ke "he svAmI viveka ! ame pANInI mAphaka keIna paNa nityanA sevaka nathI. jyAre ame jene Azraya karIe chIe tyAre ame vRkSanI mAphaka tenI vRddhi karIe chIe. teTalA mATe hitakArI AzayathI ame tamane kahIe chIe ke je ke hamaNuM tame svAmInI mAphaka AcaraNa karo che topaNa meharAjAnI avajJA karavI tamane lAyaka nathI. (saMdhipAse mehanuM varNana kare che ke, A meharAjI ghaNuM kALane jUne che. aneka sainyathI niSpanna sAhasavALe che. jema vaDanuM vRkSa pAMdaDAthI cAre bAju vIMTAeluM hoya che tema te putrothI cotarapha viTAela che. khIlelAM kamalethI jema nAnuM taLAva paripUrNa hoya che tema te khajA. nAthI paripUrNa che. vaLI saubhAgyathI manohara, zUravIra, samagra karmane sAkSI, pratApathI dicakane dabAvanAra ane IMdra tathA cakavatIthI namaskAra karAyela che. mATe he puNyavAn viveka ! A meharAjAnI sAthe yuddha karavuM tamane yukta nathI. jo tame eka mehane mAnatA nathI to tethI mehane zI nyUnatA che? (mAnasarovaramAM rahetA) haMsane jo ke varasAda mAnanika nathI te paNa te varasAda AkhA jagatane te priya che. mATe je mANasa ghaNune priya hoya tenI sAthe virodha karavo te sukhadAyI na hoya. juo! anAja AkhA jagatane priya che to tene viSe arucithI zuM maraNa thatuM nathI? ame IcchAnusAra cAlanArA hovAthI Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 205 ] traNa jagatamAM je je ThekANe jaIe chIe te te ThekANe A mehanuM sainya raheluM ame joIe chIe. tethI (vistAramAM) samudrane paNa jItanArI AkhA vizvamAM vyA ta thayelI mohanI senA kyAM ane ghaNI DI jamIna upara raheluM eka khAbacIyA jeTaluM tamAruM sainya kayAM, A traNa lekamAM prAye manuSyakSetramAMja tamArUM raheThANa che (manu. dhyakSetra pastALIza lAkha jana pramANa che). temAM paNa karmabhUmimAM (jyAM asI, masI ane kRSi hoya te karmabhUmi kahevAya che), temAM paNa nirmaLa (uttama) kuLamAM, temAM paNa bhavya jIvane viSe ane temAM paNa samyajJAnanI prAptivALA jIvanane viSe tamAruM raheThANa che, ane A mehanuM raheThANa te carAcara traNa jagatane viSe che te tame juo. mehanA sainyanI sAthe tamAruM sainya maLyAthI samudranI aMdara paDate nadIono pravAha je dazAne pAme che teja dazAne tamAruM sainya pAmaze. bhAvArtha-nadIono mITho pravAha paNa samudranI sAthe maLavAthI khAro thaI jAya che. tema tamAruM sArA svabhAvavALuM sainya paNa mohana sainyanI sAthe maLavAthI pitAne svabhAva mUkI mehanA sainyanI jevA svabhAvavALuM thaze, he viveka! sapuruSanI sabatathI ane siddhAMtanA zravaNa karavAthI tame prakAza pAme che. (pragaTa dekhAo che); paNa A maharAjA te svabhAvathI ja jIvane viSe niraMtara prakAzita (pragaTa) che. he viveka ! tamAro Azraya abhavya jIvo letA nathI ane je mokSe javAvALA na hoya tevA Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 206 ] prabodha citAmaNi bhavya paNa tamAre Azraya letA nathI. have bele, e kaye mANasa che ke je meDane nira tera sevatA nathI. vaLI tame ghaNe kALe pedA thAo che ane jamyA pachI paNa bahu vakhata sudhI jIvatA nathI ane A meha te anAdi che, ane amRtanuM pAna karelA puruSanI mAphaka te marateja nathI. vaLI tame tamArA bhaktone evuM sukha Ape che ke je iMdriyenA viSayamAM AvI zakatuM nathI. paNa meha te tenA bhaktone iMdriyane AlhAda utpanna karavAmAM samartha evuM sukha Ape che. (arthAt iMdrinA viSaya saMbaMdhI sukha Ape che.) vaLI je manuSya tamArA upara ghaNuM Asakta hoya che teo te parvatanI guphA vigeremAM rahevAvALA hoya che ane mehanA sevake te harinA jevAM netravALI strIo sAthe mahelamAM kIDA kare che. tamane Adhina rahelA manuSya kuTuMbano tyAga karIne ekalA rahevAvALA thAya che ane meDane Adhina rahelA te putra pautrAdi saMtativaDe vRddhi pAme che. yuvAna avasthAmAM pragaTa saMjJAvALA jInA navIna dehamAM praveza karavAnI IcchAvALA je tame, tene dUra karIne A meha tene viSe AvAsa kare che, ane jyAre jarAthI jarjarita thayeluM jANune meha pite te zarIrane tyAga kare che tyAre paNa keTalAeka (thaDA) manuSyanA zarIramAMja tuM nivAsa karavA pAme chesarvanA zarIramAM nivAsa pAmI zakatuM nathI. AvA (sAmarthyavALA) mehanI sAthe tamAre zI spardhA karavI ? mATe tame yuddha karavAthI pAchA vaLe ane pitAne ThekANe jAo. temaja A maha paNa Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAdha ciMtAmaNi [ 207 ] svArtha sAdhavAvALA thAo." A pramANe kahIne sadhipAle mauna rahe chaDe vivekarAjA tene kahe che ke "tameAe je Aje (mArA tathA mehanA saMbadhe) kahyuM te tamArA jevA mahAna buddhimAnAne yukta che. te te prakAranA guNAnA vanathI tameAe je meAhanA mahAtmyanI prazaMsA karI te sava mArA jANavAmAMja che; kemake pahelAM amArA beunI sthiti eka ThekANeja hatI. paNa malina durdinane vistAratA (meghathI chavAyelA, gADha aMdhakAravALA athavA kharAba lAgatA divasane vistAratA) ane niraMtara kADhavanI vRddhi karatA megha zveta pAMkhavALA vivekI huMsane kevI rIte iSTa hoya ? (bIjA pakSamAM) malina adhyavasAyane vistAratA ane niraMtara ka rUpa kAdavanI vRddhi karatA meharUpI megha zukalapakSavALA (ardha pud gala parAvarttathI paNa eche. vakhata jene sAkSa javAne bAkI rahelA che te zukalapakSI kahevAya che tevA) tathA viveka jene pragaTa thaela che evA huMsa (AtmA)ne kevI rIte iSTa hAya ? arthAt na heAya. jema dArU unmatta mANusAne priya hAya che tema mAha ghaNA mANasone sa Mmata (mAnanika) che, te zuM te cetanAnA cAranAra dArU athavA meAhune viSe paDita puruSAe paNa Asakata thavuM joIe ? (arthAt na thavu joie.) te menu sainya vizvavyApI dhULanI mAphaka asAra [nirmAlya] hAvAthI vistAra pAmyuM che, ane mArU sainya senAnI mAphaka sArabhUta hovAthI pramita (mApelI) jagyAnA Azraye raheluM che. para'tu mehanI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -rAma rAma [ 208 ] prabodha citAmaNi senAne duHkha ApavAne uTheluM mAruM sainya vizvamAM vyApta thayela aMdhakAranA samUhano nAza karanAra sUryanI tIvratAne pAmaze arthAt sUrya jema aMdhakArane nAza kare che tema mArU sainya mehanI senAne nAza karaze. huM je satya deva, guru, dharmAdine jaNAvI ApuM chuM teneja tame bhAsvara kahe che vidvAne paNa meha pamADe che te zuM bhAsvara che? (arthAt nathI.) mAtra thoDA bhavya jIvee mAre Azraya kare che te paNa huM sarvanA upara vartu chuM arthAta sarvathI zreSTha chuM; kemake eka paNa lakSmIvALA Adhina hoya te basa che. bAkI karaDe nirdhana Adhina hoya te tethI zuM phAyado che? (arthAta kAMI phAyado nathI.) mArA zarIranI sthiti sArI na hovAthI mehe pitAnI IcchAnusAra pravRtti (ceSTA) karI che, paNa have huM niragI thavAthI tenA ghaNA AyuSyanI khabara paDaze. moha yugala saMbaMdhI ane kSaNika bAhya sukha Ape che, ane huM te. aMtaraMga, svasaMvedya (pitAnA AtmAthI jANI zakAya tevuM) ane avinAzI sukha ApuM chuM, (mehanA prasAdathI) mahelamAM manu je vilAse kare che te tatvathI te mArA prasAdathIja che. (kemake vivekapUrvaka thoDe ghaNe sanmArga Adaryo hoya toja puNyathI sAtavedanI yogya vilAse maLe che, paNa meha tuSTamAna thavAthI te teone nizcala nivAsa narakane viSeja thAya che. he saMdhipAla ! zatruo pAsethI nAzI javAmAM athavA mahAsAgara taravAmAM ekale ke kuMTuMbavALo e bemAMthI keNa sukhI ? te tameja sAcuM kaho. karma rUpa vairIthI bhaya pAmatA jIvane athavA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha citAmaNi [ 209 ]. bhavasamudra taravAnI IcchAvALA ne huM ekAkIpaNuM grahaNa karAvuM chuM ane moha kuTuMba grahaNa krarAve che. have tame kahe ke amArA bemAM A duniyAnA jIvane keNu hitakarI che? yuvAvasthArUpe madIrApAnanI gejhIvALA zarIrane viSe huM rahetuM nathI, paNa svAbhAvika rIte teja zarIrana (jJAnAdithI) nirbheLa thayeluM jANIne huM tene Azraya karuM chuM. juo ! yuvAvasthAne viSe paNa zivakumArAdinI mAphaka jeonAM zarIra pavitra che tyAM huM besuM chuM. haMsa melA cANamAM vaso ja nathI. kahyuM che ke prathame vayasi yaH zAMtaH, sa zAMta iti me matiH / dhAtupu ziyALe". samara kazya na gAyate | pahelI vayamAM (yauvanakALamAM) jeo (viSayathI zAMta cayA teja kharekhara zAMta che ema mAruM mAnavuM che. dhAtune kSaya thayA pachI zama-viSayanI zAMti kone thatI nathI?" A meha pad nyAyane lepa karIne prANIone laMpaTapaNuM karAvanAro, samAdhine nAza karavAvALe ane durUpa vRkSasamUhanA manoratha tulya che. enI senAne je, mukhya aidhikArIo che te paNa lokonA sukhanA zatruo che athavA jAtivAna sevake svAmInA sarakhI kiyAvALA hoya te yukta che. juo, tIvra mehe kRSNanuM zaba (maDadu) upaDAvavavaDe buddhimAna baLabhadrane paNa cha mAsa paryata viDaMbanA pamAMDI che, ane krodhathI kaMsAdika, mAnathI duryodhanAdikadaMbhathI Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 210 ]. prabodha ciMtAmaNi udAyIrAjAne mAravAvALA vinayarabhAdi ane lebhathI subhUma cakavaryAdi nAza pAmyA che. vaLI pramAdathI kaMDarIkAdika, kAmathI caMDaprotAdika, rAgathI vikrama sarakhA ane dveSathI keNikAdi aneka prakAranI pIDA pAmyA che. temaja vyasana (jugArAdi)thI mULadevAdi, mithyAtvathI kapilAdi ane pAkhaMDienA saMstava [paricayathI cArUdattAdika sukhathI bhraSTa thayA che. kAraNa vinAne zatru A maharAjA jagatanA jIvonI kadarthanA karate chate huM baLavAna ane sainya sahita chatAM tene viSe udAsIna thaIne kema besI rahuM? [arthAt have te huM mohanI khabara levAne ja mArAsainyamAM aneka zUravIra subhaTo hovA chatAM paNa he saMdhipAlake! tame kahe ke zuM mArA keI paNa subhaTe kaI paNa kALe keIpaNa kAraNathI keI paNa mANasane kaleza pamADaya che? "dharmathI jaya ane pApathI kSaya" e vANI je sAcI hoya te sapuruSane droha karavAmAM utsuka mehane huM nice jItIza janmathI mAMDIne A mehathI thatA je mahAna parAbhavA amoe sahana karyA che teja parAbhave Aje tenuM unmelana karavAne sahAyakArI thayA che. A pramANe mane sAra parivAra maLe che chatAM je huM raNamAM zatrunuM cUrNa karyA sivAya have jIvuM te zuM tethI huM lajajA na pAmuM ?" A 1 A ane tyAra pachInA prabaMdha nemicaritra, upadezamALA, upadezaciMtAmaNuM, jJAtAsUtra, bharahemarAtti ane vikramacaritrAdithI jANa devA. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [21] pramANe mahAtmA vivekano nizcaya sAMbhaLIne saMdhipAlake saMdhi karyA sivAya jema AvyA hatA tema pAchA gayA. have pratikSaNe ullAsa pAmatI raNasaMgrAmanI AzAthI daivasvara zarIravALe vivekarAjA dhIratAvALI vANIthI sainyanA lekene kahevA lAgyo ke he senA2 leke ! ApaNane mehanI sAthenuM yuddha najIka prApta thayuM che. paraMtu yuddhaja zUravIra puruSanA sattvanI kasoTI che. tamArA jevA sahAya karanArAnA baLathI ja A yuddhanuM kAma meM AvyuM che. je sahAya karanAranI jarUra na hota to te meha ane huM viveka ATale vakhata zA mATe vilaMba karata? arthAt A yuddhamAM sahAya karanAranI apekSA hovAthI ja vilaMba thaye che.) je utsava (AnaMda) vIra puruSane raNasaMgrAmarUpa vedika ciArInI aMdara jayalakSmI varavAmAM thAya che te utsava (AnaMda) teone suMdara, pavitra kanyAnA lagnamAM te nathI. yuddhane viSe jevI vIra puruSanA zarIranI zobhA zastranA ghAtathI jharatA rUdhiranA pravAhathI thAya che tevI zebhA caMdanarasanAM vilepanathI thatI nathI. saMgrAmane viSe baLavAna puruSanuM mana sanmukha AvatA zastranA prahArathI jevuM pramudita thAya che tevuM teonuM mana hAra, ardhahAra ane keyurathI pramudita thatuM nathI. baLavAna puruSo saMgrAma karatAM bIjuM kaI meTuM tIrtha kahetA nathI, kemake saMgrAmamAM adhika parAmavALA puruSe maraNa pAmIne paNa devapaNe utpanna thAya che. jema vamamAM praveza karatA hAthIone velaNa rokI zakatA nathI, tema strI. hAthI ane rAjyalakSmInI Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayAM hatAMje sevake vAmInA [ 212 ] prabaMdha ciMtAmaNi IcchAthI raNamAM praveza karatA kSatriyane kei rekI zakatuM nathI. khagrarUpa tAlathI ane dhanuSyane zabdarUpa skurAyamAna thatA mRdaMganA zabdothI raNasaMgrAmarUpa raMgamaMDapamAM vIra puruSonI kIrti rUpI nadI atyaMta nAca kare che. jyAM sudhI zatrunuM sainya dUra hoya che tyAM sudhI (vIra puruSone potAnA prANa hAle hoya che, paNa zatrunuM sainya dekhe chate DAhyA puruSe potAnA prANane tRNa samAna gaNe che. he saMgrAmamAM jaya meLavavAvALA subhaTo ! svAmIne mAthe Aphata AvI paDayAM chatAM paNa svAmIe pUrve nehapUrvaka jamADelA [paSaNa karelA] je sevako pitAnA prANane tRNanI mAphaka nathI gaNatA te sevake te svAmInA traNa rahita kema thaze ? vAhana hAthI, ghaDAdi kavaca ane zastra A sarva bAhya ADaMbara che paNa jeone hadayanuM sAhasa che teo ja vastutaH jayanuM sthAna che (arthAt teoja jaya meLave che). tame adhika sattvavALAM thaIne mehanA sainyanI sAthe yuddha karaze te huM dhAruM chuM ke zatruone dUra karIne tame (avazya) lakSmI meLavaze. have tamArAmAM kenuM keTaluM sAmarthya che? kone keTale parivAra che? keNa kayA verIne jItI zake tema tema che ? ane kaye kALe [guNaThANe kaNa yuddha karavA uThaze ? te tame kaho" [AvA vivekanAM vacana sAMbhaLIne ] tene bhavirAga nAmano putra vinayathI ujjavaLa vacanavaDe kahevA lAge ke "svAmInI pAse sevakae pitAnA guNanuM varNana karavuM te yukta nathI. chatAM je svAmInA praznane uttara devAmAM Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 213 ] sevake ALasa kare to pApane bIjarUpa AzAtanA thAya, teTalA mATe ame kAMIka kahIe chIe. (bhavavirAga pitAnuM sAmarthya batAve che) "he svAmI! bhavAvarta (bhamAM pharavA) rUpa khADAmAMthI kukSa pramANa (manuSyakSetra pramANa kSetramAM rahelA) bhaktajanone aneka prakAranAM nAnAM rUpa karIne (aneka nimittarUpe sahAyakArI thaIne) uddhAra karavAmAM huM samartha chuM. mahAna duHkhanA hetubhUta caLa ane acaLa vastu (sthAvara ane jaMgama athavA jIva ane ajIva ne viSe jIne viparItapaNe je buddhi varte che tene chedavAne huM samartha chuM. zretre diyAdinA rUpa sevake mAre aMtaraMga pari vAra che ane karakaMDuAdi rAjAo aneka prakArano bahiraMga parivAra che. huM dezavirati Adi (pAMcamA guNaThANAdi) guNasthAnakanI bhUmikA pAmIne yuddha karavAno avasare nice tamArI AgaLa zatrune saMhAra karavAne ubho rahIza." have kheda rahita saMvega ane nirveda vivekarAjAne kahe che ke "he deva ! (bhavya jIva pratyenI mehane sneha dUra karavAne ame samartha chIe. yathArtha jJAna (saMsArathI udAsInatA) ahiMsA ane adroha pramukha amAre aMtaraMga parivAra che, ane yudhiSThira Adi rAjAo avasara meLavIne amane bhaje che (te bahiraMga parivAra che). apramatta nAmanA sAtamA guNasthAnakathI usthAnikA (jAgRti) karIne haLave haLave vadhane ucita evA rAgoSane nAma mAtra bAkI rahe evA ame karIzuM." A pramANe vivekarAjAnA traNa putroe pragaTapaNe pitAnuM baLa kahI batAvyA Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 214 ] pramedha ciMtAmaNi < pachI mahAna vaktA sabhyaSTi pradhAna kahe che ke svAmI ! A anAdi sa'sArarUpa pravAhanA puramAM paDelA jIvAne temAMthI uddharIne thADA vakhatamAM huM kinAre paheAMcADuM evI zakti mArAmAM che. devatattva, dharmatattva ane gurutattvarUpa rastAnI dizAmAM mUDha thayelA jIveAne vicAraNArUpa ajananA saMcegathI tenA buddhiviparyAsane dUra karavAne huM zaktimAna chu. AstikatA (zraddhAna), svaitA ane nipuNatA pramukha mArA mukhya aMtara'ga piravAra che ane satyakI vidyAdhara tathA zreNikAdi rAjAe mane nirattara seve che (te ahiMraga parivAra che.) ceAthu. guNasthAnaka pAmIne huM udyamavAna thaye chate meharAjAnA mithyArdaSTi nAmanA pradhAnanA nizce kSaya thaze." zamabhAvanu sAmarthya) zamabhAva kahe che ke " huM svAmI ! huM prANIonA saMtApane dUra karavAne samartha chuM, mArA vinA A jagata jANe ke, agnithI sparzAyelu' hAya nahIM tema tapyA kare che. svasthatA, zItaLatA, ane jagatanA jIvenI sAthe maitrI pramukha mAre aMtaraMga parivAra che ane sAgaracadrakumAra tathA nAgaDhattAdika vIra puruSA mArA (bahiraMga piravAra)mAM rahelA che. mahAna saMbhramavALe ane asata mane rokavAvALe huM natramA gugusthAnakane viSe krAyeAddhAne paripUrNa paNe yamane mukAme pahoMcADIza (arthAt dhanA nAza karIza)." have mAva uMce svare kahe che ke " he deva ! mAnathI staMbhAI gayelA (akaDa rahelA) A jagatanA jIvAne mArA Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeAdha ciMtAmaNi [ 215 ] parAkramathI tatkALa netaranI mAphaka huM namAvuM chuM. (Atmika bedha thavA athavA sazaya dUra karavA) prazna pUchavA, praNAma karavA ane (guNI manuSyAnu) sanmAna karavuM e Adi mAre aMtaraga parIvAra che ane abhayakumAra tathA IMdrabhUtiAdi subhaTo mane ahu mAne che (seve che te mArA ahira ga parIvAra che). anivRtti nAmanA navamA guNasthAnake huM vegathI udyamavAna thaye chate ahaMkAra eka hukAra mAtra karavAne paNa samartha thaze nahIM." 66 A va nAmanA sAmaMta kahe che ke he deva ! iSTa jIvAnA viSama (vAMkA) manane paNa eka kSaNamAM sarala sIdhAM karavAne huM samartha chuM. sarala AlApa ( saralapaNe vAtacita karavI te), vizvAsa ane vizvane vallabhapaNA sarakhA aneka aMtaraMga subhaTo mArI pA.. che ke e mArA jIvavAthI ja jIve che. rAjAe pUchyuM te jevI vAta hatI tevI ja vAta tenI AgaLa pragaTa karanAra kSullaka kumArAdi mArA hiraMga sevako che. anivRtti nAmanA navamA guNusthAnake saMgrAma karavAnI dIkSAe dIkSita ane udyamavAna thayelA evA je huM tenI AgaLa daMbha zuM karaze ? (arthAt kAMi karI zakavAnA nathI.)" sASa kahe che ke he svAmI ! uMDI,meTI ane akhaDita vistAravALI tRSNArUpa nadIne zeSavI nAkhavAne huM sama chuM. samAdhi, dhairya ane madhuratA e mAro zreSTha aMtaraMga parivAra che ane atimuktakumAra tathA kapilAdi subhaTa bhaktipUrNAMka mane seve che (te bahiraMga piravAra che). navamA ane Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 216 prameAdha ciMtAmaNi dazamA: guNasthAnake laDAInA Agrahane vistArate, nahIM dekhelI bhUmikA pratye paNa lAlane hu kSeAbha yamADIza." f vidvAna puruSone viSe ahu paNAne dhAraNa karatA utsAha nAmanA senApati kahe che ke " he svAmI ! tuM saghaLA zUravIra puruSAnA kAryasiddhinu kAraNa chuM, keIpaNu vakhate kheda na karavA [athavA je kArya prArabhyu hoya te pUruM thayA vinA mUkavu nahIM] ane je dhAyuM hoya te tatkALa karavu. arthAt akheda ane zighrakArItva e Adi mA aMtaraMga piravAra che tathA iMdranA nAnA bhAI [vAmana] ane mahAgiri Adi sevA mane bhaje che (te bahiraga parIvAra che). sarve uttama guNasthAnakane viSe huM udyamavAna thayAthI jema vRddha (jarita thayelI) gAya jhajhA nAmanA vAyarAthI kapAyamAna thAya che, tema zatrunI senA kapAyamAna thaI ja samajo. " 3: .. e avasare vimaLabAdha nAmanA koTavALA zatru ene cAbha karavAvALAM vacana vaDe kahevA lAgyuM ke "huM A mArA sa` bhAine mArA tejathI nirogI karavAne samartha chuM. sArAM sArAM sUkta, vastutattvanA nirNaya ane uttama zAstro e Adi mArA aMtarga parivAra che ane saruci, ziva sajaRSi, vasvAmI ane A rakSitAdi mane seve che (te uiraMga parivAra che), ceAthA guNasthAna kathI mAMDIne AgaLanA sarva gugusthAnakamAM yuddha karavAvALA sarve baLavAna sulaTAne zatrunA samUhane saMhAra karavAmAM hUM sahAyakArI thaIza." : Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prameAdha ciMtAmaNi [ 217 ] e avasare anuSThAna (karma kAMDa nAmanA purohita AgaLa AvIne kahevA lAgyA ke he svAmI ! raNasaMgrAmamAM ApanA koi paNa ceAddhAne dhA jakhama vigere thayA hAya tene sAMdhavAnuM (cikitsA karavAnuM) kA huM. tatkALa karI zaku chuM. svAdhyAya (bhaNelu' yAda karavuM, sUkSmabuddhithI vicAravuM vigere), caturAI ane (dha kArya mAM) udyoga e Adi mArA aMtaraga parivAra che ane zItaLAcA, AnaMda, kAmadevAdi samagra subhaTo mane seve che (te ahiMra'ga. piravAra che). pAMcamA guNasthAnakathI AgaLanA guNasthAnakane viSe mane uThele joIne Alasya pramukha zatrue te mArI AgaLa eka kSaNamAtra paNa rahevAne samartha nathI." evI rIte anukramane jANanArA ane ucitapaNAnA tyAga nahIM karanArA bAkInA sarve udAramanavALA subhaToe paNa vivekanI AjJAthI) pAtapeAtAnuM parAkrama kahI batAvyuM. te subhaTAnI strIe paNa khullA dilathI (nirbhayapaNuM) vivekarAjAne A pramANe vacane kahevA lAgI ke huM svAmI amArA, bhRtttaranI sAthe rahIne ( zatrunI sAthe ) yuddha karatAM amane paNa tame jojo. yuddhane viSe bahunA prahArAthI zatruonA nAza karatAM ame strIone mAthe 'abaLA' eve je apavAda che te dUra karIzuM." A pramANe potAnA piravAranI (jevI rIte khele che tevIja rIte) AcaraNa karavAmAM samatha vANI sAMbhaLIne vivekarAjA harSoMthI vikasvara netravALA thayA. (arthAt vivekarAjAnA netrA ha zrI vikasvara thayAM). te avasare apUrva apUrva arthanI paryAlocanA (vicA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [218] prabodha citAmaNi raNA) e ekSapadagarbhita (mokSapadane jaNAvatI) raNasaMgrAmanA vAjiMtrenI zreNu vagADI. te vAjitrenA zabdothI, jema jAMgulI vidyAnA zabdo sAMbhaLIne sarpa vyAkuLa thAya tema ati vyAkuLa thayele ane roSathI lAla netravALe mahArAjA yuddha karavAne uTha, uThIne uMce svare pitAnA sainikone kahevA lAgyuM ke "he sainyanA leke ! tame sAMbhaLo, keIe paNa (rastAmAM) nahIM rokele viveka ahIM Avyo che, ane jema samudranA kallole dvIpanI cAre bAju prisarI jAya che tema e vivekanA subhaTo mArA sainyanI cAre bAju prasarI gayA che, A tenA vAjiMtrane nirdoSa (zabda) mArA karNanecara kema thaye? te mane loDhAnI saLI kAnamAM nAkhyA sarakhI pIDA utpanna kare che, mATe have tame Ama vila ba zA mATe karo cho ? yuddha karavAne mATe utAvaLa karo ane pArevAM jema zALanuM bhakSaNa kare tema tame vivekanA sainikenuM bhakSaNa karo (tene nAza karo). A vivekanA sainikone nAza karyo chate zAkhA chedAyelA ThuMThA) vRkSanI jevA te rAMkaDA vivekane paNa huM sukhethI chedI nAkhIza; paNa tamArA darekane aMtaraMga ane bahiraMga parivAra koNa koNa che ke je zatrurUpa pANIne rokavAne pALa tulya thAya tevuM che ane kenuM keTaluM athavA zuM baLa che te tame prathama mane kaho." (A pramANe meharAjAnAM vacana sAMbhaLI) vRddhi pAmatA bhUjAbhaLanA garvavALo kaMdarpa (kAma) tene kahevA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 219 ] lAgyuM ke "he pitAjI? tame amAruM baLa jaNAvavAne mATe AjJA Ape che te jema che tema huM kAMIka kahuM chuM. zatrunA A sarve subhaTo mane joIne avazya trAsa pAmaze, kemake dAvAnaLa dIpta thaye chate ghAsane Dhagale bIjA araNyamAM jaI zakatuM nathI. ASADhAbhUti muni, naMdiSeNajI, AdrakumAra, nemanAtha jinezvarane nAno bhAI (rahanemI) ane kuLava lakamuni e Adi paNa mAro prabhAva jANe che to bIjA sAmAnya manuSyarUpa kIDAo te zuM gaNatarImAM che? A viveka je ekavAra nAsI gaye hatuM ane pharI pAchA Avyo che te mArI zaktine jANatA nathI, athavA maraNa najIka AvelA manuSyanI buddhi viparIta thaI jAya che. tAMbULa, puSpa, varSAkALa, hAsya, zRMgAra, maithuna, ekAMta, vananA bhAge, snAna ane svAdiSTa AhAra pramukha mArA prItivALA aMtaraMga suMbha kurAyamAna thaI rahelA che; ane caMDapradyota, gardabhilla, kamaTha, vikramarAjA madhurAjA ane maNirathAdi mArI pAchaLa cAlanArA ghaNA subhaTo mArA bahiraMga parivAramAM che." rAga kahe che ke "he deva! huM jagatane AMdhaLuM karavAmAM samartha chuM. huM kAmane ane kAma mane ema anya eka bIjAne ame sahAya ApanArA chIe. (rAga jagatane AMdhaLuM kevI rIte kare che te batAve che)-vikasvara thayeluM kamaLa kyAM ane cIpaDAdithI bharelA strIonAM netra kayAM, zarada trAtunuM caMdramaMDaLa kayAM ane Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 220 ] prabodha citAmaNi ati utkaTa daLadhatAvALuM strIonuM mukha kayAM, dedIpyamAna sUryakAMtamaNi kyAM ane thuMkathI bhIMjAyelA strIonA haTha kayAM, kAMtithI manahara hIrAo kyAM ane dhavAthI dhaLA dekhAtA strIonA dAMta kayAM, pavitra senAnA kaLaze kyAM ane mAMsanA piMDarUpa strIonA stana kayA, nirmaLa jaLanI vAvaDIe kayAM ane parasevAnA ghararUpa strIonI nAbhi kayAM-A pramANe mahAna taphAvata chatAM mArA AdezathI ghelAnI mAphaka vidvAna puruSe paNa strIonA zarIranI teo (caMdrAdika)nI sAthe (nivizeSa) sarakhAmaNuM kare chetevI upamAo Ape che. strInuM zarIra niraMtara DhAMkeluM, dugacchAnuM sthAna ane prasvedathI tathA melathI vyApta hoya che, chatAM vidvAnone paNa meM te zarIrane viSe icchAvALA ryA che. meM dAsarUpa karelA (A duniyAnA) puruSo kalezathI suvarNanA samUhane upArjana karIne strInA avAgyadeza (ni) rUpa khALane viSe nAMkhe che (arthAt ghaNuM kalezathI pedA karelA paisAne viSayamAM vyaya kare che). vAMkI dRSTi, maMdamaMda AlApa, utsukatA, AliMgana, saMbhrama, cATu vacana, a.sakti praNaya agara prArthanA, e Adi mArA haMmezana (aMtaraMga) sevako che; ane iMduSeNa, biMduSeNa, cilAtiputra, IlAputra (lAcIkumAra) sAmAyika kuTuMbI (Adra kumArane pAchalA janmane jIva) ane naLarAjA e Adi mArA bAhya sevake che." have zatrunI senAne bhakSaNa karavAne abhyAsa karate hoya tema daMbhavaDe dAMtarUpa vastrane karaDate dveSa maharAjAne Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 221 ] kahevA lAgyuM ke "he svAmI! bhayarUpa dekhAte huM pralayakALanA agni jevo chuM. mArI tIvratAvALI dRSTinI AgaLa keIpaNa rahevAne (TakavAne) samartha nathI. matsara, amarSa, paizunya (cADI), marmabhASaNa, capaLatA, vigraha, Akroza ane niranukeza (ghAtakIpaNuM) vigere mArA nityanA (aMtaraMga) sevake che, ane caMDakauzika RSi, kULavAlamuni, kamaTha (meghamALI,) duryodhana, saMgamadeva ane pAlaka puhitAdi mArI pAchaLa cAlanArA aneka bAhya sevake che." mithyAdarzana nAmano pradhAna kahe che ke he svAmI ! A traNa jagatanA lokone bhavarUpa Ava (khADA) mAM huM evI rIte nAkhuM chuM ke temAMthI anaMtakALe paNa teo nIkaLI zakatA nathI. A traNa jagatamAM evI kaI jAti nathI. evI kaI yoni nathI ane evuM ke sthAna nathI ke jene viSe meM vimohita karela chava niraMtara pari bhramaNa karatA nathI. (arthAt meM vihita karele jIva sarva nine viSe paribhramaNa kare che). kudeva (jemAM devapaNuM na hoya chatAM devapaNuM dharAvavuM te, tevI ja rIte kuguru AdimAM samajavuM), kuguru, dharma-parva ane vratanA viparIta bhAva, dharma upara dveSa ane bIjAnI niMdA-A sarva niraMtara mArI pAchaLa cAlanAro mAro aMtaraMga parivAra che; ane parvata nAmane brAhmaNaputra, sAta ninhava (bhagavAnanA eka eka vacananA utthApaka), kapila, pALaka, vasurAjA ane sarve anAryo mane niraMtara seve che te mArA bAhya parSadAnA Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra. [ 222] prabaMdha ciMtAmaNi leke (bahiraMga parivAra) che." pachI lAkhanA rasa jevI AMkhanA pAtavaDe jagatana kSebha pamADato ane dhUmADAnA samUha sarakhA zarIravALe dha te avasare meharAjAne kahevA lAgyuM ke "he svAmI ! huM pragaTa thaye chate ke dhIra puruSa paNa pitAne (pitApaNe TakAvI rAkhavAne samartha che? meM AkramaNa karyuM chate (dabAvyuM chate) vidvAna paNa vicetana ja (jJAna upayoga rahita ja) thAya che. mAre vaza thayele jIva sanepAta thayelA mANasanI mAphaka netra ane heThanuM bhamAvavuM, hAthanuM phekavuM, zarIranuM halAvavuM ane pralApa (nirarthaka balavuM) kare che. mArA hukamane tAbe thayelA ghaNu baLavAna che paNa narakane viSe , nagadane viSe, zvAnajAti viSe ane sarpAdikane viSe vase che. kSAra (Desa rAkhavApaNuM), pracaMDatA, durvAkya, zrApa, saMtApa, upadrava, kaleza ane tAmasabhAva-A mArA nityanA pakSapAtI (aMtaraMga parIvAra) che. kurUTi ane mahAkurUTi (kuraDa, ukaraDa) nAmanA sAdhuo, brahmarAjAne putra brahmadatta cakavatI, zizupALa ane nabha senAdika rAjAo mArA bhaktivaMta sevake che (te bahiraMga parivAra che.) ' have ahaMkAra mehe rAjAne kahevA lAgyuM ke "A traNa lekanA jIvanI sarva vidyAnuM phala haraNa karavAne tathA sabuddhine agya karavAne huM samartha chuM. mAre vaza thayele jIva gurune mAnatuM nathI, vRddhonI hAMsI kare che, buddhinA nidhAna tulya manuSyano tyAga kare che, stabdha (jaDa Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 223 ] je) thAya che ane niraMkuza thaI unmattanI mAphaka bhamyA kare che. cakravatIne jItavAvALA bAhubaLIne paNa meM (kevaLI thatAM) rekI rAkhe ane sudhA, tRSA, zIta ane tApAdi ApadAne sahana kare te eka varSa paryata ubhe rahyo. puruSArtha saMbaMdhI spardhA (harIphAI), pitAnuM parAkrama kahI batAvavuM, bIjAonI tarjanA karavI, akkara rahevuM (keIna namaskAra na kare). avinaya karavo ane uddhatAI karavI e Adi mArA nityanA sevako (aMtaraMga parivAra) che; temaja duryodhana, rAvaNa, camareMdra, prativAsudeve ane tenA.. jevA bIjA lAkha mArI sevA karavAvALA sevaka (bahiraMga parivAra) che." daMbha kahevA lAgyo ke "he deva ! huM mIThI vANI belAvAvALe chuM chatAM dUra karma karavAvALe chuM. duSTa sarpanI mAphaka meM karaDela (DaseleprANI jIvate rahetuM nathI. Asana uparathI uThavAvALA, Asana ApavAvALA, namaskAra karavAvALA ane hAtha joDavAvALA manuSyane huM dAsanI mAphaka khuzAmatanAM vacane aMgIkAra karAvuM chuM (belAvuM chuM). chaLapraveza, vizvAsaghAta, droha, dhanane Agraha, guptaAcAra ane juThA AlApAdi mArA niraMtaranA sevake (aMtaraMga parivAra) che. mahAbala, pITha, mahApITha, aMgAramarda kAcArya ane ASADhabhUti Adi mArA pakSapAta karavAvALA bAhya sevake (bahiraMga parivAra) che." mehanA samagra sainyamAM nigitA (athavA caturAI)ne Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 224 ] prabodha ciMtAmaNi dhAraNa karatA lAla kahevA lAgyA ke huM ekale paNa A traNa bhuvanane paravaza karavAne (athavA mAre AdhIna karavAne) sama chuM. he devapramukha! tame sarva sAMbhaLe. huM hAtha uMcA karIne kahuM chuM ke evA koIpaNa jIva zu kAI ThekANe che ke je mAre AdhIna thayeA nathI ? parvata upara caDhavuM, sthaLa (aTavI vigere) ane samudra oLa'gavA, pRthvInuM vidvAraNa karavuM (khADhavu), guphAmAM praveza karavA, zmazAnamAM rahevu, maMtrAdi sAdhavuM, janAvaranu pAlana karavu, khetI karavI, ane kSudhA tRSA, zIta, . AtapAdi sahana karavAM--ityAdri duSkara kAryo paNa me Adeza karelA prANIe zuM aMgIkAra karatA nathI ? (arthAt sa kAryAM aMgIkAra kare che ). mahAra'bha, mamatva, icchA, mUrchA (Asakti), sa'kaleza, saMcaya, kRpaNutA ane sAhasikatA Adi mArA atara`ga sevako che. ane tilakazreSThI, kucikaNa vyavahArI, kezarI cAra, naMdarAjA, subhUma cakravatI ane leAbhana'divaNika Adi mArA bAhya sevako paNa hajArA che." have prada kahevA lAgyuM ke "mAruM te leAkeAttara maLa che (arthAt mArA jevuM khaLa khIjA keAImAM nathI). kemake uccapadamAM ArUDha thayelA manuSyane huM eka kSaNavAramAM nIce (adhetimAM) pADI dauM chuM. jeo zrutakevaLI (caudapUrvadhara), upazAMta meADu (agyArame) guNaThANe caDelA ane cAra jJAnanA dharanArA che teone paNa huM niMgAdarUpa khADAmAM anaMte kALa vasAvu chuM. meM Adeza karelA jIva ? Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ rarapa ] buDI javAne vicAra kyAM vinA jaLane viSe kIDA kare che. jamIna upara paDavAthI aMga bhAMgI jaze tene vicAra karyA vinA vRkSe upara hIMcake che. mahattvanA nAzane vicAra nahIM karate chate pAsavaDe kIDA kare che. Aleka tathA paralekanI pIDAne nahIM vicArate vikathA kare che. A vara mane lezane mATe thaze e vicAra karyA sivAya vaira vadhAre che. ujAgarA tathA paganI pIDAne nahIM jANate nATajAdi jue che. vastrahitapaNAne ane vamanAdikane nahIM vicAra madirA pIe che. kSayaregAdi roganA udayane nahIM jANata viSayamAM Asakti kare che paisAnA vyayane vicAra karyA sivAya prANIone niraMtara laDAve che, ane A tapa tathA bhamavAnA parizramane nahIM gaNakArato zikAra karavA jAya che. (aneka jAtanA) vyasana, ALasa, nidrA, viSayasaMbaMdhI halakAM vacana tathA bIjA paNa tenI jevA aneka mArA atyaMtara (aMtaraMga) sevake che. AryasaMgU, zelakarajarSi, sedAsarAjA, kaMDarIkarAjA ane maricI Adi mane harSa ApavAvALA mArI bAhyaparSadA mATenA mArA sevake che." A pramANe sarve vIra subhaToe pitApitAnuM baLa "kahe chate maharAjIe pAkharelA siMhanI mAphaka baLa sahita cArava karyo. te avasare niraMtara zatrunA hRdayane kSobha karavAvALA mizrabhASA ane asatya bhASAnA bhedarUpa vAjiMtre anekavAra vAgavA lAgyAM. meharAjAnA tathA vivekarAjAnA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26] prabodha ciMtAmaNi azubha dhyAna tathA zubhadhyAnanA bhedarUpa vIra puruSe anupagathI tathA vidhithI (anukrame) zastro kheMcavA lAgyA. meM rathanemine cAritrathI bhagnapariNAmavALe ke, meM naLarAjAne zyAmavarNavALe karyo, meM kSapakaSine kSINa karyo, meM zazarAjAne mAryo, meM saMbhUtimunine parAbhavita karyo, meM bAhubaLIne bAMdhyo, mahAbaLarAjAne plAna karyo ane meM kezarI rAjAne kalezita karyo. A pramANe meharAjAnI senAnA subhaTa bhujAnA AzleTa karavA pUrvaka Apasa ApasamAM potapotAnA parAkramanuM varNana karavA lAgyA. meM zivakumArane, meM baLadevane meM cilAtIputrane, meM nayasAra ane dhanasArthavAha Adine meM nAgane meM meghakumArane meM atimuktamunine ane meM kapila brAhmaNane bhAvaza pAsethI kheMcI lIdhe. A pramANe vivekarAjAnA sainyamAM paNa zUravIra subhaTa satra rIte potapotAnuM parAkama ApasamAM kahetA chatA pragaTa thayelA potAnA zauryane dekhADavA lAgyA. have avidyArUpa rAtrine nAza thaye chate ane tatvarUpa sUrya prakAzita thaye chate te sarve vivekanA subhaTo zatrunA samUhano nAza karavA mATe taiyAra thayA. prAraMbhamAMja zatruone viSe skurAyamAna krodhavALA vimaLabodha nAmanA 1 mehanA azubha dhyAnarU5 subhaTo anupagathI zastra kheMcavA lAgyA ane vivekanA zubhadhyAnarUpa subhaTa vidhipUrvaka zastro kheMcavA lAgyA Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [27]. mahAna yoddhAo keTalAeka mehanI senAnA subhaTone joI Ine mAryA. jema sarpa deDakIone gaLI jAya tema sAmAyikAdi SaTrakarma (Avazyaka)mAM samartha purehita mohanI moTI resenAnuM zasaNa karyuM (bhakSaNa-nAza karyo)) pachI vivekanA subhaToe prayatnapUrvaka kalezarUpa vRkSanA samasta aMkurA jyAMthI dUra karelA che evuM kSapakazreNi nAmanuM kSetra saMgrAmane mATe taiyAra karyuM. have sarva sahanatArUpa zastra grahaNa karela che jeNe e zama nAmane subhaTa pUjana karavA lAyaka ane ujvaLa prasannatAne Azraya karIne saMgrAma karavAne mATe u. teNe apUrva karaNa nAmanuM AThamuM guNasthAnaka pAmIne tatkALa ke nAmanA subhaTane tarjana karI kahyuM ke "he mUDha! ahIMthI (zIdhra) nAsI jA. have konA baLathI tuM jIvavAne Icache che?" (zamanAM AvAM vacana sAMbhaLI) krodhe paNa pitAnAM cAra rUpa karIne tene dekhADyAM. kavi kahe che ke "teo (kaSAyo) vidyA ane tapanI siddhi vinA paNa bahurUpa karavAvALA hoya che. (te rUpanAM nAma batAve che) pahele anaMtAnubaMdhI (anaMtakALa paribhramaNa karAvanAra), bIjo pratyAkhyAnAvRtti [vata paccakhANane sarvathA rokanAra], trIjo apratyAkhyAnaka (sarvathI pratyAkhyAna karavA nahIM denAra), e saMjavalana (yathAkhyAta cAritrane rekavAra). te krodha zamane kahe che ke "he zAMta AtmAvALA zama! tuM zuM kahe che? dedIpyamAna agnirUpa meM poteja A vizvane parAbhara karyo che. [mAre bIjAnA baLathI jIvavAnI jarUra nathI]. he rAma! mArUM parAkrama nuM sAMbhaLa. jeo mahA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [228 ] prodha ciMtAmaNi vIvALA, tapasyAne viSe rakta cittavALA, ane mAhya saMgano tyAga karelA yAgIe hatA teonuM paNa puNyarUpI dhana harI laine niraMtara nacAvatA meM du:khadAyI narakarUpa kuvAmAM teone karADe varSa paryaMta vasAvyAM che. huM zama ! siMhathI bhakSaNa karAyelA, krUra sapathI DasAelA, vananA dAvAnaLathI dagdha thaelA, zikArIthI viMdhAelA ane rAkSasathI rUMdhAelA keTalAka puruSA (zubha pariNAmathI) svarga pAme che (arthAt maraNa pAmIne svage jAya che), paNa krodhathI maraNa pAmeleA koi paNa mANasa kAi paNa ThekANe zuM svage gayA che athavA jaze ? (arthAt dhathI maraNa pAmelA koi paNa mANasa svage` gayA nathI ane jaze paNa nahIM.) teTalA mATe A upara kahela rAMkaDAo (siMhAki)nI sAthe mArI sarakhAmaNInA upadeza detAM AcAya mane lAve che. (arthAt mahAna parAkramavALA mArI sarakhAmaNI siMhArdikanI sAthe yukta nathI). vaLI he zama ! tArA upara prathama prahAra karatAM A mArI bhuja lajjA pAme che, mATe pahelAM tuM prahAra kara ke jethI karIne A bhujA potAnu khaLa pragaTa kare." A pramANe uMce svare khelatAM krodhanu pahelu zarIra zama subhaTe ekadama kApI nAMkhyuM kAraNake zUravIra puruSo bairInA vinAza karavAmAM kALakSepa karatA nathI. e pramANe bhadrabhAvarUpa azvanA AzrayavALA ane saraLatA rUpa hathiyArane dhAraNa karatA mAva nAmanA subhaTa paNa mAna tarapha doDayA ane teNe paNa cAra rUpane dhAraNa karatA mananuM pahelu Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakheAdha ciMtAmaNi ( 229 ) rUpa cheDhI nAMkhyuM. kAraNa ke A mAdava khIjAone viSe kAmaLa che paNa zatrune viSe te karavatanI jevA kAra che. tyAramAda nirAzI bhAvarUpa zastrane dhAraNa karatA Ava ane satASa nAmanA subhaTA ekatvatA (ekapaNAnI bhAvanA) ane akiMcanatA (pulika kAMI paNa vastu rAkhavI nahIM te) nAmanA azva upara (anukrame) ArUDha thayA, ane temaNe paNa cAra cAra rUpane dhAraNa karanArA drubha ane leAbhanA pahelA zarIrane bheDhI nAMkhyA, kemake saMgrAmanI AdimAM zatrunA nAza karavA teja maMgaLika che. te avasare AstikatA rUpa Ayudhane dhAraNa karatA ane syAdvAda rUpa hAthI upara ArUDha thayelA samyagdaSTi pradhAna mithyAdaSTi pradhAnanI sAme gayA ane kahevA lAgyA ke 'are mithyArdaSTi ! duniyAmAM prasiddha evA tArA keTalAka aparAdhA tane kahI batAvuM? paNa hamaNA mArA zastranI dhArAthI dhAvAelA je tu tenA aparAdhAnI zuddhi thAo.' A pramANe tenAthI tarjanA karAyelA mithyAdRSTi pradhAne peAtAnA abhigrahika, anabhigrahika, sazayika, anAbhogika ane abhinivezaka nAmanAM pAMca rUpa (dhAraNa) karyAM, paNa samyagdaSTi pradhAne te sarva` (rUpa)nA eka prahAravaDe ja nAza karyAM. kemake jema agni lAkaDAthI bhaya pAmatA nathI tema baLavAna puruSA zatruethI bhaya pAmatA nathI. mithyAdaSTinI sAthe joDAtA mizra nAmane subhaTa che ane te (mithyAdRSTi)nA dravya (dalIyAM)thI utpanna thaele kSAyeApazamika subhaTa paNa che, ema jANIne samyagdaSTie te beune paNa Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 230 ] prabaMdha ciMtAmaNi saMgrAmamAM pADyA. te vakhate anivArya parAkramavALA zamAdi vIrapurue kedhAdi zatruonA vacalA babe rUpa (apratyAkhyAnI ane pratyAkhyAnI krodha, mAna ne mAyA)ne haNI nAkhyA. have yuddha karavAne mATe taiyAra thatA kAmane joIne bhavavirAga nAmane ati niSphara subhaTa tenA sanmukha doDaye. anitya bhAvarUpa (A sarva paryAya nitya nathI tadrupa) bhAlAvALA, sarva vastunA tyAga karavA rUpa (athavA muni paNa rUpa hAthInA vAhanavALA ane kepathI heDa kaMpAvatA te bhavavirAgane Avate joIne praphullita thayele samara (kAma) tene kahevA lAgyuM ke "he tuccha buddhivALA bhavavirAga! tuM mArI sanmukha cAlyo Ave che paNa huM viSayAyudhavALA subhaTa chuM tene zuM tuM jANato nathI ? pAMkhavALA sarSanI sAdazyatAvALA A mArAM bANa zatruonA prANane bhedavAvALAM che, strI nAmanA je mArA yuddhAo ahIM che ane abhilASA nAmanAM je tenAM bANe che teo (bANa) parAkramavaDe aMtaramAM vajInA bakhatarane dhAraNa karatA chatA iMdranA hadayane paNa nice bhedI nAkhe che. je pahelAM jayayAtrA karavAne nIkaLelA te tArA pitA [vivekIne nAsI javAnI kaLA meM zIkhavADI hatI te kaLA putrapaNAe (putranA snehathI) zuM haju sudhI teNe tane ApI nathI ke jethI tuM ahIM [mArI sanmukha AvyuM che? daivane dhikkAra thAo ! kAraNa ke tuM eka bALaka Aje mArI sAme yuddha karavAne AvA che." [ kavi kahe che ke ] AvI ahaMkAyukta vANIthI kAme kone kaMpAvyA nathI? [ A pramANe besIne ] Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAdha ciMtAmaNi [ 231 ] pachI bhavirAga subhaTane trAsa pamADavA mATe kAma akasmAta puruSa, strI ane napusaka veda vaDe traNa rUpa dhAraNa karavAvALA thayA. tenA rUpanuM bahupaNuM dekhIne paNa bhavirAga trAsa pAmyA nahIM, kemake agninA kaNIyA vadhAre dekhIne paNa zuM mahAna megha tenAthI zaMkA pAme che ? [arthAt agninA nAza karavAmAM varasAda zakAtAja nathI.] bhavivarAga kAmane kahevA lAgyA ke are mUDha ! vadhAre rUpa rIne zu tuM mane khIvarAve che ?' e pramANe khelatA nirdaya thayelA bhavavirAge kAmanAM chellAM be rUpa (strIveda ane napusakaveda) ekadama DhI nAMkhyAM. te avasare anyatva ciMtArUpa (deha judo che ane AtmA judo che. deha vinAzI dhama vALA che ane AtmA avinAzI dharmavALA che e ArdivicArarUpa) bhAlA sahita udAsInatArUpa hAthI upara beThelA te (bhavivarAga)nA be nAnA bhAi savega ane niveda (saMgrAma karavAne) doDayA. teoe hAsya, rati, ati, bhaya, jugupsA ane zAka sahita rAgadveSane mArIne saMgrAmamAM tatkALa dizAone balidAna karyuM... (arthAt maraNane zaraNu karyA). pachI vyAghra (zikArI) jema mRgane vadha kare tema phrIne zatrune nAza karavAmAM Asakta thayelA bhavirAge kAmanA pahelA rUpa (puruSaveda)ne paNu vadha karyAM. pachI raNakSetramAM (bAkI kANu rahyu che tenI) tapAsa karatAM zamAdi subhaToe) peAtAnI pAse eka eka zAkhAvALA vRkSanI mAphaka eka eka rUpavALA krodhAdikane joyA, eTale teoe (zamAdi traNa subhaToe) te (krodhAdrika traNa)nA Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra3ra 3 prabodha ciMtAmaNi chellAM rUpane paNa nAza karyo. kemake agninA kaNIyAnI mAphaka 5 zaktivALA vairIne paNa mahAtmA puruSee vizvAsa kara egya nathI. pachI lebha duHkhe marI zake tema che. ema jANIne saMteSa subhaTe lebhane chedIne tenA traNa vibhAga karyA. temAM pahelA be bhAgane nAza karIne chellA trIjA bhAganA karaDe nAnA nAnA bhAga ryA. kALanA bhedavaDe te sarvabhAgone nAza karI tenA chellA bhAganA asaMkhyAta khaDe karI raNasaMgrAmamAM te sarvane paNa teNe nAza karyo. tyAra pachI utsAhAdi ddhAoe yuddhabhUmimAM pharIpharIne pramAdAdi zatruone jema dekhyA tema teone nAza karyo. te vakhate strIne veza dhAraNa karela subhaTonI mAphaka potAnA svAmInI pAchaLa rahIne yuddha karatI strIone paNa vivekanI senAmAM subhaToe joI, ane jema sarovara sUkAyAthI kamalinI maraNa pAme che (sUkAI jAya che. tema pitapotAnA svAmI maraNa pAmyuM chate mehanI senAnI strIo te tenI pAchaLa maraNa pAmI. mehanI senAnA gheDAone 1 vivekanI senAnA gheDAeAe, hAthIone hAthIoe, ratha rathae ane pALAone pALAoe kSaya karyo. niraMtara mehanI sAthe cAlanAra (rahenAre) bhaDAra paNa vivekanA subhaToe ekadama luMTI lIdhuM. "zatrunA prANa haraNa karavAvALAne tenuM dravyo luMTavAmAM zI dayA heAya ?" ghaNA vakhatanA paricayathI mehane viSe mahAna neha dhAraNa karanArA manapradhAne paNa A udayavAna vivekanA tarapha pitApaNuM (pitA putranA snehathI sahAya karavA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [233] paNuM) dekhADyuM. jema kASThathI agni vadhAre pradIpta thAya tema pitAnA sainyamAM zatruoe karelA ati upadravane joIne mahArAjA kodhathI vadhAre pradIpta thayo, ane duHkhathI dagdhAtmAvALe te vicAra karavA lAgyuM ke "are ! dukALamAMthI AvelA manuSyanI mAphaka vivekanA sainikoe mArA sarva sainyanuM bhakSaNa karyuM" (nAza karyo). are ! je deve mane ATale badhe parivAra meLavI ApIne pAche viyega pamADe tene je huM dekhuM te pahelAM te te ja nAza karuM. are vidhAtrAne dhikakAra he! ke je vivekane meM bAlyAvasthAmAM kamaLa, ThaMDe ane ALasu dITho hato tenA sevake Aje mArA sainyane nAza kare che! bAlyAvasthAmAM vivekane AvI (ALasu Adi prakRtivALe jANIne mArA zUravIra subhaTo avajJA karIne (tenA taraphathI nirbhayatA jANIne upekSA karIne) besI rahyA. je te vakhate ja teo tene mAravAne taiyAra thayA hatA te Aje mArI sarva senAne jItavAvALe viveka te vakhate teone jItI zakata nahIM. (A yuddhamAMthI) mArA subhaTomAne kaI paNa (sevaka) subhaTa nAsI gaye nathI te teoe ghaNuM sAruM karyuM che, kemake yuddhamAM vIra puruSanI vijya agara maraNa e beja gati che. huM yuddha karatAM keI vakhata paNa bIjAnI sahAyanI prArthanA karIza nahIM. kemake zuM sUrya bIjAnA baLavaDe aMdhakArane nAza kare che? nahIM, pitAnA baLa vaDe ja nAza kare che.)" A nizcaya karIne netranA raktapaNathI pragaTa matsaravALe, nAnA prakAranA AyudhathI thatA ullAsa vaDe hajAra Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 234 ] prabodha ciMtAmaNi arjunane vibhramane karate, paTTahastI upara ArUDha thavAthI parAkrama rUpI vRkSa jenuM praphullita thayuM che e jaNAve ane yuddhanI IcchAthI bIjA sarva vyApArane rokata meharAjA raNakSetramAM AvyA ane kahevA lAgyo ke are re paMDite ! tame nAsI jAo ane adhyAtmika puruSa! mArI daSTine mUkI gho. (arthAt mArI dRSTithI dUra thAo). are yuddhAo! tame bIjI dizAmAM cAlyA jAo. are vicAravAna puruSe ! tamArA paga sajaja kare. kemake zatruone bhayaMkara ane davanItathA rAjAnI bhujAnA madane bhAMgate ane aMjananA puMja jevI kAMtivALe A meharAjA pote ja prahAra karavAne uThe che." A pramANe bolato ane kara dRSTithI traNa bhuvanane bhaya pamADa vikasvara remavALo moha mahAmunione paNa kSebhane mATe thayo. A meharAjAe yuddhamAM jhaMpalAvyuM chate manuSyo te dUra rahyA paNa dene vize paNa e keI na rahyo ke je pIMpaLAnA pAnanI mAphaka kaMpAyamAna thayo na hoya. e avasare satsamAgama rUpa ati uMcA madonmatta hAthI upara ArUDha thayele keI paNa jAtanA kalezarahita zukaladhyAnanA bhedarUpa AyudhanI zreNIne nacAvate navI paraNelI (saMyamazrI)patnIthI pagale pagale jAgrata karate ane yuddhane kautukI (advitIya) vIra e vivekarAjA mehanI sanmukha AvyuM, te vakhate meharAjA tene kahevA lAge ke "he viveka ! tuM puSTa thayele che mATe ahIMthI satvara cAlyo jA. kemake pAchaLathI pAchA javA dhArIza tyAre tuM javAne samartha thaI zakIza nahIM (mATe pahelethI ja Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ proAdha ciMtAmaNi [ 235 ] pA cAlyA jA). jee mUrkha athavA ALasu che tene (zarIranuM) sthULapaNu thavu' duSkara nathI. kemake vairIne vaza thayelA sthULa (zarIravALA) puruSa ulaTA adhika pIDA sahana kare che, jo tane zarIranuM peASaNa ja ISTa che te tuM ahIM zA mATe Avye ? ahIM kAMI AhAra maLavAnA nathI, ahIM teA kevaLa prahAro ja maLavAnA che. huM viveka ! te pramAdAdika zatruene mAryA che tethI ga karIza nahIM. jyAM sudhI huM pUrNa zarIravALA chuM tyAM sudhI are viveka ! teM zu jItyuM che ? athAta kAMi jItyuM nathI. huM jIvatA hovAthI A sarva subhaTo pharI sajIvana thaze, kemake pRthvIthI pedA thanAra vRkSanu mULa jo akSata hoya te zu pharIne te pallavita na thAya ? (arthAt thAya ). he viveka! zarIra vinAnA kamaLa puSparUpa zastravALA ane strI che mAtra parivAra jene evA je kAme jagatane jItyuM che tene huM guru chuM, ema tu mane jANaje. viveka ! yuddha karavAnA raNakSetramAM prApta thayelA mAhurAjAne AghAta karavAne piragha (bheAgaLa), vyathA pamADavAmAM gadA, cUrNa karavAne cakra, vidyAraNa karavAne vajra, vinAza karavAne dhanuSya ane kApavAne khar3e samartha nathI. huM kRtrima nathI kahetA paNa nizce sAcu kahuM chu ke sehanu' mathana karavAne vyAla ane agni Ai paNa sama nathI. IMdra vAthI, khaLabhadra haLathI, cakravartI cakrathI, kSatrI. zasrathI, hAthI dAMtathI, sarpa dADhathI, liMgI zrApa devAthI, brAhmaNe kaDavAM vacana khelavAthI ane dhanavAna dhanathI khaLavAna che; paNa raNabhUmimAM prApta thayelA mAharAjAnI pAse teo save Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [236] prabodha ciMtAmaNi jarA paNa baLavAna nathI. nAnA prakAranA saMgrAmamAM athaDAvAthI kaThaNa zarIravALo thayele huM kayAM ane saMgrAmanA prayAsane nahIM dekhela e temaja kemala zarIravALe tuM kayAM ! are viveka! pahelAM tArA ghaNuM sevakane meM parAbhavita karyA che te vAta kahevAthI tuM duHkhI thaIza athavA tane duHkhI karavA sivAya mAre bIjuM zuM prayojana che? (teja prayajana che. sAMbhaLa, tAre viSe eka buddhi (niSThA) vALA pahelA cakavatI (bharatInA putra vIra marIcine tuM nAyaka jIvate chate meM baLathI bAMdhI lIdhuM ane tene ghaNA ema bhavane viSe keDIkeDa sAgaropama sudhI bhamAvyo je kaMDarika muni tArA sainyanA samUhane AgevAna hato tene paNa jIvhAidriya (rasa svAdamAM Asakti) nAmanA mArA sevake majabutIthI bAMdhI laIne eka kSaNavAramAM sAtamI narakarUpa kUvAmAM phedI dIdho. mahAbalI ane bAhubalI nAmanA rAjAo je tArA bhakto hatA teomAMnA eka (mahAbala)ne mArA (mAyA) sainike strIno veza levarA (strIliMga baMdhAvI mallInAthanA bhavamAM udaya ApyuM), ane bIjAne (bAhubaLI ) eka varSa paryata ubhA ubhA ja taMbhita karyo. tArA samyagadaSTi pradhAnazrI Azrita karAyelA je satyaki ane zreNika pramukha rAjAo duniyAmAM prakhyAtI pAmela hatA teone mArI avirata nAmanI strIe ja rekIne nivAsane mATe narakamAM pahoMcADyA. tuM hAthamAM zastra dhAraNa kare che tethI subhaTo tArA upara durgacchA dhAraNa karatA nathI, paNa tuM mArI sAthe spardhA (harIphAI) kare che tethI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAdha ciMtAmaNi [ 237 ] buddhimAna jIvA tArI hAMsI karaze. he kubuddhi ! hajI paNa ahIMthI cAlyA jA. akALe zA mATe prANa tyAga kare che? kAraNa ke mArI sAthe yuddha karavAnI IcchAvALA tu tArA piravArane pharIthI joi zakIza nahIM." A pramANe mehe kahyA pachI AkSepa pUrvaka vivekarAjAe tene javAba ApyA ke meha ! tuM ghaNuM zA mATe bele che? bAlyAvasthAmAM me' tane lAMbA vakhata sudhI joye che. jee pAtAnI prazaMsA kare che te judA karelA dravyanA nidhAnanI mAphaka atyaMta zaiAbhatA nathI. vaLI udharasa AvatI hoya evA ceArAthI jema cArInuM kAma siddha thatu nathI tema ghaNA pralApa karavAvALA [lavAvALA ]thI kAnI siddhi thatI nathI. jema varSARtune viSe alpa garava karavAvALA varasAda[varasavAnuM kArya kare che tema thoDu elavAvALA mar3Ana puruSoja kArya kare che. jee nizce a'darathI zUnya [khAtrI] hoya che teeja mRdaMganA avAjanI mAphaka uMce svare avAja kare che; athavA tArU maraNa najIka AveluM hAvAthI tane je vedanA utpanna thaI che te vedanA A pramANe tane badhu khelAve che. kAraNa ke jhADa uparathI paDatuM paripakava thayeluM pAMdaDu... zuM kharAba avAja nathI karatuM ? zItaLa caMdramAM adhakArano nAza kare che, zItaLa pANI patAne bhedI nAkhe che, zItaLa maNi nidhanapaNAne haNe che ane zItaLa hima vRkSeAne khALI nAkhe che, teTalA mATe he matimUDha ! mane zItaLa jANIne Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - mAM kare che. temanuM eja [38] prabaMdha ciMtAmaNi tuM mAro vizvAsa karIza nahIM. (kemake) zItaLa vanathI utpanna thayele agni sarvathI viSama hoya che. huM tane hitakArI vacana kahuM chuM ke je te vitavyanI IcchA rAkhato ho te yuddhamAMthI cAlyo jA. kemake ahIM amRtane AhAra maLavAnA nathI, ahIM te kevaLa prahAraja maLavAnA che. hAthIo gayA, dhana nAza pAmyuM, subhaTo nAza pAmyA ane adho haNAyA, te chatAM tArA nirlajjapaNAne dhikkAra che ke haju paNa tuM durbaLa bhujAnA baLanuM varNana karyA kare che. he moha ! te devalekamAM rahelA prANIone jItyA temAM teonuM acetanapaNuM (upaga rahitapaNuM, jaDa vastu upara ati Asakti) eja eka hetu che. tethI je te keIpaNa upagavALA prANI upara kaI vakhata paNa baLa pheravyuM hoya te mane kahI batAva. apramAdI ane upagavAna sAdhuoe tane yuddhamAM anekavAra parAbhavita karyo che, te paNa he nIca! tuM pAche yuddha karavAne uThe che. tArA jevA dhAnavRttivALAnI nirlajajatAne dhikkAra he! pahelAM mArA je upAsaka (sevaka)ne teM bAMdhyA hatA te sarvane meM tArI pAsethI mukAvyA che, paNa tArA je sevakene pakaDIne huM mekSamAM laI gaye chuM, temAMthI je tuM baLavAna hoya te ekane paNa mukAva (tyAMthI pAchA lAva). te strIrUpa seMkaDe pAlavaDe bAMdheluM ane hAthI ghoDA tathA ddhAo vaDe rakSaNa karAyele je bharata cakravatI hate te eka kSaNavAra mAruM dhyAna karIne baMdhamAkSane jANavA lAge (arthAt baMdhathI mukA-mukti pAme). yuddharUpa tAMDava Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeAdha ciMtAmaNi [ 239 ] pAMDave (nATaka) vaDe peAtAnA bhAione paNa haNanArA je te tane vallabha hatA paNa teo tattvane jANIne tArAthI virakta thaI, mane prasanna karIne avinAzI AvAsane prApta thayA. jeNe strI, brAhmaNa, bALaka ane gAyanA vadhavaDe tArI senAnuM AgevAnapaNuM meLavyuM hatu te narakanA atithi thavAvALA dRDhaprahArIne huM mekSamAM lai gayA. susamA nAmanI kanyAnuM mastaka cheDhavAvALA ane kRtAMta (yama)nI mAphka krUra svabhAvavALA jeNe (cilAtIputre) eka tArAja Azraya lIdhA hatA te cilAtIputra zamatAnA samudrarUpa muninI sahAyathI mane prApta thaine (mArA Azraya laine). devalAkamAM gayA. huM mA ! 'zastra athavA astra ( pheMkavA lAyaka bANu vigere) koipaNa mane mAravAne samartha nathI.' A pramANe te kahyuM te tArU kahevuM kheATuM nathI. vaLI sAcI vAta konA hRdayane viSe na vase (bese) ? paNa he bhAI ! A paNa hu sAthe kahuM chuM ke madapUrvaka mArA AzrayathI utpanna thayeluM atize khaLa enu che teonI pAse tu tRNa tulya che. A vAta paNa kheATI nathI. huM meha ! tArA sainyamAM je keTalAka mukhathI varNavI na zakAya tevA khaLavAna subhaTA hatA te sarvene tArI najare mArI senAnA subhaToe yuddhamAM haNI nAkhyA che, te have tuM chAla utArI nAkhelA vRkSanI mAphaka peAtAnI meLeja vegathI sUkAI jaIza; kemake tuTI gayelI pALavALA sarovarane viSe pANI ghaNeA lata rahetuM nathI. he mAha! jarjarita thayelA ane jarA (ghaDapaNa)thI haNAyelA tane huvAmAM paNa mane yA nathI, .MAN Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PS 240 ] prabodha ciMtAmaNi kemake lIlAM jhADane bALI nAkhanAra agnirUpI vIrane sUkAM lAkaDAM bALatAM kAMI yaza maLatuM nathI." A pramANe te (viveka)ne kahevAthI kopAyamAna thaele meha vRddha chatAM paNa yuvAnanI AcaraNa karate chato prayatnathI potAnA zonI zreNI tenA upara varasAvavA lAgyo. paraMtu jema daDha zreSTha guNavALA hIrAne viSe leDhAnI seya kuMThita (buDI) thaI jAya che tema te (viveka)ne bhedavAnI IcchAvALI zastranI zreNI tikSaNa chatAM paNa kuMThatAne pAmI. eTale pachI te bane vIre ApasamAM hAhAtha yuddha karavA lAgyA. te avasare Aje zuM thaze (kenI jIta thaze) ema aMtaHkaraNamAM saMdehavALA deva te bane jovA lAgyA. pRthvIne kaMpAvatA, uMcA temaja gaura ane zyAma zarIravALA viveka ane meha yuddhane viSe prApta ela himagiri ane aMjanagirinI mAphaka zobhatA hatA, tevAmAM eka malla jema bIjA mallane pADI nAkhe tema pApanA yugathI slAnI pAmelA mahArAjAne majabuta rIte pitAnA caraNathI (cAritrathI dabAvIne viveke bhUmipara pADI nAkhyA. te vakhate viveka kahe che ke "niraMtara jagatane droha karavAvALA ane duHkhanA samUhane devAvALA he meha! huM viSama chuM, meM tane pakaDe che, tArUM maraNa najIka AvyuM che, mATe are kaMpAyamAna thatA dehavALA meha ! A avasare tArUM je kaI paNa rakSaNa karavAvALuM hoya tenuM tuM smaraNa kara. kemake yajJa karavAvALe yAjJika jema yajJamAM Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi | 241 ] hemavAnA bakarAne jIvate rahele sahana karI zakato nathI tema huM tane jIvate rahele sahana karUM tema methI. he hi! putra hoya ke bhAI hA-pitAnA gotrane heya ke mira hoya-te paNa duSkarma karavAvALAne nAza kareja, AvI rIti sarva rAjAonI che. A tArI mAtA-A tAre pitA-ane A tArI najIka helA tArA putra- praphulla netravALA chatA sarve tane jue che, paNa mRtyuthI kaI tAro cAva karatA nathI. tAre vadha karavAmAM huM te kevaLa sAkSImAtraja chuM, bAkI te paripakava thayelAM tArAM pApaja tane maraNa devAvALAM che." A pramANe kahIne mehanI suSTi AdinI tADanAne rokIne jema parazu (kuhADA) vaDe vRkSane nAza kare tema brahmAstra (jJAnazastra) vaDe viveke mohane nAza karyo (mArI nAkhyA. mehane mUkavAne asamartha evA jJAnAvaraNa ane dazanAvaraNI Adi je meharA sevake hatA teo paNa mahanA maraNanA duHkhathI teja avasare maraNa pAmyA. mehanI mAtA mAyA potAnA vhAlA putranI AvI dazAne joIne jema udhahI lAgelI velI kSaNavAramAM ubhIne ubhI sukAI jAya tema te kSaNavAramAM ubhIne ubhI sukAI gaI (nAza pAmI). jema vRkSa chedAyAthI tene AdhAre rahelI velI nIce paDe che tema potakhtA prANathI paNa priya svAmIne maraNa pAmelA joIne jaDatA (mehanI rANI) pRthvI upara paDI gaI. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 242 ] prabaMdha citAmaNi akasmAta mehane maraNa pAmela joIne tenI sarve putrIo paNa "pitA pitA" e pramANe bolatI davAnI daveTanI mAphaka sUkAI gaI. mahAna zatru miDa maraNa pAme chate devedroe vivekanA mastaka upara puSpanI vRSTi karI. (vivekane jaya zAthI baMdIvAna vivekanI bIrUdAvaLI bole che) he nirUpama mahimAthI manahara! he himAcalanA zikharanI mAphaka ujavaLa yazanA samUhavALA ! he bharata airavata ane mahAvidahane viSe mahAna puruSone utpanna karavAvALA ane sabhAnA manuSyone vicakSaNa karavAvALA viveka ! tame jyavAna thAo. jayavAna thAo. he prANIenA samUha upara mAtAnI mAphaka vAtsalya rAkhanAra ! he apAra meharUpa aMdhakArane nAza karavAne sUrya samAna che he raNamAM dhIra! he ati priya viveka! daDha vipattivALA jagatanA jIvenuM tame pAlana karo. (kevaLajJAnanI) utpatti paryata madhura zreSThatAnA AdhArabhUta, puSparAvarta megha samAna dAnanA baLavALA, durdhara kiraNavALA sUryanA samUha sarakhA prakAzavALA, jagatane AnaMdakAraka zreSTha vacananI kaLAvALA, kaLikALarUpI bhayaMkara sarpa samAna uddhata baLa puruSAthI bhakSaNa karAtA sajajjanene zaraNa devAvALA ane bhavabhavanA parAbhava saMbaMdhI bhayane haraNa karanArA A viveka rAjAne, he bhavya ja! tame za. he nakajyAM sudhI jinazAsana rUpa udayAcaLane Azraya karIne ane navA udayane pAmIne sUryanI mAphaka tame mane AdhIna karanAra atyaMta Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi 243] suMdara vicAra rUpI jyotine sthI pheMkatA (vistAratA) tyAMsudhI yamunA nadInuM jaLa, kAjaLa ane keyalanA zarIrajA sarakhI kAMtivALe ane sugatinA mArgane dUra karavAvALe meharUpI aMdhakAra navatatvanA avalenanuM teja niSphaLa kare che. zuM A (viveka) zeSanAga che? nA, te te vAMkI ga tavALe che. zuM A sUrya che? nA, te te rAtre teja rahita hoya che. zuM A caMdramA che? nA, te te kalaMkita zarIravALe che. zuM A maNi che? ahA! te te buddhi vinAne (jaDa) che. zuM A bRhaspati che? ne te te kaviene pI che. zuM A rAjA che? nA, te te narakamAM javAnA manavALA (AcaraNavALA) heya che-A pramANe he (viveka ! tamane joIne paMDita puruSe vividha prakAranA vita karyA kare che. jeo kharakarma karavAmAM Asakta, hIna AcAravALA, vicAra vinAnA, dayAne nAza karavAvALA, para apavAda bolavAvALA, parAbhava kraravAvALA, pIDA karavAvALA ane cUrNa karavAvALA vigere pApI jI hatA. teo saghaLA baLavAna, sajajana ane bhAvALA tamane joIne mekSaphaLa paryata vividha prakAranI vibhUti ane sabhAjananI pAtratAnA bhAvane pAmyA che. he viveka! tamArI AgaLa kAma pitAnA mahimAnI hAnine pAmya, mAna madane mUkIne nAsI gaye, lobha pApe, dRLa ane kepa kaMpAyamAna thayA, ajJAna potAnA mAnathI plAni pAmyuM ane mehanuM aLaniMdA pAmyuM, (huM vitarka karUM chuM ke, he vIravikra! e keNu che ke tame yuddha karate Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra4 ] prabedha ciMtAmaNi chate je yuddhamAM tamArI sAme potAnA bAhanuM baLa vistAre ? (arthAt tamArA je bIje kaI paNa nathI) he sUrirAja ! he niSkapaTI! he vinayathI namra caraNakamaLavALA ! he samagra icchita vibhava ApavAmAM kalpavRkSa tulya ! he mithyadaSTinA mArganuM mathana karanAra! he kaMdarparUpa aMdhakArane nAza karavAmAM sUrya tulya ! he sura kinara ane manuSyanA samUhathI gavAtA guNarUpI maNinA samudra! he karUNAnA AvezathI kemaLa hRdayavALA ! he jinapatinI sevAthI prasAda pAmelA he vIra puruSane viSe mugaTa tulya! ane he vironA samUhane haraNa karanAra vivekarAjA! A jagatanuM tame niraMtara rakSaNa kare. A pramANe nAnA prakAranA chaMdavaDe baMdivAnathI gavAtuM putranuM parAkrama sAMbhaLI vivekanI mAtA romAMcita thaI, tethI te putrane kahevA lAgI ke "he viveka ! he vatsa ! mArI prItirUpa velaDIne vizrAma levAnA maMDapa ! vAtsalyanA samudra ! ane prakhyAta prarAkramavALA! tuM ghaNo kALa jIva. tArA baLavAna bAhunI pUjA, netranI pUMchanA ane parAkramanuM avataraNa huM vAraMvAra karuM chuM. bhavya jIvonI mAphaka mArA sarva manera che Aje siddha thayA che, ane muktinI mAphaka mArA AtmAne huM AkhA vizvanI upara vartavAvALA mAnuM chuM. tArA jevA eka putravaDe huM siMhaNanI mAphaka keIthI paNa parAbhava pAmuM tema nathI. kemake (parAkrama vinA) ghaNuM putravALI bIjI strIo te kutarInI mAphaka AcaraNa Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 245 ] kare che. he putra! tane meM ekAMtamAM je zikSA ApI hatI te ane "tAre jaya thAo tuM jIvate rahe ane ghaNA kALa rAjya kara " e AzirvAda paNa saghaLA phaLIbhUta thayA che jema dedipyamAna nAyakavaDe senA ane sAthe sanAtha thAya che tema he putra! te ekale A ApaNuM kuLa sanAthatAne pamADyuM che." A pramANe mAtAnI vANI sAMbhaLatAM ane yuddha karavAnI bhUmi tarapha jatAM viveke mehanA samudAyamAM eka pitAnA pitA (manapradhAna)neja jIvate dITho. tene ati durbaLa thayele joIne ullAsita kapAvALe viveka tene kahevA lAgyo ke "he pitAjI! meM mehane mAthe chate tame A pramANe zAmATe kheda kare che ? he pitAjI! A meha samagra zatruomAM mukhya hatuM, prANIone kaleza karAvanAra te ja hate ane traNa bhuvananA lokene pApanA abhyAsanI kaLA zIkhaDAvanAra guru paNa teja hate. juo ! mehane vaza thayelA che niraparAdhI jIvane haNe che, asatya vacana bole che, cerI karavAmAM Asakta thAya che, parastrInI stavanA kare che, cADInuM AlaMbana kare che, mitrane droha kare che, svAmIne tyAga kare che, mAMsanuM pakSanuM kare che, madirA pIe che, anyAya kare che ane baLa puruSanI sAthe rame che. mehanA udayathI sarva narakane viSe anaMtIvAra nAnA prakAranI vedanA pAme che. pazupaNAne viSe sudhA, tRSA, bhAranuM vahana karavuM, vadha, baMdhana, mAra Adi vipadAnA samUhane pAme Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 1 - - - [246 ] prabaMdha ciMtAmaNi che, manuSyabhavane viSe vaira, vyAdhi, viyega baMdhana ane dhananA nAza pramukha (duHkhe)ne pAme che ane devabhavane viSe parAbhava, sevakapaNuM ane praNAdi duHkhane pAme che. tamArI najare AvA duSTanuM maraNa thAya te te ulaTuM tamane harSane mATe thavuM joIe. (kemake) kALajavara dehathI dUra thAya te kene rucatuM nathI? A mahine meM mAthe chate ghaNuM de ane manuSya harSa pAmyA che, viSa vRkSane chelle te the buddhivAna saMtoSa pAmatA nathI? paraMtu tamArA AvA anyAyane dhikkAra che ke tame putra sarakhA premathI mehane, vRddhi pamADe ane amane ujavaLa guNavALAne coranI mAphaka dUra karyA. have A nivRtti tamArI patnI che, huM viveka tamAre putra chuM ane A samAdika tamArA pautre (putranA putra) che, mATe ene viSe sneha dhAraNa kare. he pitAjI! "kathIranuM ghareNuM gayuM ane senAnuM ghareNuM prApta thayuM' evI kuTuMbanI sthitimAM tamane kaI bAbatanI nyUnatA che? kAMIpaNa nyUnatA nathI. mATe have sarvathA capaLapaNuM tajI gho. niraMjana devanI pUjA kare ane prIti tathA viSAdavaDe (rAgadveSavaDe) eka lagAra mAtra paNa pIDA dhAraNa na karo." viveke A pramANe bahu samajAvyo te paNa maMtrI pitAnI bhaviSyanI dazAne ciMtavavA lAgyo, kaimake prAya pradhAnanI lAMbI daSTie jenArI mati ullAsa (prakAza) pAme che. arthAt teo dIrgha dRSTivaDe vicAra karanArA hoya che. (pradhAna pite vicAra kare che ke, "viveka je kahe che te satya che ane Ayati (bhaviSyamAM paNa suMdara che, te paNa Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 247 ] mArA meAha sa'kha'dhI sneha A navIna vivekane viSe akasmAt kema sakramaNa kare ? kemake tene bAlyAvasthAmAM tenI mAnI sAthe me' kADhI mUkayA hatA te vAta gupta zalyanI mAphaka tenA hRdayamAM khaTake ja che, ane tenI mAtA nivRttine meM nirapara bhegathI nidhana (DharidrI) rAkhI che. tethI huM dhAruM chuM ke te (nivRtti) paNa mArA aparAdha vivekane hamezA saMbhArI Apaze. vaLI je tattvaruci ane sacamazrI nAmanI vivekanI e strIe che te zu mArI bhakti karaze ? [nahIM kare]. kemake jema tRNane samUDa vAyarAne anusAre cAle che tema vahue sAsune anusAre ja cAle ane je A virAgAdi vivekanA putra eTale mArA pautrA hajAre che te paNa * A pitAnA vairI che' ema jANIne gharanA sarpanI mAphka mane mAnaze. AnA piravAramAM evA koI paNa mANasa huM jotA nathI ke je netranA kaTAkSarUpI bhAlAnu lakSa mane nahIM kare arthAt kaTAkSathI mArA sAme nahi jue. Ane [pahelAM] vidhI karIne have pharI tenI sAthe nivAsa karavA te siMhane kraza karIne pAchuM tenI guphAmAM rahevA sarakhuM che. vaLI AtmAthI adhika vahAlA evA mehanI akasmAt AvI durdazA jotAM chatAM huM mana ! khedyanI vAta che ke hajju paNa tuM jIvavAne Icche che? putro gayA, pautro gayA, putrIe gaI ane putranI strIe paNa gaI. A sama samudAya gaye chate have huM keTaleA 6 are ! kALa rahIza ? " A pramANe aMta karaNamAM guptapaNe vicAra karIne Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra48 ] prabodha ciMtAmaNi manapradhAne vivekane kahyuM ke "he vatsa! sAMbhaLa. (huM jANu chuM ke A pramANe mAre viSe tArUM svAbhAvika vAtsalyapaNuM che, paNa duHkhe nivArI zakAya teve meha paNa mAre ghaNu vakhatane paricita che ane te mArI AgaLa maraNa pAme chate he putra! have mAre jIvavuM te cukta nathI. meM pahelAM moharAjAne varcana ApyuM hatuM ke-tuM jIvate jIte huM jIvIza ane tuM maraNa pAmIza te tArI pAchaLa huM maraNa pAmIza. mATe te vacanane huM satya karavAne Iccha chuM; tethI je tuM ro Ape te pAtheya (dezAMtara jatAM rastAmAM khAvAne be rAka-bhAta)nI mAphaka tArI ApelI zikSAne hRdayamAM rAkhIne huM pIDArahitapaNu azimAM praveza karUM." - bAlyAvasthAmAM vivekane tathA nivRttine mana pradhAne kADhI mUkyAM hatAM te-apekSA manamAM lAvIne tenuM A vicAravuM che. (manapradhAnanAM AvAM vacane sAMbhaLI viveka vicAra kare che ke, "A manapradhAnane asta (nAza) thavAthI nirca mane lAbha thaze, te vidyamAna hovAthI mane lAbha thaze nahIM mATe tenuM kahevuM kabula karavuM ThIka che." e nizcaya karIne viveke tene kahevuM bahu mAnapUrvaka aMgIkAra karyuM. pachI bhAvatIrthamaya pavitra evA bAramA guNasthAnakane viSe viveke kuMDanI mAphaka kSAyika bhAvane zuddha karyo. tyArapachI pAMce aMtarAya, pracalA (nidrAne eka bheda) ane nidrA pramukha karma prakRti rUpa kASTha homavAvaDe teNe zukaladhyAnarUpa agnine Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [249] prajvalita karyo. pachI parivAra sahita viveka sAkSIpaNe rahyA chate nivaya thayele manapradhAna zukaladhyAnarUpa agnimAM praveza karI bhasmatAne pAmyA. 1 A vakhate avakAza meLavyo che jeNe evI mahAsatI cetanA pitAnA mULa svarUpe haMsa nAmanA pitAnA svAmInI pAse AvIne ubhI rahI ane vinayathI namra thayelI tathA jIlDAnA agrabhAga upara amRtane saMcAra karatI satI potAnA patine kahevA lAgI ke -"he nAtha ! keI na dekhI zake tevA mArA zuddha svarUpane tame juo. jema cera ane jillAnI pAse uttama ratna pragaTa ne karAya tema mana ane meha tamArI pAse vidyamAna hatA 'tyAMsudhI morA A svarUpane meM pragaTa karyuM na hatuM. he buddhimAna ! have tame pitAne baMdhAyelA jANe nahIM. tamArA sarva baMdhane nAza pAmyA ane jeoe tamane bAMdhyA hatA te sarve durAtmAo paNa nAza pAmyA che. he haMsarAja! jema vAdaLAM vinAne sUrya, rAhuthI mukAyelA 1 terame guNasthAnake manane sarvathA nAza thato nathI; mATe ahIM je nAza kahevAmAM Avyo che te nirvIryatA AzrIne kahevAmAM Avyo che. eTale mana vidyamAna che chatAM ahIM tenuM kAMI jera cAlatuM nathI. temaja te kaI vakhataja upayogI che, kemake kevaLajJAna thayA pachI sarva vyavahAra jJAnathI ja cAle che ane mananA prayoga vinA vacana tathA kAyAne vyavahAra teo karI zake che. phakta anuttara vimAnavAsI Adi deva je manathI prazna kare che teone kevaLI dravyamanathI uttara Ape che te ThekANeja dravyamananuM upagIpaNuM che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 250 ] prabodha ciMtAmaNi caMdra, AvaraNa rahita dIpaka, nirmaLa suvarNa, DAgha vagaranuM mANikaya ane dhUmADA vinAne agni zebhe che tema zatru ene saMsarga dUra karavAthI tame hamaNAM atyaMta zebhe che sUkSma mane ane mAyA strIe tamane durbaLa jANIne bAMdhyA hatA, paNa vizvane (duHkhathI-saMsArathI) sukAvavAvALuM tamAruM baLa Aje ullAsa pAmyuM che. pahelAM tame paravaza hatA tyAre je bhaMDAro kSINa thayelA tame joyA hatA te virya ane AlhAda Adi bhaMDAre Aje paripUrNa sthitimAM dekhAya che. pahelAM myuccha lokoe tamArI pAse kASTa tathA pANI vigere bhAravahana karAvyuM hatuM, ane hamaNAM to ane sevakonI mAphaka sarva devo tamArI sevA kare che. niraMtara eka svabhAvavALA ApaNuM beune pRthagubhAva ja zuM bIlakula nathI, mAtra keTalAeka sthULa dRSTivALA manuSya bheda mAne che. paNa ApaNe jene te bhedane IcchatA ja nathI. tame mAyAne AdhIna thayA hatA tethI tamArAmAM zaMkA karatI huM chatI chatAM paNa asatInI mAphaka (tamArI sevA nahIM karatAM) taTasthapaNe ja rahI hatI. he mAyA rahita thayelA kSamAnA samudra ! te mAre aparAdha tame kSamA karo. have AjathI niraMtara ekAgra manavALI thaIne huM tamArI sevA karIza. he svAmI! atyAre te A devee racelA ratnajaDita suvarNamaya kamaLane alaMkRta karIne (tenA upara besIne) nyAya (satya mArga) prakAza karo." A pramANe cetanArANInAM vacanathI baMdhanamukta thayela Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 251 ] ane paTutAne prApta thayele haMsarAjA pitAne svarUpasthita joIne AnaMdanI bhUmikArUpa (AnaMdamaya) thaye. e avasare cetanAnI sAthe haMsarAjAne avinAbhAvi saMbaMdha (cetanA vinA haMsarAjA na hoya ane haMsarAjA vinA cetanArANI na hoya te arthAt kaI vakhata nAza na thAya te saMbaMdha) thayele joIne haMsarAjAnA mastaka upara devoe uMce prakAre puSpanI vRSTi karI; tathA jaya jaya evA zabdo karIne ane vastranI vRSTi karIne vAjiMtra vagADanArAonI mAphaka te dee AkAzamAM hRdubhI vagADI. te avasare vajaratnane mULavALA, maNiratnanA nALavALA ane suvarNa maya patrethI zobhatA ,nirmaLa divya kamaLa upara te haMsa rAjA haMsanI mAphaka beTho, eTale mahAtmA puruSanI sevA karavAnA svabhAvavALA deva te (haMsarAjA)nA mukharUpa caMdranI prabhAnA lAbhathI pitAnAM netrane cakerapakSInI mAphaka AcaraNa karAvatA chatA tenI cAre bAju vIMTAI vaLyA ane 'pUrvajothI cAlI AvatI pavitra gaMgA paNa A haMsarAjAnI AgaLa zuM gaNatarImAM che?" e pramANe belanArA baddhimAna manuSya paNa temanI upAsanA karavA lAgyA. pachI ghaNe kALe prApta thayelI cetanArANIne sabhAne viSe paNa judI na karatAM (bIjAonA) hitanI IcchAvALA haMsarAjAe teone (deva ane manuSyanI parSadAne) mokSamArgane upadeza karyo (mekSamArga batAvyo). te upadezamAM A dehadhArI AtmAo karmaverIthI kevI rIte baMdhAya che ane kevI rIte tenAthI mukta thAya che te sarva jema che tema pragaTa karyuM. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ para ] prabodha ciMtAmaNi pachI je je ThekANe karmarUpa vairIe utpanna karelA kalezane haMsarAjA sAMbhaLate te te ThekANe IcchArUpa gamana karanAre (haMsarAjA) tene nAza karavAnI IcchAthI vicarate hate. te avasare ekatAna thaIne viveke joyuM to haMsarAjAnI ane pitAnA adhipatinI vastutattvathI kAMI paNa birA tene dekhANI nahIM. "he grAmodhyakSa! tamane meM je A kathAmAM haMsarAjA kahyo che te haMsarAjA huM chuM. hamaNAM dhamarUci evuM mAruM nAma pracalita che arthAt dharmarUci e nAmathI loke mane bolAve che. mAyAthI mahita thayele. manathI baMdhAyele, kubuddhithI prerAyele, buddhithI upekSA karAyele ane viveka vinAne thayele je huM teNe nAnA prakAranAM rUpo (deha) karatAM, aneka prakAranAM nAma dhAraNa karatAM ane aneka prakAranA bhemAM bhramaNa karatA nAnA prakAranAM duHkha sahana karyA che, temaja mArI mahAna jJAnanI saMpadA dUra thaI hatI, jJAnane ADaMbara asta thayuM hatuM, prabhutvapaNAthI patita thayA hatA ane DekANe ThekANe parAbhava pAmyuM hatuM, paraMtu yogya avasare paMcaparameSThI (ari haMta, siddha AcArya, upAdhyAya ane sAdhu)nA prasAdathI baLa prApta karIne viveke poteja meharAjAne yuddhane viSe mAryo che. mahArAjA maraNa pAmyuM chate ane mAyAdi strIo nAza pAme chate cetanAe (mArI pUrNa AtmasattAe) mukhya svarUpe mane oLakhAvIne sarvane svAmI karyo che. A cetanAnuM caritra saMbhArI saMbhArIne mAruM mana vismaya Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [53] pAme che, kemake tenA aneka aparAdha karyA chatAM paNa teNue mere viSe premane tyAga karyo nathI. (neTa) -deha ane cetanAnA saMbaMdhamAM vicAra karatAM mAlama paDI Avaze ke AtmAe dehane pALIperIne bAlyAvasthAthI vRddhi pamADaye, ane tene mATe sArA sArA khAvAnA kherAke, pIvAnA padArtho, rahevAne mATe mahele ane paheravAne mATe suMdara kumAzadAra kapaDAM pUrAM pADayAM; temaja pitAnI kevI adhama sthiti thaze tene bilakula vicAra karyA sivAya A dehane mATe mahAna aghera kAryo karyA, chatAM A dehane joItA kherAka ke pUratI sAmagrImAM jarA paNa khAmI paDatAM te pUrvanA karelA tamAma upakAranI koIpaNa smRti karyA sivAya ke badale ApyA sivAya aTakI paDe che, eTaluM ja nahIM paNa nAza pAme che. tene mATe jyAre na karavA lAyaka kAryo karyA te vakhate cetanAne bIlakula yAda karI nahIM eTaluM ja nahIM paNa tene adhama dazAe pahoMcADI. dehane mATe ATaluM badhuM karyuM paNa tenI sArthakatA kAMI na thaI. dehanI upara ATalI badhI prIti rAkhI te avasare cetanA pAse che, te jANe che ke mane (cetanAne) yAda na karatAM A AtmA dehaneja puSTi Ape che, chatAM te cetanAe avasara Avye AtmAnA sarva aparAdha sahana karyA, eTaluM ja nahIM paNa haLave haLave vivekane samAgama karAvI ApI, AtmAne adhama sthitimAMthI uddhAra karI, tenuM zuddha svarUpe pragaTa karI Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 254 ] prAdha ciMtAmaNi ApyuM. cetanAnuM Avu. adbhUta cAritra yAda karatAM AtmA vismaya pAme che ke tene mArA upara keTale badhA agAdha prema che ke mArA mahAna aparAdhane bhUlI jai pUrNa prema dhAraNa karI mane mArI svataMtra sthiti meLavI ApI. ahIM AtmA ane cetanAnA koI ThekANe bheda ane koI ThekANe abheda matAnyeA che te khALavAne bedha thavAne mATe che; nahIMtara AtmA ane cetanAnA abhedyaja che. koI apekSAthI katha'cit bhedAbheda che. je strIo dedIpyamAna bhUSaNa, leAjana, bhAga ane bhuvanane bhAgavavA rUpa pagAranI AzAe bhartArane viSe bhaktiva'ta hAya che, tevI strIo pRthvIne viSe dAsInI upamAne lAyaka che; paNa je strIe marI duHkhI avasthAmAM paNa mAruM hita karavAnI buddhi mUkI nathI tevI kapaTa rahita hitakArI ane sUryakAntaratnanI mAphaka nirmaLa eka cetanA strInI ja huM stuti karuM chuM.' te avasare gAmanA nAyaka kaheze ke " huM pramANika puruSAmAM mukhya ( huMsarAjA athavA dha rUci munirAja ) ! mArU' kahevuM Apa sAMbhaLe. Ape je A peAtAnu' caritra kahI sabhaLAvyu che te sarva sa sArI jIvAnu sarakhuM che arthAt sava jIvAnuM caritra tevuM ja hoya che sava jIve A vRtAMtane anubhava kare che paNa byAmeAharUpa madirAnu vizeSa pAna karavAthI lupta (leApa pAmelI) buddhivALA manuSya tene NI zakatA nathI. athavA he prabhu! je jIvAthI tame Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakheAdha ciMtAmaNi [ 255 ] dUra che teonI ciMtA karavAthI sa', paNa sUrya sarakhA Apa najIka chatAM zuM huM aMdhakArathI pIDA pAmu ? na ja pAmu. mATe vividha prakAranA janma dhAraNa karavArUpa adha kRpamAMthI peAtAnI mAphaka mArA uddhAra karo. kemake peAtAnI mAphaka sajIvane jovA evI ja mahAtmA puruSonI sthiti hoya che. tyAra pachI nira'tara meAkSanI abhilASAthI ze|bhatA ane nizcaLa AgrahavALA te grAmAdhipatine te zreSTha muni dIkSA Apaze. pachI te niSkapaTI muni svAdhyAyanA kAraNa vinA khAkIne vakhate maunarUpa munIzvaranI mudrAne Adara karIne gurunI sAthe vihAra karaze. pachI pUrva AMdhelA karmane (bAhyAbhya'tara) tapavaDe nAza karatA ane sayamavaDe navIna kama kha'dhane rokatA te muni kevaLajJAna pAmI karmathI mukta thaine mekSe jo. (bIjA jIvAne pratiSedha karatA haMsarAjAne paNa ) keTaNAka kALa gayA pachI avasara joine cetanA vipadA rahita sthAna pratye laI javAne mATe peAtAnA svAmIne vina'ti karaze. cetanA kaheze ke huM ana ta darzanavAna ana jJAnavAna ane sa leAkane sukhanA karanAra ! tame hamaNAM je sthAnamAM raheA che. tenu svarUpa vicAraza. (haMsarAja je hamaNAM zarIrarUpa sthAnamAM rahyo che tenu svarUpa cetanA batAve che) nava dvArAvaDe niraMtara gaLatA evA adhama rasarUpa kAdavathI byAsa, vizva pAmelAM AMtaraDAM nase ane Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [56] prabaMdha ciMtAmaNi snAyuvaDe caMDALanA gharanuM smaraNa karAvanAra, uMcA ane nIcA athavA nAnA ane meTA vALanA samUhathI ane rimathI bIbhatsanika dekhAtuM, mAMsa, vazA, meda, asthi ane rUdhira vigerethI jevAne paNa agya, viSTA, mutra ane maLathI kharAba gaMdhavALuM, lALa tathA thuMkathI durgacchanika ane pariNAme kRtadhdha evuM A deharUpa nagara tamArA jevA sapuruSone rahevA lAyaka nathI. A deharUpa nagaramAM jyAM joIe tyAM maNi, metI, senuM ke rUpA pramukha kazuM dekhAtuM nathI, paNa mAtra lehI pramukha ja dekhAI Ave che. upara jamInane viSe vAvelAM bIjanI mAphaka A dehamAM nAkhelAM anAja, pANI, ghI, ghela (maLeluM dahIM), sAkara, dudha, phaLa ane patra pramukha sarva vinAza pAme che. vaLI jema caMDALanI sebatathI kuLavAna puruSa nice dUSita thAya che, tema zayyA, vastra, taMboLa, puSpa, gaMdha ane vilepana pramukha sarve A dehanI sAthe sacejita thavAthI dUSita thAya che. A deharUpa koThAramAM niraMtara pANI ane anAja nAMkhavAmAM Ave che, topaNa zaka karatAM paNa adhika kharAba ceSTAvALo A deha saMtoSa pAmatuM nathI. paMDita puruSo A dehane navIna navIna saMskAra kare che te paNa viSTAnA gharanI mAphaka A deha azucipaNAne tyAga karatA nathI. zilAnA patthara, parvatanA zikhara, nadI kinArAnA kAMkarA ane dhULa vigere pRthvInA bhedovaDe A dehane bhaMga (nAza)no bhaya che, ema paMDita puruSa anumAna kare che. sarevara, pANIne pravAha, nadI, Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 257 ] kUvA, kaha, samudra ane ativRSTi vigere pANInA aneka bhedovaDe paNa A dehane viplava thaI zake che. agni, vijaLI, dAvAnaLa, aMgArA ane phetarAne agni vigere A dehane bALe che. athavA mahAvAta ane urdhva vAtAdi vAyu paNa A dehane harI jAya che. viSa, viSaphaLa, zaMku, yaMtra, mugara, lAkaDI, deraDAne pAza ane ati AhAra vigere vanaspatijanya vastu paNa A dehano nAza kare che. chIpa, zaMkha, jaLa, kamI ane kIkarsa (eka jAtane kIDe) pramukha beIdriyavALA jIthI kIDI, moDA, ghImela, kIDA ane mAMkaNa pramukha traNaIdriyavALA jIvAthI ane pataMgIyA, bhamarI, DAMsa tathA vIMchI pramukha cAradriyavALA jIvathI A dehane niNayAtI vastunI mAphaka pagale pagale vipadAo AvI paDe che. vaLI hAthI, ghoDA, pADA, vAgha varU, zkara, (bhUMDa) vAnara, gardabha, sAMDha, zvAna ane ziyALa pramukha pAMcaIMdriyavALA jIvaDe A deha kadathenA pAme che. magara, grAhu, naka, pAThIna, ane karacalA pramukha pANImAM rahevAvALA tathA bhiligu, bAjapakSI ane gIdha pramukha AkAzamAM cAlavAvALAM pakSaovaDe paNa A deha khedane pAme che. neLIyA, uMdara, bilADA, garoLI, kAkIDA ane sarpAdivaDe paNa A dehane vidhra thavAnI vidvAna puruSo zaMkA rAkhe che. saMgrahaNI, graMthI, gaMbhIra, gulama, kuSTa ane 1 pakSI vizeSa 2 vyAdhi vizeSa. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [258] prabaMdha ciMtAmaNi javara pramukha vyAdhirUpa cAre tamAruM vidyamAnapaNuM chatAM paNa tatkALa A dehane luMTI jAya che. A dehanAja nAzane mATe caka, vaja, dhanuSya, kha, charI, kuMta ane temara (eka jAtanuM Ayudha) pramukha zAstronA samUha kyA deve banAvyA che ? bhUta, preta, ane pizAcAdi deve tathA maleccha, mugala ane caMDALa pramukha manuSya paNa A dehane nAza karavAne Icche che. deva ane muninAM paNa kaThera mana tathA vacana (zrApa devAvaDe) ane keTalAMka manuSyanI duSTa daSTivaDe paNa A deha ubhene ubhe sUkAI jAya che. atyaMta nehathI, atyaMta rAgathI, atyaMta krodhathI ane atyaMta bhayathI akasmAta A deha nAza pAmele dekhAya che. vaLI he deva! ati AhAra karavAthI, sarvathA AhAra na karavAthI, ghaNuM pAna karavAthI, (pANI pIvAthI) sarvathA pAna na karavAthI ghaNe prayAsa karavAthI, sarvathA prayAsa na karavAthI, A deha vIrNa (sUkAI gayela) thaI jAya che. AvA maLarUpa paMkathI vyAsa nisAra ane vinAza dharmavALA dehane viSe tamAro nivAsa je ne tene mATe raMkanA mastaka upara rahelA maNine dekhIne kare tema saMta puruSa zeca kare che. te pavitra! A apavitra dehane viSe, he nirmalAtman ! malina dehane viSe, he cidra! jaDa dehane viSe, he avinAzI ! vinAzI dehane viSe, he anaMtavIrya ! nivaye dehane viSe ane he pAMca bhUtethI bhinna! A bhautika (pAMca bhUtamaya) dehane viSe dAkSiNyatArUpa pAzathI baMdhAyelA tame kayAMsudhI raheze? he nAtha ! pahelAM A kAyApuranA jevAM ghaNAM puro Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ ra59 ] tame caNa karyA (tathA teno tyAga ) ane have to mekSamAM nivAsa karavAne vakhata najIka AvyuM che, tethI tamane duHkhe tyAga karavA lAya zuM che? ( arthAt kAMI cI). je Ayukame cokIdAranI mAphaka tamane ATale lAMbo vakhata dehamAM rekI rAkhyA che te hamaNAM nAza pAmyA jevuM thaI rahyuM che mATe tame tene vicAra kare. A pramANe cetane patnIe preraNA karela haMsarAjA paramapada (makSa) pAmavAnI IcchAthI te dehapurane tyAga karate eka kSaNamAM deha tyAgarUpa ratha upara ArUDha thaze. 'sarve buddhimAnamAM mugaTa tulya te rAjA (haMsarAjA) paramapadanI prAptimAM vinabhUta ane pahelAM rAkhanA DhagalA tulya karelA manane cUrNa karIne cAre bAju-e pheMkI deze. pachI mArA javAthI kAMI paNa kalakala zabda na thAo, ema dhArIne garvarahita haMsarAja vacanagane dhIme dhIme reze. pachI nase ane rUdhiranA kaMpavAthI mekSa jatAM ane apazukana na thAo. ema citavI kAyA saMbaMdhI sarva ceSTAne baMdha karaze. pachI lekanA agra bhAga pratye utpanna thavAnI IcchAvALA thaIne pAMca hRsva svara (a, I, u, traka ane lU) *uccAraNa pramANa kALa paryata te (haMsarAje) meru parvatanA sarakhuM dhairya paNuM (caudame guNa sthAna ke bhagavaze. pahelAM meharAnA sevakane haNatAM bAkI rahelI paMcAzI prakRtiene te haMsarAjA) pAMca rahasva akSara uccAraNa DhALanA aMtanA e saRyamAM nAza karaze. pachI potAnI prayANa Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26] prabodha ciMtAmaNi karavAnI sthitine jANa te mukha ane udara Adi raMdhro (chidro)nA saddabhAve Ama tema rahelA potAnA Atmapradezene ekaThA piMDIbhUta karaze. pachI yaMtrathI chuTelA bANanI mAphaka athavA pANIne viSe leparahita thayelA tuMbaDAnI mAphaka cetanA sahita te Urva dizAmAM doDaze, ane aciMtya zaktivAna temaja mahA vegavAna te sarala rakta (gativaDe) ekadama eka samayamAM paramapada (mekSa)ne pAmaze. (mekSanI sthiti ane tenA sukhanuM varNana) te paramapada-mekSamAM vAsa rUpa baMdIkhAnAmAM nivAsa, prasava vakhatanI vedanA, bAlyAvasthA, dhULanI kIDA, bhaNAvanArathI thatI tADanA, mAnanI hAni, dhanane nAza tathA kuTuMbanA kalezayukta (kodhAdika) kaSAya ane (pAMca indriyanA) viSayethI utpanna thatI yauvana saMbaMdhI viDaMbanA, viyega rUpa agninI javALAthI utpanna thayela zaikarUpa javara, vyApAranA nAza vigerethI utpanna thate bIjAo taraphane parAbhava, dhananI AzAthI dezane lAbha, 'nyAyamArga, rAjasevA pramukha parizrame, kaSTadAyI vyApAra, jaLa, sthaLamAge gamanAgamana, bALakanI lALa, viSTA ane mUtranA saMsargane viSe sukhanI kapanA, strInA caraNano AghAta, strI pratye kahevA paDatA khuzA* 1 keI anyAya karanAra hoya te nyAyamArga sthApavAmAM Ave, paNa paramapada (mekSa)mAM anyAya karanAra jaI zaka nathI tethI tyAM te mAMga paNa nathI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 261 ] matanAM vacane, vyAdhithI thatI pIDA, rAjA AdithI thata bhaya, DAMsa ane macchara pramukha mudra jetuthI thatI kadarthanA, TADhanA kAraNathI thate kapa, tApathI utpanna thata saMtApa, ativRSTi, anAvRSTi ane pavanAdithI thate upadrava, bhUtethI te parAbhava, svapara cakathI utpanna thate bhaya, kSudra yaMtra ane maMtrAdithI karelI kAyAnI niyaMtraNa, vyasana saMbaMdhI kaleza, apara drohIone praveza, zAkinI Adine Aveza, zatruone kadAgraha, deNadArane mATe dhikkAranA zabdo, durjana puruSanAM ukhala vacane, dAridratA, durbhikSa (dukALa) AjIvikAne mATe ciMtA, nATaka, hAsya, gIta IdrajALa Adi kautuka jovAnI IcchA, jJAnanI vismRti, bhrAMti, buddhine vyApeha, saMzaya, rUpArUpI sarvasva (dhana)no grAsa karavAnI lAlasAvALI jarArUpa rAkSasI, vratadhArI jIvane bhakSaNa karavAvALA yamarAjAthI karAtI maraNanI zaMkA, garvathI ghelA thayelA zrImAna (dhanADhya) puruSanA gavarUpa bAphathI tapelA mukhanuM jevuM, teonA dAsa thavAnI IcchA, teonA AkrozanuM khamavuM temaja khAvAnI IcchA, pIDA ane bhaya je sthAnamAM bIlakula nathI evA mekSasthAnamAM te haMsarAjA nizca raheThANa meLavaze. pachI anaMta jJAna, anaMtadarzana, anaMtavIrya ane anaMta AnaMdarUpa amRtavaDe tRpta thayela te tyAM anaMta kALaparyata nirbhayapaNe sukhanI aMdara raheze. niraMtara nirmaLa sajJAna darzanarUpa tine Azraya kara Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 262 ] prabaMdha ciMtAmaNi vAvALe te (haMsa yA AtmA) te avasare "rAjA evuM pitAnuM nAma sArthaktAne pamADaze. have te pavitra AtmAnA guNaniSpanna nAmAMtare batAve che. pRthvI uparathI Avela hevAthI te (achAtmA) pArthiva kahevAya che, prajAne pALatA chatAM paNa samagra AraMbhanA hetune tyAga karela hovAthI te prajApALa kahevAya che, traNa bhuvananA ja mugaTanI mAphaka tene mastaka upara dhAraNa kare che tethI buddhimAne tene tribhuvanaprabhu kahe che, sarva upadravo ( janma, jarA, maraNAdi )thI mukta hovAthI te (AtmA) ja sadAziva kahe vAya che, jJAna svarUpavaDe kAlelakamAM vyApta hovAthI te viSNu kahevAya che, potAnI meLe utpanna thayela hovAthI- keI bIjAthI utpanna thayela na hovAthI te (AtmA) svayaMbhU kahevAya che, janma rahita hovAthI teja bhagavAna aja paNa kahevAya che, karmathI baMdhAelA AtmA karatAM utkarSatAne pAmela hevAthI te paramAtmA kahevAya che ane parama (utkRSTa) jJAnanA yogathI parabrahma evA nAmane paNa te pAmela che. vidvAnethI paNa te kaI prakAre jANI zakAte nathI, tethI tene alakSya (alakha) kahyo che. dravyanI apekSA e te eka kahevAya che ane tenA paryAye anaMta hovAthI (anaMta paryAnI apekSAe) te aneka kahevAya che. satvaguNa, rajoguNa ane tamaguNa rahita hovAthI te nirguNa kahevAya che ane jJAnAdi guNenA saMyegathI te mahAguNa 1 rAjA eTale caMdra Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prodha ciMtAmaNi [ 263 ] :. kahevAya che. AkAzanA jevA (rUpAdi rahita) heAvAthI te avyakta kahevAya che ane tenA guNanuM varNana karI zakatu hAvAthI te vyakta kahevAya che. meAkSanA paryAyamAM rahela hAvAthI te bhAva kahevAya che ane sa'sAranA paryAyamAM rahela nahIM hAvAthI te abhAva kahevAya che. meAkSamAM jJAnadanavaDe ceSTAvAna heAvAthI te sakaLa kahevAya che ane vacana tathA zarIranI ceSTAnA Azraya nahIM * karavAthI te apekSAe te nISkaLa paNa kahevAya che. kama ane udyamaAtmA ane deha-dravya ane bhAva-jJAna ane cAritrabhAga ane cega tathA lakSmI ane sarasvatI emAMthI ekeka vastune avala bIne paNa kayA kayA . saMsArI jIvA A duniyA upara kaleza karatA nathI ? (arthAt sava kare che); paNa A huMsarAjAe mekSamAM AvA dronA tyAga karela che tethI te niraMtara sukhI che. saMsArI jIvAe je je pugalika vastu sukhane arthe kalpelI che te te vastuo hu'sarAjAe (zuddha AtmAe) duHkhane mATe mAnelI che. tethI te vizvathI vilakSaNa svabhAvavALA che. zakA ane saMkalpa rUpI zalyane dUra karIne dhRtiyukta thayelA te haMsarAjAne meAkSane viSe je nira'tara sukha che te sukha kaSAya ane viSayeAthI vyAkuLa cittavRttivALA rAjA, cakravatI, deva ane iMdrane paNa nathI. (zuddha AtmA-haMsarAjAne have siddhanA nAmathI oLakhAvIzuM) sana tIrthaMkara siddhanA jIvanuM anaMtasukha Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra64] prAdhi ciMtAmaNi pitAnA jJAnathI jANe che ane svAtmavaDe tene anubhava (ahIM rahIne) kare che. paNa te sukhane paripUrNapaNe kahevAne te samartha nathI. kAraNake tenI vANu kramathI parimumatA akSarenI samudAyarUpa che ane tenuM AyuSya (A manuSyadehane apekSIne) pUrva koDa varSathI AgaLanA vibhAgane sparzI zakatuM nathI, arthAt pUrva koDathI vadhAre hatuM nathI. je kamarahita siddhanA sukhanA anaMtamAM bhAgathI adhika sukha bhogavanArA lavasattama deve paNa nathI te te amRtathI adhika sukha paMDita puruSa vacanamArgamAM kema lAvI zake ? | neTa-jeo A mAnavadehamAM cAritra aMgIkAra karI karma khapAvavAnI (upazama) zreNI upara ArUDha thatAM sAta lava jeTalA svalpa AyuSyanA abhAve tevI sthitimAM dehane tyAga karI sarvArtha siddha nAmanA vimAnamAM devapaNe utpanna thAya che teone lavasattama deve kahevAmAM Ave che. bhAvArtha e che ke je teonuM AyuSya manuSyadehamAM sAta lava jeTaluM vadhAre heta te teo mekSe jAta. te deve paNa siddhanA sukhanA anaMtamAM bhAga jeTaluM sukha anubhave che te tevA anaMta sukhane anubhava vinAnA paMDita kevI rIte kahI zake ? eka rAjA keI bhilane upakArI jANIne] aTavI [jaMgala] mAMthI pitAnA aMtaHpuramAM lAvyA tyAM te te prakAranI [viSayanI kaLAne jANakAra puruSoe tene aneka prakAranA viSaya saMbaMdhI sukhanA pravAhamAM nipuNa Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabaMdha ciMtAmaNi [ 265 ] karyo. te pAcho aTavAmAM AvyuM te vakhate [aMtaHpuramAM je sukhane anubhava karyo che te sukha pote jANato hato chatAM paNa tyAM [aTavImAM upamA ApavA lAyaka vastu kAMI paNa nahIM hovAthI pitAnAM sagAMvahAlAM AgaLa tenuM varNana te kevI rIte karI zake ? na karI zake. teja pramANe A dunidhAne viSe rahelA jIve mahAkAleze sAdhya thaI zake tevAM sukhane ja niraMtara [ aTavImAM rahelA bIjA bhillAnI mAphaka] bhagavatA hovAthI kevaLI bhagavAna kaI upamAvaDe mekSanA sukhanI sAMbhaLanArane pratIti karAvI zake ? [arthAt na karAvI zake ]. ISTa evAM anna, pANI, vastra, AbharaNa, vilepana ane strI vigerethI [ A duniyAmAM] je sukha kurAyamAna thAya che [dekhAya che te nice kRtrima che ane AtmasvarUpa saMbaMdhI, nimittanI apekSA vinAnuM ane keI cerI na zake tevuM siddhanA jIvanuM je sukha che te akRtrima sviAbhAvika che. je [paramAtmA saMbhAravAthI jagatanA jIvone vega [nahIM pAmelA Atmadharmane meLavI ApanAra ane kSema [prApta karela AtmajJAnAdinuM rakSaNa karanArane mATe thAya che tethI tene tame lokanAtha kahe; ane je paramapadane pAmIne bIjA dene [jeo paramapadane pAmyA nathI teone nIcA kare che tethI tene tame devAdhideva kahe. A duniyAmAM AvA zuddha AtmA sivAya bIjuM kAMI dhyAna karavA lAyaka nathI, A zuddha AtmA sivAya bIjuM kAMI prasiddha jANavA lAyaka paNa nathI, A zuddha AtmA sivAya bIjuM kaI daivata [ devapaNuM] nathI ane Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra66 ] prabodha ciMtAmaNi zuddha AtmA sivAya bIjuM kaIpaNa tIrtha nathI-ema ame pratIti karIe chIe. noTa-ahIM Azaya evo che ke dareka kriyAo A zuddha AtmAnI prApti karavAne mATe ja che. tenI prAptine mATe eka agara be sAdhane che ema nathI, paNa hajAre ane karoDa sAdhane tenI parAkASThA meLavavAnAM che, paNa temAnuM dareka sAdhana dareka manuSyane tenI yegyatAnusAra sahAyakAraka thAya che. A uparathI amuka sAdhana ja upayogI che ane bAkInAM bIjAM sAdhanathI zuddhAtmAnI prApti thaI zake nahiM ema mAnanArA pUrepUrI bhUla khAya che. te bhUla jyAre te sArI sthitimAM Ave che tyAre tene mAlama paDe che, paNa te pahelAM te sAdhanA niSedha karatAM te hajAro jIne upakArI thavAne badale apakArI thaI paDe che. mATe amuka bhAgane viSaya (zuddha AtmAnI prAptine hetu) karanArI potAnI sAMkaDI mati jyAM sudhI vistRta thaIne AtmaguNaprAptine sarva raratA pitAne dekhADI na Ape, tyAMsudhI tevA upadezanuM kAma karavuM e meTA jokhamanuM kAma upadezakane mAthe che. eTalA mATe tyAM sudhI upadeza vRttithI dUra rahevAnI jarUra che. A vAta vAraMvAra yAda rAkhavAnI che. jeoe A zuddhasvarUpa jANyuM nathI te mugdha AzavALA "A navIna tIrtha che, A navIna tIrtha che ema belatA traNa bhuvanane viSe bhaTakyA kare che, kAraNa ke AtmAnA Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 267 ] zuddha svarUpane jANanArAone te sarva pRthvI tIrtharUpa che. noTa--tIrtha sthaLe javAne hetu e che ke pitinA AtmAne pavitra kare. koI paNa pavitratAmAM vadhAre kara. te nivRtti vinA thatuM nathI. AvI nivRtti prAye tIrthasthaLamAM vizeSa hoya che. te sthaLe aneka mahA puruSane samAgama thAya che. mahAtmAonI nirvANabhUmine sparzavAthI teonA zubha vicAronuM badhAyeluM vAtAvaraNa AtmaguNa pragaTa karavAmAM vizeSa sahAyaka bane che. teonA guNa, kartavya vigere yAda AvavAthI zubha vicAre uttejita thAya che ane tevAM kAryomAM prayatnazIla bane che. A sarva hetuo jeo prathama hadamAM rahelA che teone vizeSa phAyadAkAraka che; paNa jeoe pitAnuM zuddha svarUpa jANyuM che teo game tevA sthaLano Azraya karIne paNa pitAnI zuddhatA pragaTa karI zake che. mATe e uparathI A uparanA kalekamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke "saffja vidyAM fha tIrtha" Atma svarUpa jANanArAone sarva pRthvI tIrtharUpa che te barAbara che, kemake tIrthe jaIne je kArya karavuM che te kArya game te sthaLe rahIne teo karI zake che." jema eka jAtanI mATIne dhamavAthI te suvarNatAne prApta thAya che, lIMbaDAne parikamita [eka jAtanI kiyA] karavAthI nigIpaNuM pamADe che ane sArI rIte saMskAra Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 268 ] prodha ciMtAmaNi karelA pArA siddharasanA nAmathI prakhyAti pAme che, tema AtmA ( tene sArI saMskArita karavAthI ) pAteja paramAtmabhAvane pragaTa kare che. jyAMsudhI A zuddha AtmAnu svarUpa jaNAyeluM hotuM nathI, tyAM sudhI mathI dhamAyelAM [tapelAM mana che jenAM evA savedanakAro Apasa ApasamAM droha [vAyuddha vigere] kare che; paNu jyAre te Atmatattvane jAge che, tyAre [ ApasamAM] sagA bhAionI mAphaka AcaraNa kare che. AtmatattvanA jJAna sahita je vidyA che te nirdoSa vidyA che ane bAkInI je avidyA che te saMsAramAM gita karavAnA mArUpa che. tethI adhyAtmajJAna vinAnA ane vicitra prakAranA zAstrarUpa mahA aMdhakArathI thayelA teo (avidyAvALAe) kugatine viSe paDe che. A duniyAmAM prasiddha evA sarva padArthonuM keTalAeka puruSA gAna kare che (arthAt te padArthAM vidyamAna che ema keTalAeka puruSA pramANa ane anubhavadvArA siddha karI bApe che), tyAre keTalAeka puruSA tene vagAve che (arthAt duniyAmAM dekhAtA koI paNa padArtha cheja nahIM, mAyA che, lokone bhrama che vigere anumAnAdi pramANeAthI tenA abhAva siddha kare che). paraMtu A adhyAtmanuM svarUpa athavA zuddha AtmAnuM svarUpa te pramANika puruSoneja lakSya karavA (jANavA) ceAgya che ane te koIpaNa sacetana (sajIva prANI) vaDe dUSita karavA lAyaka nathI, (dUSita thaI zakatu nathI). kRSi (khetI), rAjAnI athavA mAlikanI sevA, vyApAra, bhUDha Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabodha ciMtAmaNi [ 269 ] pazupALapaNuM, samudra ane pRthvInuM ullaMghana karavuM ItyAdi save upAya manuSyane (dhana prAptine mATe) saMdigdha phaLavALA (arthAt phaLa maLI zake athavA na maLI evA saMdehavALA) che, paNa A AdhyAtmika jJAnanI athavA zuddha AtmAnI te thoDI paNa sevA niSphaLa thatI nathI, (arthAt phaLa ApanAranI ja thAya che). kalpavRkSa, ciMtAmaNi, kAmadhenu ane dakSiNAvarta zekha pramukha keI kALe, kAMIka keI sthAne ane keI eka puruSaneja ISTa vastu Ape che A adhyAtma athavA zuddha AtmA sivAya sarva vastu ApanAra bIje kaI paNa prasiddha nathI. dhIraja vinAnA puruSo dhananI AzAthI dhanavAna puruSanI khuzAmata tathA dAsapaNuM kare che, paNa je A zuddha AtmAnuM ekAgratAthI sevana kare te tene traNa jagatanuM svAmIpaNuM paNa durlabha nathI. manuSyane A adhyAtma (AtmAne adhikAra karIne je kAMI kriyA karAya te adhyAtma arthAt zuddha AtmatAne pragaTa karanAra jJAna ane kiyA te adhyAtma) jJAna mahAmaMgaLa che, eja maMtra che, eja mahotsava che, eja sukRtanuM aMga che, eja ciMtAmaNi che, eja rakSaNa karanAra auSadha che ane eja ramaNiya baMdhu che. je paramAtmA (parama--utkRSTa AtmA-pUrvokta vidhithI zuddha thayela AtmA. teja paramAtmA) rUpa rahita che ne vizvarUpa che, sakaLa che ne akaLa che, vyakta che ne avyakta che, eka che ne aneka che, puNya pApa prakRti rahita che, yegIone Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ ra70 ] prabaMdha ciMtAmaNi lakSya che ne (saMsArI bAhyadaSTi jene alakSya che, bhAva svabhAvavALe che ne abhAva svabhAvavALe che, saguNa che, ne nirguNa che, nAyakane nAyaka che ane dhyeyamAM paNa utkRSTa dhyeya che, tethI tene ekane ja he bhavya jIve! ISTArtha siddhine mATe tame namaskAra kare. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakartAnI prazasti, AcAryAmAM zreSTha cAritrane dhAraNa karanAra ane cAritranI uttama niLatAthI devAnI zreNIne dAsarUpa karanAra A pRthvI upara ArakSita nAme prasiddha AcArya thayA hatA. mithyAdarzanarUpa aMdhakArano nAza karanAra te ArakSita AcArya thIja samagra stavanA karavA lAyaka sAdhuenA samudAyathI Azraya karAtA aMcaLagaccha duniyA upara prasiddhi pAmyA che. te AcAryAMnA paTTAnukuca nima La buddhivALA, pramAdarUpa zatrunA saMhArane mATe majabUta kIta/ khAMdhelA, hastInI mAphaka gativALA, kaLAvAna puruSAne priya, zrIonA manehara kaTAkSarUpa khANeAnA vistArathI akSAbhya ane rAjAethI jenA caraNakamaLa stavAyelA che evA mahedraprA nAmanA AcArya thayA. vinayamAM pradhAna ane zAstrArUpa sAnAnI kasoTI tulya tenA ziSya zrI jayazekhara nAmanA uttama AcAye uttama arthanA sArabhUta ane kalpelA uttama yuktirUpa taraMgAthI jANI zakAya tevA A prAdha ciMtAmaNi nAmane gratha cele che, je mAkSanagarInA ratha uttama samyaktva ApavAvALA thAo. staMbhanA pArzvanAthathI bhUSita khaMbhAyata nagarane viSe zrImAna, jayazekharasUrie vikrama savata 1462mAM A prodha ciMtA maNi graMtha banAvye che. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 272 ] prameAdha ciMtAmaNi A pramANe zrImAna jayazekharasUrie racelA proAdha ciMtAmaNi graMthamAM viveka ane meharAjAnuM yuddha, vivekane jaya tathA meAhunA parAjya ane paramAtmasvarUpanA varNanavALe A sAtamA adhikAra samApta thayA che. samA sa NAY. bhagavatI prinTIMga presa, mAmAnI chIpara pAse-pAlItANA Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMta guNonA bhaMDAra evA A jIvAtmAne moharAjAe anAdikALathI 2MSAvI, jhaLAvIne herAna, parezAna karyA che. nAnAvidha prakAre duHkhI karIne, vividha rIte muMjhavIne anekavAra A saMsAracakamAM paribhramaNa karAvyuM che. AvA kura moharAjAne paNa harAvI zakAya che. | jANo che kevIrIte ? vivekarUpI yuvarAja pAse ja evI sAmarthyatA che ke jethI moharAjAne potAnI lIlA saMkelavI paDe che. to A "viveka rAya" kevIrIte "moharAjA ne yudhdhamAM pachADe che. ane kevIrIte jIvAtmAne mukata kare che te jANavA vAMcIe. A pustaka.... zrI pratuboda ciMtAmaNI 62bebe - 210 - eels ? prakAzaka 8. zrI mukti-caMdra zraHNA ArAdhanA TrasTa muktinagara girivivAra talATI roDa, pAlitANA 34200 phona : 5:2848-252258 Jsu : zaery/opicg