Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaycNdrjainshaastrmaalaa| - ~ ~ ~ zrInemicaMdrAya nmH| zrImannemicaMdrAcAryasiddhAMtacakravartIviracita lbdhisaar| pADhamanivAsI paNDita manoharalAlazAstrIkRta saMskRtachAyA tathA saMkSiptahindIbhASATIkA sahita / (prathamAvRtti 1000 prati jise zrIparamazrutaprabhAvakamaMDala baMbaIke oN0 vyavasthApakane nirNayasAgara presameM rAmacaMdra yesU zeDageke prabaMdhase chapAkara prasiddha kiyA / vIrani0 saM0 2442 san 1916 vikramasaMvat 1973 / .. mUlyaM saardhruupykm|
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the Nirnaya-Sagar Press, 23, Kolbhat Lane, Bombay. Published by Sha Revashankar Jagajeevan Javeri, Hon. Vyavasthapak Shree Paramasbruta-Prabhavak Mandal, Javeri Bazar, Kharakuva, No. 2. BOMBAY
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ oM namaH prstaavnaa| priya pAThakagaNa ! Aja maiM zrImahAvIra prabhukI kRpAse Apake sAmane yaha kSapaNAsAragarbhita labdhisAra graMtha saMskRta chAyA tathA saMkSipta hiMdIbhASATIkA sahita upasthita karatA hUM; jo ki gomaTasArakA pariziSTa bhAga hai| gomaTasArake donoM bhAgoMmeM jIva aura karmakA svarUpa vistArase dikhalAyA gayA hai / tathA isa ukta graMthameM karmoMse chUTanekA upAya vistAra sahita dikhalAyA hai / saba karmoMmeM mohanIyakarma balavAna hai, usameM bhI darzanamohanIya jisakA dUsarA nAma mithyAtvakarma hai sabase adhika balavAna hai / isI karmake maujUda rahanese jIva saMsArameM bhaTakatA huA duHkha bhogarahA hai| yadi yaha darzanamohanIyakarma chUTa jAve to jIva sabhI karmoMse mukta hokara anantasukhamaya apanI svAbhAvika abasthAkoprApta hoMsakatA hai / isIkAraNa isa labdhisAra graMthameM pahale mithyAtvakarma chur3Anekeliye pAMca labdhiyoMkA varNana hai / pAMcomeM bhI mukhyatAse karaNalabdhikA svarUpa acchItaraha dikhalAyA gayA hai| isIse mithyAtva karma chUTakara samyaktvaguNakI prApti hotI hai| yahI guNa mokSakA mUlakAraNa hai / usake vAda cAritrakI prAptikA upAya batalAyA hai / cAritrake kathanameM cAritramohanIyakamaike upazama va kSaya (nAza) honekA krama dikhalAyA hai| usake bAda bAkI koMke kSaya honekI vidhi batalAI gayI hai / karmoMkA kSaya honepara mokSako prApta jIvake mokSasthAnakA svarUpa dikhalAke graMtha samApta kiyA gayA hai| ___ yaha graMtha zrIcAmuMDarAya rAjAke praznake nimittase zrInemicaMdrasiddhAMtacakravartIne banAyA hai joki kaSAyaprAbhRta nAmA jayadhavalasiddhAMtake paMdraha adhikAroMmeMse pazcimaskaMdha nAmake paMdrahaveM adhikArake abhiprAyase garmita hai / isakI saMskRtaTIkA upazama cAritrake adhikArataka kezavavarNIkRta milatI hai Ageke kSapaNAdhikArakI nhiiN| isakI bhASATIkA zrImAn vidvacchiromaNi ToDaramallajIne banAI hai, vaha bahuta vistArase haiN| usameM unhoMne likhA hai ki upazamacAritrataka to saMskRtaTIkAke anusAra vyAkhyAna kiyA gayA hai| kiMtu koMke kSapaNA adhikArake gAthAoMkA vyAkhyAna zrImAdhavacaMdra AcAryakRta saMskRtagadya rUpa kSapaNAsArake anusAra abhiprAya zAmila kara kiyA gayA hai| isIse isa graMthakA nAma labdhisAra kSapaNAsAra prasiddha hai|
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ - isa graMthake kartA zrInemicaMdra siddhAMtacakravartIkA jIvana-caritra jIvakAMDa bhASATIkAkI bhUmikAmeM vistArase likhA gayA hai isase yahAM likhanekI vizeSa AvazyakatA nahIM hai| lekina isake bhASATIkAkArake viSayameM kucha likhanA hai joki ve svayaM likhagaye haiN| ___ isa graMthakI bhASATIkA racanevAle zrImadvidvadvarya ToDaramallajI haiN| inakI janmabhUmi DhUMDhAra dezameM jayapuranagara hai / unhoMne likhA hai "rAyamallanAmake sAdharmI bhAIkI preraNAse saMvat 1818 mAghasudi paMcamIke dina samyagjJAnacaMdrikA nAmakI bhASATIkA banAke pUrNa kI" / isase unakA janma saMvat bhI lagabhaga aThAraha sauke hai| ___ isakI bhASATIkAkA bahutavistAra honese sabakA mudrita karanA dussAdhya samajhakara zrIparamazrutaprabhAvakamaMDalake oNnarerI sekreTarI zrImAn zA0 revAzaMkara jagajIvana jahverIkI preraNAse maiMne saMskRtachAyA tathA saMkSipta hiMdI bhASATIkA tayAra kI hai / yadyapi isa bhASAnuvAdameM saba viSayoMkA khulAsA nahIM AyA hai to bhI maiM samajhatA hUM ki mUlArtha kahIM nahIM chor3A gayA hai / saba viSayoMkA khulAsA isakI bar3I bhASATIkAmeM hI hosakatA hai / isa samayake anukUla gAthA sUcI aura viSayasUcI bhI lagAdI gaI haiM isaliye pAThakoMko vAMcanemeM sugamatA hosakatI hai| ___ yaha bhASATIkA bar3I TIkAmeM praveza honekeliye sahAyakarUpa avazya hogI yaha maiM AzA karatA huuN| tathA tattvajJAnI svargIya zrImAn rAyacaMdrajI dvArA sthApita zrIparamazrutaprabhAvakamaMDalakI taraphase isa graMthakA jo uddhAra huA hai isaliye uktamaMDalake sekreTarI tathA anya sabhyoMko koTizaH dhanyavAda detA hUM ki jinhoMne utsAhita hokara isa mahAna graMthakA prakAzana karAke bhavyajIvoMkA mahAn upakAra kiyA hai / dvitIya dhanyavAda zrImAn syAdvAdavAridhi guruvara paM0 gopAladAsajI varaiyAko diyA jAtA hai ki jinhoMke jJAnadAnakI sahAyatA pAkara unake caraNakamaloMkI kRpAse apanI buddhike anusAra yaha saMkSipta bhASATIkA nirvighna samApta kIgaI hai| isa graMthakI tathA gomaTasAra graMthakI vizeSa saMjJAoMke tathA gaNitake jAnaneke liye isI maMDalakI taraphase inhIM nemicaMdrAcAryakA trilokasAra graMtha bhI saMskRtaTIkA tathA bhASATIkAsahita zIghra hI prakAzita kiyA jaaygaa| aba aMtameM pAThakoMse merI yaha prArthanA hai ki jo pramAdase, dRSTidoSase tathA buddhikI maMdatAse kahIMpara azuddhiyAM rahagaI hoM to pAThakagaNa mere Upara kSamA karake zuddha karate hue paDheM / kyoMki aise kaThinaviSayameM azuddhiyoMkA rahajAnA saMbhava hai / isataraha dhanyavAda pUrvaka prArthanA karatA huA isa prastAvanAko samApta karatA huuN| kRtaM pallavitena vijJeSu / jainagrantha uddhArakakAryAlaya khattaragalI haudaavaadd'ii| jainasamAjakA sevaka. ___poSTa giragAMva-baMbaI. manoharalAla Asauja sudi 15 vI. saM0 2442. . pADhama ( maiMnapurI ) nivAsI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisArake gAthAoMkI akArAdi-kramase suucii| gAthA. ... pR. gA. 134|492 / 604 168 / 632 A miya 215 4 / 11 13340 13142 23178 1101393 112 / 403 131 / 479 131.480 1311481 1413522 162 / 607 ::: a a apuNNapadesuvi athirasubhagajasa aradI ajahaNNamaNukkassa ajahaNNa ThidItiyaM ahavAvaligada varaThidi asuhANaM payaDINaM aNiyaTTiyasaMkhaguNe aNiyahI addhAe aNiyaTTI saMkhejjA aNiyaTTikaraNapaDhame amaNaM Thidi sattAdo aDavassAdo uvariM aDavasse uvariMmivi aDavasse saMpahiyaM aDavasse guNaseDhI aDavasse ya ThidIdo aNusamaovaNayaM avarA micchatiyaddhA avara vara desaladdhI avare desaThANe avare viradaThANe asuhANaM rasakhaNDa aNiyaTissa ya paDhame aNubhayagANaMtarajaM aNupubvIsaMkamaNaM avare bahugaM dedi hu . avarAdo carimottiya .. addhA khae paDato avarAdo baramahiyaM avarA jeThAbAhA asuhANaM payaDINaM aNiyahissa ya paDhame ... . gAthA. akasAya kasAyANaM avagayavedo saMto 5 // 12 apuvvAdivaggaNANaM 6.15 10 // 30 10 // 32 Adimaladdhibhavo jo 20165 AU paDi Nirayaduge 24180 AdimakaraNaddhAe 2895 Adima paDisamaya 33 / 113 AugavajjANaM Thidi 33 / 115 Adima paDhama ... 34.118 Augava Thidi... 34 / 119 Adolassa ya paDhame 37 // 130 Adolassa ya carime 381132 Adolassa rasakhaMDe 38 / 133 AyAdovayamahiyaM 39 / 135 AvaraNadugANa khaye 39 / 136 42 / 148 idi saMDhaM saMkAmiya 51 / 178 52 / 182 udaye caudasaghAdI 52 / 183 udailANaM udaye 54 / 190 ukkassahidibaMdho 63 / 221 ukkassadvidi baMdhiya 64 / 224 70 / 245 ukkassaTTidibandhe udariya tado bidIyA 70 / 247 udayANamAvalimhi ya 80 / 285 ukkaTTida igibhAge 81 / 287 udayAvalissa davvaM 86 / 307 ukkaTTidamhi dedi hu 100 / 362 uvasAmago ya savvA 104 / 376 uvasamasammattaddhA 113 / 406 uvasamasammattuvariM 113 / 408 ukaTTida igabhAgaM : 1211440 .... 9 / 28 9 / 29 18158 18159 20166 2067 20168 21169 21171 22 / 73 29.99 29/100 .30 / 103 ...301104 : : : : : : : . ..
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaycndrjainshaastrmaalaayaam| ... : : : pR. gA. 66 / 230 71 / 249 731255 931335 112 / 401 1131405 115 / 414 116 / 417 : : : : : ... gAthA. uvahisahassaM tu sayaM ukkaTTida bahubhAge udayAdi galidasesA udayabahiM ukkaTTiya uvasamacariyAhimuho udayAvalissa bAhiM uvarisamaM ukkIraha udayillANaMtara ukkahida pallAsaMkhe uvasaMtapaDhamasamaye udayAdi avaTTidagA uvasaMte paDivaDide udayANaM udayAdo uvasAmaNA NidhattI uvasamaseDhIdo puNa uvasaMtaddhA duguNA ubbaTTaNA jahaNNA ukkadi je aMse udadhisahassapudhattaM udadhi abhaMtarado ukkI ridaM tu davvaM ukkaTTidaM tu dedi a ukkaTTidadavvassa ya uvariM udayaThANA udayagada saMgahassa ya ukkaTTida igibhArga ukkiNNe avasANe ukkaTTadi paDisamayaM ukkaTTadi taMguNa pR. gA. gAthA. 34.116 evaM pallA jAdA 41 / 142 eya NauMsayavedaM 411143 evaM saMkhejjesu ... 43 / 149 evaM pallAsaMkhaM ... 59 / 203 ekaM ca ThidivisesaM 64 / 222 ekekkaTidikhaMDaya 69 / 241 eiMdiyaTTidIdo 70 / 244 evaM pallA jAdA 79 / 281 edeNappA bahuga 84 / 300 etto suhumaMtotti ya 84 / 302 etto padara kavADaM 85 / 305 ekekassa NiThaMbhaNa 86 / 309 eto karedi kiTiM 94 / 339 etthApuvvavihANaM 971348 1031371 odarasuhamAdIe 111 / 398 odara bAdara paDhame 111 / 400 odaramAyApaDhame 114 / 411 1161418 odara mAyAlobhe odaragamANapaDhame 119 / 432 odaraga caumAsA 1281467 odaraga kohapaDhame 134 / 490 odaraga saMjalaNA 139 / 514 odaraga purisapaDhame 1421524 odarasuhamAdIdo 1580 / 592 1661623 1671626 1681631 169/635 87310 871313 881314 88315 88316 881317 89 / 318 89 // 319 89 / 320 956341 ... edehiM vihINANaM eto samaUNAvali evaM viha saMkamaNaM ekkakkaTidikhaMDaya eyaTidi khaMDukkI etto uvariM virade evaM pamattamiyara eiMdiyaTidIdo... 168 / 629 aMtokoDAkoDI 169 / 633 aMtokoDA ThidaM | aMtomuhuttakAlA 8 / 25 aMtarakaDapaDhamAdo 17157 aMtarapaDhamaM patte 2376 aMtimarasakhaMDukkI 23179 aMtokoDAkoDI 25 / 85 aMtomuhuttamaddhaM 54 / 189 aMtomuhuttakAlaM 62 / 217 aMtomuhuttakAle 65 / 220 aMtimarasa barima 824 11134 25/87 2689 27193 2897 301102 34 / 117 481167 501176
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| ... gAthA. aMtomuhuttametaM... aMtokoDAkoDI aMtarapaDhame aNNoM aMtara hedukkIrida aMtarapaDhamAdu kame aMtara paDisamaya aMtarakadAdu chaNNo aMtomuhutta dhAdi aMtomuhutta uvasaMta aMto baMdhAdo puNa aMtarakadapaDhamAdo aMtarapaDhamaThiditi ya aMtara vihINakamaM aMtara dughAdotti aMtara dissadi hu aMtomuttamAU pR. gA. gAthA. 60208 kohassa paDhamasaMgaha 65 / 225 kohassa paDhamakiTTi 69 / 242 kohAdikiTTivedaga 69 / 243 kohassa ya je paDhame 71 / 248 kohAdikiTTiyAdi 71 / 250 kohassa paDhamasaMgaha 74 / 262 kohassa vidiya kiTTI 83 / 297 kohassa bidiyasaMgaha 84 / 301 kohassa paDhamakiTTI 112 / 404 kohapaDhamaM va mANo 125 / 457 kohassa kohe... / 582 kiTTI vedagapaDhame 1583 kohassa ya paDhamAdo 1585 hayaguNa carimaThidI / 586 kohassa ya paDhamaThidI ... 164 / 616 kiTThIkaraNe carime kiTTigajogI jhANaM pR. gA. 139 / 513 1431527 1443532 1441533 1441534 1538 1540 1541 / 543 / 552 1571 / 573 / 584 ... 169/636 170 / 639 214 ... 421147khaya uvasamiyavisohI / 44 / 154 khujjaddhaM NArAe 76 / 267/ khavagasuhumassa carime 2 / 3 5 / 14 581202 1621606 : 76.26khINe ghAdicaukke : : : kammamalapaDalasattI karaNapaDhamAdu jAvaya kadakaraNa samma khavaNa kohadugaM saMjalaNaga kohassa paDhamaThidI kiTTIkaraNaddhAe kiTTIyaddhAcarime kihiM suhumAdIdo kamakaraNa viNaThAdo karaNe adhApavatte kiTTIkaraNaddhahiyA kohovasAmaNaddhA kohaM ca chuhadi mANe kohAdINamapuvvaM koha du seseNavahida kohAdINaM sagasaga kiTTIyo igiphar3aya kohassa ya mANassa ya kiTTIkaraNaddhAe kiTTIvedagapaDhame 81 / 289 81 / 290 guNaseDhI guNasaMkama guNaseDhI apuvva 93 / 333 guNaseDhIdIhattama 95 / 343 guNaseDhIe sIsaM 101 / 366 guNaseDhi saMkhabhAgA 102 / 370 guNaseDhI satthedara 120 / 436 guNaseDhI paDisamaya -1281468 guNaseDhI bidiya 129/471 guNaseDhI dIhattaM 1331489 guNaseDhi asaMkhejjA 134 / 491 guNaseDhi aNaMtaguNe 135 / 494 gaNaNAdeyapadesaga 137503 guNaseDhi aMtarahidi 1394511 guNiya caurAdi khaMDe ... 12 / 37 16153 17155 25 / 86 401139 84311 109 / 390 110 / 394 110 / 395 1211439 1241451 1271464 1581
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / gAthA. ghAditi sAdaM micchaM ghAditiyANaM NiyamA ghAditiyANaM saMkhaM dhAdayadambAdo puNa ghAditiyANaM baMdho ghAditiyANaM vAsa dhAditiyANaM sattaM ghAdINa muhuttaMtaM pR. gA. 35 / 123 36 / 127 --39 / 137 431150 431151 61 / 212 72 / 252 : : : 12 961346 981351 98 / 352 99 / 357 129 / 470 1544 1631610 1631611 165/619 1664622 1704640 175 / 649 : : pR. gA. gAthA. jattha asaMkhejjANaM 720 jadi hodi guNidakammo 90 / 325 jadi goucchavisesaM 137505 jadi saMkilesajutto ... 142 / 523 jadi vi asaMkhejANaM 145 / 536 jAvaMtasssa ducarima 1548 jattopAye hodi hu 549 jattopAye asaMkhava / 597 jadi maradi sAsaNo so jassudayeNArUDho jassuda paDhama ... jassudaeNa ya caDido 14|47 18 / 60 je hINA avahAre 41 / 144 jassa kasAyassa jaM jaMNokasAyaviggha 421145 jaM NokasAya suha 511179 jogissa sesakAlo 961344 102 / 367 jagapUraNamhi ekA yogissa sesakAlaM 102 / 369 104 / 377 jassa ya pAyapasAe 105 / 378 105 / 379 ThidibaMdhosaraNaM puNa 106381 ThidikhaMDANukkIraNa ThidirasaghAdo Nasthi hu 106 / 383 Thidisattamapuvvaduge 1071386 ThidikhaMDayaM tu khaiye 107 / 388 ThidibaMdhasahassagade 599 ThidibaMdhapudhattagade 162 / 605 TidibaMdha maNadANA ThidibaMdhANosaraNaM ThidikhaMDayaM tu carimaM ThidibaMdha saMkhejjA ThidibaMdha patteyaM 133 // 487 ThidibaMdha aThThaka ... ThidibaMdha solasa 38 ThidibaMdha maNa ... 11.35 ThidikhaMDasahassagade 16.51 ThidibaMdha saMDho... : cadugadimiccho saNNI carime savve khaMDA carima NiseukkaDe carimaM phAliM dedi hu carimaM phAliM diNNe carimAbAhA tatto caDaNodarakAlAdo caDabAdaralohassa ya caDamAyA vedaddhA caDamANassa ya NAmA calatadiya avarabaMdhaM caDamAyamANakoho caDapaDaNamohapaDhamaM caDapaDaNamoha carimaM caDaNe NAmadugANaM caDapaDa apuvvapaDhamo ... caDamANa apuvvassa ya carime khaMDe paDide carime paDhamaM vigdhaM causamaesu rasassa : : : : 106 / 382 : : : : :: :: : 16154 39 / 134 501173 60 / 206 63 / 220 65 / 226 65 / 227 68 / 237 72 / 254 107 / 385 115 / 412 115 / 413 118 / 426 1181427 1181428 1194430 1211437 1621 chaddavvaNavapayattho chakkamme saMchuddhe :: : jeThavaraThidibaMdhe jamhA hedvisabhAvA jamhA uvarimabhAvA :
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| gAthA. ThidibaMdha saMkhejja ThidikhaMDapudhattagade ThidisaMtaM ghAdINaM ThidisattamaghAdINaM ThidikhaMDamasaMkheje : : : : : NaratiriyANaM ogho NikkhevamaditthAvaNa NiTThavago tahANe Narutiriye tiriyaNare NAmaduge veyaNiya Navari ya puvedassa ya Navari asaMkhANaMtima NAmadhuvodaya bArasa Navari ya NAmadugANaM NarayatirikkhaNarAuga Nava phaDayANa karaNaM NAsedi parachANiya NAmaduge veyaNiye Nava NokasAya viggha ca ... NaTThA ya rAyadosA Navari samugdhAdagade pR. gA. gAthA. 1233447 tattha asaMkhejaguNaM 123 / 448 tattha ya paDivAyagayA 125 / 455 tattha ya paDivAdagayA 133 / 486 tatto paDivajjagayA 1661620 tattoNubhayaThANe tatto ya suhamasaMjama 6 / 16 tatto tiyaraNavihiNA - 1756 teNa paraM hAyadi vA 32 / 111 tikaraNabaMdhosaraNaM tettiyamette baMdhe 731258 tettiya veyaNIya 74 / 259 tettiya tIsiya 801286 takAle veyaNiyaM 85.303 tIde baMdhasahasse 901323 to desaghAdikaraNA 961347 taccarime pubaMdho 130 // 475 tesiM rasavedamava 1413521 takAle mohaNiyaM 594 tatto aNiyaTissa ya 1621608 tassammattaddhAe tAhe carimasavedo 164 / 615 tagguNaseDhI ahiyA tammAyAvedaddhA 4 / 10 tIsiya cauNha paDhamo 5 / 13 tappaDhamaTThidisataM 6 / 17 tikaraNamubhayosaraNaM 6 / 18 takkAle ThidisataM tettiyamette baMdhe ... 722 tettiya veya ... . 8 // 23 tettiya vIsi ... 11.33 takkAle idi ... 13141 tIde pallAsaMkhe... 13 / 43 tassANupuvvisaMkama 19 / 62 tAhe saMkhasahassaM 19 / 64| tAhe moho thovo 27194 tAhe asaMkhaguNiyaM 29498 tAhe saMjalaNANaM 40 / 138 tAhe desAvara ... pR. gA. 41 / 141. 53 / 184 55 / 191 55 / 193 56 / 194 .56 / 195 59 / 204 62 / 216 63 / 218 66 / 232 677233 67 / 224 674235 674236 68 / 239 74 / 260 85 / 304 92 / 331 94 / 338 96 / 345 1001360 101 / 365 102 // 368 106 / 384 1077387 108 / 389 115 / 415 1161420 1171421 117/422 117423 1181425 1201434 1221442 122 / 443 122 / 444 1261460 1274463 tatto udaya sadassa ya tiriyadugujjovo viya te ceva codasapadA te terasa bidieNa ya te cevekkArapadA taM suracaukkahINaM taM NaraduguccahINaM tatto abhavvajoggaM taccarime ThidibaMdho tAe adhApavatta tattoditthAvaNagaM takkAlavajamANe tatto paDhamo ahio taThANe ThidisaMto tattakAle dissaM la.sA.pra. 2
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / gAthA. . tAhe davvavahAro tAhe apunvaphar3aya tAhe kohucchidraM tAhe saMjalaNANaM baMdho tAhe aDamAsa tadiyassa mANacarime ... tadiyagamAyAcarime tatto suhumaM gacchadi tANaM puNa ThidisataM tiNDaM ghAdINaM Thidi tattha guNaseDhi karaNaM ... tihuvaNa sihareNa mahI ... : : : : : thIyaddhA saMkhejadi thI uvasamidANaMtara thI aNuvasame paDhame thI udayassa ya evaM thI addhA saMkheja thI paDhamadvidimettA : : pR. gA. gAthA. ... 1294472 paDisamayaga pariNAmA 1301473 paDikhaMDagapariNAmA 138 / 509 paDhame carime samaye 144 / 535 paDhame karaNe avarA / 547 paDhame karaNe paDhamA 1554 paDhamaM va bidiyakaraNaM // 557 paDisamayaM ukkttttdi| ||575/pddismymsNkhgunnN / 577 paDhamaM avaravarahidi / 595 paDhamApuvvarasAdo 1711641 paDhamaTThidiyAvalipaDi 1721645 paDhamAdo guNasaMkama paDhamApuvvajahaNaM 73 / 256 puvvaM tiyaraNavihiNA 73 / 257 pallassa saMkhabhAgo 9.1324 pallaTThidido uvariM 99 / 358 pallassa tassa mANaM 1211441 palidovamasaMtAdo ... . 603 palido paDhamo... paDhamaTThidikhaMDukkI 21 pallassa carima... 10.31 paDhame avaro pallo 32 / 110 paDivAdadugavara vara 421146 paDivAdagayA micche 45 / 158 paDacarime gahaNAdI 46 / 162 paDivAdAdI tidayaM 471164 paDivajjajahaNNadurga 48 / 166 parihArassa jahaNaM 49/172/paDhame chaThe carime 501174 pallassa saMkhaguNUNaM puNaravi madiparibhoge purisassa ya paDhamaThidI 1433529/purisassa uttaNavarka 1566/paDhamAvede saMjala 1568/paDhamAvedo tivihaM paDhamaTThidisIsAdo 9 / 27 paDhamaTThidi addhate 12 // 39 paDisamayamasaMkhaguNA ... pR. gA. 14 // 44 14 / 45 14 / 46 15 / 48 15 / 49 15/50 22174 22175 23177 24 / 82 26488 27491 28196 321112 33 / 114 35120 35 / 121 46.159 46 / 160 511177 511180 52 / 181 53 / 186 55 / 192 571196 571197 57 / 199 58200 64 / 223 66 / 229 680238 74 / 261 75/263 75 / 264 75 / 265 76 / 270 79 / 279 79/282 : : : : : : : : : devatasavaNNa aguru duti Au tittha hAra dasaNamohakkhavaNA devesu devamaNue dUrAvakiTTipaDhamaM dasaNamohUNANaM dasaNamohe khavide duvihA carittaladdhI davvaM asaMkhaguNiya deso samaye samaye dasaNamohuvasamaNaM doNhaM viNha cauNhaM dinadi aNaMtabhAge davvaM paDhame samaye davvagapaDhame sese paDhame savve bidiye pAlassa saMkhabhAgaM
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaar| pR. gA. 1569 1587 / 602 164 / 614 1681628 170637 ... ... 112 / 402 gAthA. paDhame carime samaye purisAdINucchidraM purisAdo lohagayaM pusaMjalaNidarANaM purise du aNuvasaMte paDhamo adhApavatto puMkodhodayacaliya puMkohassa ya udaya paDaNajahaNNaTThidi baMpaDaNassa asaMkhANaM paDaNANiyaTTiyaddhApaDivaDavara guNaseDhI. paDaNassa tassa duguNaM pallassa saMkhabhAgaM paDisamayaM ukkadi paDisamayamasaMkhaguNaM pallassa saMkhabhAgaM paDhame chaTe carime pallassa avaraM tu pallassa saMkhaguNUNaM puNaravi madiparibhogaM paDisamayaM asuhANaM purisassa ya paDhamaTThidi-... puvANa phar3ayANaM paDhamAdisu dijjakamaM paDhamAdisu dissakamaM paDhamANubhAgakhaMDe paDhamAdisaMgahAo paDisamayamasaMkhaguNaM puvvAdimhi apuvvA paDipadamaNaMtaguNidA puvApuvvapphaDya paDhamassa saMgahassa ya puvvilla baMdhajeThA paDisamayaM ahigadipA paDisamayaM saMkhejadi paDhamAdi saMgahANaM paDhamo vidiye tadiye paDhamagamAyAcarime pR. gA. | gAthA. 82|294/pddhmaadisu dissakama 83 / 298 paDhamaguNaseDhisIsaM 831299 purisodaeNa caDida 89||321/pddismyN divvatama 90322 puvAdi vaggaNANaM 95 / 340 paDhame asaMkhabhAgaM 971349 puvvaNhassa tijogo 100 / 361 101363 bidiyakaraNAdisamayA 103 / 372 boliya baMdhAvaliyaM . 103 / 373 bidiyaM va tadiyakaraNaM bidiyakaraNAdimAdo 105 / 380 bidiyAvalissa paDhame 109 / 392 bidiyakaraNA vocchN| 110 // 396 bidiyakaraNassa paDhame / 1113397 bidiya karaNAdu jAvaya bidiyaTThidissa davvaM 113 / 407 bidiyaTThidissa paDhama / 114 // 410 bidiyakaraNAdisamaye 1161416 bidiyaddhe lobhAvara 1181429 bidiyaddhA saMkhejjA 1231449 bidiyaddhA parisese 125 / 456 bAdaralobhAdiThidI 1281465 bidiyAdisu samayesu hi 130477 bAdarapaDhame paDhama baMdhe mohAdikame 131 / 478 134 / 493 baMdheNa hodi udao 136 / 499 baMdheNa hodi ahiyo 136 / 501 baMdhodaehiM NiyamA 1341506 bidiyAdisu samaesu 138507 bidiyatibhAgo kiTTI -139 / 512 bArekAramaNaMtaM... 140516 | bidiyAdisu cauThANA 1401518 baMdhaddavvANaMtima .. 1413520 bidiyassa mANacarime 1539 bidiyagamAyA carime ... 542 bidiyAdisu samaye / 555 bahuThidikhaMDe tIde ... 16.52 . 19 / 63 24 / 83 27192 38 / 131 44/152 461161 501175 611210 61 / 213 632219 79 / 28. 811288 811291 821292 831295 871312 114 / 409 117 // 424 1211438 124/450 124 / 452 1301474 1331488 1374502 140/515 142 / 526 / 553 1556 1301476 bAdarapaDhame kiTTI 1598
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA. bAdaramaNavaci utsA bAhattara payaDIo ma micchaNathINati sura cau ... majjhimadhaNamavaharide micchattamissa samma missudaye saMmissaM micchattaM vedaMto micchAiTThI jIvo micchucchiTThAduvariM missucchiTThe samae micchassa caramaphAli missadugaca rimaphAlI micche khavade sammadu micchaMtima ThidikhaMDo miccho desacaritaM miccho vedagasa mohagapallA saMkha mANassa paDhamaThidI mANadugaM saMjalaNaga mANassa ya Avali mAyAe paDhamaThidI mAdugaM saMjaNaga mAyAe Avali mohassa asaMkhejjA mohaM vIsiya tIsiya mohassa ya Thidi baMdho mohassa palabaMdhe mANodaeNa caDido mANodayacaDapaDado mANAditiyA da mohagapallAsaMkha mANAdIhiyakamA mANatiya kohata diye mAsapudhattaM vAsA mAyatigAdo lobha mANatiyANudayamaho majjhimabahubhAgudayA rAyacandrajainazAstramAlAyAm / ... pR. gA. 167 / 624 172 / 644 rasagadapadesa guNahA gAthA. | rasaThidi khaMDukkIraNa 8 / 25 rasasaMtaM AgahidaM 21 / 72 rasakhaMDaphaDDayAo rasaThidikhaMDANevaM 26/90 31 / 107 31 / 108 45/156 45 / 157 | lohassa asaMkamaNaM | loyANamasaMkhejjaM 32 / 109 | lobhodaeNa caDido 36 / 124 | lobhAdI kohottiya 36 / 125 lohassa avara kiTTiga 36 / 126 | lobhassa davvaM tu 37 128 lohAdo kohAdo | lohassa paDhamacarime | lohassa tadiyasaMgaha 48 / 168 | lohassa paDhamakiTTI 48 / 169 | lohassa tadIyAdo 66 / 231 lobhassa bidiya ki hiM 77/271 lobhassa tighAdINaM 77/272 77 273 | vedagajogo miccho 78 / 275 vassANaM battIsA 78 / 276 vivarIyaM paDihaNNadi 78 / 277 vedijjAdi TThidie 91 / 327 | vIriMdadivacche 92/332 93 / 336 | siddhe jiniMdacaMde 94 / 337 sammatta himuha miccho 981353 samae samae bhiNNA 99 / 355 | satthANamasatthANaM 99 / 356 sattaggaTThidibaMdho 116 / 419 | sesagabhAge bhajide 132 / 483 | saMkhejjadime sese / 545 sAyAre vaTThavago / 558 sammudaye calamaliNa / 572 suttAdo taM sammaM 601 sammassa asaMkhANaM 170 / 638 | sesaM visesahINaM ra va sa pU. gA. 24 / 81 -44 / 153 126 / 461 127 / 462 132 / 484 91 / 328 92 / 330 98/354 135/496 135/497 136 / 498 139/510 559 562 1564 / 570 / 574 1576 54 / 188 72/253 91 / 329 / 546 174 / 648 111 4/9 11 / 36 12 / 38 18 / 61 21 / 70 25/84 29 / 101 30 / 105 31 / 106 35/122 37 / 129
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ . lbdhisaarH| : : : pR. gA. 1281466 129.469 135 / 495 137504 1381500 1411519 1431528 1431530 144 / 531 1451537 1550 / 551 1560 / 561 60 / 207 . 1578 1588 1590 / 591 gAthA. sammattacarimakhaMDe sammaducarime carime sattaNDaM payaDINaM sattaNDaM avaraM tu sammattuppattiM vA se kAle desavadI sayalacarittaM tivihaM sAmayigadugajahaNaM sammassa asaMkhejjA sammattapayaDipaDhama sammAdiThidijjhINe sammattuppattIe saMjalaNANaM eka sattakaraNANiyaMtara saMDhAdima uvasamage saMjalaNacaukkANaM se kAle mANassa ya se kAle mAyAe se kAle lohassa ya se kAle kihissa ya sodIraNANa davvaM suhumamapaviThTha samaye saMDhaNuvasame paDhame sahANe tAvadiyaM saMDhadayaMtarakaraNo suhumaMtimaguNaseDhI saMjada adhApavattaga satthANamasatthANaM saMkAme dukkaTTadi saMjalaNANaM ekaM saktakaraNANiyaMtara . saMchuhadi purisavede sattaNhaM paDhamahidi sattaNhaM ghAdiThidi saMkamaNaM tadavaDhaM sattaNhaM saMkAmaga samaUNa doNNi Avali ... sekAle ovaTTaNi pR. gA. | gAthA. 401140 samakhaMDa savisesaM. 44 / 155 sagasaga phaDDayaehiM 471163 saMgahage ekeke... 471165 sesANaM vassANaM 49|170se kAle kiTTIo 49 / 171 saMkamadi saMgahANaM 54 / 187 saMkhAtIdaguNANi ya 58.201 saMkamado kiTTINaM saMgaha aMtarajANaM 61 / 211 se kAle kohassa ya se kAle tadiyAdo 62 / 214 se kAle mANassa ya 62 / 215 sesANaM payaDINaM 68 / 240 70 / 246 se kAle lohassa ya suhasAo kiTTIo 72 / 251 sekAle suhumaguNaM 75 / 266 suhumaddhAdo ahiyA 76 / 269 suhamANaM kiTTINaM 771274 suhume saMkhasahasse se kAle so khINa 82 / 293 sattaNhaM payaDINaM 85 / 306 samayaTTidigo baMdho 86 / 308 sahANe Avajjida 91 / 326 saNNivi suhumaNi 956342 suhumassa ya paDhamAdo 100 / 359 seDhipadassa asaMkhaM 101 / 664 seDhipada savvAo 104 / 375 se kAle jogijiNo 109 / 391 sIlesiM saMpatto 1111399 so me tihuvaNamahiyo 119431 1201433 heThA sIse ubhayaM 1201435 heThA sIsaMthovaM 1221445 hodi asaMkhejjaguNaM 1231446 hayakaNNakaraNacarime 124/453 heThA asaMkhabhAgaM 125 / 454 heTThimaNubhayavarAdo 126 / 458 heThA kiTTippahudisu 1261459 heThAdaMDassaMto... 78 / 278 ... 162 / 609 1631613 165 / 618 1671625 1671627 168 / 630 169 / 634 1711642 1711643 173 / 647 : . : . . : : . .. . : : . . . 80 / 283 80 / 284 1311482 132 / 485 1361500 140 // 517 142 / 525 165 / 617 . .
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisArakI vissysuucii| 225 baMdhApasa viSaya. pR. paM. / viSaya. maMgalAcaraNa, graMthapratijJA ... ... 11 upazamacAritrakA varNana ... ... 59 / 203 darzanalabdhi adhikAra-1 upazamazreNI car3hanemeM dvitIyopazama sa . myaktvIkI avasthA ... ... 59 / 204 prathamopazasamyakta honeke yogya cAritramohakarmake upazamakaranemeM ATha pAMca labdhiyoMke nAma 213 adhikAroMkA varNana ... ... 63 / 218 kSayopazamalabdhikA kharUpa ... . 2 / 4 tInakaraNakA vidhAna . ... 63 / 219 vizuddhilabdhikA lakSaNa ... ... baMdhApasaraNAdikA kharUpa... ... 63 / 220 dezanAlabdhikA kharUpa .... 3|6/upshaaNtkssaayse par3anekI vidhi ... 85 / 305 prAyogyalabdhikA kharUpa ... upazamazreNI car3hanevAle bAraha tarahake prakRtibaMdhApasaraNake coMtIsa sthAnoMkA jIvoMkI vizeSa kriyAyeM ... 971349 varNana 4 / 11 udayakA kharUpa 9 / 28 kSAyikacAritra adhikAra-3 sattvakA svarUpa 10 // 31 cAritramohakI kSapaNA (nAza karane) karaNalabdhikA svarUpa 11 / 33 kA vidhAna ... ... 108 / 389 adhaHkaraNakA kharUpa 11 / 35 adhaHpravRttakaraNakA varNana... ... 109 / 390 apUrvakaraNakA svarUpa 1550 apUrvakaraNakA kharUpa ... 1101394 guNazreNIkA varNana 2068 guNazreNIkA svarUpa 110 // 395 guNasaMkramaNakA kharUpa ... 22 / 75 guNasaMkramakA svarUpa 111 // 397 sthitikAMDakaghAtakA kharUpa 23177 sthitikhaMDanakA svarUpa 112 / 402 anubhAgakhaMDanakA kathana ... 23179 anubhAgakhaMDanakA svarUpa... 1131405 anivRttikaraNakA kharUpa... anivRttikaraNakA svarUpa ... 1131408 prathamopazama samyaksakI prAptike yogya sthitibaMdhApasaraNakA krama 115/412 kAla ... ... 8197sthitisattvApasaraNakA krama 1171424 kSAyika samyaktvakA varNana aura usa kSapaNAkA kharUpa 1181426 ke yogya sAmagrI 32 / 110 dezaghAtikaraNakA svarUpa ... 1181428 aMtakAMDakakA vidhAna ... ... 40 / 139 aMtarakaraNakA kharUpa ... 119 / 430 darzanamohakI kSapaNAke alpabahulake saMkramaNakA kharUpa ... ... 1201433 tetIsasthAna ...44|153bhaarii apagatavedIkI kriyAkA kharUpa ... 126 / 459 cAritralabdhi adhikAra-2 anubhAgakAMDakake ghAta honepara jo cAritralabdhikA kharUpa aura bhedoMkA __ avasthA ho usakA kathana ... 1311478 kathana ... ... 481166 kRSTi-kriyAsahita arzvakarNa kriyA honedezacAritrakA kathana ... ... 48 / 167 meM yati vRSabhAcAryakI sammati ... 1321485 sakala cAritrakA varNana ... ... 54 / 187 bAdarakRSTikaraNakA kAla ... ... 1331487
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 11 pR paM. vidhAna ... viSaya. pR. paM. | viSaya. pArzvakRSTikA kathana ... ... 1361500 kevalIke iMdriyajanita sukha duHkha nahIM kRSTivedanAkA kathana 1381500 honemeM hetu 1631612 saMkramaNadravyakA vidhAna ... 1411519 dUsarA hetu ... 1631613 anusamaya apavartanakI pravRttikA | kevalIke AhAramArgaNA honemeM kAraNa 164 / 614 kathana ... 141 / 520 | samuddhAtakriyAkA varNana ... ... 164 / 616 khasthAna parasthAna gopuccha racanAkA samuddhAtake pahale kevalIke Avarjita1421523 karaNa hotA hai ... 165 / 617 dUsarA vidhAna ... .. 1421524 AvarjitakaraNameM guNazreNI AyAmakA kSINakaSAya nAmA bArahaveM guNasthAnakA kathana ... 165 / 619 kharUpa ... / 596 usa samuddhAtameM kArya vidhAna 166 / 620 puruSavedasahita zreNI car3hanevAlekA samuddhAtakriyAke sameMTanekA krama ... 166 / 623 / 600 bAdarayogoMkA sUkSmarUpa pariNamana honestrIveda sahita car3he jIvoMke medoMkA kI avasthA ... ... 1671625 varNana / 602 ayogakevalIkA kathana ... ... 1711642 napuMsakaveda sahita car3he jIvoMkA kathana / 603 caudahaveM guNasthAnake aMtasamayase pahakSINakaSAya guNasthAnake aMtasamayakA lemeM tathA aMtasamayameM pacAsI prakRkathana ... ... ... / 605] tiyoMkA (karmokA) nAza karanekA sayogakevalI guNasthAnakA varNana ... 1621606 kathana ... .... ... 1721644 cAra ghAtiyoMke kSayase cAra guNoMkA Urdhvalokake Upara mokSasthAnakA kharUpa 1721645 pragaTa honA ... 162 / 607 iSTa prArthanA ... ... 173 / 647 duHkhakA lakSaNa 1631610 graMthakartAkI prazasti .. 174 / 648 iMdriyajanita sukhakA lakSaNa 1631611 aMtamaMgala 1754649 kharUpa ... . iti viSayasUcI.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyUcaMdrajainazAstramAlAdvArA prakAzita graMthoMkI suucii| 1 puruSArthasijhupAya bhASATIkA-yaha prasiddha zAstra dUsarIvAra chapAyA gayA hai / nyoM. 1 ru0. 'bhA0TI0-isameM do saMskRta TIkAyeM aura eka hiMdI bhASATIkA hai| yaha bhI dUsarI vAra chapAyA gayA hai| nyoM0 2 ru0. 3jJAnArNava bhA0TI0-isameM brahmacaryakA vistArase kathana hai dUsarI vAra chapAyA gayA hai|nyoN04 ru. 4 saptabhaMgI taraMgiNI bhA0 TI0-yaha bhI dUsarI vAra chapAI gaI hai / nyoM. 1 ru0. 5 bRhadravyasaMgraha saM0 bhA TI0-bRhadravyakA uttama kathana kiyA hai| nyoM. 2 ru0. 6 dravyAnuyogatarkaNA bhA0 TI0-isameM nayoMkA kathana hai / nyoM0 2 0. 7 sabhASya tattvArthAdhigama sutra bhA0TI0-isakI thor3I pratiyAM rahIM thIM isaliye aba dUsarI bAra chapAyA jA rahAhai / abakI bAra pahalekI truTiyAM nikAla dI jaaygiiN| nyoM0 2 ru0. 8 syAdvAdamaMjarI saM0 bhA0 TI0-isameM chahoM matoMkA vivecana hai / nyoM0 4 20. 9 gomaTasAra ( jIvakAMDa ) saMskRta chAyA aura saMkSipta hindI bhA0 TI0 / nyoM. 2 / / ru0. 10 gomaTasAra ( karmakAMDa ) saMskRta chAyA aura saMkSipta hindI bhA0 TI0 nyoM0 2 ru0. . 11 pravacanasAra saM0bhA0TI0-isameM do saMskRta TIkA aura eka hindI bhASATIkA hai| nyoM. 3 ru012 paramAtmaprakAza saM0 bhA0 TI0-yaha adhyAtma graMtha hai| nyoM. 3 ru0. 13 labdhisAra (kSapaNAsAra garbhita ) saMskRta chAyA aura saMkSipta hindI bhASATIkA sahita chapAyA gayA hai / nyoM0 1 // ru0. 14 mokSamAlA-yaha graMtha zrImad rAyacaMdrajIkRta hai| gujarAtI bhASAmeM chapA hai| nyoM bAra AnA / 15 bhAvanAbodha-yaha graMtha bhI ukta mahAn puruSa kRta hai| gujarAtI bhASAmeM chapA hai| nyoM. cAra aanaa| Avazyaka suucnaa| sabhASyatattvArthAdhigama bhA0TI0-yaha gratha dUsarI vAra zuddha karAke chapAyA jA rahA hai| pahalI vArakI saba truTiyAM yathA saMbhava nikAla dI jaaveNgii| trilokasAra-yaha graMtha zrImannemicaMdrAcArya siddhAMta cakravartI viracita mUla gAthArUpa hai / gomaTasAra vagairahakI saMjJAoMke jAnanekeliye tathA tIna lokakI racanAkA kharUpa aura vizeSakara bhUgola, khagola, bharatakhaMDakI sRSTikI racanA aura saMhAra ityAdi bahuta bAtoMkeM vistArase jAnanekeliye saMskRta TIkA aura hindI bhASATIkA ina do TIkAoM sahita isI maMDalase zIghra prakAzita kara pAThakoMke sAmane eka varSake aMdara upasthita kiyA jaaygaa| yaha saMsthA kisI svArthakeliye nahIM hai kevala prAcIna AcAryoMke graMthokA uddhAra kara pAThakoMke upakArake vAste kholI gaI hai| jo dravya AtA hai vaha isI jainazAstramAlAmeM uttama prathoMke UddhArake vAste lagAyA jAtA hai| iti zam / pranthoMke milanekA patAzA0 revAzaMkara jagajIvana joharI AnarerI vyavasthApaka zrIparamazruta prabhAvakamaMDala joharI bAjAra khArAkuvA po0 naM. 2 baMbaI /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacaMdrajainazAstramAlA / zrInemicaMdrAya namaH atha chAyAsaMkSiptahiMdIbhASAsahitaH labdhisAraH (kSapaNAsAragarbhitaH) maMgalAcaraNa / dohA-samyagdarzana carana guna, pAya kukarmakSipAya / kevalajJAna upAya prabhu, bhae bhajauM zivarAya // 1 // labdhisArakoM pAyakeM, karike kSapaNAsAra / ho hai pravacanasArasoM, samayasAra avikAra // 2 // pahale zrI gomaTasAra zAstrameM jIvakAMDa karmakAMDa adhikAroMse jIva aura karmakA svarUpa dikhalAyA usako yathArtha jAnakara mokSamArgameM pravarta honA cAhiye kyoMki AtmAkA hita mokSa hai / mokSake mArga ( upAya ) darzana va cAritra haiM aura samyak jJAna bhI hai paraMtu yahAM guNasthAnake kramameM samyagjJAnakI gauNatA hai isIliye mukhyatAse darzana cAritrakI hI labdhi ( prApti ) kA upAya batalAte hue prathama apane iSTa devako namaskAra karate haiM: siddhe jiNiMdacaMde Ayariya uvajjhAya sAhugaNe / vaMdiya sammaiMsaNa-carittaladdhiM parUvemo // 1 // siddhAn jineMdracaMdrAn AcAryopAdhyAyasAdhugaNAnU / vaMditvA samyagdarzanacAritralabdhI prarUpayAmaH // 1 // artha-siddha arhata AcArya upAdhyAya aura sAdhuoMko namaskArakara hama samyagdarzanalabdhi aura cAritralabdhi-ina donoMkA kharUpa kheNge| Age darzanalabdhike kathanameM pahale prathamopazama samyaktva honekI vidhi kahate haiM; cadgadimiccho sapaNI puNNo gbbhjvisuddhsaagaaro| paDhamuvasamaM sa giNhadi paMcamavaraladdhicarimamhi // 2 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / caturgatimithyaH saMjJI pUrNaH garbhajo vizuddhaH sAkAraH / prathamopazamaM sa gRhNAti paMcamavaralabdhicarame // 2 // artha-cAroM gativAlA anAdi yA sAdi mithyAdRSTi saMjJI ( manasahita ) paryApta garbhaja janmavAlA maMdakrodhAdiphaSAyarUpa vizuddhapanekA dhAraka guNadoSavicArarUpa sAkAra jJAnopayogavAlA jo jIva hai vahI pAMcavIM labdhike anivRttakaraNa bhAgake aMtasamayameM prathamopazama samyaktvako grahaNa karatA hai // 2 // ___ Age prathamopazama samyaktva honese pahale mithyAdRSTi guNasthAnameM pAMca labdhiyAM hotI haiM unake nAma kahate haiM khayauvasamiyavisohI desaNapAuggakaraNaladdhI ya / cattAri vi sAmaNNA karaNaM sammattacAritte // 3 // kSayopazamavizaddhI dezanAprAyogyakaraNalabdhayazca / catasropi sAmAnyAH karaNaM samyaktvacAritre // 3 // artha-kSayopazama 1 vizuddhi 2 dezanA 3 prAyogya 4 karaNa 5- ye pAMca labdhiyAM haiN| unameMse pahalI cAra to sAdhAraNa haiM arthAt bhavyajIva aura abhavyajIva donoMke hotI haiM / lekina pAMcavIM karaNalabdhi samyaktva aura cAritrakI tarapha jhuke hue bhavyajIvake hI hotI hai // 3 // * Age ina pAMcoMmeMse pahalI kSayopazamalabdhikA kharUpa kahate haiN:| kammamalapaDalasattI pddismymnnNtgunnvihiinnkmaa| hodUNudIradi jadA tadA khaovasamaladdhI du||4|| ... karmamalapaTalazaktiH pratisamayamanaMtaguNavihInakramA / bhUtvA udIryate yadA tadA kSayopazamalabdhistu // 4 // artha-karmoM meM mailarUpa jo azubha jJAnAvaraNAdi samUha unakA anubhAga jisa kAlameM samaya samaya anaMtaguNA kramase ghaTatA huA udayako prApta hotA hai usa kAlameM kSayopazama labdhi hotI hai // 4 // Age vizuddhilabdhikA svarUpa kahate haiM; Adimaladdhibhavo jo bhAvo jIvassa sAdapahudINaM / satthANaM payaDINaM baMdhaNajogo visuddhaladdhI so // 5 // Adimalabdhibhavo yaH bhAvo jIvasya sAtaprabhRtInAm / .. zastAnAM prakRtInAM baMdhanayogyo vizuddhilabdhiH sH||5|| . .. .
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| - artha-pahalI (kSayopazama ) labdhise utpanna huA jo jIvake sAtA Adi zubha prakRtiyoMke baMdhanekA kAraNa zubhapariNAma usakI jo prApti vaha vizuddhilabdhi hai / azubhakarmake anubhAga ghaTanese saMklezakI hAni aura usake vipakSI vizuddhapanekI vRddhi honA ThIka hI hai // 5 // Age dezanAlabdhikA kharUpa kahate haiM; chaddavaNavapayatthopadesayarasUripahudilAho jo| desidapadatthadhAraNalAho vA tadiyaladdhI du|| 6 // SaDdravyanavapadArthopadezakarasUriprabhRtilAbho yaH / / __ dezitapadArthadhAraNalAbho vA tRtIyalabdhistu // 6 // artha-chaha dravya aura naupadArthakA upadeza karanevAle AcArya AdikA lAbha yAnI upadezakA milanA athavA upadeze hue padArthoMke dhAraNa karane ( yAda rakhane ) kI prApti vaha tIsarI dezanAlabdhi hai / tu zabdase narakAdi gatimeM jahAM upadeza denevAlA nahIM hai vahAM pUrvabhavameM dhAraNa kiye hue tattvArthake saMskArake balase samyagdarzanakI prApti jAnanA // 6 // Age prAyogyalabdhiko kahate haiM; aMtokoDAkoDI viTThANe ThidirasANa jaM karaNaM / pAuggaladdhiNAmA bhavAbhavesu sAmaNNA // 7 // aMtaHkoTIkoTivisthAne sthitirasayoH yatkaraNam / prAyogyalabdhirnAma bhavyAbhavyeSu sAmAnyA // 7 // artha-pUrvokta tIna labdhivAlA jIva harasamaya vizuddhatAkI vaDhavArI honese Ayuke vinA sAtakarmoMkI sthiti ghaTAtA huA aMtaHkor3AkoDi mAtra rakhe aura karmokI phala denekI zaktiko bhI kamajora karade aise kAryakaranekI yogyatAkI prAptiko prAyogyalabdhi kahate haiM / vaha sAmAnyarItise bhavyajIva aura abhavyajIva donoMke hI hosakatI hai // 7 // jeTTavarahidibaMdhe jevarahiditiyANa satte ya / Na ya paDivajadi paDhamuvasamasamma micchajIvo hu||8|| jyeSThAvarasthitibaMdhe jyeSThAvarasthititrikANAM sattve ca / na ca pratipadyate prathamopazamasamyaM mithyajIvo hi // 8 // artha-saMklezapariNAmavAle saMjJI paMceMdrI paryAptake saMbhava jo utkRSTa sthitibaMdha aura utkRSTa sthiti anubhAga pradezakA sattva tathA vizuddha kSapakazreNIvAleke saMbhava jo jaghanya
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / sthitibaMdha aura jaghanyasthiti anubhAga pradeza ina tInoMkI sattA usake honepara mithyAtI jIva prathamopazama samyaktvako nahIM grahaNa karatA // 8 // sammattahimuhamiccho visohivaDDIhi vaDDamANo hu| aMtokoDAkoDiM sattaNhaM baMdhaNaM kuNaI // 9 // samyaktvAbhimukhamithyaH vizuddhivRddhibhiH vardhamAno hi / aMta:koTIkoTiM saptAnAM baMdhanaM karoti // 9 // artha-prathamopazamasamyaktvake sanmukha huA mithyAdRSTi jIva vizuddhapanekI vRddhise bar3hatA huA prAyogyalabdhike pahale samayase lekara pUrvasthitibaMdhake saMkhyAtaveM bhAga aMtaHkoDAkor3I sAgara pramANa Ayuke vinA sAta koMkI sthiti bAMdhatA hai // 9 // tatto udaya sadassa ya pudhattamettaM puNo puNodariya / / baMdhammi payaDimhi ya chedapadA hoMti cottIsA // 10 // tataH udaye zatasya ca pRthaktvamAnaM punaH punarudIrya / baMdhe prakRtau ca chedapadA bhavaMti catuzcatvAriMzat // 10 // artha--usa aMtaHkor3Akor3I sAgara sthitibaMdhase palyakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra ghaTatA huA sthitibaMdha aMtarmuhUrtataka samAnatAliye hue karatA hai / phira usase palyake saMkhyAtaveM bhAga ghaTatA sthitibaMdha aMtarmuhUrtataka karatA hai / isataraha kramase saMkhyAtasthitibaMdhApasaraNoMkara pRthaktva sausAgara ghaTanese pahalA prakRtibaMdhApasaraNasthAna hotA hai / phira usI kramase usase bhI pRthavatva sau sAgara ghaTanese dUsarA prakRtibaMdhApasaraNasthAna hotA hai / isataraha isI kramase itanA 2 sthitibaMdha ghaTanepara eka eka sthAna hotA hai / aise prakRtibaMdhApasaraNake cauMtIsa sthAna hote haiM // 10 // Age cauMtIsa sthAnoM meM kramase kona konasI prakRtikA vyuccheda hotA hai aisA kahate haiM; AU paDi Nirayaduge suhumatiye suhumadoNi patteyaM / bAdarajuta doNNi pade apuNNajuda biticsnnnnisnnnniisu|| 11 // AyuH prati nirayadvikaM sUkSmatrayaM sUkSmadvayaM pratyekaM / bAdarayutaM dve pade apUrNayutaM dvitricaturasaMjJisaMziSu // 11 // artha-pahalA narakAyukA vyucchittisthAna hai arthAt vahAMse lekara upazamasamyaktvataka narakAyukA baMdha nahIM hotA / isItaraha Age bhI jAnanA / dUsarA tiryaMcAyukA sthAna hai tIsarA manuSyAyukA hai cauthA devAyukA hai| pAMcavAM narakagati narakagatyAnupUrvIkA hai chaThA 1 yahAM pRthaktva nAma sAta vA AThakA hai isaliye pRthaktva sau sAgara kahanese sAtasau vA AThasau sAgara jAnanA / 2 yahAM prathamopazama samyaktvameM AyubaMdhakA abhAva hai isaliye sava AyubaMdhakI vyucchitti kahI gaI hai|
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| saMyogarUpa sUkSma aparyAptasAdhAraNoMkA hai / sAtavAM saMyogarUpa sUkSma aparyApta pratyekakA hai, AThavAM saMyogarUpa bAdara aparyApta sAdhAraNakA hai, navamAM saMyogarUpa bAdara aparyApta pratyekakA hai dazavAM saMyogarUpa doindrI jAti aparyAptakA hai, gyAravAM teMdrI aparyAptakA hai, bAravAM cauiMdrI aparyAptakA hai, terahavAM asaMjJI paMceMdrI aparyApta hai aura caudahavAM saMjJI paMceMdrI aparyAptakA hai // 11 // aTTa apuNNapadesu vi puNNeNa judesu tesu turiyapade / eiMdiya AdAvaM thAvaraNAmaM ca milidacha / 12 // aSTau apUrNapadeSvapi pUrNena yuteSu teSu turiiypde| ekeMdriyaM AtApaM sthAvaranAma ca militavyam // 12 // artha-pandrahavAM sUkSmaparyAptasAdhAraNakA hai, solavAM sUkSmaparyAptapratyekakA hai, satrahavAM bAdaraparyApta sAdhAraNakA hai, aThAravAM bAdara paryApta pratyeka ekeMdrI AtapasthAvarakA hai, unnIsavAM do iMdrI paryAptakA hai, bIsamAM te iMdrI paryAptakA hai, ikkIsavAM cauiMdrI paryAptakA hai aura bAvIsavAM asaMjJIpaMcedrI paryAptakA hai // 12 // tirigadugujjovovi ya NIce apasatthagamaNa dubhgtie| .. huMDAsaMpattevi ya Naosae vAmakhIlIe // 13 // tiryagdvikodyotopi ca nIcaiH aprazastagamanaM durbhagatrikaM / huMDAsaMprAptepi ca napuMsakaM vAmanakIlite // 13 // artha-teIsavAM tiryaMcagati tiryaMcagatyAnupUrvI udyotakA hai, cauvIsavAM nIcagotrakA hai, paccIsavAM aprazastavihAyogatidurbhagaduHkhara anAdeyakA hai, chaThavIsavAM huMDasaMsthAna sRpATikA saMhananakA hai, sattAIsavAM napuMsakavedakA hai aura aTThAIsavAM vAmanasaMsthAna kIlitasaMhananakA hai // 13 // khujaddhaM NArAe itthIvede ya saadinnaaraae| NaggodhavajaNArA-e maNuorAladugavaje // 14 // kubjArdhanArAcaM strIvedaM ca svAtinArAce / nyagrodhavajranArAce manuSyaudArikadvikavane // 14 // artha-unatIsavAM kubjasaMsthAna ardhanArAcasaMhananakA hai, tIsavAM strIvedakA hai, ikatIsavAM svAtisaMsthAnanArAcasaMhananakA hai, battIsavAM nyagrodhasaMsthAna vajranArAcasaMhananakA hai aura tetIsavAM manuSyagati manuSyagatyAnupUrvI audArika zarIra audArika aMgopAMga vajra RSabhanArAca saMhananakA hai // 14 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / - athirasubhaga jasa aradI soyaasAde ya hoMti cotiisaa| baMdhosaraNaTThANA bhavAbhavesu sAmaNNA // 15 // asthirasubhagayazaH aratiH zokAsAte ca bhavaMti catuzcatvAriMzat / baMdhApasaraNasthAnAni bhavyAbhavyeSu sAmAnyAni // 15 // artha-cauMtIsavAM saMyogarUpa asthira azubha ayaza arati zoka asAtAkA baMdhavyucchitisthAna hai / aise ye kahe hue cauMtIsa sthAna bhavya athavA abhavyake samAna hote haiM // 11 // NaratiriyANaM ogho bhavaNatisohammajugalae bidiyaM / tidiyaM aTThArasamaM tevIsadimAdi dasapadaM carimaM // 16 // naratirazcAmoghaH bhavanatrisaudharmayugalake dvitIyaM / .. tRtIyaM aSTAdazamaM trayoviMzatyAdi dazapadaM caramam // 16 // artha-manuSya aura tiryaMcoMke sAmAnya kahe hue cauMtIsasthAna pAye jAte haiM arthAt unake baMdhayogya ekasau satraha prakRtiyoMmeMse cautIsasthAnoMkara chayAlIsa prakRtiyoMkI vyucchitti hotI hai / vahAM Adike chahasthAnoMmeM nau aThAraveM sthAnameM ekendriyAdi tIna unnIsavAM Adi vIcake sthAnoMmeM do iMdrI te iMdrI cauiMdrI ye tIna aura teIsavAM Adi bAraha sthAnoMmeM ikatIsa-aise chayAlIsakI vyucchitti hotI hai zeSa ikahattari baMdhatI haiN| bhavanavAsI Adi tInameM saudharmavarga yugalameM dUsarA tIsarA aThAravAM teIsaveMko Adile dasa aura aMtakA cauMtIsavAM-ye caudaha sthAna hI saMbhavate haiM arthAt vahAM ikatIsa prakRtiyoM kI vyucchitti hotI hai, baMdhayogya ekasau tInameM bahattari prakRtiyoM kA baMdha bAkI rahatA hai||16|| te ceva codasapadA aTThArasameNa hINayA hoti / rayaNAdipuDhavichakke saNakumArAdidasakappe // 17 // tAni caiva caturdazapadAni aSTAdazena hInAni bhavaMti / ratnAdipRthivISa sanatkumArAdidazakalpe // 17 // artha-ratnaprabhA Adi chaha narakakI pRthivIyoMmeM aura sAnatkumAra Adi dasa vargoM meM pUrva kahe hue caudaha sthAna hote haiM lekina unameMse aThAravAM sthAna nahIM hotA / arthAt terahasthAnoMse aTThAIsa prakRtiyoM kI vyucchitti hotI hai vahAM baMdhayogya sau prakRtiyoMmeMse bahattarikA baMdha zeSa rahatA hai // 17 // te terasa bidieNa ya tevIsadimeNa cAvi parihINA / ANadakappAduvarimagevejaMtotti osaraNA // 18 // tAni trayodaza dvitIyena ca trayoviMzatikena cApi parihInAni / AnatakalpAdupari praiveyakAMtamityapasaraNAH // 18 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| artha-Anatavargako Adi leke Uparale aveyakataka una terahasthAnoMmeMse dUsare aura teIsaveM sthAnoMke vinA gyAraha baMdhApasaraNa sthAna pAye jAte haiN| vahAM una gyAraha sthAnoMkara cauvIsa ghaTAnese baMdhayogya chayAnavai prakRtiyoM meM se bahattari bAMdhatA hai // 18 // .. . te cevekArapadA tadiUNA bidiytthaannsNjuttaa| cauvIsadimeNUNA sattamipuDhavimmi osaraNA // 19 // tAni caivaikAdazapadAni tRtIyonAni dvitIyasthAnasaMyuktAni / - caturviMzatikenonAni saptamIpRthivyAmapasaraNAni // 19 // artha--sAtavIM narakakI pRthivImeM una gyArahoMmeMse tIsare aura cauvIsaveM sthAnake vinA tathA dUsare sthAnasahita-isa taraha dasa sthAna pAye jAte haiM / una dasa sthAnoMmeMse teIsa vA udyotasahita cauvIsa ghaTAnepara baMdhayogya chayAnavai prakRtiyoMmeMse tehattari vA bahattara bAMdhI jAtI haiM kyoMki udyotako baMdha vA abaMdha donoM saMbhavate haiM // 19 // ghAditi sAdaM micchaM kasAyapuMhassaradi bhayassa durga / apamattaDavIsuccaM baMdhati visuddhaNaratiriyA // 20 // ghAtitrayaM sAtaM mithyaM kaSAyapuMhAsyaratayaH bhayasya dvikam / apramattASTAviMzoccaM baghnaMti vizuddhanaratiryaMcaH // 20 // artha--isaprakAra vyucchitti honepara prathamopazamasamyaktvako sanmukha hue mithyAdRSTi manuSya tiryaMca haiM ve jJAnAvaraNa Adi tIna ghAtiyAoMkI unnIsa sAtAvedanIya mithyAtva solaha kaSAya puruSaveda hAsya rati bhaya jugupsA apramattakI aTThAIsa uccagotra-isataraha ikahattari prakRtiyoM ko bAMdhate haiM // 20 // devatasavaNNaagurucaukaM samacauratejakammaiyaM / saggamaNaM paMciMdI thirAdichaNNimiNamaDavIsaM // 21 // devatrasavarNAgurucatuSkaM samacaturatejaHkArmaNakam / sadgamanaM paMceMdrI sthirAdiSaNNirmANamaSTAviMzam // 21 // artha-devacatuSka trasacatuSka varNacatuSka agurulaghucatuSka samacaturasrasaMsthAna taijasa kArmANa zubhavihAyogati, paMceMdrI, sthira Adi chaha, nirmANa-ye aTThAIsa prakRtiyAM apramatakI haiM // 21 // taM suracaukahINaM Naracauvajajuda payaDiparimANaM / surachappuDhavImicchA siddhosaraNA hu baMdhaMti // 22 // . 1 devacatuSkase devagati devagatyAnupUrvI vaikriyikazarIra vaikriyika aMgopAMga jAnanA /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / tat suracatuSkahInaM naracaturvaayutaM prakRtiparimANaM / suraSaTUpRthivImithyAH siddhApasaraNA hi banaMti // 22 // artha-una ikahattarameMse devacatuSka ghaTAnese tathA manuSyacatuSka vajraRSabha nArAca milAnese bahattari prakRtiyoMko jinake baMdhApasaraNasiddha hue haiM aise mithyAdRSTi deva vA chaha pRthiviyoMke nArakI bAMdhate haiM // 22 // taM NaraduguccahINaM tiriyaduNIcajuda payaDiparimANaM / ujoveNa judaM vA sattamakhidigA hu baMdhati // 23 // tat naradvikoccahInaM tiryagdvikaM nIcayutaM prakRtiparimANaM / udyotena yutaM vA saptamakSitikA hi badhnati // 23 // artha-una bahattarameMse manuSyadvika uccagotrake vinA aura tiryaMcadvika nIcagotrasahita bahattara athavA udyotasahita tehattara prakRtiyoMko sAMtavIM narakapRthvIvAle bAMdhate haiM / / 23 // isa taraha prakRtibaMdha abaMdhakA vibhAga kahA hai| aMtokoDAkoDIThidaM asatthANa satthagANaM ca / bi cauhANarasaM ca ya baMdhANaM baMdhaNaM kuNai // 24 // aMtaHkoTAkoTisthitiM azastAnAM zastakAnAM ca / api catuHsthAnarasaM ca ca baMdhAnAM baMdhanaM karoti // 24 // artha-prathamasamyaktvake sanmukha cAroMgativAlA mithyAdRSTi jIva badhyamAnaprakRtiyoMke cauMtIsa baMdhApasaraNasthAnoMmeMse eka eka sthAnake prati pRthaktva sausAgara ghaTatA krama liye hue aMtaHkor3Akor3IsAgara pramANa sthiti bAMdhatA hai / aura prazastaprakRtiyoMkA cAra sthAnako prApta samaya 2 anaMtaguNA baDhatA bAMdhatA hai // 24 // micchaNathINati suracau samavajapasatthagamaNasubhagatiyaM / NIcukkassapadesamaNukkassaM vA pabaMdhadi hu|| 25 // mithyAnastyAnatrikaM suracatuH samavanaprazastagamanasubhagatrikaM / nIcotkRSTapradezamanutkRSTaM vA prabadhnAti hi // 25 // artha-yaha jIva mithyAtva anaMtAnubaMdhIcatuSka styAnagRddhitrika devacatuSka samacaturasra vajraRSabhanArAca prazastavihAyogati subhagAdi tIna nIcagotra-ina unnIsaprakRtiyoMkA utkRSTa vA anutkRSTa pradezabaMdha karatA hai // 25 // edehiM vihINANaM tiNNimahAdaMDaesu uttANaM / ekaDhipamANANamaNukkassapadesabaMdhaNaM kuNai // 26 // 1 manuSya catuSkase manuSyagati manuSyagatyAnupUvIM audArika zarIra audArika aMgopAMga jaannaa|
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| etairvihInAnAM trimahAdaMDakeSUktAnAm / ekaSaSThipramANAnAmanutkRSTapradezabaMdhanaM karoti // 26 // artha-inase hIna jo tIna mahAdaMDakoM ( sthAnoM ) meM kahIM gaI aisI prakRtiyoM meM ikasaTha prakRtiyoMkA anutkRSTa pradezabaMdha karatA hai // 26 // paDhame save bidiye paNa tidiye cau kamA apuNaruttA / idi payaDINamasIdI tidaMDaesuvi apuNaruttA // 27 // prathame sarve dvitIye paMca tRtIye catuH kramAdapunaruktAH / iti prakRtInAmazItiH tridaMDakeSvapi apunaruktAH // 27 // artha-manuSyatiryaMcake baMdha yogya jo pahalAdaMDaka ( sthAna ) usameM saba ( ikahattara) hI apunarukta haiM bhavanatrikAdike yogya dUsare daMDakameM manuSyacatuSka vajraRSabhanArAca-ye pAMca apunarukta haiM anyaprakRtiyAM pahale daMDakameM kahIM hI thiiN| aura sAtavIM pRthvIvAloMke yogya tIsare daMDakameM tiryaMcadvika nIcagotra udyota-ye cAra apunarukta haiN| aise tInoM daMDakoMmeM apunarukta assI prakRtiyAM jAnanI // 27 // aise baMdha khaa| aba usI jIvake udaya kahate haiM: udaye caudasaghAdI NiddA payalANamekadaragaM tu / mohe dasa siya NAme vaci ThANaM sesage sajogekaM // 28 // udaye caturdaza ghAtinaH nidrA pracalAnAmekatarakaM tu / mohe daza syAt nAmani vacaHsthAnaM zeSake sayogyekaM // 28 // artha-prathamasamyaktvake sanmukha jIvake narakagatimeM jJAnAvaraNakI pAMca darzanAvaraNakI AdikI cAra aMtarAyakI pAMca-aise caudaha tathA mohanIyakI dasa vA nau vA ATha, AyukI eka narakAyu nAmakarmakI bhASAparyAptikAlameM udayayogya unatIsa, vedanIyakI eka gotrakI eka nIcagotra-aise ina prakRtiyoMkA udaya hai // 28 // yahAMpara mohanIya AdikI prakR. tiyAM badalenese jo bhaMga ( bheda ) hote haiM unakA kathana gomaTasArake karmakAMDake sthAnasamukIrtana adhikArameM hai vahAMse samajhalenA / -- udailANaM udaye pattekkaThidissa vedago hodi / vicauTThANamasatthe satthe udayallarasabhuttI // 29 // udayavatAmudaye prApte ekasthitikasya vedako bhavati / dvicatuHsthAnamazaste zaste udIyamAnarasabhuktiH // 29 // artha-udayavAlI prakRtiyoMkA udaya honekI apekSA eka sthiti jo udayako prApta la, sA. 2
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAthAm / huA eka niSeka usakA hI bhoganevAlA vaha jIva hotA hai / aura aprazasta prakRtiyoMkA dvisthAnarUpa tathA zubha prakRtiyoMkA cArasthAnarUpa anubhAgakA bhoganA usake hotA hai||29|| ajahaNNamaNukkassapadesamaNubhavadi sodayANaM tu / udayillANaM payaDicaukkaNNamudIrago hodi // 30 // ajaghanyamanutkRSTapradezamanubhavati sodayAnAM tu / / udayavatAM prakRticatuSkANAmudIrako bhavati // 30 // artha-udayarUpa prakRtiyoMkA ajaghanya vA anutkRSTa pradezako bhogatA hai / yahAM jaghanya vA utkRSTa paramANuoMkA udaya nahIM hai / aura prakRti pradeza sthiti anubhAga jo udayarUpa kahe haiM unakA hI yaha jIva udIraNA karanevAlA hotA hai / kyoMki jisake jina prakRtiyoMkA udaya usake unhIMkI udIraNA bhI saMbhavatI hai // 30 // isaprakAra udaya aura udIraNA kahe haiN| aba sattva kahate haiM; duti Au titthahAracaukkaNA sammageNa hINA vaa| misseNUNA vA vi ya save payaDI have sattaM // 31 // dvitri AyuH tIrthAhAracatuSkAnAM samyaktvena hInA vaa| mizreNonA vApi ca sarveSAM prakRtInAM bhavet sattvam // 31 // artha-samyaktvake sanmukha anAdi mithyAdRSTike abaddhAyuke to bhujyamAna binA tIna Ayu, tIrthakara, AhArakacatuSka, samyagmohanI, mizramohanI-ina dasake binA ekasau ar3atIsakA sattva hai / usI baddhAyuke eka badhyamAna Ayu sahita ekasau unatAlIsakA sattva hai / aura samyaktvake sanmukha sAdi mithyAdRSTi abaddhAyuke to bhujyamAna vinA tIna Ayu, tIrthakara AhArakacatuSka-ina AThake vinA ekasau cAlIsakA sattva hai / samyaktvamohanIkI udvelanA honepara ekasau unatAlIsakA sattva hai, mizramohanIyakI udvelanA honese ekasau ar3atIsakA sattva hotA hai / tathA usI baddhAyuke badhyamAna Ayusahita ekasau ika. tAlIsa ekasau cAlIsa ekasau unatAlIsakA sattva hotA hai kyoMki AhArakacatuSTayakI udvelanA hue vinA tIrthakara sattAvAlA jIva prathamopazama samyaktvake sanmukha nahIM hotaa||31|| ajahaNNamaNukkassaM ThidItiyaM hodi sattapayaDINaM / evaM payaDicaukkaM baMdhAdisu hodi patteyaM // 32 // ajaghanyamanutkRSTaM sthititrikaM bhavati sattvaprakRtInAm / evaM prakRticatuSkaM baMdhAdiSu bhavati pratyekam // 32 // artha-una sattArUpa prakRtiyoMke sthiti anubhAga pradeza haiM ve ajaghanya anutkRSTa haiN| yahAM para jaghanya vA utkRSTa sthiti anubhAga pradezakA sattva nahIM saMbhavatA / isaprakAra prakRti
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| sthiti anubhAga pradezarUpa catuSka haiM ve baMdha udaya udIraNA sattvameM kahe gaye haiM so prAyogyanAmA cauthI labdhike aMtataka jAnane // 32 // Age karaNalabdhikA svarUpa kahate haiM; tatto abhavajoggaM pariNAmaM voliUNa bhayo hu| karaNaM karedi kamaso adhApavattaM apuvamaNiyahi // 33 // . tataH abhavyayogyaM pariNAmaM muktvA bhavyo hi / . karaNaM karoti kramazaH adhaHpravRttamapUrvamanivRttim // 33 // artha-usake bAda abhavyake bhI yogya aise cAra labdhirUpa pariNAmoMko samAptakara bhavyajIva hI adhaHpravRtta, apUrva, aura anivRtti karaNa-ina tIna karaNoMko karatA hai // 33 // ina tInoM karaNoM ( pariNAmoM ) kA gomaTasArake jIvakAMDameM guNasthAnAdhikArameM tathA karmakAMDameM trikaraNacUlikAdhikArameM vizeSa vyAkhyAna hai vahAMse jAnanA / aba yahAM bhI sAmAnyatAse kahate haiM; aMtomuhuttakAlA tiSiNavi karaNA havaMti patteyaM / uvarIdo guNiyakamA kameNa saMkhejjarUpeNa // 34 // __ aMtarmuhUrtakAlAni trINyapi karaNAni bhavaMti pratyekam / uparitaH guNitakramANi krameNa saMkhyAtarUpeNa // 34 // artha-tInoM hI karaNa haraeka aMtarmuhUrtakAlataka sthita rahate haiM to bhI Uparase saMkhyAtaguNA krama liye hue haiM / anivRttikaraNakA kAla thor3A hai usase apUrvakaraNakA kAla saMkhyAtaguNA hai usase saMkhyAtaguNA kAla adhaHpravRttakaraNakA hai // 34 // jamhA hechimabhAvA uvarimabhAvahiM sarisagA huMti / tamhA paDhamaM karaNaM adhApavattotti nnihittN|| 35 // yasmAdadhastanabhAvA uparitanabhAvaiH sadRzA bhvNti| tasmAt prathamaM karaNaM adhaHpravRttamiti nirdiSTam // 35 // artha-jisakAraNa nIceke samayavartI kisI jIvake pariNAma Uparale samayavartI kisI jIvake pariNAmoMke samAna hote haiM isakAraNa aise pariNAmakA nAma adhaHpravRttikaraNa hai| bhAvArtha-karaNoMkA kathana nAnA jIvoM kI apekSA hai so kisI jIvako adhaHkaraNa zurU kiye thor3A kAla huA kisIko bahutakAla huA unake pariNAma isa karaNameM saMkhyA aura vizuddhatAkara samAna bhI hote haiM aisA jAnanA // 35 // samae samae bhiNNA bhAvA tamhA apuvakaraNo hu| aNiyaTTIvi tahaM vi ya paDisamayaM ekapariNAmo // 36 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / samaye samaye bhinnA bhAvA tasmAdapUrvakaraNo hi / anivRttirapi tathaiva ca pratisamayamekapariNAmaH // 36 // artha-samaya samayameM jIvoMke bhAva jude 2 hI hote haiM isIliye aise pariNAmakA nAma apUrvakaraNa hai / aura jahAM harasamayameM eka hI pariNAma ho vaha anivRtti karaNa hai| bhAvArtha-kisI jIvako apUrvakaraNa zurU kiyeM thor3AkAla huA kisIko bahutakAla huA vahAM unake pariNAma sarvathA samAna nahIM hote| nIcale samayavAloMke pariNAmase Uparale samayavAloMkA pariNAma adhikasaMkhyAvAlA vizuddhatA sahita hotA hai aura jinako karaNa prAraMbha kiyeM samAna kAla hogayA unake pariNAma ApasameM samAna bhI hote haiM athavA asamAna bhI hote haiM / jinako anivRttikaraNa prAraMbha kiye samAna kAla huA unake pariNAma samAna hI hote haiM aura nIcale samayavAloMse Uparale samayavAloMke adhika hote haiM aisA jAnanA // 36 // guNaseDhI guNasaMkama ThidirasakhaMDaM ca Natthi paDhamamhi / paDisamayamaNaMtaguNaM visohivaDDIhiM vahadi hu|| 37 // guNazreDhI guNasaMkramaM sthitirasakhaMDaM ca nAsti prathame / . pratisamayamanaMtaguNaM vizuddhivRddhibhirvardhate hi // 37 // artha--pahale adhaHkaraNameM guNazreNI guNasaMkrama sthitikAMDakaghAta anubhAgakAMDakaghAta nahIM hotA aura yahAM samaya 2 meM anaMtaguNI vizuddhatA vaDhatI hai // 37 // satthANamasatthANaM cauviTThANaM rasaM ca baMdhadi hu| paDisamayamaNaMteNa ya guNabhajiyakamaM tu rasabaMdhe // 38 // zastAnAmazastAnAM caturvisthAnaM rasaM ca badhnAti hi / pratisamayamanaMtena ca guNabhajitakramaM tu rasabaMdhe // 38 // artha-sAtA Adi zubhaprakRtiyoMkA harasamaya anaMtaguNA cArasthAnarUpa anubhAga bAMdhatA hai aura asAtA Adi aprazasta prakRtiyoMkA samaya samayake prati anaMtaveM bhAga hI anu. bhAga bAMdhatA hai // 38 // pallassa saMkhabhAgaM muhuttaaMteNa uparade baMdhe / saMkhejasahassANi ya adhApavattammi osaraNA // 39 // palyasya saMkhyabhAgaM muhUrtAtareNa uparate bNdhe| saMkhyeyasahasrANi ca adhaHpravRtte apasaraNAni // 39 // artha-adhaHpravRttakaraNake pahale samayase lekara aMtarmuhUrtataka pUrvasthiti baMdhase palyake asaMkhyAtaveM bhAga ghaTatA huA sthiti baMdha hotA hai / aura usake vAda aMtarmuhUrtataka usase bhI palyake asaMkhyAtaveM bhAga ghaTatA huA sthitibaMdha hotA hai / isa taraha eka aMtarmuhUrtakara
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhi sAraH / 13 palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra sthitibaMdhApasaraNa hotA hai / isaprakAra adhaHpravRttikaraNa meM apasaraNa saMkhyAta hajAra hote haiM // 39 // AdimakaraNaddhAe paDhamaTThidibaMdhado du carimamhi / saMjaguNavihINa ThidibaMdho hoi NiyameNa // 40 // AdimakaraNAddhAyAM prathamasthitibaMdhatastu carame / saMkhyAtaguNavihInaH sthitibaMdho bhavati niyamena // 40 // artha - pahale kAlameM pahale samayakI aMtaHkor3Akor3IsAgara pramANa sthitibaMdhase usake aMtasamaya meM saMkhyAtaguNA hIna sthitibaMdha niyamase hotA hai // 40 // taccarime ThidibaMgho AdimasammeNa desasayalajamaM / paDivajamANagassa vi saMkhejjaguNeNa hINakamo // 41 // taccarame sthitibaMdha Adimasamyena dezasakalayamam / pratipadyamAnasyApi saMkhyeyaguNena hInakramaH // 41 // artha- usa aMta ke samaya meM jo sthitibaMdha kahA hai usase dezasaMyamasahita prathamopazama samyaktvako prApta honevAle jIvake saMkhyAtaguNA kama sthitibaMdha hotA hai / usase sakalasaMyama (caritra) sahita prathamopazama samyaktvako prApta honevAle jIvake saMkhyAtaguNA kama sthitibaMdha hotA hai // / 41 // AdimakaraNaddhAe paDisamayamasaMkhalogapariNAmA / ahikamA hu visese muhuttaaMto hu paDibhAgo // 42 // Adima karaNAddhAyAM pratisamayamasaMkhya lokapariNAmAH / adhikamA hi vizeSe muhUrtAtarhi pratibhAgaH // 42 // artha - pahale adhaHpravRttakaraNa kAlameM trikAlavartI jIvoMke jo kaSAyoMke vizuddhasthAna hote haiM unameM samaya samayake prati saMbhava asaMkhyAta lokamAtra pariNAma haiM / ve pahale samayase dvitIya Adi samayoM meM kramase samAna pramANarUpa eka eka vizeSa ( caya ) kara baDhate hue jAnane / aura usa cayakA pramANa aMtarmuhUrtamAtra bhAgahArakA bhAga dene se AtA hai // 42 // 1 tAe adhApavattadvAe saMkhejjabhAgamettaM tu / aNukaTThIe addhA NivaggaNakaMDayaM taM tu // 43 // tasyA adhaHpravRttAddhAyAH saMkhyeyabhAgamAtraM tu / anukRSTyA addhA nirvargaNakAMDakaM tattu // 43 // artha -- usa adhaHpravRttakAla ke pramANa jo Urdhva gaccha usake saMkhyAtaveM bhAgamAtra anu
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / kRSTikA gaccha hotA hai / eka eka samaya saMbaMdhI pariNAmoMmeM itane 2 khaMDa hote haiM / ve nirvargaNakAMDaka samAna jAnanA // 43 // paDisamayagapariNAmA NivaggaNasamayamettakhaMDakamA / ahiyakamA hu visese muhuttaaMto hu paDibhAgo // 44 // pratisamayagapariNAmA nirvrgnnsmymaatrkhNddkrmaaH| adhikakramA hi vizeSe muhUrtAtarhi pratibhAgaH // 44 // artha-samaya samayake pariNAmoMmeM nirvargaNAkAMDaka samAna khaMDa karanA / ve bhI pahale khaMDase dvitIya Adi kramase vizeSa (caya ) kara baDhate haiM / vahAM pahale khaMDameM aMtarmuhUtakA bhAga denese vizeSakA pramANa AtA hai // 44 // paDikhaMDagapariNAmA patteyamasaMkhalogamettA hu| loyANamasaMkhejjA chaTThANANI visesevi // 45 // pratikhaMDagapariNAmAH pratyekamasaMkhyalokamAtrA hi / lokAnAmasaMkhyeyA SaTUsthAnAni vizeSepi // 45 // / artha-haraeka khaMDameM jaghanya madhyama utkRSTatA liye hue vizuddhapariNAmoM ke bheda asaMkhyAtalokamAtra haiM aura yahAM eka eka khaMDameM tathA eka eka anukRSTi vizeSameM bhI asaM. khyAtalokamAtravAra chahasthAnarUpI vRddhikA saMbhava hai // 45 // paDhame carime samaye paDhamaM carimaM ca khaMDamasaritthaM / sesA sarisA sadhe aTThavaMkAdiaMtagayA // 46 // prathama carame samaye prathamaM caramaM ca khaMDamasadRzam / zeSAH sadRzAH sarve aSTorvakAdyaMtagatAH // 46 // artha-prathamasamayakA prathamakhaMDa aMtasamayakA aMtakhaMDa-ye donoM to kisI khaMDake samAna nahIM haiM / bAkI sabakhaMDa anyakhaMDoMse yathAsaMbhava samAna pAye jAte haiM una khaMDomeM jo pariNAmoMkA puja kahA hai usameM pahalA pariNAma aSTAMka hai arthAt pUrva pariNAmase anaMtaguNA vRddhikharUpa hai / aura aMtakA pariNAma urvaka hai arthAt pUrvapariNAmase anaMtabhAgavRddhirUpa hai / kyoMki chaha sthAnoMkA Adi aSTAMka aura aMta urvaka kahA gayA hai // 46 // carime sace khaMDA ducarimasamaotti avrkhNddaae| asarisakhaMDANolI adhApavattamhi karaNammi // 47 // 1 vargaNA arthAt samayoMkI samAnatA usase rahita Upara 2 samayavartI pariNAmakhaMDoMkA kAMDaka (parva) usako nirvargaNAkAMDaka kahate haiM / ve adhaHkaraNakAlameM saMkhyAta hajAra hote haiN|
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 15. gharame sarve khaMDA dvicaramasamaya iti aprkhNddaiH| asadRzakhaMDAnAmAvaliradhaHpravRtte karaNe // 47 // artha-adhaHpravRttakaraNakAlameM aMtasamayake to sabakhaMDa aura dUsare samayase lekara dvicaramasamayatakake prathama prathama khaMDa haiM ve unake Uparake samayake sabakhaMDoMse samAna nahIM haiM isaliye asadRza haiM // 47 // paDhame karaNe avarA NivaggaNasamayamettagA ttto| ahigadiNA varamavaraM to varapaMtI aNaMtaguNiyakamA // 48 // prathame karaNe avarA nirvargaNasamayamAtrakAH ttH| ahigatinA varamavaramato varapaMktiranaMtaguNitakramA // 48 // artha-pahale karaNameM vizuddhatAke avibhAgapraticchedoMkI apekSA haraeka samayake prathamakhaMDoMke jaghanya pariNAma haiM ve Upara Upara anaMtaguNe haiM usake bAda nirvargaNakAMDake aMtasamayake prathamakhaMDako jaghanya pariNAmase pahale samayake aMtakhaMDakA utkRSTa pariNAma anaMtaguNA hai / usase dvitIyakAMDakake prathamasamayake prathamakhaMDakA jaghanyapariNAma anaMtaguNA hai isataraha jaise sarpa idharase udhara udharase idhara gamana karatA hai usItaraha jaghanyase utkRSTakA utkRSTase jaghanyakA anaMtaguNA krama hai jabataka ki aMtakAMDakake aMtasamayake prathamakhaMDakA jaghanyapariNAma hove tabataka / yahAM SaT sthAna nahIM saMbhavate // 48 // paDhame karaNe paDhamA uDDagaseDhIe caramasamayassa / tiriyagakhaMDANolI asaritthANaMtaguNiyakamA // 49 // prathame karaNe prathamA UrdhvagazreNyAH caramasamayasya / . tiryaggatakhaMDAnAmAvalirasadRzA aNaMtaguNitakramA // 49 // artha-prathamakaraNameM samaya samayake pariNAmoMkI Upara 2 paMkti karanese aura aMtasamayake pariNAmoMkI barobara tiryagrUpapaMkti karanese aMkuzAkAra racanA hotI hai / vaha inake Uparake pariNAmoMse samAnarUpa nahIM hai isaliye asadRza haiN| tathA ye pariNAma anaMtaguNA kramalie vizuddhatAsvarUpa jAnane // 49 // isataraha adhaHkaraNakA kharUpa kahA / .. aba dUsare apUrvakaraNakA kharUpa kahate haiM; paDhamaM va bidiyakaraNaM paDisamayamasaMkhalog2apariNAmA / ahiyakamA hu visese muhuttaaMto hu paDibhAgo // 50 // prathama va dvitIyakaraNaM prtismymsNkhylokprinnaamaaH| adhikakramA hi vizeSe muhUrtAtarhi pratibhAgaH // 50 // artha-pahale adhaHkaraNakI taraha dUsarA apUrvakaraNa hai| usameM vizeSatA itanI hai ki
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / asaMkhyAtalokamAtra adhaHkaraNake pariNAmoMse apUrvakaraNake pariNAma asaMkhyAtalokaguNe haiN| ve samaya samayake prati vizeSa (caya ) kara adhika haiM / so prathamasamayake pariNAmoM meM aMtarmuhUrtakA bhAga denese cayakA pramANa AtA hai / / 50 // jamhA uvarimabhAvA hehimabhAvehiM Natthi sarisattaM / tamhA vidiyaM karaNaM apuSakaraNetti nnihittuN||51|| . yasmAduparimabhAvAnAM adhastanabhAvaiH nAsti sadRzatvam / - tasmAt dvitIyaM karaNamapUrvakaraNamiti nirdiSTam // 51 // artha-kyoMki Uparasamayake pariNAma haiM ve nIcale samayake pariNAmoMke samAna isameM nahIM hote / arthAt prathamasamayakI utkRSTa vizuddhatAse bhI dvitIyasamayakI jaghanya vizuddhatA anaMta guNI hai / isataraha pariNAmoMmeM apUrvapanA hai| isaliye dUsarA karaNa apUrvakaraNa kahA gayA hai // 51 // bidiyakaraNAdisamayAdaMtimasamaotti avrvrsuddhii| ahigadiNA khalu sadhe hoMti aNateNa guNiyakamA // 52 // dvitIyakaraNAdisamayAdaMtimasamaya iti avrvrshuddhii| ahigatinA khalu sarve bhavaMtyanaMtena guNitakramAH // 52 // artha-dUsare karaNake prathamasamayase lekara aMtasamayataka apane jaghanyase apanA utkRSTa aura pUrvasamayake utkRSTase uttarasamayakA jaghanyapariNAma kramase anaMtaguNI vizuddhatAliye sarpakI cAlakI taraha jAnanA / yahAMpara anukRSTi nahIM hotI // 52 // guNaseDhIguNasaMkamaThidirasakhaMDA apuvkrnnaado| guNasaMkamaNeNa samA missANaM pUraNotti have // 53 // guNaneNIguNasaMkramasthitirasakhaMDA apUrvakaraNAt / guNasaMkramaNena samA mizrANAM pUraNa iti bhavet // 53 // artha-apUrvakaraNake pahale samayase lekara jabataka samyaktvamohanImizramohanIyakA pUrNakAla hai arthAt jisakAlameM guNasaMkramaNase mithyAtvako samyaktvamohanIya mizramohanIyarUpa pariNamAtA hai usakAlake aMtasamayataka guNazreNI guNasaMkrama sthitikhaMDana anubhAgakhaMDana-ye cAra Avazyaka hote haiM // 53 // ThidibaMdhosaraNaM puNa adhApavattANupUraNotti have / ThidibaMdhaTThidikhaMDukkIraNakAlA samA hoti // 54 // sthitibaMdhApasaraNaM punaH adhaHpravRttAnupUraNa iti bhavet / sthitibaMdhasthitikhaMDotkIraNakAlAH samA bhavaMti // 54 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| artha-phira sthitibaMdhApasaraNa hai vaha adhaHpravRttakaraNakAlake prathamasamayase lekara guNasaMkramaNa pUrNa honeke kAlataka hotA hai / yadyapi prAyogyalabdhise hI sthitibaMdhApasaraNa hotA hai taubhI prAyogyalabdhike samyaktva honekA niyama nahIM isase grahaNa nahIM kiyaa| aura sthitibaMdhApasaraNakA kAla tathA sthitikAMDakotkaraNa kAla-ye donoM samAna antarmuhUrtamAtra guNaseDhIdIhattamaputvadugAdo du sAhiyaM hodi / galidavasese udayAvalibAhirado du Nikkhevo // 55 // guNazreNIdIrghatvamapUrvadvikAt tu sAdhikaM bhavati / galitAvazeSe udayAvalibAhyatastu nikSepaH // 55 // artha-guNazreNIkA niSekoMke pramANamAtra AyAma hai vaha apUrvakaraNa anivRttikaraNa ina donoMke kAlase kucha adhika hai / yaha guNazreNI AyAma galitAvazeSa hai yAnI samaya vItanepara yaha guNazreNI AyAma bhI ghaTatA jAtA hai / aura udayAvalise vAhya hai kyoMki udayAvalise Upara guNazreNi AyAmake niSeka haiM / usa guNazreNI AyAmameM guNazreNIkeliye apakarSaNa kiye gaye dravyoMkA nikSepaNa kiyA jAtA hai // 55 // NikkhevamaditthAvaNamavaraM samakaraNa AvalitibhAgaM / taNNUNAvalimettaM vidiyAvaliyAdimaNisege // 56 // nikSepamatisthApanamavaraM samakaraNamAvalitribhAgam / tanyUnAvalimAtraM dvitIyAvalikAdimaniSeke // 56 // artha-dvitIya Avalike prathamaniSekameM samaya kama AvalIkA tribhAga eka samaya adhikapramANa niSeka to jaghanya nikSepa hai aura usase nyUna arthAt na milAnese utanA kama Avali mAtra jaghanya atisthApana hai // 56 // eto samaUNAvalitibhAgametto tu taM khu Nikkhevo / uvari Avalivajjiya sagaDhidI hodi Nikkheo // 57 // ataH samayonAvalitribhAgamAtrastu tatkhalu nikSepaH / upari AvalivarjitA svakasthitirbhavati nikSepaH // 57 // artha-isase Upara dvitIyAvalike dvitIyaniSekakA apakarSaNa kiyA usa jagaha eka samaya adhika AvalimAtra isake nIce niSeka haiM unameM nikSepa to samaya kama AvalikA tribhAga mAtra hI hai atisthApana pahalese eka samaya adhika hai / isataraha kramase atisthApana eka eka samaya adhika jAnanA aura nikSepa pUrvokta pramANa hI hai // 57 // 1 adhikakA pramANa anivRttikaraNakAlake saMkhyAtaveM bhAgamAtra jaannaa| la. sA. 3
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / ukkassaTThidibaMdho samayajudAvalidugeNa parihINo / udimmi carame Thidimmi ukkassaNikkhevo // 58 // utkRSTasthitibaMdhaH samayayutAvalidvikena parihInaH / utkRSTasthitau carame sthitau utkRSTanikSepaH // 58 // artha -- sthiti ke aMta niSekake dravyako apakarSaNakara nIcale niSekoM meM nikSepaNa karanese usa aMta niSekake nIce AvalImAtra niSeka to atisthApanA svarUpa hai aura samaya adhika do Avalikara hIna utkRSTa sthitimAtra nikSepa hotA hai / yaha utkRSTanikSepa jAnanA // 58 // ussadi baMdhi muhuttaaMteNa sujjhamANeNa / siriser ghAde ha ya carimassa phAlissa // 59 // carimaNiseukaTThe je maditthAvaNaM idaM hodi / samayajudaMtokoDIkoDi viNukkassakammadidI // 60 // utkRSTasthitiM baMdhayitvA muhUrtAntaH zuddhyatA / ekakAMDakena ghAte tasmin ca caramasya phAleH / / 59 / / carama niSekotkarSe jyeSThamatisthApanamidaM bhavati / samayayutAntaHkoTIkoTiM vinA utkRSTakarmasthitiH // 60 // artha --- koI jIva utkRSTasthiti bAMdhakara pIche kSayopazamalabdhi se vizuddha huA / taba bandhI huI sthitimeM AbAdhArUpa baMdhAvalIke vItajAnepara eka aMtarmuhUrtakAla se sthitikAMDakakA ghAta kiyA usa jagaha jo aMtakI phAlimeM sthitike aMtaniSekake dravyako grahaNakara avazeSa rahI huI sthitimeM diyA / vahAM ekasamaya adhika aMtaH kor3A kor3I sAgarakara hIna utkRSTa sthitipramANa utkRSTa atisthApana hotA hai // bhAvArtha - jaise aMka saMdRSTi se hajAra samayakI sthitimeM kAMDakaghAtakara sau samayakI sthiti rakkhI / usajagaha niSekake dravyako Adike sausamaya saMbaMdhI niSekoMmeM diyA vahAMpara AThasau ninyAnave samayamAtra utkRSTa atisthApana hotA hai // 59 // 60 // hajAraveM samaya ke sattaggaTThidibaMdho AdiThidukaTTaNe jahaNeNa / AvaliasaMkhabhAgaM tettiyametteva Nikkhivadi // 61 // sattAgrasthitibandha AdisthityutkarSaNe jaghanyena / AvalyasaMkhyabhAgaM tAvanmAtrameva nikSipati // 61 // 1 yahAM baMdhake vAda AvalikAlataka to udIraNA hotI nahIM isaliye eka Avali to AbAdhAmeM gaI eka AvalI atisthApanArUpa rahI aura aMta niSekakA dravya grahaNa nahIM kiyA isI kAraNa utkRSTasthitimeM do Avali eka samaya kamatI kiyA hai /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| artha-pUrva sattArUpa niSekoMmeM aMtaniSekake dravyake utkarSaNa karaneke samayameM bandhe hue samayaprabaddhameM jo pUrvasattAkA aMtaniSeka jisasamaya udaya Ane yogya ho usasamayameM usa niSekake UparavartI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra niSekoMko atisthApanarUpa rakha unake Upara vartI utane hI Avalike asaMkhyAtaveM bhAgamAtra niSekoMmeM usa sattAkA aMtaniSekake dravyako nikSepaNa karate haiM / yaha utkarSaNameM jaghanya atisthApana aura jaghanyanikSepa jAnanA // 61 // tattoditthAvaNagaM vaDDhadi jAvAvalI tadukkassaM / uvarIdo Nikkheo varaM tu baMdhiya ThidI jeTaM // 62 // boliya baMdhAvaliyaM ukkaTThiya udayado du Nikkhiviya / uvarimasamaye bidiyAvalipaDhamukkaTTaNe jAde // 63 // takkAlavajamANe varahidIe aditthiyAvAhaM / samayajudAvaliyAbAhUNo ukkassaThidibaMdho // 64 // tatotisthApanakaM vardhate yAvadAvalistadutkRSTam / uparito nikSepo varaM tu baMdhayitvA sthitijyeSTham // 62 // apalApya baMdhAvalikAmutkarNya udayatastu nikSipya / uparitanasamaye dvitIyAvaliprathamotkarSaNe jAte // 63 // tatkAlavaya'mAne varasthityA atisthitAbAdhAM / samayayutAvalikAbAdhonaH utkRSTasthitibandhaH // 64 // artha-usa pUrva sattvake aMtaniSekase lagate nIceke niSekoMkA utkarSaNa honepara nikSepa to pUrvokta pramANa hI rahatA hai aura atisthApana kramase eka eka samaya vaDhatA huA hotA hai jaba taka AvalimAtra utkRSTa atisthApana ho tabataka yaha krama hai| aba utkRSTa nikSepaka hI hotA hai aisA kahate haiN| kisI jIvane pahale utkRSTa sthiti bAMdha pIche usakI AbAdhAmeM eka Avali chor3akara usake bAda usa samayaprabaddhake aMtake niSekako apakarSaNa kiyA / usajagaha usake dravyako avazeSa vartamAnasamayameM udayayogya niSekase lekara saba niSekoMmeM diyA / isataraha pahale apakarSaNa kriyA kI, phira usake UparavartI samayameM pahale apakarSaNa kriyA karanese jo dravya dvitIyAvalike prathamaniSekameM diyA thA usakA utkarSaNa kiyA / taba usake dravyako usa utkarSaNa karaneke samayameM baMdhA jo utkRSTasthiti liye hue samaya prabaddha usake AbAdhAkAlako chor3akara jo prathamAdi niSeka pAye jAte haiM unameM aMtake samaya adhika AvalimAtra niSaka chor3a anya saba niSekoMmeM nikSepaNa kiyA jAtA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / hai / aura yahAM eka samaya adhika Avalikara sahita jo AvAdhAkAla usase hIna jo utkRSTa karmoMkI sthiti usa pramANa utkRSTa nikSepa jAnanA // 62 / 63 / 64 // ahavAvaligadavaraThidipaDhamaNisege varassa baMdhassa / vidiyaNisegappahudisu Nikkhitte jeTTaNikkheo // 65 // athavAvaligatavarasthitiprathamaniSeke varasya baMdhasya / dvitIyaniSekaprabhRtiSu nikSipte jyeSThanikSepaH // 65 // artha-athavA kisI AcAryake matase nikSepa aisA mAnA gayA hai ki bAMdhI huI utkRSTa sthitikI bandhAvaliko chor3a usake vAda usake prathamaniSekakA utkarSaNa kara usake dravyako usa utkarSaNa karaneke samayameM bandhe utkRSTa sthiti liye hue samayaprabaddhake dvitIyaniSekako Adi lekara aMtameM atisthApanAvalImAtranikoMko chor3a saba niSekoMmeM nikSepaNa paNa kiyaa| vahAMpara eka samaya sahita eka Avali aura bandhIsthitikA AbAdhAkAla ina donoMkara hIna utkRSTa sthitipramANa utkRSTa nikSepa hotA hai // 65 // ukassadvidivaMdhe AvAhAgA sasamayamAvaliyaM / udariyaNaNisegesukkaTThasu avaramAvaliyaM // 66 // utkRSTasthitibaMdhe AbAdhAgrA sasamayAmAvalikAm / udIryamANaniSekeSatkarSeSu avaramAvalikam // 66 // artha-utkRSTa sthiti liye hue jo utkarSaNa karaneke samayameM bandhA samayaprabaddha hai usakI AbAdhAkAlake antasamayase lekara eka samaya adhika Avali mAtra samaya pahale udaya Ane yogya jo saba sattAkA niSeka usake utkarSaNa karanepara AvalimAtra jaghanya atisthApana hotA hai // 66 // udariya tado vidIyAvalipaDhamukkaTTaNe varaM hetttthaa| aiTAvaNamAbAhA samayajudAvaliyaparihINA // 67 // udIrya tato dvitIyAvaliprathamotkarSaNe vrmdhstnaa| atisthApanA AbAdhA samayayutAvalikaparihInA // 67 // artha-usake bAda usase pahale udaya Ane yogya aisA dUsarA koI sattArUpa samayaprabaddha saMbandhI dvitIya AvalikA prathama niSeka usake utkarSaNa honepara nIce eka samaya adhika Avalikara hIna AbAdhAkAlake pramANa utkRSTa atisthApana hotA hai // 67 // aba prasaMga pAkara guNazreNIkA vidhAna karate haiM; udayANamAvalimhi ya ubhayANaM bAharammi khivnnttuN| loyANamasaMkhejo kamaso ukkaTTaNo hAro // 68 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| udIyamAnAnAmAvalau cobhayAnAM bAhye kSepaNArtham / ' lokAnAmasaMkhyeyaH kramaza utkarSaNo hAraH // 68 // artha-jina prakRtiyoMkA udaya pAyA jAtA hai unhIMke dravyakA udayAvalimeM nikSepaNa hotA hai / usake liye asaMkhyAtalokakA bhAgahAra jAnanA / aura jinake udaya aura anudaya haiM una donoMke dravyakA udayAvalise bAhya guNazreNImeM athavA UparakI sthitimeM nikSe. paNa hotA hai usakeliye apakarSaNa bhAgahAra jAnanA // 68 // kramazaH isa padase palyakA asaMkhyAtaveM bhAgakA bhI bhAga pragaTa kiyA hai| Age isI kathanako khulAsA karate haiM: ukkaTThidaigibhAge pallAsaMkheNa bhAjide tattha / bahubhAgamidaM davaM uvarillaThidIsu Nikkhivadi // 69 // utkarSitaikabhAge palyAsaMkhyena bhAjite tatra / bahubhAgamidaM dravyamuparitanasthitiSu nikSipati // 69 // artha-apakarSaNa bhAgahArakA bhAga denepara eka bhAgameM palyakA asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAgadiyA usameMse bahubhAga UparakI sthitimeM nikSepaNa vaha jIva karatA hai // 69 // sesagabhAge bhajide asaMkhalogeNa tattha bhubhaagN| . * guNaseDhIe siMcadi sesegaM ceva udayamhi // 7 // zeSakabhAge bhajite'saMkhyalokena tatra bahubhAgam / guNazreNyA siMcati zeSaikaM caiva udaye // 70 // artha-avazeSa ( vAkI ) eka bhAgako asaMkhyAtalokakA bhAga denA vahAM bahubhAgako guNazreNI AyAmameM denA aura bAkIkA eka bhAga udayAvalimeM denA // 70 // udayAvalissa davaM Avalibhajide du hodi majjhadhaNaM / rUUNaddhANagheNUNeNa NiseyahAreNa // 71 // majjhimadhaNamavaharide pacayaM pacayaM NiseyahAreNa / guNide AdiNiseyaM visesahINaM kama tatto // 72 // udayAvalerdravyamAvalibhajite tu bhavati madhyadhanam / rUponAddhAnArdhenonena niSekahAreNa // 71 // madhyamadhanamakharite pracayaM pracayaM niSekahAreNa / guNite AdiniSekaM vizeSahInaM kramaM tataH // 72 // artha-udayAvalimeM diyA jo dravya usako AvalIke samaya pramANakA bhAga denepara madhyadhana hotA hai / aura usa madhyadhanako eka kama Avali pramANa gacchake Adhekama niSe.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / kahArakA bhAgadenese cayakA pramANa hotA hai / usa cayako niSeka hArase ( do guNahAnise) guNA karanepara AvalIke prathama niSekake dravyakA pramANa AtA hai| usase dvitIyAdini. koMmeM diye kramase eka eka cayakara ghaTatA pramANa lie jAnanA / vahAM eka kama AvalImAtra caya ghaTanepara aMtaniSekameM diye dravyakA pramANa hotA hai| aise udayAvalike niSe. koMmeM diye dravyakA vibhAga hai // 71 / 72 // ukkadvidamhi dedi hu asaMkhasamayappabaMdhamAdimhi / saMkhAtIdaguNakkamamasaMkhahINaM visesahINakamaM // 73 // apakarSite dadAti hi asaMkhyasamayaprabaddhamAdau / saMkhyAtItaguNakramamasaMkhyahInaM vizeSahInakramam // 73 // artha-guNazreNIkeliye apakarSaNa kiye dravyako prathamasamayakI eka zalAkA usase dUsarekI asaMkhyAtaguNI isataraha aMta samayataka asaMkhyAtaguNA kramaliye hue jo zalAkA unako jor3a usakA bhAga denese jo pramANa Ave usako apanI 2 zalAkAoMse guNAkaranese guNazreNiAyAmake prathamaniSekameM diyA dravya asaMkhyAta samayaprabaddha pramANa AtA hai / usase dvitIyAdiniSekoMmeM dravya kramase asaMkhyAtaguNA aMta samayataka jAnanA / prathama. niSekameM dravya guNazreNIke aMta niSekameM diye dravyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa hai / prathama guNahAnikA dvitIyAdi niSekoMmeM diyA dravya caya ghaTatA kramaliye hue hai // 73 // paDisamayaM ukkaddadi asaMkhaguNiyakameNa saMcadiya / idi guNaseDhIkaraNaM AugavajANa kammANaM // 74 // pratisamayamapakarSati asaMkhyaguNitakrameNa saMcinoti / __iti guNazreNIkaraNamAyuSkavAnAM karmaNAm // 74 // artha-guNazreNI karaneke dvitIyAdi aMtaparyaMta samayoMmeM samaya samayake prati asaMkhyAta guNA krama liye dravyako apakarSaNa karatA hai aura saMcita arthAt pUrvokta prakAra udayAvali AdimeM use nikSepaNa karatA hai / aise mithyAtvakI taraha Ayuke vinA sAtakoMkA guNazreNIvidhAna samaya 2 meM hotA hai so jAnanA // 74 // Age guNasaMkramaNakA kharUpa kahate haiM; paDisamayamasaMkhaguNaM davaM saMkamadi appasatthANaM / baMdhujhiyapayaDINaM baMdhaM saMjAdipayaDIsu // 75 // pratisamayamasaMkhyaguNaM dravyaM saMkrAmati aprazastAnAM / bandhojjhitaprakRtInAM bandhaM svajAtiprakRtiSu // 75 // .. artha-jinakA bandha na pAyA jAve aisI aprazasta prakRtiyoMkA dravya hai vaha samaya 2
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| ke prati asaMkhyAtaguNA kramaliye jinakA bandha pAyA jAve aisI khajAtiprakRtiyoMmeM saMkramaNa karatA hai / arthAt apane kharUpako chor3a usarUpa pariNamatA hai // 75 // evaMviha saMkamaNaM paDhamakasAyANa micchamissANaM / saMjojaNakhavaNAe idaresiM ubhayaseDhimmi // 76 // _ evaMvidhaM saMkramaNaM prathamakaSAyANAM mithymishryoH| saMyojanakSapaNayoritareSAmubhayazreNau // 76 // artha-aisA asaMkhyAtaguNA kramaliye hue jo saMkramaNa usako guNasaMkramaNa kahate haiM / vaha anantAnubaMdhIkaSAyoMkA guNasaMkramaNa unake visaMyojanameM hotA hai aura mithyAtva mizramohanIyakA guNasaMkramaNa unakI kSapaNAmeM hotA hai aura anya prakRtiyoMkA guNasaMkramaNa upazamaka vA kSapakazreNImeM pAyA jAtA hai // 76 // Age sthitikAMDaka ghAtakA svarUpa kahate haiM; paDhamaM avaravarahidikhaMDaM pallasma saMkhabhAgaM khu| sAyarapudhattamettaM idi saMkhasahassakhaMDANi // 77 // prathamamavaravarasthitikhaMDaM palyasya saMkhyeyabhAgaM khlu| sAgarapRthaktvamAtramiti saMkhyasahasrakhaMDAni // 77 // artha-apUrvakaraNake pahale samayameM kiyA jo sthitikAMDaka AyAma vaha jaghanya to palyakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra aura utkRSTa pRthaktvasAgarapramANa hai / isataraha sthitikhaMDa apUrvakaraNake kAlameM saMkhyAta hajAra hote haiM // 77 // AugavajANaM ThidighAdo paDhamAdu crimtthidisNto| ThidibaMdho ya apuro hodi hu saMkhejaguNahINo // 78 // __ AyuSkavAnAM sthitighAtaH prathamAJcaramasthitisattvaM / sthitibaMdhazcApUrvo bhavati hi saMkhyeyaguNahInaH // 78 // artha-Ayukarmako chor3akara zeSakarmoMke sthitikhaMDa sthitisattva sthitibandha haiM ve apUrvakaraNake pahale samayase antake samayameM saMkhyAtaguNe kama haiM / yahAMpara saMkhyAta hajAra sthitikAMDaka ghAtakara sthitisattvakA aura saMkhyAta hajAra sthitibandhApasaraNakara sthitibandhakA saMkhyAtaguNA kama honA jAnanA cAhiye // 78 // Age anubhAgakAMDakaghAtako kahate haiM; ekekkaTThidikhaMDayaNivaDaNaThidibaMdhaosaraNakAle / saMkhejasahassANi ya NivaDaMti rasassa khaMDANi // 79 // 1 pRthaktva sAta vA AThako kahate haiM /
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / ekaiksthitikaaNddkniptnsthitibndhaapsrnnkaale| saMkhyeyasahasrANi ca nipatanti rasasya khaMDAni // 79 // artha-jisakara ekavAra sthiti sattva ghaTAyA jAve vaha sthitikAMDakautkaraNakAla hai, aura jisakara ekavAra sthitibandha ghaTAyA jAve vaha sthitibandhApasaraNa kAla hai / ye donoM samAna haiM antarmuhUrtamAtra haiN| una donoMmeMse kisI ekameM jisakara anubhAgasatva ghaTAyA jAtA hai aise anubhAgakhaMDotkaraNakAla saMkhyAta hajAra hote haiM // 79 // asuhANaM payaDINaM aNaMtabhAgA rasassa khaMDANi / suhapayaDINaM NiyamA Nasthitti rasassa khaMDANi // 8 // __ azubhAnAM prakRtInAmanantabhAgA rasasya khaNDAni / zubhaprakRtInAM niyamAnnAstIti rasasya khaNDAni // 80 // artha-azubharUpa asAtAdi prakRtiyoMkA anubhAgakhaNDa ( anubhAgakANDakAyAma ) ananta bahubhAga mAtra hotA hai / aura sAtA vedanIya Adi zubha prakRtiyoMkA anubhAMgakAMDaka ghAta niyamase nahIM hai // 80 // rasagadapadesaguNahANiTThANagaphaDDhayANi thovANi / aitthAvaNaNikkheve rasakhaMDeNaMtaguNiyakamA // 81 // rasagatapradezaguNahAnisthAnakaspardhakAni stokAni / atisthApananikSepe rasakhaNDe'nantaguNitakramANi // 81 // artha-anubhAgako prApta aise karmaparamANuoMke ekaguNahAnisthAnameM thor3e spardhaka hote haiM usase anantaguNe atisthApanArUpa spardhaka haiM usase anantaguNA anubhAgakAMDaka AyAma paDhamApuvarasAdo carime samaye paacchaidarANaM / rasasattamaNaMtaguNaM aNaMtaguNahINayaM hodi // 82 // prathamApUrvarasAt carame samaye prazastetareSAm / / ___rasasattvamanantaguNamanantaguNahInakaM bhavati // 82 // artha-apUrvakaraNake pahale samayakA prazasta aura aprazasta prakRtiyoMkA anubhAgasattva usase usake antasamayameM prazastoMkA anantaguNA baDhatA huA aura aprazastoMkA anantaguNA ghaTatA huA anubhAgasattva hotA hai // 82 // Age anivRttikaraNake kArya kahate haiM bidiyaM va tadiyakaraNaM paDisamayaM eka eka prinnaamo| aNNaM ThidirasakhaMDe aNNaM ThidibaMdhamANuvaI // 83 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ kabdhisAraH / dvitIyamiva tRtIyakaraNaM pratisamayameka ekaH pariNAmaH / anye sthitirasakhaMDe anyat sthitibaMdhamApnoti // 83 // artha - dUsare apUrvakaraNameM kahe hue sthitikhaNDAdikArya tIsare anivRttikaraNa meM bhI jAnanA / lekina itanA bheda hai ki samaya samayameM eka eka pariNAma hI hotA hai aura yahAM anya hI pramANaliye hue sthitikhaNDa anubhAgakhaNDa tathA sthitibandhakA prAraMbha hotA 2/211 23 11 saMkhajjadime sese daMsaNamohassa aMtaraM kuNaI / aNNaM ThidirasakhaMDa aNNaM ThidibaMdhaNaM tattha // 84 // saMkhyeye zeSe darzanamohasyAMtaraM karoti / anyat sthitirasakhaMDamanyat sthitibaMdhanaM tatra // 84 // artha -- isataraha sthitikhaNDAdikara anivRttikaraNakAlakA saMkhyAtavAM bhAga bAkI rahanepara darzanamohakA antara ( abhAva ) karatA hai / vahAM usake kAlake prathamasamayameM anya hI sthitikhaNDa anubhAgabandha sthitibandhakA prAraMbha hotA hai // 84 // dikhaMDukkaraNakAle aMtarassa NiSpattI / aMtomuhuttamettaM aMtarakaraNassa addhANaM // 85 // ekasthitikhaMDotkaraNakAle aMtarasya niSpattiH / aMtarmuhUrtamAtramaMtarakaraNasyAddhA / / 85 / / 25 artha - eka sthitikhaNDotkaraNakAlameM antarakaraNakI utpatti hotI hai / vaha antarakaraNakA kAla antarmuhUrtamAtra hai // 85 // guNaseDhIe sIsaM tatto saMkhaguNa uvarimaThidiM ca / varaha ya AvAhujjhiya baMdhamhi saMthuhRdi // 86 // guNazreNyAH zIrSa tataH saMkhyaguNaM uparitanasthitiM ca / adhastanopari cAbAdhojjhitvA baMdhe saMpAtayati // 86 // artha -- guNazreNIzIrSake saba niSeka aura usase saMkhyAtaguNe UparakI sthiti niSe ina donoMko milAnese antarAyAma hotA hai arthAt itane niSekoMkA abhAva kiyA jAtA hai vaha antarmuhUrtamAtra hai / usake dravyako mithyAtvakarmakI sthitikA AbAdhAkAla chor3akara antarAyAmasamAna niSekoMke nIce vA Upara ke niSekoMmeM nikSepaNa karatA hai // 86 // aMtarakaDapaDhamAdo paDisamayamasaMkhaguNidamuvasamadi / guNasaMkameNa daMsaNamohaNiyaM jAva paDhamaThidI // 87 // la. sA. 4
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / antarakRtaprathamataH pratisamayamasaMkhyaguNitamupazAmyati / guNasaMkrameNa darzanamohanIyaM yAvat prathamasthitiH // 87 // artha-antarakRta huA prathamasthitike prathamasamayase lekara usIke antarasamaya taka samaya samayake prati asaMkhyAtaguNA kramaliye antarAyAmake UparavartI niSekarUpa dvitIyasthitimeM rahanevAlA jo darzanamoha usake dravyako guNasaMkramaNa bhAgahArase bhAjita kara upazamAtA hai jaba taka pahalI sthiti hai // 87 / / paDhamaThidiyAvalipaDiAvalisesesu Natthi aagaalaa| paDiAgAlA micchattassa ya guNaseDhikaraNaMpi // 88 // prathamasthitAvAvalipratyAvalizeSeSu nAsti AgAlAH / pratyAgAlA mithyAtvasya ca guNazreNikaraNamapi // 88 // artha-prathamasthitimeM udayAvali aura ekasamaya adhika dvitIyAvali bAkI rahe vahAM AgAla, pratyAgAla aura mithyAtvakI guNazreNI nahIM hotI / arthAt darzanamohake vinA anyakoMkI guNazreNI hotI hI hai // 88 // dvitIyasthitike niSekoMke dravyako apaka. rSaNa kara prathamasthitike niSekoMmeM prApta karaneko AgAla kahate haiM, prathama sthitike niSekadravyako utkarSaNakara dvitIya sthitike niSekoMmeM prApta karanA use pratyAgAla kahate haiM / aMtarapaDhamaM patte upasamaNAmo hu tattha micchattaM / ThidirasakhaMDeNa viNA uvaiTThAdUNa kuNadi tadA // 89 // aMtaraprathamaM prApte upazamanAma hi tatra mithyAtvam / sthitirasakhaMDena vinA upasthApayitvA karoti tadA // 89 // artha-isa taraha anivRttikaraNakAlako samApta honepara usake vAda antarAyAmake prathamasamayako prApta hote darzanamoha aura anantAnubandhI catuSka inakA upazama honese yaha jIva tattvArthazraddhAnarUpa upazama samyagdRSTI hotA hai / vahAM dvitIyasthitike prathamasamayameM maujUda mithyAtvadravyako sthitikAMDaka anubhAgakAMDakake ghAtake vinA guNasaMkramaNakA bhAga dekara tInaprakAra pariNamAtA hai // 19 // micchattamissasammasarUpeNa ya tattidhA ya dvaado| sattIdo ya asaMkhANaMteNa ya hoMti bhajiyakamA // 9 // mithyAtvamizrasamyasvarUpeNa ca tatridhA ca dravyataH / zaktitazca asaMkhyAnaMtena ca bhavaMti bhjitkrmaaH|| 90 // artha-vaha mithyAtvadravya mithyAtva mizra samyaktvamohanIyarUpa tInatarahakA hotA hai|
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 lbdhisaarH| vaha kramase dravya apekSA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra aura anubhAga apekSA anantavAM bhAgamAtra jAnanA // 90 // paDhamAdo guNasaMkamacarimotti ya samma missasaMmisse / ahigadiNA'saMkhaguNo vijjhAdo saMkamo tatto // 91 // prathamAt guNasaMkramacarama iti ca samyagU mizrasaMmizre / ahigatinAsaMkhyaguNo vidhyAtaH saMkramaH tataH // 91 // artha-guNasaMkramaNakAlake prathamasamayase lekara antasamayataka samaya 2 sarpakI cAlakI taraha asaMkhyAta guNA krama lie mithyAtvakA dravya hai vaha samyaktva mizraprakRtirUpa pariNamatA hai| yahAM vidhyAtakA artha manda hai so yahAMpara vizuddhatA manda honese sUcyagulake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa jo vidhyAtasaMkrama usakA bhAgadenese jo pramANa Avai utane dravyako samyaktva mohanIya mizramohanIyarUpa pariNamAtA hai // 91 // bidiyakaraNAdimAdo guNasaMkamapUraNassa kAlotti / vocchaM rasakhaMDukkIraNakAlAdINamappa bahu // 92 // dvitIyakaraNAdimAt guNasaMkramapUraNasya kAla iti / vakSye rasakhaMDotkaraNakAlAdInAmalpaM bahu // 92 // artha-dUsare apUrvakaraNake prathama samayase lekara guNasaMkramakAlake pUrNapanetaka saMbhavate anubhAgakAMDaka utkaraNakAlAdi haiM unakA alpabahutva Age kaheMge // 92 // aMtimarasakhaMDukkIraNakAlAdo du paDhamao ahio| tatto saMkhejaguNo carimahidikhaMDahadikAlo // 93 // aMtimarasakhaMDotkaraNakAlatastu prathamo adhikaH / tataH saMkhyAtaguNaH caramasthitikhaMDahatikAlaH // 93 // artha-antasamayameM saMbhava aisA anubhAgakhaNDotkaraNakAla hai vaha thor3A hai usase apUkaraNake prathamasamayameM AraMbha honevAlA anubhAgakAMDakotkaraNakAla hai usase saMkhyAtaguNA antakA sthitikAMDakotkaraNakAla hai aura sthitibandhApasaraNa kAla bhI itanA hI hai kyoMki ye donoM ApasameM samAna haiM // 93 // tatto paDhamo ahio puurnngunnseddhisespddhmtthidii| saMkheNa ya guNiyakamA uvasamagaddhA visesahiyA // 94 // tataH prathama adhikaH puurnngunnshrennishessprthmsthitiH| saMkhyena ca guNitakramA upazamakAddhA vizeSAdhikAH // 94 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / artha-usase adhika apUrvakaraNake pahale samayameM prAraMbha honevAlekA kAla hai / usase saMkhyAtaguNA guNasaMkrama pUraNa karanekA kAla hai usase saMkhyAta guNA guNazreNIzIrSa hai usase saMkhyAtaguNA prathama sthitikA AyAma hai usase samayakama do AvalimAtra vizeSakara adhika darzanamohake upazamAnekA kAla hai // 94 // . aNiyaTTiyasaMkhaguNe NiyaTTie seDhiyAyadaM siddhaM / uvasaMtaddhA aMtara avarAvaravAha saMkhaguNidakamA // 95 // anivRttikasaMkhyaguNaM nivRttikaM zreNyAyataM siddham / upazAMtAddhA aMtaramavaravarabAdhA saMkhyaguNitakramA // 95 // artha-usase saMkhyAtaguNA anivRtti karaNa kAla hai usase saMkhyAta guNA apUrvakaraNa kAla hai usase anivRttikaraNakAla aura isakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra vizeSakara adhika guNazreNi AyAma hai usase saMkhyAtaguNA upazama samyaktvakAla hai / usase saMkhyAtaguNA antarAyAma hai / usase saMkhyAta guNI jaghanya AbAdhA hai usase saMkhyAtaguNI utkRSTa AbAdhA hai // 95 // paDhamApuvajahaNaM ThidikhaMDamasaMkhamaM guNaM tassa / varamavarahidisattA ede ya saMkhaguNiyakamA // 96 // prathamApUrvajaghanyaM sthitikhaMDamasaMkhyAtaM guNaM tasya / varAvarasthitisattve etAni ca saMkhyaguNitakramANi // 96 // artha-usase saMkhyAta guNA palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa jaghanyasthitikAMDaka AyAma hai usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake pahale samayameM saMbhava utkRSTa sthitikAMDaka AyAma hai usase saMkhyAtaguNA mithyAtvakA jaghanya sthitibandha hai usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake pahale samayameM saMbhava utkRSTa sthiti bandha hai usase saMkhyAta guNA mithyAtvakA jaghanya sthitisattva hai usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathamasamayameM saMbhavatA utkRSTa sthiti sattva hai| yahAM para jaghanya sthitibandhAdi cAra padoMkA pramANa sAmAnyarItise antaHkor3Akor3I sAgara hai // 96 // isataraha paccIsa jagaha alpabahutva kahA gayA hai| aMto koDAkoDI jAhe saMkhejasAyarasahasse / NUNA kammANa ThidI tAhe uvasamaguNaM gahai // 97 // aMtaHkoTIkoTiryadA saMkhyeyasAgarasahasreNa / nyUnA karmaNAM sthitiH tadA upazamaguNaM gRhNAti // 97 // artha-jisa antarAyAmake prathamasamayameM saMkhyAtahajAra sAgarase kama antaHkor3Akor3IsAgaramAtra karmoMkA sthitisattva hove usasamayameM upazamasamyaktvaguNako grahaNa karatA hai // 97 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / taTThANe ThidisaMto AdimasammeNa desasayalajamaM / paDivajjamANagassa saMkhejaguNeNa hINakamo // 98 // tatsthAne sthitisattvaM Adimasamyena dezasakalayamaM / pratipadyamAnasya saMkhyeyaguNena hInakramaH // 98 // artha -- usI antarAyAmake prathamasamayarUpa sthAnameM jo dezasaMyamasahita prathamopazamasamyaktvako grahaNa kare to usake sthitisattva pUrvaka he hue se saMkhyAtaguNA kama hotA hai / aura jo sakalasaMyama sahita prathama samyaktvako prApta hove usake sthitisattva usase bhI saMkhyAtaguNA kama hotA hai / kyoMki anantaguNI vizuddhatAke vizeSase sthitikhaNDAyAma saMkhyAtaguNA hotA hai unakara ghaTAI huI bAMkI sthiti saMkhyAtaveM bhAga saMbhavatI hai // 98 // uvasAmago ya sadyo NivAghAdo tahA NirAsANo / uvasaMte bhajiyo NirAsao ceva khINamhi // 99 // upazAmakazca sarvaH nirvyAghAtastathA nirAsAnaH / upazAMte bhajitavyoM nirAsAnazcaiva kSINe // 99 // 29 artha-darzanamohakA upazama karanevAle sabhI jIva maraNa rahita haiM aura sAsAdanako prApta nahIM hote / aura upazama hue bAda upazama samyaktvI hue koI sAsAdana guNasthAna prApta nahIM hote koI hote haiM / upazama samyaktvakA kAla samApta hone vAda sAsAdana nahIM hotA vahAM niyamase darzanamohakI tIna prakRtiyoM meMse ekakA udaya hotA hai // 99 // uvasamasammattaddhA chAvalimetto DhuM samayamettoti / avasiddhe AsANo aNaaNNadarudayado hodi // 100 // upazamasamyaktvAddhA SaDAvalimAtrastu samayamAtra iti / avasiddhe AsAdanaH anAnyatamodayato bhavati // 100 // artha- -- upazama samyaktvake kAlameM utkRSTa chaha Avali tathA jaghanya eka samaya zeSa rahanepara anantAnubandhI krodhAdimeM se kisI ekakA udaya honese samyaktvako vinAzakara jabataka mithyAtvako prApta na hove usake bIca ke kAlameM sAsAdana samyaktva hotA hai // 100 // sAyAre baTuvo vigo majjhimo ya bhajaNijo / joge aNNadaramhi du jahaNNae teulessAe // 101 // sAkAre prasthApako niSThApakaH madhyamazca bhajanIyaH / yoge anyatarasmin tu jaghanyake tejolezyAyAH // 101 // artha -- sAkAra arthAt jJAnopayoga ke honepara hI yaha jIva prathamopazama samyaktvako prAraMbha karatA hai aura usako saMpUrNa karanevAlA aura madhya avasthAvartI jIvakA aniyama hai
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 rAya candrajainazAstramAlAyAm / yAnI sAkAra anAkAra donoM hI upayogavAlA hotA hai / aura tInameM se kisI eka yoga meM vartamAna prathamasamyaktvako prAraMbha karasakatA hai / tejolezyAke jaghanya aMzameM hI vartamAna jIva prathamasamyaktvA prAraMbhaka hotA hai azubhalezyA meM nahIM hotA // 101 // aMtomuhuttamaddhaM saghovasameNa hodi uvasaMto / te paraM udao khalu tiNNekadarassa kammassa // 102 // aMtarmuhUrtamaddhA sarvopazamena bhavati upazAMtaH / tena paraM udayaH khalu triSvekatamasya karmaNaH // 102 // artha - antarmuhUrta kAla taka saba darzanamohakA upazamakara upazamasamyagdRSTI hotA hai / usake bAda tIna darzanamohakIM prakRtiyoMmeMse kisI ekakA udaya niyamase hotA hai // 102 // uvasamasammattuvariM daMsaNamohaM turaMta pUredi / udayilassudayAdo se sANaM udayabAhirado // 103 // upazamasamyaktvopari darzanamohaM tvaritaM pUrayati / udIyamAnasyodayataH zeSANAmudayabAhyataH // 103 // artha -- upazama samyaktvake antasamaya ke bAda darzanamohakI antarAyAmake UparakI dvitIyasthitike niSekadravyakA apakarSaNa karake antarako pUratA hai / vahAM jisa prakRtikA udaya pAyA jAve usakA to udayAvalike prathamaniSekase lekara aura udayahIna prakRtiyoMkA udayAvalise bAhya niSekase lekara usa apakarSaNa kiye dravyako antarAyAmameM vA dvitIyasthiti meM nikSepaNa karatA hai // 103 // uktaTThidaigabhAgaM samayagadIe visesahINakamaM / sAsaMkhAbhAge visesahINe khivadi savattha // 104 // apakarSitaikabhAgaM samayagatyA vizeSahInakramam / zeSAsaMkhyabhAge vizeSahIne kSipati sarvatra // 104 // artha -- udayavAna samyaktva mohanIyake dravyako apakarSaNa bhAgahArakA bhAga devai / unamaiMse ekabhAgako asaMkhyAta lokakA bhAgadeve unameM se eka bhAga to udayAvalike niSekoMmeM caya ghaTate hue krama se nikSepaNa karanA aura apakarSaNa kiye dravyameM zeSa bahubhAga mAtra apakRSTavaziSTa dravya hai vaha cayakara hIna saba jagaha kSepaNa karanA // 104 // yahAM caya ghaTate krama se gopucchAkAra racanA hai / sammudaye calamaliNamagADhaM saddahadi taccayaM atthaM / sahahRdi asanbhAvaM ajANamANo guruNiyogA // 105 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| suttAdo taM sammaM darasijjaMtaM jadA Na saddahadi / so ceva havadi micchAiTThI jIvo tado pahudI // 106 // samyaktvodaye calamalinamagADhaM zraddadhAti tattvamartham / zraddhadhAti asadbhAvamajAnan guruniyogAt // 105 // sUtratastaM samyak darzayaMtaM yadA na zraddadhAti / sa caiva bhavati mithyAdRSTirjIvaH tataH prabhRti // 106 // artha-upazama samyaktvakA kAla pUrNa hue vAda niyamase tInoMmeM eka darzana mohakI prakRtikA udaya hotA hai| vahAM para samyaktvamohanIke udaya honepara yaha jIva vedaka (kSayopazamika ) samyagdRSTI hotA hai / vaha cala malina agADharUpa tattvArthakI zraddhA karatA hai arthAt samyaktva mohanIyake udayase zraddhAnameM calapanA vA mailApanA vA zithilapanA hotA hai / aura vaha jIva Apa to vizeSa nahIM jAnatA huA ajJAta guruke nimittase asatya zraddhAna bhI kara letA hai paraMtu yaha sarvajJakI AjJA isItaraha hai aisA samajhatA hai / isIliye samyagdRSTi hai / tathA jo kabhI koI jAnakAra gurU jinasUtrase samyak svarUpa dikhalAve usapara bhI haTha vagairaHse zraddhAna na kare to usI kAlase lekara vaha mithyAdRSTi hojAtA hai // 105 / 106 // missudaye saMmissaM dahiguDamissaM va tattamiyareNa / saddahadi ekasamaye maraNe miccho va ayado vA // 107 // .. mizrodaye saMmizraM dadhiguDamizraM va tattvamitareNa / zraddadhAtyekasamaye maraNe mithyo vA asaMyato vA // 107 // artha-mizra yAnI samyagmithyAtva prakRti usake udaya honese jIva mizraguNasthAnI hotA hai / vaha ekasamayameM tattva aura atattvake melarUpa zraddhAna karatA hai / jaise dahI gur3a milAnese anya hI khAdarUpa hojAtA hai usItaraha yahAM satya asatya zraddhAna milA huA jAnanA / yahAMpara maraNa honese pahale hI niyamase mithyAdRSTi yA asaMyata hojAtA hai kyoMki mizrameM maraNa nahIM hai // 107 // micchattaM vedaMto jIvo vivarIyadaMsaNaM hodi / Na ya dhammaM rocedi hu mahuraM khu rasaM jahA jurido // 108 // mithyAtvaM vedayan jIvo viparItadarzano bhavati / na ca dharma rocate hi madhuraM khalu rasaM yathA jvaritaH // 108 // artha-mithyAtva prakRtike udayako anubhavatA huA jIva mithyAdRSTi hotA hai vaha viparIta zraddhAnI hotA hai / jaise jvaravAleko mIThA nahIM rucatA usItaraha usako dharma
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ " shhaad| 32 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / yAnI anekAnta vastukA khabhAva vA ratnatrayarUpa mokSamArga vaha nahIM rucatA aisA jAnanA // 108 // micchAiTThI jIvo uvai8 pavayaNaM Na saddahadi / sadahadi asambhAvaM uvaiTuM vA aNuvaiDeM // 109 // mithyAdRSTirjIva upadiSTaM pravacanaM na zraddadhAti / zraddadhAtyasadbhAvamupadiSTaM vA anupadiSTam / / 109 // artha-mithyAdRSTi jIva jinezvara bhagavAnakara upadeze hue pravacanako zraddhAna nahIM karatA aura anyakara upadezA ho vA vinA upadezA ho aise atattvako zraddhAna kara letA hai // 109 // isa taraha prathamopazamasamyaksa kA kathana kiyaa| aba kSAyikasamyaktvakA varNana karate haiM; dasaNamohakkhavaNApaTThavago kammabhUmijo mnnuso| titthayarapAyamUle kevalisudakevalImUle // 11 // darzanamohakSapaNAprasthApakaH karmabhUmijo manuSyaH / tIrthakarapAdamUle kevalizrutakevalimUle // 110 // artha-jo manuSya karmabhUmimeM utpanna huA ho, tIrthakara vA anyakevalI vA zrutakevalIke caraNakamaloM meM rahatA ho vahI darzanamohakI kSapaNAkA prAraMbhaka hotA hai kyoMki dUsarI jagaha aisI pariNAmoMmeM vizuddhatA nahIM hotI // arthAt adhaHkaraNake prathama samayase lekara jabataka mithyAtvamizramohanIyakA dravya samyaktvaprakRtirUpa hoke saMkramaNa kare tabataka antarmuhUrtakAla taka darzanamohakI kSapaNAkA prAraMbhaka kahA jAtA hai // 110 // NiTThavago tahANe vimANabhogAvaNIsu dhamme ya / kidakaraNijjo cadusuvi gadIsu uppajade jamhA // 111 // niSThApakaH tatsthAne vimAnabhogAvaniSu dharme ca / / ___ kRtakRtyaH caturvapi gatiSu utpadyate yasmAt // 111 // artha-usa prAraMbhakAlake Ageke samayase lekara kSAyika samyaktvake grahaNasamayase pahale niSThApaka hotA hai so jisajagaha prAraMbha kiyA thA vahAM hI tathA saudharmAdi varga athavA bhogabhUmiyA manuSya tiryacameM athavA dharmA nAmakI narakapRthvImeM bhI niSThApaka hotA hai kyoMki baddhAyu kRtakRtya vedaka samyagdRSTi marakara cAroM gatiyoMmeM utpanna hotA hai vahAM niSThApana karatA hai // 111 // puvaM tiyaraNavihiNA aNaM khu aNiyaTTikaraNacarimamhi / / udayAvalibAhiragaM Thidi visaMjojade NiyamA // 112 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| pUrva trikaraNavidhinA anaMtaM khalu anivRttikaraNacarame / - udayAvalibAhya sthitiM visaMyojayati niyamAt // 112 // artha-darzanamohakI kSapaNAke pahale tInakaraNa vidhAnase anantAnubandhI krodha mAna mAyA lobhake udayAvalise bAhya saba sthiti niSekoMko anivRtti karaNake antasamayameM . niyamase visaMyojana karatA hai arthAt bAraha kaSAya nava nokaSAyarUpa pariNamAtA hai||112|| aNiyahIaddhAe aNassa cattAri hoti pavANi / sAyaralakkhapudhattaM pallaM dUrAvakiTTi ucchittuN|| 113 // anivRttyaddhAyAM anaMtasya catvAri bhavaMti parvANi / sAgaralakSapRthaktvaM palyaM dUrApakRSTirucchiSTam // 113 // artha-anivRttikaraNake kAlameM anantAnubandhIke sthitisattvake cAra parva ( vibhAga) hote haiM arthAt sthiti ghaTanekI maryAdAkara cAra bhAga hote haiM / unameM se pahale samaya pRthaktvalAkha sAgara pramANa sthitisattva rahatA hai dUsarA saMkhyAta hajAra sthitikhaNDa honepara palyamAtra sthitisattva rahatA hai tIsarA dUrApakRSTi arthAt palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra sthitisattva rahatA hai aura ucchiSTAvali arthAt AvalimAtra sthiti sattva vAkI rahatA hai vaha cauthAparva hai // 113 // pallassa saMkhabhAgo saMkhA bhAgA asaMkhagA bhaagaa| ThidikhaMDA hoti kame aNassa pavAdu pacotti // 114 // palyasya saMkhyabhAgaH saMkhyA bhAgA asaMkhyakA bhAgAH / sthitikhaMDA bhavaMti kameNa anaMtasya parvAt parvAntaM // 114 // artha-anantAnubandhIke sthitisattvake eka parvase dUsare parvataka kramase sthiti kAMDaka (khaNDa ) hote haiM / unakA AyAma ( kAla ) kramase palyakA saMkhyAtavAM bhAga, palyake saMkhyAta bahubhAga aura patyake asaMkhyAta bahubhAgamAtra haiM // 114 // aNiyahIsaMkhejjAbhAgesu gadesu anngtthidisNto| udadhisahassaM tatto viyale ya samaM tu pallAdI // 115 // ____anivRttisaMkhyAtabhAgeSu gateSu anaMtagasthitisattvaM / udadhisahasraM tato vikale ca samaM tu palyAdi // 115 // artha-anivRttikaraNake kAlako saMkhyAtakA bhAga denese prApta bahubhAgadravya vitIta honepara eka bhAga bAkI rahate anantAnubandhIkA sthitisattva kahIM hajArasAgaramAtra pIche vikaleMdrIke bandhasamAna palya aura Adise dUrApakRSTi aura AvalimAtra hotA hai // 115 // la. sA. 5
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / uvahasaharusaM tu sayaM paNNaM paNavIsamekkayaM ceva / viyalacaukke ege micchukkassaTThidI hodi // 116 // udadhisahasraM tu zataM paMcAzat paMcaviMzatirekaM caiva vikalacatuSke ekasmin mithyotkRSTasthitirbhavati // 116 // I artha - vikalacAra yAnI asaMjJI paJcendrI cauindrI te indrI do indrI aura eka arthAt ekeMdrI inake mithyAtvakA utkRSTa sthitibandha kramase hajAra sAgara, sau sAgara, pacAsa sAgara, paccIsa sAgara aura ekasAgara kAla pramANa hotA hai / inhIMke samAna sthitisattva anantAnubandhIkA kahIM hotA hai // 116 // aMto muhuttakAlaM vissamiya puNovi tikaraNaM kiriya / aNiTTIe micchaM missaM sammaM kameNa NAsei // 117 // aMtarmuhUrtakAlaM vizrAmya punarapi trikaraNaM kRtvA / anivRttau mithyaM mizraM samyaktvaM krameNa nAzayati // 117 // artha -- anantAnubandhI kaSAyakA visaMyojana karaneke bAda antarmuhUrta kAlataka vizrAma lekara usake vAda phira tInakaraNoMko karatA huA anivRttikaraNakAlameM mithyAtva mizra aura samyaktva mohanIyako kramase nAza karatA hai // 117 // aNikaraNapaDhame daMsaNamohassa sesagANa ThidI / sAyaralakkhapudhattaM koDIlakkhagapudhattaM ca // 118 // anivRttikaraNaprathame darzanamohasya zeSakAnAM sthitiH / sAgaralakSapRthaktvaM koTilakSaka pRthaktvaM ca // 118 // artha -- anivRttikaraNa ke pahale samaya meM darzanamohakA sthitisattva pRthaktva lakSasAgara pramANa hai aura zeSakamakA sthitisattva pRthaktva lakSakoTi sAgara pramANa hai / yahAM pRthaktva nAma bahutakA hai isaliye kor3Akor3Ike nIce antaHko / kor3i jAnanA // 118 // amaNaM ThidisattAdo pradhattamette pudhattamette ya / ThidikhaMDaye havaMti hu cau ti vi eyakkha pallaThidI // 119 // amanaHsthitisattvataH pRthaktvamAtraM pRthaktvamAtraM ca / sthitikAMDake bhavaMti hi catustriM dvi ekAkSe palyasthitiH // 119 // artha-darzanamohanI kI pRthaktvalakSasAgara pramANa sthiti prathamasamaya meM saMbhava hai usase pare saMkhyAta hajAra sthitikAMDaka honepara asaMjJIke bandhasamAna hajAra sAgara sthitisattva rahatA hai usake bAda bahuta bahuta sthiti kAMDaka ( khaNDa ) honepara kramase cau indrI te indrI do indrI keMdrake sthitibandha ke samAna sau sAgara Adi sthitisattva hotA hai / usake
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| bAda bahuta sthitikhaNDa honepara palyake pramANa sthitisattva hotA hai // 119 // isa prakAra yaha dUsarA parva huaa| pallaTidido uvari sNkhejshssmetttthidikhNdde| dUrAvakiTTisaNNida ThidisaMte hodi NiyameNa // 120 // palyasthitita upari saMkhyeyasahasramAtrasthitikhaMDe / dUrApakRSTisaMjJitaM sthitisattvaM bhavati niyamena // 120 // artha-usa palya sthitisattvake vAda palyako saMkhyAtakA bhAga denese bahubhAgamAtra AyAmavAle aise saMkhyAtahajAra sthitikhaNDa hojAnepara dUrApakRSTi nAmA sthitisattva niyamase hotA hai // 120 // yaha tIsarA parva huaa| pallassa saMkhabhAgaM tassa pamANaM tado asaMkheja / bhAgapamANe khaMDe saMkhejasahassagesu tIdesu // 121 // sammassa asaMkhANaM samayapabaddhANudIraNA hodi / tatto uri tu puNo bahukhaMDe micchucchi8|| 122 // palyasya saMkhyabhAgaM tasya pramANaM tata asaMkhyeyaM / bhAgapramANe khaMDe saMkhyeyasahasrakeSu atIteSu // 121 // samyaktvasyAsaMkhyAnAM samayaprabaddhAnAmudIraNA bhavati / tata upari tu punaH bahukhaMDe mithyocchiSTam // 122 // artha--usa dUrApakRSTi nAmA sthitisattvakA pramANa patyake saMkhyAtaveM bhAgamAtra jAnanA / usake bAda palyako asaMkhyAtakA bhAga denepara bahubhAgamAtra AyAma ( kAla ) liye aise saMkhyAta hajAra sthiti khaNDa honepara samyaktvamohanIyakA dravya apakarSaNa kiyA usameM asaMkhyAta samayaprabaddhamAtra udIraNA dravyako udayAvalimeM dete haiM arthAt udIraNArUpa udaya hotA hai / usake vAda phira palyako asaMkhyAtakA bhAga dekara bahubhAga mAtra kAlako liye aise bahuta sthitikhaNDa honepara mithyAtvake ucchiSTAvalimAtra niSeka bAkI rahate haiM anya saba mithyAtvaprakRtikA dravya mizramohanIya va samyaktva mohanIrUpa pariNamatA hai // 121 / 122 // jattha asaMkhejANaM samayapabaddhANudIraNA ttto| pallAsaMkheja dimo hAreNAsaMkhalogamido // 123 // yatrAsaMkhyeyAnAM samayaprabaddhAnAmudIraNA tataH / palyAsaMkhyeyaH hAreNAsaMkhyalokabhitaH // 123 // artha-jisa kAlameM asaMkhyAta samayaprabaddhakI udIraNA hove arthAt Uparake niSekoMkA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm dravya udayAvalimeM prApta hove usa samayase lekara Ageke samayoMmeM udayAvalimeM dravya deneke liye bhAgahAra palyake asaMkhyAtaveM bhAga pramANa hI jAnanA / vaha pUrvavat asaMkhyAtalokamAtra jAnanA // 123 // micchucchihAduvari pallAsaMkhejabhAgage khaMDe / saMkheje samatIde missucchi8 have NiyamA // 124 // mithyocchiSTAdupari palyAsaMkhyeyabhAgage khaMDe / saMkhyeye samatIte mizrocchiSTaM bhavet niyamAt // 124 // artha-mithyAtvakI ucchiSTAvalimAtra sthiti bAkI rahaneke samayase lekara mizramohanIkI sthitimeM palyake asaMkhyAtakA bhAga denepara bahubhAgamAtra AyAmaliye aise saMkhyAta hajAra sthitikhaNDa vIta jAnepara antameM mizramohanIyake niSeka ( udaya hoke nirjarA honevAle paramANu ) ucchiSTAvalimAtra niyamase bAkI rahate haiM // 124 // missucchi? samaye pallAsaMkhejabhAgage khNdde| carime paDide ceTTadi sammassaDavassaThidisaMto // 125 // mizrocchiSTe samaye palyAsaMkhyeyabhAgage khaMDe / carame patite ceSTate samyaktvasyASTavarSasthitisattvam // 125 // artha-jisa samaya mizramohanIkI ucchiSTAvalimAtra sthiti bAkI rahatI hai usI samayameM samyaktvamohanIkI sthitimeM palyake asaMkhyAtaveMkA bhAga denepara bahubhAgamAtra AyAmaliye aise saMkhyAta hajAra sthitikhaNDa vIta jAnepara usa samyaktvamohanIkA AThavarSa pramANa sthitisattva bAkI rahatA hai / bhAvArtha-mizramohanIkI ucchiSTAvalimAtra sthiti rahanekA aura samyaktvamohanIkI ATha varSa sthiti rahanekA yaha eka hI kAla hai // 125 // micchassa caramaphAliM misse missassa carimaphAliM tu| saMchuhadi hu sammatte tAhe tesiM ca varadavaM // 126 // mithyasya caramaphAliM mizre mizrasya caramaphAliM tu| saMkrAmati hi samyaktve tasmin teSAM ca varadravyam // 126 // artha-mithyAtva prakRti ke antakAMDakakI antaphAli jisa samaya mizramohanImeM saMkramaNa hotI hai usasamaya mizramohanIkA dravya utkRSTa hotA hai aura mizramohanIke antakAMDakakI antaphAlikA dravya jisasamaya samyaktva mohanImeM saMkramaNa karatA hai usasamaya sampaktva mohanIkA dravya utkRSTa hotA hai // 126 // jadi hodi guNidakammo dabamaNukassamaNNahA tesiM / avari Thidimicchaduge ucchitte samayadugasese // 127 // .
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 37 yadi bhavati guNitakarmo dravyamanutkRSTamanyathA teSAm / avaraM sthitirmithyadvike ucchiSTe samayadvikazeSe // 127 // artha-darzanamohakA kSaya karanevAlA jIva jo utkRSTakarmasaMcaya sahita ho to usake una do prakRtiyoMkA dravya usasamayameM utkRSTa hotA hai aura jo vaha utkRSTakarmakA saMcaya sahita na ho to usake unakA dravya anutkRSTa hotA hai aura mithyAtva tathA mizramohanIkI sthiti ucchiSTAvalimAtra rahanepara kramase eka eka samayameM eka eka niSeka jhar3akara do samaya bAkI rahanepara jaghanyasthiti hotI hai| bhAvArtha-vahAM udayAvalIkA antaniSekamAtra sthitisattva hotA hai // 127 / missadugacarimaphAlI kiNcuunndivddsmypvddhpmaa|... guNaseDhiM kariya tado asaMkhabhAgeNa puvaM va // 128 // mizradvikacaramaphAliH kiNciduunvyrdhsmyprbddhprmaa| guNazreNiM kRtvA tata asaMkhyabhAgena pUrva vA // 128 // artha-mizramohanI aura samyaktvamohanIkI antakI do phAlikA dravya kucha kama DeDha guNahAni guNita samayaprabaddha pramANa hai / usake bAda pahalekI taraha una donoM phAliyoMke dravyameM palyakA asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga denese eka bhAga guNazreNImeM diyA // 128 // sesaM visesahINaM aDavassuvarimaThidIe saMkhuddhe / caramAuliM va sarisI rayaNA saMjAyade etto // 129 // zeSaM vizeSahInamaSTavarSasyoparisthityAM saMkSubdhe / caramAvaliriva sadRzI racanA saMjAyate'taH // 129 // artha-avazeSa bahubhAgoMke dravyako guNazreNI AyAmamAtra antarmuhUrta * kama ATha varSa pramANa UparakI sthiti usake niSekoMmeM caya ghaTate hue kramase kSepaNa kare / aisA denepara guNazreNIke antaniSekake dravyase UparakI sthitike prathamaniSekakA dravya asaMkhyAtaguNA hotA hai / kyoMki yahAM bahubhAga milAyA hai aura sthitikA pramANa thor3A hai // 129 // aDavassAdo uvariM udayAdiavaTidaM ca gunnseddhii| aMtomuhuttiyaM ThidikhaMDaM ca ya hodi sammassa // 130 // aSTavarSAdupari udayAdyavasthitaM ca guNazreNI / aMtarmuhUrtikaM sthitikhaMDaM ca ca bhavati samyasya // 130 // artha-samyaktvamohanIyakI AThavarSasthiti karaneke samayase lekara Upara saba samayoMmeM udayAdi avasthiti guNazreNI AyAma hai / aura samyaktvamohanIyakI sthitimeM sthitikhaNDa
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / antarmuhUrtamAtra AyAma dhAraNa karate haiM / yahAMse aba eka eka sthitIkAMDakakara aMtarmuhUrta. mAtra sthiti ghaTAte haiM // 130 // vidiyAvalissa paDhame paDhamassaMte ca AdimaNiseye / tiTThANeNaMtaguNeNUNakamovaTTaNaM carame // 131 // dvitIyAvaleH prathame prathamasyAMte caadimnisseke| tristhAnenaMtaguNenonakramApavartanaM carame // 131 // artha-dvitIyAvalike pahale samayameM prathamAvalike antasamayameM aura Adike niSekameM isataraha tIna sthAnoMmeM samaya samaya prati anantaguNA ghaTatA kramase ucchiSTAvalike antasamaya paryaMta anubhAgakA apavartana ( nAza ) jAnanA cAhiye // 131 // aDavasse uvariMmi vi ducarimakhaMDassa carimaphAlitti / saMkhAtIdaguNakama visesahINakkama dedi // 132 // aSTavarSAt upari api dvicaramakhaMDasya caramaphAlIti / saMkhyAtItaguNakramaM vizeSahInakramaM dadAti // 132 // artha-AThavarSasthitise Upara sthitimeM prathamaphAlike patanarUpa prathamasamayase lekara dvicaramakAMDakakI antaphAlike patanasamayataka guNazreNI Adike liye apakarSaNa kiye dravyakA aura sthiti ghaTAnekeliye grahaNa kiye gaye sthitikAMDakakI phAlike dravyakA udayAdi avasthitiguNazreNI AyAmameM to asaMkhyAtaguNA kama liye hue tathA antarmuhUrtakama AThavarSapramANa UparakI sthitimeM caya ghaTatA krama liye hue nikSepaNa hotA hai // 132 // . Age yahAM spaSTa artha jAnakeliye AThavarSa karaneke samayase pahale samayameM athavA ATha varSa karaneke samayameM vA AgAmI samayoMmeM saMbhava vidhAna kahate haiM; aDavasse saMpahiyaM pucillAdo asaMkhasaMguNiyaM / uvariM puNa saMpahiyaM asaMkhasaMkhaM ca bhAgaM tu // 133 // aSTavarSe saMprahitaM pUrvasmAt asaMkhyasaMguNitaM / upari punaH saMprahitaM asaMkhyasaMkhyaM ca bhAgaM tu // 133 / / artha-ATha varSa sthiti avazeSa karaneke samayameM jo mizrasamyaktvamohanIkI antakI do phAliyoMkA dravya hai vaha isase pUrvasamayake dvicaramaphAlike antataka to guNasaMkramadravyasahita samyaktvamohanIkA sattvadravya usase asaMkhyAta guNA hai / aura prathamakAMDakakI dvicaramaphAlitaka asaMkhyAtaveM bhAgamAtra to dIyamAna dravya hai aura antaphAlikA dravya saMkhyAtaveM bhAgamAtra hai // 133 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| . 39 ThidikhaMDANukIraNa ducarimasamaotti carimasamaye c| ukkaTTidaphAlIgadadavANi NisiMcade jamhA // 134 // sthitikhaMDAnutkaraNaM dvicaramasamaya iti caramasamaye ca / apakarSitaphAligatadravyANi niSiMcati yasmAt // 134 // artha-samyaktvamohanIyakI AThavarSa pramANa sthitike antarmuhUrtamAtra AyAma liye hue sthitikAMDakakA AThavarSakaraneke dUsare samayameM prAraMbha kiye unakA sthitikAMDakotkaraNa kAla yathAsaMbhava antarmuhUrtamAtra hai usakAlake prathama samayase lekara dvicaramasamayataka jo phAli. dravya sahita apakRSTa dravya nikSepaNa karate haiM vaha samyaktvamohanIke sattvadravyase asaMkhyAta guNA kama hai| aura usake antasamayameM jo antaphAlikA dravya diyA jAtA hai vaha saba dravyake saMkhyAta bhAgamAtra hai / kyoMki apakarSaNa bhAgahAra saMbhavatA hai // 134 // aDavasse saMvahiyaM guNaseDhIsIsayaM asNkhgunnN| pucillAdo NiyamA uvari visesAhiyaM dissaM // 135 // aSTavarSe saMprahitaM guNazreNIzIrSakaM asaMkhyaguNam / / pUrvasmAt niyamAt upari vizeSAdhikaM dRzyam // 135 // artha-AThavarSa karaneke samayameM guNazreNIkA zIrSa ( agrabhAga ) usake pUrva sattvadravyako aura nikSepaNa kiye dravyako milAnese dRzyamAna dravyakA jo pramANa hai vaha isake vAda pUrvasamayake guNazreNI zIrSake dRzyamAna dravyase asaMkhyAta guNA hai / aura isake Upara AThavarSa karaneke dvitIyAdi samayake guNazreNI zIrSakA dravya kramase pUrva pUrva guNazreNIzIrSake dravyase vizeSakara adhika hai / asaMkhyAta guNA nahIM hai // 135 // .. aDavasse ya ThidIdo carimedaraphAlipaDidadavaM khu / saMkhAsaMkhaguNUNaM teNuvarimadissamANamahiyaM sIse // 136 // aSTavarSe ca sthititaH carametaraphAlipatitadravyaM khalu / saMkhyAsaMkhyaguNonaM tenoparimadRzyamAnamadhikaM zIrSe // 136 // artha-ATha varSa karaneke pahale samayameM mizrasamyaktvamohanIkI anta do phAliyoMkA diyA huA dravya saMkhyAta va asaMkhyAtaguNA kama hai aura sarvasattArUpa dravya aura nikSepaNa kiye dravyako milAnese jo dRzyamAnadravya vaha pUrva pUrva samayake guNazreNIzIrSake dravyase uttara uttara samayake guNazreNI zIrSakA dravya kucha vizeSakara adhika hai / guNakArarUpa nahIM hai // 136 // jadi goucchavisesaM riNaM have tovi dhnnpmaannaado|... jassi asaMkhaguNUNaM Na gaNijadi taM tado ettha // 137 // ..
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / yadi gopucchavizeSa RNaM bhavet tathApi dhanapramANAt / yasmAt asaMkhyaguNonaM na gaNyate tattatotra // 137 // artha-yadyapi nIcale guNazreNI niSekake sattvadravyase Uparake guNazreNIzIrSake sattvadravyameM gopucchavizeSa RNa hai to bhI milAye hue apakRSTa dravyase yaha cayapramANa ghaTatA huA dravya asaMkhyAtaguNA kamatI hai so yahAMpara ghaTAne yogya RNako milAne yogya dhanase asaMkhyAtaveM bhAga jAnakara thor3epanese nahIM ginA / pUrva guNazreNIzIrSake dRzya dravyase uttara guNazreNIzIrSakA dravya vizeSa adhika hI kahA hai // 137 // tattakAle dissaM vajiya guNaseDhisIsayaM ekaM / uvarimaThidIsu vaTTadi visesahINakameNeva // 138 // tattatkAle dRzyaM varjayitvA guNazreNizIrSakamekam / uparimasthitiSu vartate vizeSahInakrameNaiva // 138 // artha-usa usa samayameM guNazreNIzIrSarUpa hue eka eka niSekako chor3akara usake Upara jo UparakI sthiti ke saba niSeka unameM tatkAla saMbhavatA dRzyamAna dravya vizeSa ghaTate anukramaliye hI jAnanA // 138 // aba antakAMDakakA vidhAna kahate haiM; guNaseDhisaMkhabhAgA tatto saMkhaguNa uvrimtthidiio| sammattacarimakhaMDo ducarimakhaMDAdu saMkhaguNo // 139 // guNazreNisaMkhyabhAgAH tataH saMkhyaguNaM uparitanasthitayaH / samyaktvacaramakhaMDo dvicaramakhaMDAt saMkhyaguNaH // 139 // artha-galitAvazeSa guNazreNI AyAmake saMkhyAtaveM bhAgase lekara saMkhyAtaguNA UparakI sthitike niSeka bAkI rahe unake antaparyaMta samyaktvake antakAMDakAyAmakA pramANa hai vaha dvicaramakAMDakAyAmake pramANase saMkhyAtaguNA hai / to bhI yathAyogya antarmuhUrtamAtra hI hai // 139 // sammattacarimakhaMDe ducarimaphAlittitiNi pcaao| saMpahiyapuvaguNaseDhIsIse sIse ya carimamhi // 140 // ___ samyaktvacaramakhaMDe dvicaramaphAlIti trayaH parvAH / saMprApta pUrvaguNazreNIzIrSe zIrSe ca carame // 140 // artha-samyaktvamohanIyake antarkhaDakI prathama phAlike patana samayase lekara dvicaramaphAlike patanasamayataka dravyanikSepaNa karanemeM tIna parva jAnanA / arthAt vibhAgakara tIna jagaha dravya denA / usa jagahapara prathama samayase lekara avazeSa sthitike antaniSekataka
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / 41 jisakA prAraMbha huA aise guNazreNI AyAmake zIrSataka to eka parva jAnanA / usase Upara pUrva jo avasthitaguNazreNI AyAma thA usake zIrSataka dUsarA parva jAnanA aura usase Upara UparakI sthitike prathamasamayase lekara aMtasamayataka tIsarA parva jAnanA // 140 // tattha asaMkhejjaguNaM asaMkhaguNahINayaM visesUNaM / saMkhAtIdaguNUNaM visesahINaM ca dattikamo // 141 // ukkaTThabahubhAge paDhame sesekabhAga bahubhAge / fafar as sesiga bhAgaM tadiye jaho dedi // 142 // tatrAsaMkhyeyaguNaM asaMkhyaguNahInakaM vizeSonam / saMkhyAtItaguNonaM vizeSahInaM ca dattikramaH // 141 // apakarSitabahubhAge prathame zeSaikabhAgabahubhAge / dvitIye parvepi zeSaikabhAgaM tRtIye yathA dadAti // 142 // artha -- vahAM pahale parva meM dravya asaMkhyAtaguNA denA / usase dUsare parva meM nikSepaNa kiyA * dravya asaMkhyAta guNA kama hai aura usase tRtIya parvake prathamaniSekameM nikSepaNa kiyA gayA dravya guNA kama hai vaha caya ghaTate hue kramase jAnanA / usajagaha apakarSaNa kiye dravyameMse pahale parvameM bahubhAga dravya denA bAkIke eka bhAgameM bhAga denepara bahubhAga to dUsare 'parva meM denA aura bAkI ke ekabhAgako tIsare parva meM denA // 141 // 142 // udayAdigalidasesA carime khaMDe haveja guNaseDhI / phADedi carimaphAliM aNiyaTTIkaraNacarimahi // 143 // udayAdigalitazeSA carame khaMDe bhavet guNazreNI / pAtayati caramaphAlimanivRttikaraNacarame // 143 // artha --samyaktvamohanIke antakAMDakakI prathamaphAlike patanasamayase lekara dvicaramaphAlike patanasamayataka udayAdigalitAvazeSa guNazreNI AyAma hai / aura zeSa rahe anivRtti - karaNa antasamaya meM antakAMDakakI antaphAlikA patana hotA hai // 143 // carimaM phAliM dedi du paDhame patre asaMkhaguNiyakamA / aMtima samaya hi puNo pallAsaMkhejjamUlANi // 144 // caramaM phAliM dadAti tu prathame parve asaMkhyaguNitakramANi / aMtimasamaye punaH palyAsaMkhyeyamUlAni // 144 // artha - guNitasamaya prabaddha pramANa antakAMDakakI antaphAlikA dravya usako asaMkhyAta - guNA palyakA prathamavargamUla usakA bhAga deve usameMse eka bhAga to pahale parva meM asaMkhyA la. sA. 6
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / taguNA kamakara denA / aura zeSa bahubhAgamAtra dravya guNazreNIke antaniSekameM nikSepaNa 1 karanA // 144 // cari phAliM diNe kadakaraNijetti vedago hodi / so vA maraNaM pAvai caugaigamaNaM ca taTThANe // 145 // deve devama suraNa tirie cauggaIsupi / kadakaraNijjopattI kameNa aMtomuhutteNa // 146 // carame phAliM datte kRtakaraNIyeti vedako bhavati / savA maraNaM prApnoti caturgatigamanaM ca tatsthAne // 145 // deveSu devamanuSye suranaratirazci caturgatiSvapi / kRtakaraNIyotpattiH krameNa antarmuhUrtena // 146 // artha -- isaprakAra anivRttikaraNake antasamaya meM samyaktvamohanIke antaphAlike dravyako nIcale niSekoMmeM kSepaNa karanese antarmuhUrta kAlataka kRtakRtya vedaka samyagdRSTI hotA hai / vaha jIva bhujyamAna AyuMke nAzase maraNa pAve to samyaktvagrahaNa ke pahale jo Ayu bAMdhA thA usase cAroM gatiyoMmeM utpanna hotA hai / vahAM para kRtyakRtyavedakake kAlake cAra bhAga eka eka antarmuhUrtamAtra karane cAhiye / unameM se pahale bhAgameM mare to devagatimeM dUsare bhAgameM mare to deva athavA manuSyameM tIsare bhAga meM mare to deva vA manuSya vA tiryacameM aura cauthe bhAgameM maraNa kare to cAroM gatiyoM meM se koI gatimeM utpanna hotA hai / isa taraha kRtakRtyavedakakI utpatti jAnanA cAhiye // 145 // 146 // karaNapaDhamAdu jAvaya kidukiccuvariM muddattaaMtotti / suhANa parAvatI sAdhi kaodAvaraM tu variM // 147 // karaNaprathamAt yAvat kRtyakRtyopari muhUrtAta iti / na zubhAnAM parAvRttiH sA hi kapotAvaraM tu upari // 147 // artha -- adhaHkaraNa ke prathamasamaya se lekara jabataka kRtakRtyavedaka hai tabataka usa antarmuhUrtakAla se prathamabhAgameM maraNa kare to pIta padma zuklarUpa zubha lezyAoMkA badalanA nahIM hotA kyoMki yahAM se marake devagatimeM utpanna hotA hai / aura jo anyabhAgoM meM mare to zubhazyAkI kramase hAni hokara maraNasamaya kapotalezyAkA jaghanya aMza hotA hai // 147 // aNusamao vaTTaNayaM kadakijaMtotti puikiriyAdo / vahRdi udIraNaM vA asaMkhasamaya pabaddhANaM // 148 // anusamayopavartanaM kRtakaraNIya iti pUrvakriyAtaH / vartate udIraNAM vA asaMkhya samayaprabaddhAnAm // 148 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| artha-samaya samaya anantaguNA ghaTatA kramaliye anubhAgakA apavartana kahA thA vahI . isa kRtakRtyavedakakAlake antasamayataka pAyA jAtA hai usIkAlameM asaMkhyAta samaya prabaddhoMkI udIraNA pAyI jAtI hai // 148 // aba usakI vidhi kahate haiM; udayavahiM ukkaTTiya asaMkhaguNamudayaAvalimhi khive / uvariM visesahINaM kadakijjo jAva aitthavaNaM // 149 // __udayabahirapakarSitaM asaMkhyaguNaM udayAvalau kSipet / upari vizeSahInaM kRtakRtyo yAvadatisthApanam // 149 // artha-kRtakRtyavedakakAlake ekabhAga pramANa dravyako udayAvalise bAhya Uparake niSekoMse grahaNakara usako palyake asaMkhyAtaveM bhAgakA bhAga deke unameMse eka bhAga to udayAvalimeM asaMkhyAtaguNA kramaliye diyA jAtA hai aura zeSa bahubhAgamAtra dravya usa udayAvalise UparakI sthitike antameM samaya adhika atisthApanAvaliko chor3a saba niSekoMmeM vizeSahIna krama liye nikSepaNa kre| isaprakAra UparakI sthitikA dravya udayAvalimeM diyA jAtA hai usakA nAma udIraNA hai // 149 // jadi saMkilesajutto visuddhisahido vatopi paDisamayaM / davamasaMkhejaguNaM ukkaddadi Natthi guNaseDhI // 150 // yadi saMklezayukto vizuddhisahito atopi pratisamayam / dravyamasaMkhyeyaguNamapakarSati nAsti guNazreNI // 150 // artha-yadyapi kRtakRtyavedaka samyagdRSTi lezyAke badalenese saMkleza sahita hotA hai vizuddhatA yukta hotA hai to bhI pahale utpanna hue karaNarUpa pariNAmoMkI vizuddhatAke saMskArase samaya 2 prati asaMkhyAtaguNe dravyaMko apakarSaNa kara udIraNA karatA hai / guNazreNI AyAmake vinA kucha dravyako udayAvalimeM detA hai bAkIko UparakI sthitimeM dediyA isaliye yahAM guNazreNI nahIM hai // 150 // jadi vi asaMkhejANaM samayapabaddhANudIraNA tovi| udayaguNaseDhiThidie asaMkhabhAgo hu paDisamayaM // 151 // yadyapi asaMkhyeyAnAM samayaprabaddhAnAmudIraNA tathApi / udayaguNazreNisthiterasaMkhyabhAgo hi pratisamayaM // 151 // artha-yadyapi asaMkhyAta samaya prabaddhoMkI udIraNA pUrvapUrva samayake udIraNA dravyase asaMkhyAtaguNA krama liyehue hai to bhI usa guNazreNIrUpa udayameM Aye niSekake dravyase yaha udIraNA dravya pratisamaya asaMkhyAtavAM bhAgamAtra hI hai / / 151 // samaya samaya prati
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / ucchiSTAvalike eka 2 niSekako nirjarArUpa kara usake bAdake samayameM jIva kSAyakasamyagdRSTI hotA hai| vidiyakaraNAdimAdo kadakariNajassa paDhamasamaotti / vocchaM rasakhaMDukkIraNakAlAdINamappabahu // 152 // dvitIyakaraNAdimAt kRtakRtyasya prathamasamaya iti / vakSye rasakhaMDotkaraNakAlAdInAmalpabahutvam // 152 // artha-dUsare apUrvakaraNake prathama samayase lekara kRtakRtya vedakake prathama samayataka anubhAgakAMDakotkaraNakAlAdikoMke alpabahutvake tetIsasthAna kahUMgA // 152 // rasaThidikhaMDukkIraNaaddhA avaraM varaM ca avaravaraM / savattho ahiyaM saMkhejaguNaM visesahiyaM // 153 // . rasasthitikhaMDotkaraNAddhA avaraM varaM ca avaravaraM / .. sarvastokaM adhika saMkhyeyaguNaM vizeSAdhikam // 153 // artha-jaghanya anubhAgakhaMDotkaraNa kAla saMkhyAtaAvalimAtra hai to bhI kahe jAnevAle saba sthAnoMse thor3A hai, usase utkRSTa anubhAgakhaMDotkaraNakAla usake saMkhyAtaveM bhAgamAtra* vizeSakara adhika hai, usase saMkhyAtaguNA jaghanyasthitikAMDakotkaraNa kAla hai aura usake saMkhyAtaveM bhAgamAtra vizeSakara adhika apUrva karaNakI AdimeM saMbhavatA aisA utkRSTa sthitikAMDakotkaraNa kAla hai // 153 // kadakaraNasammakhavaNaNiyaTTiapubaddha saMkhaguNidakamaM / tatto guNaseDhissa ya Nikkheo sAhiyo hodi // 154 // kRtakaraNasamyakSapaNanivRttyapUrvAddhA saMkhyaguNitakramaM / tato guNazreNyAzca nikSepaH sAdhiko bhavati // 154 // artha-usase saMkhyAtaguNA kRtakRtyavedakakA kAla hai 5 / usase saMkhyAtaguNA aSTa varSa karaneke samayase lekara kRtakRtya vedakake antasamayataka samyaktvamohanIkI kSapaNAkA kAla hai 6 / usase saMkhyAtaguNA anivRttikaraNakA kAla hai 7 / usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNakA kAla hai 8 / usase anivRttikaraNakAla aura isake saMkhyAtaveM bhAgamAtra vizeSakara adhika apUrvakaraNake pahale samayameM jisakA prAraMbha huA thA aisA guNazreNI AyAma hai // 154 // sammaducarime carime aDavassassAdime ca tthidikhNddaa| avaravarAbAhAvi ya aDavassaM saMkhaguNiyakamA // 155 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| - samyagdvicarane carame aSTavarSasyAdime ca sthitikhaMDAni / avaravarAbAdhApi ca aSTavarSa saMkhyAtaguNitakramANi // 155 // ... " - artha-usase saMkhyAtaguNA samyaktvamohanIkA dvicarama sthitikAMDakAyAma hai 10 / usase saMkhyAtaguNA samyaktva mohanIkA antasthitikAMDakA AyAma hai 11 / usase saMkhyAtaguNA samyaktvamohanIkA AThavarSasthitikA prathamasthitikAMDaka AyAma hai 12 / usase saMkhyAtaguNA kRtakRtya vedakake prathamasamayameM saMbhavatA jo jJAnAvaraNAdi karmoMkA sthitibandha usakA jaghanya AbAdhAkAla hai 13 / usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathamasamayameM saMbhavatAM sthitibandhakA utkRSTa AbAdhA kAla hai 14 / yahAMtaka ye saba kAla pratyeka yathAsaMbhava antarmuhUrtamAtra hI jAnane / usase saMkhyAtaguNI samyaktvamohanIkI avazeSa aSTavarSapramANa sthiti hai // 155 // micche khavade sammadugANaM tANaM ca micchasaMtahi / paDhamaMtimaThidikhaMDA asaMkhaguNidA hu duTTANe // 156 // mithye kSapite samyadvikAnAM teSAM ca mithyasattvaM hi| prathamAMtimasthitikhaMDAnyasaMkhyaguNitAni hi dvisthAne // 156 // artha-usase asaMkhyAta guNA mithyAtvake kSaya karane ke samaya samyaktvamohanIyakA antakA sthitikAMDaka AyAma hai 16 / usase asaMkhyAtaguNA mizramohanIyakA antakA sthitikAMDaka AyAma hai 17 / usase asaMkhyAtaguNA mithyAtva kSayakaraneke samayake vAdameM saMbhavatA mizramohanIya vA samyaktvamohanIyakA prathamasthitikAMDaka AyAma hai 18 / usase asaMkhyAta guNA mithyAtvakA sattvadravya antakAMDaka pramANa jahAM bAkI rahe usa kAlameM saMbhavatA mizramohanI vA samyaktvamohanIyakA antakAMDakakA AyAma hai / / 156 // micchaMtimaThidikhaMDo pallAsaMkhejabhAgametteNa / heTimaThidippamANeNabhihiyo hodi NiyameNa // 157 // mithyAMtima sthitikhaMDaM palyasaMkhyeyabhAgamAtreNa / / adhastanasthitipramANenAbhyadhikaM bhavati niyamena // 157 // artha-usase mithyAtvakA sattva jisakAlameM pAyA jAve usameM mizrasamyaktva mohanIke antakhaMDakA ghAta honeke vAda zeSa rahI una donoM ke nIcekI sthiti patyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra usase adhika mithyAtvake antakAMDakakA AyAma hai // 157 // dUrAvakihipaDhamaM ThidikhaMDaM saMkhasaMguNaM tiNNaM / / dUrAvakiTihedU ThidikhaMDaM saMkhasaMguNiyaM // 158 // dUrApakRSTiprathamaM sthitikhaMDa saMkhasaMguNaM trayaM / / dUrApakRSTihetuH sthitikhaMDaH saMkhyasaMguNitaH // 158 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaycndrjainshaastrmaalaayaam| artha-usase asaMkhyAtaguNA darzanamohatrikakI dUrApakRSTi nAmA sthitimeM prApta huA aisA palyakA asaMkhyAtavAM bahubhAgamAtra sthitikAMDaka AyAma hai 21 / usase saMkhyAtaguNA dUrApakRSTisthitikA kAraNa aisA palyakA asaMkhyAta bahubhAgamAtra sthitikAMDaka AyAma hai // 158 // palidovamasaMtAdo vidiyo pallassa hedugo jo du / avaro apuvapaDhame ThidikhaMDo saMkhaguNidakamA // 159 // palitopamasattvato dvitIyaM palyasya hetukaM yattu / avaramapUrvaprathame sthitikhaMDaM saMkhyaguNitakramaM // 159 // artha-usase saMkhyAtaguNA palyamAtra zeSasthiti honepara pAyA jAve aisA dvitIyasthitikAMDakakA AyAma hai 23 / usase saMkhyAtaguNA palyamAtra sthitiko kAraNa aisA palyakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra sthitikAMDaka AyAma hai 24 / usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathamasamayameM jisakA prAraMbha huA aisA jaghanya sthitikAMDakakA AyAma hai // 159 // palidovamasaMtAdo paDhamo ThidikhaMDao du sNkhgunno| palidovamaThidisaMtaM hodi visesAhiyaM tatto // 160 // palyopamasattvataH prathamaM sthitikhaMDakaM tu saMkhyaguNaM / palyopamasthitisattvaM bhavati vizeSAdhikaM tataH // 160 // artha-usase saMkhyAtaguNA palyamAtra avazeSa sthitimeM prApta aisA palyakA saMkhyAta bahubhAgamAtra prathamakAMDakakA AyAma hai 26 / usase palyakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra vizeSakara adhika palyamAtra sthitisattva hai // 160 // bidiyakaraNassa paDhame ThidikhaMDavisesayaM tu tadiyassa / karaNassa paDhamasamaye daMsaNamohassa ThidisaMtaM // 161 // daMsaNamohUNANaM baMdho saMto ya avara varago y| saMkhaye guNayakamA tettIsA ettha padasaMkhA // 162 // dvitIyakaraNasya prathame sthitikhaMDavizeSakaM tu tRtIyasya / karaNasya prathamasamaye darzanamohasya sthitisattvam / / 161 // darzanamohonAnAM baMdhaH sattvaM ca avaraM varakaM ca / saMkhyeyaguNitakramaM trAyastriMzadatra padasaMkhyA // 162 // artha-usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathamasamayameM jaghanya aura utkRSTakAMDakoMmeM bIcake vizeSakA pramANa patyakA saMkhyAtaveM bhAgakara hIna pRthaktva sAgara pramANa hai 28 / usase saMkhyAtaguNA anivRttikaraNake prathama samayameM saMbhavatA darzanamohakA sthitisattva hai
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 29 / usase saMkhyAtaguNA kRtakRtyavedakake prathamasamayameM saMbhavatA darzanamohake vinA anya karmokA jaghanya sthitibandha hai 30 / usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathamasamayameM saMbhavatA unhIM karmoMkA utkRSTa sthitibandha hai 31 / usase saMkhyAtaguNA anivRttikaraNake antabhAgameM saMbhavatA unhIM karmoMkA jaghanya sthitisattva hai 32 / usase saMkhyAtaguMNA apUrvakaraNake prathamasamayameM saMbhavatA unhIM karmoMkA utkRSTa sthitisattva hai / 33 / isa prakAra darzanamohakI kSapaNAke avasarameM saMbhavate alpa bahutvake tetIsa sthAna haiM // 161 // 162 / / sattaNhaM payaDINaM khayAdu khaiyaM tu hodi sammattaM / meruM va Nippakapa suNimmalaM akkhayamaNaMtaM // 163 // saptAnAM prakRtinAM kSayAt kSAyikaM tu bhavati samyaktvam / meruriva niSprakaMpaM sunirmalamakSayamanaMtam // 163 // artha-anantAnubandhI cAra darzanamohakI tIna-ina sAtoM prakRtiyoMke kSayase kSAyaka samyaktva hotA hai vaha sumeruke samAna nizcala hai zaMkA Adi maloMse rahita hai zithilatAke abhAvase gADha hai aura antarahita hai // 163 // daMsaNamohe khavide sijjhadi tattheva tadiyaturiyabhaveM / NAdikadi turiyabhavaM Na viNassadi sesasammaM va // 164 // darzanamohe kSapite siddhyati tatraiva tRtIyaturIyabhave / ___ nAtikrAmati turIyabhavaM na vinazyati zeSasamyagiva // 164 // artha-darzanamohakA kSaya honepara usI bhavameM athavA tIsare bhavameM yA manuSyatiryaMcakA pahale Ayu bandhA ho to bhogabhUmi apekSA cauthe bhavameM siddhapadako pAtA hai| cauthe bhavako nahIM ulaMghana karatA / aura yaha samyaktva zeSake upazamika kSAyopazamika samyaktvakI taraha nAzako nahIM prApta hotA // 164 // sattaNhaM payaDINaM khayAdu avaraM tu khaiyaladdhI du| ukkassakhaiyaladdhI ghAicaukvakkhaeNa have // 165 // saptAnAM prakRtInAM kSayAdavarA tu kSAyikalabdhistu / utkRSTakSAyikalabdhirghAticatuSkakSayeNa bhavet // 165 // artha-sAta prakRtiyoMke kSayase asaMyatasamyagdRSTIke kSAyikasamyaktvarUpa jaghanya kSAyakalabdhi hotI hai aura cAra ghAtiyA karmoMke kSayase paramAtmAke kevalajJAnAdirUpa utkRSTa kSAyaka labdhi hotI hai // 165 // __ isaprakAra zrInemicaMdra siddhAMtacakravartI viracita kSapaNAsAra garbhita labdhisArameM darzanalabdhikA vyAkhyAna karanevAlA pahalA adhikAra samApta huA // 1 //
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / cAritralabdhikA adhikAra // 2 // Age cAritralabdhikA svarUpa kahate haiM; duvihA caritaladdhI dese sayale ya desacArittaM / miccho ayado sayalaM teci ya deso ya labbheI // 166 // dvividhA cAritralabdhiH deze sakale ca dezacAritram / mithyo ayata: sakalaM tAvapi ca dezazca labhate // 166 // artha-cAritrakI labdhi arthAt prApti vaha cAritralabdhi hai vaha deza sakalake bhedase do prakArakI hai / unameMse deza cAritrako mithyAdRSTi vA asaMyata samyagdRSTI prApta hotA hai aura sakala cAritrako ve donoM tathA dezasaMyata prApta hotA hai // 166 // aMtomuhuttakAle desavadI hohiditti miccho hu| sosaraNo sujhaMto karaNehiM karedi sagajoggaM // 167 // . antamuhUrtakAle dezavratI bhaviSyatIti mithyo hi / . sApasaraNaH zudhyan karaNAni karoti svakayogyam // 167 // artha-antarmuhUrtakAlake vAda jo dezavratI hogA vaha mithyAdRSTi jIva samaya samaya anantaguNI vizuddhatAse baDhe to Ayuke vinA sAtakarmoMkA bandha vA sattva antaHkor3Akor3ImAtra zeSa karanese sthitibandhApasaraNako karatA huA azubhakarmoMkA anubhAga anantaveM bhAgamAtra karanese anubhAgabandhApasaraNako karatA huA apane yogya karaNa pariNAmoMko karatA hai // 167 // miccho desacarittaM uvasamasammeNa giNhamANo hu / sammattuppattiM vA tikaraNacarimamhi geNhadi hu|| 168 // mithyo dezacAritraM upazamasamyena gRhNana hi|| samyaktvotpattimiva trikaraNacarame gRhNAti hi // 168 // artha-anAdi vA sAdi mithyAdRSTi jIva upazama samyaktvasahita dezacAritrako grahaNa karatA hai vaha samyaktvakI utpattike kathanakI taraha tInakaraNoMke antasamayameM dezacAritrako grahaNa karatA hai / arthAt prakRtibandhApasaraNa sthitibaMdhApasaraNa Adi jo kAryavizeSa vahAM kahe haiM ve saba hote haiM kucha vizeSatA nahIM hai // 168 // miccho desacarittaM vedagasammeNa geNhamANo hu| dukaraNacarime geNhadi guNaseDhI Natthi takkaraNe // 169 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / sammattuSpattiM vA thovavahuttaM ca hodi karaNANaM / ThidikhaMDasaha ssagade aputrakaraNaM samappadi hu // 170 // mithyo dezacAritraM vedakasamyena gRhNan hi / dvikaraNacara me gRhNAti guNazreNI nAsti tatkaraNe // 169 // samyaktvotpattimiva stokabahutvaM ca bhavati karaNAnAm / sthitikhaMDasahasragate apUrvakaraNaM samApyate hi // 170 // 49 artha - sAdi mithyAdRSTi jIva vedaka samyaktvasahitaM dezacAritrako grahaNa kare to usake adhaHkaraNa apUrvakaraNa ye dohI karaNa hote haiM unameM guNazreNInirjarA nahIM hotI anya sthitikhaMDAdi saba kArya hote haiM / vaha apUrvakaraNake antasamaya meM eka hI vakta vedaka samyaktva aura dezacAritrako grahaNa karatA hai kyoMki anivRtti karaNake binA hI inakI prApti hai / vahAM para prathamopazama samyaktvakI utpati kI taraha karaNoMkA alpabahutva hai isa liye yahAM adhaHkaraNakAlase apUrvaMkaraNakA kAla saMkhyAtaveM bhAga hai aura apUrvakaraNakAla meM saMkhyAta hajAra sthitikhaMDa vItanepara apUrvakaraNakA kAla samApta hotA hai / / 169 / 170 // se kAle savadI asaMkhasamayaSpavaddhamAhariya | udayAvalissa vAhiM guNaseDhimavaTThidaM kuNadi // 171 // tasmin kAle dezavratI asaMkhyasamayaprabaddhamAhRtya / udayAvalerbAhyaM guNazreNImavasthitAM karoti // 171 // artha - apUrNakaraNa ke antasamayake vAda meM jIva dezatratI hokara asaMkhyAtasamaya prabaddha pramANa dravyako grahaNakara udayAvalIse bAhya avasthita guNazreNI AyAma karatA hai // 171 // davaM asaMkhaguNiyakameNa etabuddhikAlotti / bahuThidikhaMDe tIte adhApavatto have deso // 172 // dravyamasaMkhyaguNitakrameNa ekAMtavRddhikAla iti / bahusthitikhaMDetI adhApravRtto bhaveddezaH // 172 // artha - dezasaMyata ke prathama samayase lekara antarmuhUrtataka samaya samaya anantaguNI vizu samaya samaya asaM - ddhatAse bandhatA hai use ekAMtavRddhi kahate haiM / usa ekAMtavRddhikAla meM khyAtaguNe kramase dravyako apakarSaNakara avasthita guNazreNI AyAmameM nikSepaNa karatA hai vahAM sthitikAMDakAdi kArya hote haiM aura bahuta sthitikhaMDa honepara ekAMtavRddhikA kAla samApta honeke vAda vizuddhatAkI vRddhi rahita huA svasthAna dezasaMyata hotA hai / isIko navRtasaMyata bhI kahate haiM / usakA kAla jaghanya antarmuhUrta hai aura utkRSTa dezona kor3i pUrva varSapramANa hai // 172 // la. sA. 7
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / ThidirasaghAdo Natthi hu adhApavattAbhidhANadesassa / paDiuTThade muhuttaM saMteNa hi tassa karaNadugA // 173 // sthitirasaghAto nAsti hi adhApravRttAbhidhAnadezasya / pratipatite muhUrta saMyatena hi tasya karaNadvikam // 173 // artha-adhApravRtta desasaMyatake kAlameM sthitikhaNDana vA anubhAgakhaNDana nahIM hotA aura jo bAhya kAraNoMse samyaktva vA dezasaMyatase bhraSTa hokara mithyAdRSTi hotA hai vahAM bar3A antarmuhUrta vA saMkhyAta asaMkhyAtavarSataka rahakara phira vedaka samyaktvasahita dezasaMyamako grahaNa kare usake adhaHpravRtta apUrvakaraNa do karaNa hote haiM / isaliye sthiti anubhA. gakAMDakakA ghAta bhI hotA hai // 173 // deso samaye samaye sujhaMto saMkilissamANo ya / cauvaDhihANidacAdavavidaM kuNadi guNaseDhiM // 174 // dezaH samaye samaye zudhyan saMklizyan ca / caturvRddhihAnidravyAdavasthitAM karoti guNazreNim // 174 // artha-adhApravRtta dezasaMyata jIva saMklezI huA vizuddhatAkI vRddhi samaya samayameM karatA usake anusAra kabhI asaMkhyAtaveM bhAga vaDhatA kabhI saMkhyAtaveM bhAga vaDhatA kabhI saMkhyAtaguNA kabhI asaMkhyAtaguNA dravyako apakarSaNakara guNazreNImeM nikSepaNa karatA hai / aura vizuddhatAkI hAnike anusAra kabhI asaMkhyAtaveM bhAga ghaTatA kabhI saMkhyAtaveM bhAga ghaTatA kabhI saMkhyAtaguNA ghaTatA kabhI asaMkhyAtaguNA ghaTatA dravyakA apakarSaNakara guNazreNImeM nikSepaNa karatA hai / isaprakAra adhApravRtta dezasaMyatake sabakAlameM samaya samaya yathAsaMbhava catusthAna patita vRddhi hAni liye guNazreNI vidhAna pAyAjAtA hai // 174 // vidiyakaraNAdu jAvaya desasseyaMtavaDhicarimeti / appAvahugaM vocchaM rasakhaMDaddhANa pahudINaM // 175 // dvitIyakaraNAt yAvat dezasyaikAMtavRddhicarame iti / alpabahutvaM vakSye rasakhaMDAddhAnAM prabhRtInAm // 175 // artha-dUsare apUrvakaraNase lekara ekAMta vRddhi dezasaMyatake antataka saMbhava jo jaghanya anubhAga khaNDotkaraNakAlAdirUpa aThAraha sthAna unake alpa bahutvako maiM kahUMgA // 175 // aMtimarasakhaMDukkIraNakAlAdo du paDhamao ahio| carimajhidikhaMDukkIraNakAlo saMkhaguNido hu|| 176 // aMtimarasakhaMDotkaraNakAlatastu prathamo adhikaH / caramasthitikhaMDotkaraNakAlaH saMkhyaguNito hi // 176 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 51 artha-sabase thor3A dezasaMyatake ekAMtavRddhikAlake antameM saMbhava jaghanya anubhAgakhaMDokaraNakAla hai 1 / usase kucha vizeSakara adhika apUrvakaraNake prathamasamaya meM sambhava utkRSTa anubhAgakhaNDotkaraNa kAla hai 2 / usase saMkhyAtaguNA dezasaMyatake ekAMtavRddhikAlake antasamayameM saMbhavatA jaghanyasthiti kAMDakotkaraNakAla 3 hai // 176 // paDhamaTThidikhaMDukIraNakAlo sAhiyo have ttto| eyaMtavaDDikAlo apuvakAlo ya saMkhaguNiyakamA // 177 // prathamasthitikhaMDotkaraNakAlaH sAdhiko bhavet ttH| ekAMtavRddhikAle apUrvakAlazca saMkhyaguNitakramaH // 177 // "artha--usase kucha vizeSakara adhika apUrvakaraNake prathamasamayameM saMbhavatA utkRSTasthitikhaNDotkaraNakAla hai 4 / usase saMkhyAtaguNA ekAMtavRddhikA kAla hai 5 / usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNakA kAla 6 hai // 177 // avarA micchatiyaddhA avirada taha desasaMyamaddhA ya / chappi samA saMkhaguNA tatto desassa guNaseDhI // 178 // .... avarA mithyatrikAddhA aviratA tathA dezasaMyamAddhA ca / . SaDapi samAH saMkhyaguNA tato dezasya guNazreNI // 178 // artha-usase saMkhyAtaguNA mithyAtva samyagmithyAtva aura samyaktvamohanI ina tInoMkA udayakAla aura asaMyama dezasaMyama sakalasaMyama-ina chahoMkA jaghanyakAla ApasameM samAna hai 7 / usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathamasamayameM jisakA AraMbha huA aisA dezasaMyatakA guNazreNI AyAma 8 hai // 178 // carimAbAhA tatto paDhamAvAhA ya sNkhgunniykmaa| tatto asaMkhaguNiyo carimajhidikhaMDao NiyamA // 179 // caramAbAdhA tataH prathamAbAdhA ca saMkhyaguNitakramA / tata asaMkhyaguNitaH caramasthitikhaMDo niyamAt // 179 // artha-usase saMkhyAtaguNA ekAMtavRddhike antasamayameM saMbhava sthitibandhakA jaghanya AbAdhA kAla hai 9 / usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathama samayameM saMbhavate sthitibandhakA utkRSTa AbAdhAkAla hai 10 / yahAMtaka ye kahe hue sabakAla pratyeka antarmuhUrtamAtra hI jAnanA / usase asaMkhyAtaguNA ekAMtavRddhike antasamayameM sambhavatA jaghanyasthitikAMDaka AyAma 11 hai // 179 // pallassa saMkhabhAgaM carimaTidikhaMDayaM have jamhA / tamhA asaMkhaguNiyaM carimaM ThidikhaMDayaM hoI // 180 // .
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / palyasya saMkhyabhAgaM caramasthitikhaMDakaM bhavet yasmAt / sasmAdasaMkhyaguNitaM caramaM sthitikhaMDakaM bhavati // 180 // artha-yaha kahA gayA jo antameM sambhavatA jaghanyasthitikAMDaka AyAma vaha palyake saMkhyAtaveM bhAgamAtra hai kyoMki pUrvokta antarmuhUrtakAlase yaha antakhaNDa asaMkhyAtaguNA kahA hai // 180 // paDhame avaro pallo paDhamukkassaM ca crimtthidibNdho| paDhamo carimaM paDhamaThidisaMtaM saMkhaguNidakamA // 181 // prathame avaraH palyaH prathamotkRSTaM ca caramasthitibaMdhaH / prathamaH caramaM prathamasthitisattvaM saMkhyaguNitakramANi // 181 // artha-usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathamasamayameM sambhavatA jaghanya sthitikAMDaka AyAma hai 12 / usase saMkhyAtaguNA patya hai 13 / usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathamasamayameM sambhavatA pRthaktvasAgarapramANa utkRSTa sthitikAMDaka AyAma hai 14 / usase saMkhyAtaguNA jaghanyasthitibandha hai 15 / usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathamasamayameM sambhavatA utkRSTasthitibandha hai 16 / usase saMkhyAtaguNA ekAMtavRddhike antasamayameM sambhavatA jaghanyasthitisattva hai 17 / usase saMkhyAtaguNA apUrvakaraNake prathamasamayameM sambhavatA utkRSTasthitisattva hai 18 / isaprakAra kAlake alpa bahutva sthAna kahe // 181 // Age dezasaMyamameM pariNAmoMkI vizuddhatArUpa labdhikA alpa bahutva kahate haiM avaravaradesaladdhI sekAle micchsNjmuvvnnnne| avarAdu aNaMtaguNA ukkassA desaladdhI du // 182 // avaravaradezalabdhiH svakAle mithyasaMyamamupapanne / avarAdanaMtaguNA utkRSTA dezalabdhistu // 182 // artha-jo jIva dezasaMyamake ghAtaka karmake udayase dezasaMyamase girA huA mithyAtvake sanmukha hotA hai usa manuSyake dezasaMyamake antameM jaghanya dezasaMyamalabdhi hotI hai / aura anantaguNI vizuddhatAse dezasaMyamake utkRSTapaneko pAkara usake vAdake samayameM sakalasaMyamako jo prApta hogA aise manuSyake utkRSTa dezasaMyamalabdhi hotI hai / tathA jaghanya dezasaMyamake avibhAgapraticchedoMse anantAnantaguNe utkRSTa dezasaMyamake avibhAgapraticcheda haiM // 182 // avare desaThThANe hoMti aNaMtANi phaDDhayANi tdo| chaThANagadA save loyANamasaMkhachaTThANA // 183 // avare dezasthAne bhavaMtyanantAni spardhakAni ttH| SaTsthAnagatAni sarvANi lokAnAmasaMkhyaSaTUsthAnAni // 183 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| artha-sabase jaghanya pUrvokta dezasaMyamake sthAnameM avibhAgapraticcheda anantAnanta pAye jAte haiM / ve saba jIvarAzise anantaguNe haiM / aura isa jaghanya sthAnase lekara asaMkhyAtalokamAtra dezasaMyamalabdhike sthAna haiM ve chaha sthAnarUpa vRddhiko liye hue haiM / / 183 // tattha ya paDivAyagayA paDipazcagayAtti aNubhayagayAtti / uvaruvariladdhiThANA loyANamasaMkhachaTThANA // 184 // tatra ca pratipAtagatA pratipadyagatA iti anubhayagatA iti / uparyupari labdhisthAnAni lokAnAmasaMkhyaSaTsthAnAni // 184 // artha-vahAM dezasaMyamake sthAna tInaprakAra haiM / pratipAtagata 1 pratipadyamAnagata 2 anubhayagata 3 / ve labdhisthAna Upara 2 haiM / aura asaMkhyAtalokamAtra sthAna SaTsthAna patita vRddhiko liye hue madhyameM hote haiM // 184 // dezasaMyamase bhraSTa honepara antasamayameM sambhava jo sthAna ve pratipAtagata haiM / dezasaMyamake prApta honepara prathamasamayameM saMbhava jo sthAna ve pratipadyamAnagata haiM / aura inake vinA anyasamayoMmeM saMbhava jo sthAna ve anubhayagata haiN| Naratiriye tiriyaNare avaraM avaraM varaM varaM tisuvi / loyANamasaMkhejjA chahANA hoMti tammajjhe // 185 // naratirazci tiryagnare avaraM avaraM varaM varaM triSvapi / lokAnAmasaMkhyeyAni SaTUsthAnAni bhavaMti tanmadhye // 185 // artha-una pratipAta pratipadyamAna anubhaya ina tInoMke jaghanya jaghanya utkRSTa utkRSTa sthAna manuSya tiryaca tiryaMca manuSyoMmeM kramase jAnanA / aura unake bIca meM antarasthAna asaMkhyAta lokapramANa SaTsthAnapatita vRddhi sahita haiM // 185 // paDivAdadugavaravaraM micche ayade aNubhayagajahaNaM / micchavaravidiyasamaye tattiriyavaraM tu saMThANe // 186 // pratipAtadvikAvaravaraM mithye ayate anubhayagajaghanyaM / mithyAvaradvitIyasamaye tattiryagvaraM tu svasthAne // 186 // artha-mithyAtvake sanmukha jIvake pratipAtasthAnoM meM manuSyake jaghanyase lekara tiryacake utkRSTasthAnataka jo sthAna haiM ve hote haiM, tiryaMcake utkRSTa se lekara manuSyake utkRSTasthAnataka jo sthAna ve asaMyatake sanmukha hue jIvake hote haiM / pratipadyamAnasthAnoMmeM manuSyake jaghanyase lekara tiryacake utkRSTataka sthAna mithyAdRSTise dezasaMyatako prApta honevAleke hI hote haiM / tiryacake utkRSTa se lekara manuSyake utkRSTataka sthAna asaMyatase dezasaMyata hueke
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / hote haiM, aura anubhayasthAnoMmeM manuSya ke jaghanyase lekara tiryaMcake anutkRSTataka sthAna mithyAdRSTise dezasaMyata hueke hote haiM aura tiryaMcake utkRSTase lekara manuSyake utkRSTataka sthAna asaMyata se dezasaMyata hueke hote haiM // 186 // iti dezacAritravidhAnaM / aba sakala cAritrakA varNana karate haiM; - sayalacaritaM tivihaM khayauvasami uvasamaM ca khayiyaM ca / sammattappattiM vA uvasamasammeNa giNhado paDhamaM // 187 // sakalacAritraM trividhaM kSAyopazamikaM aupazamikaM ca kSAyikaM ca / samyaktvotpattimiva upazamasamyena gRhNan prathamam // 187 // artha -- sakala cAritra tIna tarahakA hai, kSAyopazamika 1 aupazamika 2 kSAyika 3 / unameMse pahalA kSAyopazamika cAritra sAtaveM vA chaThe guNasthAna meM hai usako jo jIva upazamasamyaktvasahita grahaNa karatA hai vaha mithyAtva se grahaNa karatA hai usakA saba vidhAna prathamopazama samyaktvakI utpatti meM kahe gayekI taraha jAnanA // 187 // kSayopazamacAritrako grahaNa karatA huA jIva pahale apramattaguNasthAnako prApta hotA hai / vedagajogo maccho aviradadeso ya doNikaraNeNa / desavadaM vA giNhadi guNaseDhI Natthi takaraNe // 188 // vedayogo mithyo aviratadezazca dvikaraNena / dezavratamiva gRhNAti guNazreNI nAsti tatkaraNe // 188 // artha-vedaka samyaktva sahita kSayopazamacAritrako mithyAdRSTi vA avirata vA dezasaMyata jIva hai vaha dezavrata ke grahaNa karanekI taraha adhaHpravRtta karaNa apUrva karaNa ina donoM karaNoMse grahaNa karatA hai / vahAM karaNoMmeM guNazreNI nahIM hai / sakala saMyama ke grahaNa samaya se lekara guNazreNI hotI hai // 188 // to varaM varade deso vA hodi appabahugotti / desoti ya taTThANe virado ti ya hodi vattavaM // 189 // ata upari virate deza iva bhavati alpabahukatvamiti / deza iti ca tatsthAne virata iti ca bhavati vaktavyam // 189 // artha --yahAMse Upara sakala viratameM alpabahutva dezaviratakI taraha jAnanA / lekina itanA bheda hai ki jisa jagaha dezavirata kahA hai usa jagaha sakalavirata kahanA cAhiye // 189 // aat forgetti anaMtANi phaDDayANi tado / chANagayA sabai loyANamasaMkha chaTTANA // 190 //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| avare viratasthAne bhavaMtyanaMtAni spardhakAni tataH / paTrasthAnagatAni sarvANi lokAnAmasaMkhyaM SaTsthAnAni // 190 // artha-sakalasaMyamake jaghanyasthAnameM anantAnanta avibhAga praticcheda haiM ve jIvarAzise anantaguNe jAnane / ve sthAna SaTrasthAnapatita vRddhiliye asaMkhyAta lokamAtra haiM unameM asaMkhyAtalokamAtra vAra SaTsthAnapatita vRddhikA sambhava hai // 190 // tattha ya paDivAdagayA paDivajagayAtti aNubhayagayAtti / uvaruvari laddhiThANA loyANamasaMkhachaTANA // 191 // tatra ca pratipAtagatA pratipadyagatA iti anubhayagatA iti / uparyupari labdhisthAnAni lokAnAmasaMkhyaSaTUsthAnAni // 191 // artha-usa sakalasaMyamameM bhI tInaprakAra sthAna haiM-pratipAtagata 1 pratipadyamAna 2 anubhayagata 3 / ye labdhisthAna Upara Upara racanAvAle jAnanA / ve hara eka asaMkhyAtalokamAtra haiM vahAMpara asaMkhyAtalokamAtra vAra SaTsthAnarUpa vRddhikA sambhava hai // 191 // paDivAdagayA micche ayade dese ya hoMti uvaruvari / patteyamasaMkhamidA loyANamasaMkhachaTThANA // 192 // pratipAtagatAni mithye ayate deze ca bhavaMti uparyupari / pratyekamasaMkhyamitAni lokAnAmasaMkhyaSaTUsthAnAni // 192 // artha-una sthAnoMmeMse pratipAtagata sthAna sakala saMyamase bhraSTa honeke antasamayameM pAye jAte haiM / vahAMpara jaghanyase lekara asaMkhyAtalokamAtra sthAna to mithyAtvake sanmukha honevAle jIvoMke hote haiM unake Upara asaMkhyAtalokamAtra asaMyatake sanmukha honevAleke hote haiM / usake vAda asaMkhyAtalokamAtra sthAna dezasaMyatake sanmukha hue jIvake hote haiN| isaprakAra pratipAtasthAna tIna tarahake haiM / una tInoM jagaha jaghanya sthAna yathAyogya tIvrasaMklezavAleke aura utkRSTasthAna maMdasaMklezavAleke hote haiM / tathA haraekameM asaMkhyAtalokamAtra chahasthAna sambhavate haiM // 192 // tatto paDivajagayA ajamilecche milecchaaje ya / kamaso avaraM avaraM varaM varaM hodi saMkhaM vA // 193 // tataH pratipadyagatA Aryamlecche mlecchArye ca / kramazo avaramavaraM varaM varaM bhavati saMkhyaM vA // 193 // artha-unake vAda pratipadyamAnasthAnoMmeMse prathama AryakhaNDakA manuSya mithyAdRSTise saMyamI huA usake jaghanya sthAna haiN| usake vAda asaMkhyAta lokamAtra SaTU sthAnake Upara
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / mlecchakhaNDako manuSya midhyAdRSTi se sakala saMyamI huA usakA jaghanya sthAna hai| usake Upara mlecchakhaNDakA manuSya dezasaMyatase sakalasaMyamI huA usakA utkRSTa sthAna hai / usake bAda bhAryakhaNDakA manuSya dezasaMyata se sakalasaMyamI huA usakA utkRSTa sthAna hotA hai // 193 // tattaNubhaTThANe sAmAiyachedajugalaparihAre / paviddhA pariNAmA asaMkhalogappamA hoMti // 194 // tatonubhayasthAne sAmAyikachedayugala parihAre / pratibaddhAH pariNAmA asaMkhyalokapramA bhavaMti // 194 // 1 artha - usake vAda antarasthAnoM ke jAnepara usake Upara anubhayasthAna haiM / vahAM prathama mithyAdRSTise sakalasaMyamI honeke dUsare samaya meM sAmAyika chedopasthApanAko jaghanya sthAna hote haiM / usake Upara parihAra vizuddhikA jaghanyasthAna hotA hai / yaha sthAna parihAravizuddhise chUTakara sAmAyika chedopasthApanA ke sanmukha honevAle ke antasamaya meM hotA hai / usake Upara parihAravizuddhikA utkRSTasthAna hotA hai / usake Upara sAmAyika chedopasthApanAkA utkRSTasthAna hai / ye sabasthAna ApasameM asaMkhyAta lokaguNe haiM paraMtu saba milakara asaMkhyAtaloka pramANa sakalasaMyamake sthAna hote haiM, kyoMki asaMkhyAtake bheda bahuta haiM // 194 // tatto ya suhumasaMjama paDivajjaya saMkhasamayamettA hu / tato duhAkhAdaM eyavihaM saMjamaM hodi // 195 // tatazca sUkSmasaMyamaM prativarjya saMkhyasamayamAtrA hi / tatastu yathAkhyAtamekavidhaM saMyamaM bhavati // 195 // artha- usa sAmAyaka chedopasthApanA ke utkRSTa sthAna se Upara asaMkhyAta lokamAtra sthAnoMkA antarAlakara upazamazreNI se utarate anivRttikaraNa ke sanmukha jIvake apane antasamaya meM saMbhavatA sUkSmasAMparAyakA jaghanyasthAna hotA hai / usake Upara asaMkhyAta samayamAtra sthAna jAnepara kSapaka sUkSmasAMparAyake antasamaya meM sambhava sUkSmasAMparAyakA utkRSTa sthAna hai / usake Upara asaMkhyAta lokamAtra sthAnoMkA antarAlakara yathAkhyAta cAritrakA eka sthAna hotA hai / yaha sthAna sabase anantaguNI vizuddhatAliye upazAMtakaSAya kSINakaSAya sayogI ayogI hotA hai / isameM sabakaSAyoMkA sarvathA upazama vA kSaya hai isaliye jaghanya madhyama utkRSTa bheda nahIM haiM // 195 // 1 mlecchakhaNDa ke upaje manuSya ke sakalasaMyama isa taraha hai ki jo mleccha manuSya cakravartI ke sAtha AryakhaNDa meM Ave tava usako dIkSA sambhava hai / kyoMki cakravartIke vivAhAdikakA sambandha pAyA jAtA hai / athavA mlecchakI kanyA cakravartI vivAhatA hai usake jo putra huA vaha mAtApakSa ke sambandhase mleMccha hai usake dIkSA sambhava hosakatI hai| /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| paDacarime gahaNAdIsamaye paDivAdadugamaNubhayaM tu / tammajjhe uvarimaguNagahaNAhimuhe ya desaM vA // 196 // patanacarame grahaNAdisamaye pratipAtadvikamanubhayaM tu / tanmadhye uparitanaguNagrahaNAbhimukhe ca dezamiva // 196 // artha-saMyamase par3aneke antasamayameM aura saMyamake grahaNake prathama samayameM kramase pratipAta aura pratipadyamAna ye do sthAna haiM aura inake bIcameM athavA Uparake guNasthAnake sanmukha honepara anubhayasthAna hote haiM ve dezasaMyamakI taraha yahAM bhI jAnane // 196 // paDivAdAdItidayaM uvaruvarimasaMkhalogaguNidakamA / aMtarachakkapamANaM asaMkhalogA hu desaM vA // 197 // pratipAtAditritayaM uparyuparitanamasaMkhyalokaguNitakramaM / aMtaraSaTapramANamasaMkhyaloko hi dezamiva // 197 // __ artha-pratipAtaAdi tIna sthAna apane 2 jaghanyase utkRSTataka Upara Upara asaMkhyAtalokaguNA kramaliye hue haiN| una chahoMmeM pratyekameM asaMkhyAtalokamAtravAra SaTsthAna vRddhi dezasaMyamakI taraha jAnanI // 197 // micchayadadesabhiNNe paDivAdaTThANage varaM avaraM / tappAuggakiya? tivakiliTe kame carime // 198 // mithyAyatadezabhinne pratipAtasthAnake varamavaram / tatprAyogyakliSTe tIvrakliSTe krameNa carame // 198 // artha-pratipAtasthAna mithyAtva asaMyata dezasaMyatako sanmukha honekI apekSA tIna bheda liye hai / vahAM jaghanyasthAna to tIvra saMklezavAleke saMyamake antasamayameM hotA hai aura utkRSTasthAna yathAyogya mandasaMklezavAleke hote haiM // 198 // paDivajajahaNNadurga micche ukkassajugalamavi dese / uvari sAmaiyadugaM tammajjhe hoMti parihArA // 199 // pratipadyajaghanyadvikaM mithye utkRSTayugalamapi deze / upari sAmAyikadvikaM tanmadhye bhavaMti parihArANi // 199 // artha-pratipadyamAnasthAna AryamlecchakI apekSA do prakArase haiM unakA jaghanya to mithyAdRSTi se saMyamI hue jIvake hotA hai vA utkRSTa dezasaMyatase saMyamI hueke hotA hai| la, sA.8
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / unake Upara anubhayasthAna haiM ve sAmAyika chedopasthApanAke haiM unake jaghanya utkRSTake bIcameM parihAravizuddhike sthAna haiM // 199 // parihArassa jahaNaNaM sAmayiyaduge paData carimamhi / tajeDaM saTThANe sabavisuddhassa tasseva // 200 // parihArasya jaghanyaM sAmAyikadvike patataH carame / tajjyeSThaM svasthAne sarvavizuddhasya tasyaiva // 20 // artha-parihAra vizuddhikA jaghanyasthAna sAmAyika chedopasthApanAmeM par3ate hue jIvake antasamayameM hI hotA hai aura usakA utkRSTasthAna sabase vizuddha apramattaguNasthAnavartIke hI ekAMtavRddhike antasamayameM hotA hai // 200 // sAmayiyadugajahaNNaM ogha aNiyaTTikhavagacarimamhi / carimaNiyaTTissuvari paDaMta suhumassa suhumavaraM // 201 // sAmAyikadvikajaghanyamoghaM anivRttikSapakacarame / caramAnivRtterupari patataH sUkSmasya sUkSmavaram // 201 // artha-sAmAyika chedopasthApanAkA jaghanyasthAna mithyAtvake sanmukha jIvake saMyamake antasamayameM hotA hai / usakA utkRSTasthAna anivRttikaraNa kSapakazreNIvAleke antasamayameM hotA hai / aura upazamazreNIse par3ate hue sUkSmasAMparAyake antasamayameM anivRttikaraNake sanmukha honepara sUkSmasAMparAyakA jaghanyasthAna hotA hai // 201 // khavagasuhumassa carime varaM jahAkhAdamoghajeTaM taM / paDivAdadugA save sAmAiyachedapaDibaddhA // 202 // kSapakasUkSmasya carame varaM yathAkhyAtamoghajyeSThaM tat / pratipAtadvike sarvANi sAmAyikachedapratibaddhAni // 202 // artha-kSINakaSAyake sanmukha hue kSapaka sUkSmasAMparAyake antasamayameM sUkSmasAMparAyakA utkRSTasthAna hotA hai aura yathAkhyAta cAritrakA utkRSTa sthAna sAmAnya ( abhedarUpa ) hai / tathA pratipAta pratipadyamAnake sava sthAna sAmAyika chedopasthApanAke hI jAnanA / kyoMki sakalasaMyamase bhraSTa honepara antasamayameM aura sakala saMyamako grahaNa karaneke prathama samayameM sAmAyika chedopasthApanA saMyama hI hotA hai, anya parihAra vizuddhi Adi nahIM hote // 202 // isataraha prasaGga pAkara sAmAyika Adi pAMcaprakAra sakalacAritrake sthAna kahe / mukhyapanese pramatta apramatta guNasthAnameM sambhava kSAyopazamika sakala cAritrakA kathana kiyA vaha samApta huaa|
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| __ Age jinhoMne saba doSa upazAMta kiye haiM aise upazAMtakaSAya vItarAgako praNAmakara upazamacAritrakA vidhAna kahate haiM; uvasamacariyAhimuho vedagasammo aNaM vijoyittA / aMtomuhuttakAlaM adhApavatto pamatto ya // 203 // upazamacaritrAbhimukho vedakasamyak anaM viyojya / aMtarmuhUrtakAlaM adhApravRtaH pramattazca // 203 // artha-upazama cAritrake sanmukha huA aisA vedaka samyagdRSTI jIva vaha pahale kahe hue vidhAnase anantAnubandhIkA visaMyojanakara antarmuhUrtakAlataka adhApravRtta apramatta hai arthAt khasthAna apramatta hotA hai vahAM pramatta apramatta donoMmeM hajAroMvAra jAnA AnA kara vAdameM apramattameM vizrAma karatA hai // 203 // koI jIva tIna darzanakA kSayakara kSAyika samya. gdRSTi huA cAritramohake upazamanakA AraMbha karatA hai usake to pUrva kahA huA kSAyikasamyaksva honekA vidhAna jAnalenA / Age koI jIva dvitIyopazamasamyaktva sahita upazamazreNI caDhe usake darzanamohake upazamanakA vidhAna kahate haiM tatto tiyaraNavihiNA daMsaNamohaM samaM khu uvasamadi / sammattuppatiM vA aNNaM ca guNaseDhikaraNavihI // 204 // tataH trikaraNavidhinA darzanamohaM samaM khalu upazamayati / samyaktvotpatimiva anyaM ca guNazreNikaraNavidhiH // 204 // artha-khasthAna apramattameM antarmuhUrta vizrAmakara usake bAda tInakaraNavidhise eka samayameM darzanamohakA upazama karatA hai / vahAMpara apUrvakaraNake prathamasamayase lekara prathamopazamasamyaktvakI taraha guNasaMkramaNake vinA anyasthiti anubhAgakAMDakakA ghAta vA guNazreNInirjarA Adi saba vidhAna jAnanA / aura isake jo anantAnubandhIkA visaMyojana hotA hai usameM bhI sthitikhaNDanAdi saba pUrvakathitavat jAnane // 204 // dasaNamohuvasamaNaM takkhavaNaM vA hu hodi NavariM tu / guNasaMkamo Na vijadi vijjhada vAdhApavattaM ca // 205 // darzanamohopazamanaM tatkSapaNaM vA hi bhavati navari tu| . guNasaMkramo na vidyate vidhyAtaM vA adhaHpravRttaM ca // 205 // artha-cAritramohako upazamAneke sanmukha hue jIvake darzanamohakA upazama hotA hai athavA kSaya hotA hai / vahAM vizeSa itanA hai ki upazamavidhAnameM kevalaguNasaMkramaNa nahIM hotA, vidhyAtasaMkramaNa athavA adhaHpravRtta saMkrama hai| usakA vizeSa Age kaheMge // 205 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaycndrjainshaastrmaalaayaam| Thidisattamaputvaduge saMkhaguNUNaM tu paDhamado carimaM / / uvasAmaNa aNiyaTTIsaMkhAbhAgAsu tIdAsu // 206 // sthitisattvamapUrvadvike saMkhyaguNonaM tu prathamataH caramam / upazAmanamanivRttisaMkhyabhAgeSvatIteSu // 206 // artha-apUrvakaraNa anivRttikaraNake prathama samayake sthitisattvase antasamayameM sthitisattva hai vaha kAMDaka ghAta karanese saMkhyAtaguNA kama hotA hai / aura anivRttikaraNakAlake saMkhyAtabahubhAga vIta jAnepara eka bhAga rahaneke samaya upazamakArya hotA hai // 206 // . aba usIko dikhalAte haiM; sammassa asaMkhejA samayapabaddhANudIraNA hodi / tatto muhuttaaMte daMsaNamohaMtaraM kuNaI // 207 // samyasya asaMkhyeyAnAM samayaprabaddhAnAmudIraNA bhavati / tato muhUrtAtaH darzanamohAMtaraM karoti // 207 // artha-anivRttikaraNakAlakA saMkhyAtavAM bhAga zeSa rahanepara samyaktva mohanIke asaM. khyAtasamayaprabaddhoMkI udIraNA hotI hai / usake vAda antarmuhUrtakAla vIta jAnepara darzanamohakA antara karatA hai // 207 // aMtomuhuttamettaM AvalimettaM ca sammatiyaThANaM / mottUNa ya paDhamahidi daMsaNamohaMtaraM kuNai // 208 // aMtarmuhUrtamAnaM AvalimAtraM ca samyaktvatrayasthAnam / muktvA ca prathamasthitiM darzanamohAMtaraM karoti // 208 // artha-samyaktva mohanIyakI aMtarmuhUrtamAtra aura udayarahita mizra va mithyAtvakI AvalimAtra prathamasthiti pramANa nIcale niSekoMko chor3akara usake Uparake jo antarmuhUrtakAlapramANa darzanamohake niSeka haiM unakA antara ( abhAva ) karatA hai // 208 // sammattapayaDipaDhamahidimmi saMchuhadi dNsnntiyaannN| ukkIrayaM tu davaM baMdhAbhAvAdu micchassa // 209 // samyaktvaprakRtiprathamasthitau saMpAtayati darzanatrayANAm / utkIrNa tu dravyaM baMdhAbhAvAt mithyasya // 209 // .. artha-una tInoM darzanamohakI prakRtiyoM ke niSekadravyako udayarUpa samyaktvamohanIkI manamasthitimeM nikSepaNa karatA hai / kyoMki jahAM navInabandha hotA hai vahAM utkarSaNakara dvitI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / 61 yasthiti meM bhI nikSepaNa hotA hai / yahAMpara sAtaveM guNasthAnameM darzanamohakA banbha hai hI nahIM isaliye dvitIya sthiti nikSepaNa nahIM karatA // 209 // vidiyaTThidissa davaM ukkaTTiya dedi sammapaDhamammi / bidiyaTThidihi tassa aNukkIrijaMtamANamhi // 290 // dvitIyasthiterdravyamapakarNya dadAti samyaktvaprathame / dvitIyasthitau tasyAnutkIryamANe / / 210 // artha -- dvitIyasthitikA apakarSaNa kriyA dravya samyaktvamohanI ke prathamasthitirUpaguNazreNI AyAmameM nikSepaNa karatA hai / aura usake apakarSaNa kiye dravyako dvitIyasthiti meM nikSepaNa karatA hai | 210 // sammattapayaDipaDhamaTThidIsu sarisANa micchamissANaM / ThididavaM sammassa ya sarisaNiseyamhi saMkamadi // 219 // samyaktvaprakRtiprathamasthitiSu sadRzAnAM midhyamizrANAm / sthitidravyaM samyasya ca sadRzaniSeke saMkrAmati / / 211 // artha -- mithyAtva aura mizramohanIkI prathamasthitike Upara jo antarAyAmake niSeka samyaktvamohanIkI prathamasthitike samAnaparyaMta pAye jAte haiM unake dravyako apane 2 samAnavartI samyaktvamohanIyake niSekoM meM nikSepaNa karatA hai| vahAM dravya denekA vidhAna nahIM hai // 211 // . jAyaM tarassa ducarimaphAliM pAve imo kamo tAva | carimatidaMsaNadavaM chuhedi sammassa paDhamamhi // 212 // yAvadaMtarasya dvicaramaphAliM prApte ayaM kramastAvat / caramatridarzanadravyaM kSepayati samyasya prathame // 212 // artha-- jabataka antarakaraNakAla ke dvicaramasamayavartI antakI dvicaramaphAli prApta ho vahAMtaka phAlidravya aura apakRSTadravyake nikSepaNa karanekA yaha pUrvokta krama jAnanA / aura antarakaraNakAlake antasamaya ke darzanamohantrikakI antaphAlikA dravya aura apakRSTa saba samyaktvamohanIkI prathamasthitimeM hI nikSepaNa kiyA jAtA hai // 212 // vidiyaTTidissa davaM paDhamaTThidimedi jAva AvaliyA / paMDiAvaliyA ciTThadi sammattAdimaThidI tAva // 213 // dvitIyasthiterdravyaM prathamasthitimeti yAvadAbalikA / pratyAvalikA tiSThati samyaktvAdimasthitiH tAvat // 213 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / artha-samyaktvamohanIkI prathamasthitimeM udayAvali pratyAvali aise do AvalI zeSa raheM taba taka dvitIyasthitike dravyako apakarSaNake vazase prathamasthitimeM nikSepaNa karate haiN| vahAM taka hI darzanamohakI guNazreNI hai // 213 // sammAdiThidijjhINe micchaddavAdu sammasaMmisse / guNasaMkamo Na NiyamA vijjhAdo saMkamo hodi // 214 // samyagAdisthitikSINe mithyadravyAt samyasaMmizre / guNasaMkramo na niyamAt vidhyAtaH saMkramo bhavati // 214 // - artha-samyakvamohanIkI prathamasthitike kSaya honepara usake vAda antarAyAmake prathamasamayameM dvitIyopazama samyagdRSTi hotA hai vahAM niyamase guNasaMkramaNa nahIM hotA vidhyAta saMkramaNa hotA hai / isaliye vidhyAtasaMkramaNa bhAgahAra mithyAtvake dravyako mizrasamyaktva mohanIyameM nikSepaNa karate haiM // 214 // ... sammattuppattIe guNasaMkamapUraNassa kaalaado| saMkhejaguNaM kAlaM visohivaDDIhiM vaDDadi hu|| 215 // samyaktvotpattau guNasaMkramapUraNasya kAlAt / saMkhyeyaguNaM kAlaM vizuddhivRddhibhiH vardhate hi // 215 // artha-prathamopazamasamyaktvakI utpattimeM pUrvakathita guNasaMkrama pUraNake antarmuhUrtamAtrakAlase saMkhyAtaguNe kAlataka yaha dvitIyopazama samyagdRSTi prathamasamayase lekara samaya samaya prati anantaguNI vizuddhikara vaDhatA hai| aise yahAM ekAMtavizuddhatAkI vRddhikA kAla anta. muhUrtamAtra jAnanA // 215 // teNa paraM hAyadi vA vaDadi tabaDhido visuddhiihiN| uvasaMtadaMsaNatiyo hodi pamattApamattesu // 216 // ... tena paraM hIyate vA vardhate tadvRddhito vizuddhibhiH / upazAMtadarzanatrikaH bhavati pramattApramattayoH // 216 // artha-usa ekAMtavRddhikAlake vAda vizuddhatAse ghaTe athavA vaDhe athavA jaisAkA taisA rahe / kucha niyama nahIM hai / isataraha jisane tIna darzanamoha upazama kiye haiM aisA jIva bahutavAra pramatta apramattameM cakkara karatA hai // 216 // evaM pamattamiyara parAvattisahassayaM tu kAdUNa / igavIsamohaNIyaM uvasamadi Na aNNapayaDIsu // 217 // evaM pramattamitaraM parAvartisahasrakaM tu kRtvA / . ekaviMzamohanIyaM upazamayati na anyaprakRtiSu // 217 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| artha-isataraha apramattase pramattameM pramattase apramattameM hajAroM vAra palaTanekara anantAnubandhIcArake vinA zeSa ikkIsa cAritramohakI prakRtiyoMke upazamAnekA udyama karatA hai / anyaprakRtiyoMkA upazama nahIM hotA // 217 // tikaraNabaMdhosaraNaM kamakaraNaM desaghAdikaraNaM ca / aMtarakaraNaM uvasamakaraNaM uvasAmaNe hoMti // 218 // trikaraNaM baMdhApasaraNaM kramakaraNaM dezaghAtikaraNaM ca / aMtarakaraNamupazamakaraNaM upazAmane bhavaMti // 218 // artha-adhaHkaraNa apUrvakaraNa anivRttikaraNa-ye tInakaraNa, sthiti bandhApasaraNa, kramakaraNa, dezaghAtikaraNa, antarakaraNa, upazamakaraNa-isataraha ATha adhikAra cAritramohake upazamavidhAnameM pAye jAte haiN| unameMse adhaHkaraNako sAtizaya apramatta guNasthAnavAlA muMni karatA hai // 218 // vidiyakaraNAdisamaye uvasaMtatidaMsaNe jahaNNeNa / pallassa saMkhabhAgaM ukkassaM sAyarapudhattaM // 219 // dvitIyakaraNAdisamaye upazAMtatridarzane jaghanyena / palyasya saMkhyabhAgaM utkRSTaM sAgarapRthaktvam // 219 // artha-dUsare apUrvakaraNake prathamasamayameM dvitIyopazamasamyagdRSTike jaghanyasthitikAMDaka AyAma palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra hai aura utkRSTa pRthaktvasAgara pramANa hai // 219 // ThidikhaMDayaM tu khaiye varAvaraM pallasaMkhabhAgo du| ThidibaMdhosaraNaM puNa varAvaraM tattiyaM hodi // 220 // sthitikAMDakaM tu kSAyike varAvaraM palyasaMkhyabhAgastu / sthitibandhApasaraNaM punaH varAvaraM tAvatkaM bhavati // 220 // artha-apUrvakaraNake prathamasamayameM kSAyikasamyagdRSTIke jaghanya vA utkRSTa sthitikAMDaka AyAma patyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai, kyoMki darzanamohakI kSapaNAke samayameM bahuta sthiti ghaTAI jAtI hai sthitike anusArahI kAMDaka hotA hai taubhI jaghanyase utkRSTa saMkhyAtaguNA hai / aura upazama vA kSAyikasamyagdRSTIke sthitibandhApasaraNa palyake saMkhyAtaveM bhAgamAtra hI hai to bhI jaghanyase utkRSTa saMkhyAtaguNA hai // 220 // ... asuhANaM rasakhaMDamaNaMtabhAgANa khaMDamiyarANaM / - - aMtokoDAkoDI saMtaM baMdhaM ca tahANe // 221 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / azubhAnA rasakhaMDamanaMtabhAgAnAM khaMDamitareSAm / - antAkoTIkoTiH sattvaM bandhazca tatsthAne // 221 // artha-azubhaprakRtiyoMkA anubhAgakhaNDana anantabahubhAgamAtra hotA hai ekabhAgamAtra zeSa rahatA hai / vizuddhapanese zubhaprakRtiyoMkA anubhAgakhaNDana nahIM hotA / aura usI apUrvakaraNake prathamasamayameM sthitibandha aura sthitisattva antaHkor3Akor3IsAgara pramANa hai, usameM itanA vizeSa hai ki sthitibandhase sthitisattva saMkhyAtaguNA hai // 221 // udayAvalissa bAhiM galidavasesA apussanniyttttii| suhumaddhAdo ahiyA guNaseDhI hodi tahANe // 222 // udayAvalebarbAhyaM galitAvazeSA apUrvAnivRtteH / sUkSmAddhAto adhikA guNazreNI bhavati tatsthAne // 222 // artha-apUrvakaraNake pahale samayameM udayAvalike bAhya galitAvazeSa guNazreNIkA prAraMbha huA, usa guNazreNI AyAmakA pramANa apUrvakaraNa anivRttikaraNa sUkSmasAMparAya-inake milAneke kAlase upazAMtakaSAyake kAlakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra adhika jAnanA / usa apUrvakaraNameM guNazreNI hotI hai // 222 // paDhame chaThe carime baMdhe duga tIsa cadura vocchiNNA / chaNNokasAyaudayA apuSacarimamhi vocchiNNA // 223 // prathame SaTe carame baMdhe dvikaM triMzat catasro vyucchinnAH / ghaNNokaSAyodayA apUrvacarame vyucchinnAH // 223 // artha-apUrvakaraNakAlake sAtabhAgoMmeMse pahale bhAgameM nidrA pracalA ye donoM, chaThe bhAgameM tIrthakara Adi tIsa aura aMtake sAtaveM bhAgameM hAsyAdi cAra-aise chattIsaprakRtiyAM bandhase vyucchinna hotI haiM / aura apUrvakaraNake antasamayameM chaha hAsyAdi nokaSAya udayase vyucchinna hotI haiM // 223 // aNiyaTTissa ya paDhame aNNaTThidikhaMDapahudimAravaI / uyasAmaNA NivattI NikAcaNA tattha vocchiNNA // 224 // anivRtteH ca prathame anyasthitikhaMDaprabhRtimArabhate / upazamanaM nidhattiH nikAcanA tatra vyucchinnA // 224 // artha-anivRttikaraNake prathamasamayameM pahalese anyapramANa hI liye sthitikAMDaka sthitibandhApasaraNa anubhAgakhaNDa prAraMbha kiye jAte haiM aura vahAM hI saba karmoMkI upazama
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / 65 free nikAcanA ina tIna avasthAoMkI vyucchitti hotI hai / ina tInoMkA svarUpa karmakAMDameM haiM // 224 // aMtokoDAkoDI aMtokoDI ya saMta baMdhaM ca / sattahaM payaDINaM aNiyaTTIkaraNapaDhamamhi // 225 // aMtaHkoTIkoTi : aMtaH koTizca sattvaM baMdhaca / saptAnAM prakRtInAM anivRttikaraNaprathame // 225 // artha -- anivRttikaraNake prathamasamaya meM Ayuke vinA sAtakarmoMkA sthitisattva yathAyogya antaHkor3Akor3isAgaramAtra hai aura sthitibandha antaHkoTIsAgaramAtra hai / apUrvakaraNameM ghaTA - se itanA kama raha jAtA hai // 225 // 1 ThidibaMdha sahassagade saMkhejjA vAdare gadA bhAgA / tattha asaNNassa ThidIsarisa TThidibaMdhaNaM hodi // 226 // sthitibaMdhasahasragate saMkhyeyA bAdare gatA bhAgAH / tatra asaMjJinaH sthitisadRzaM sthitibaMdhanaM bhavati / / 226 // artha -- sthitibandhA pasaraNa ke kramase hajAroM sthitibandha hojAnepara anivRttikaraNakAla ke saMkhyAtabhAgoMmeMse bahubhAga vIta jAnepara ekabhAga zeSa rahate asaMjJIke sthitibandhake samAna sthitibandha hotA hai // 226 // ThidibaMdhapudhattagade patteyaM cadura tiya vi eedi / ThidibaMdha samaM hodi hu ThidibaMdhamaNukkameNeva // 227 // sthitibaMdha pRthaktvagate pratyekaM catustridvi eketi / sthitibaMdhasamo bhavati hi sthitibaMdho'nukrameNaiva // 227 // artha --usake vAda haraeka ke saMkhyAtahajAra sthitibandha vIta jAnepara kramase cauindrI te indrI do indrI keMdrIke sthitibandhake samAna sthitibandha hotA hai // 227 // eiMdiyaTThidIdo saMkhasahasse gade du ThidibaMdho / palekadivaduge ThidibaMdho vIsiyatiyANaM // 228 // ekeMdriyasthititaH saMkhyasahasre gate tu sthitibaMdhaH / palyaikadvyardhadvike sthitibaMdho viMzatitrikANAm // 228 // artha- - usa ekeMdrIsamAna sthitibandhase pare saMkhyAta hajAra sthitibandha vIta jAnepara vIsiyakA eka palya tIsiyakA DeDha palya cAlIsiyakA do palyapramANa sthitibandha hotA hai || 228 // yahAMpara asaMjJIke sattara kor3Akor3I sAgara pramANa sthitidhAraka darzanamohakA la. sA. 9
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / hajAra bandha hotA hai to vIsa kor3A kor3I sthitidhAraka nAmagotroMkA kitanA hove -isa taraha trairAzika karane para hajAra sAgarakA sAMtavekA do bhAga AtA hai / aise anya meM bhI trairAzika vidhAna jAnanA / palassa saMkhabhAgaM saMkhaguNUNaM asaMkhaguNahINaM / baMdhosaraNe palaM palAsaMkhaMti saMkhavassaMti // 229 // palyasya saMkhyabhAgaM saMkhyaguNonama saMkhyaguNahInam / baMdhApasaraNe palyaM palyAsaMkhyamiti saMkhyavarSamiti / / 229 / / artha -- antaHkor3Akor3I sthitibandha se jabataka palyamAtra sthitibandha ho tabataka sthitibandhApasaraNakA pramANa palyake saMkhyAtaveM bhAga hai, usake bAda palya ke asaMkhyAtaveM bhAgarUpa dUrApakRSTi sthititaka kramase saMkhyAtaguNA kama palyakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra sthitibandhApasaraNa hotA hai / aura dUrApakRSTisthiti se lekara jabataka saMkhyAtahajAra varSamAtra sthitibandha ho vahAM palyake asaMkhyAta bahubhAgamAtra sthitibandhApasaraNa hai aura asaMkhyAtaguNA kama palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra sthitibandha hotA hai aisA jAnanA // 229 // 1 evaM pallA jAdA vIsIyA tIsiyA ya moho ya / palAsaMkhaM ca kame baMdheNa ya vIsiyatiyAo // 230 // evaM palye jAte vIsiyA tIsiyA ca mohazca / palyAsaMkhyaM ca krame baMdhena ca vIsiyatrikAH // 230 // artha -- usa palyasthiti se pare vIsIya tIsIya mohanIkA sthitibandha hai vaha kramakaraNa - kAlake aMtameM palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra hai / isataraha saMkhyAtahajAra sthitibandhApasaraNa jAnepara vIsIya tIsiyoMkA palyake saMkhyAtaveM bhAgamAtra mohakA palyamAtra sthitibandha hotA hai // 230 // mohagapallAsaMkhadvidibaMdha sahassagesu tIdesu / moho tIsiya heTThA asaMkhaguNahINayaM hodi // 231 // mohagapalyAsaMkhyasthitibandhasahasrakeSvatIteSu / mohaH tIsiyaM adhastanA asaMkhyaguNahInakaM bhavati // 231 // artha -- mohagatapalyake asaMkhyAta bahubhAgamAtra AyAma liye aise saMkhyAtahajAra sthiti - baMdha vIta jAnepara pUrvasthitibandhase asaMkhyAtaguNA kama tIsiya moha aura vIsiya- ina tInoMkA sthitibandha hotA hai // 239 // tettiyamette baMdhe samatIde vIsiyANa heTThAvi / ekkasarAho moho asaMkhaguNahINayaM hodi // 232 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 lbdhisaarH| tAvanmAtre baMdhe samatIte vIsiyAnAM adhastanApi / ekasadRzaH moho asaMkhyaguNahInako bhavati // 232 // artha-utanA saMkhyAtahajAra sthitibandha vIta jAnepara tInoMkA palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra sthitibandha hotA hai vahAMpara thor3A mohakA usase asaMkhyAtaguNA vIsiyAoMkA usase asaMkhyAtaguNA tIsiyAoMkA sthitibandha hotA hai / yahAMpara vizuddhatAke honese vIsiyAoMse bhI mohakA ghaTatA sthitibandharUpa krama huA // 232 // tettiyamette baMdhe samatIde veyaNIyahehAdu / tIsiyaghAditiyAo asaMkhaguNahINayA hoMti // 233 // tAvanmAtre baMdhe samatIte vedanIyAdhastanAt / tIsiyaghAtitrikA asaMkhyaguNahInakA bhavaMti // 233 // artha-utane hI sthitibandhApasaraNa vIta jAnepara utanA hI sthitibandha hotA hai| usameM se sabase thor3A mohakA usase asaMkhyAtaguNA vIsiyAoMkA usase asaMkhyAtaguNA tIsiyAoMmeM tIna ghAtiyoMkA usase asaMkhyAtaguNA vedanIyakA sthitibandha hotA hai / yahAMpara vizeSa vizuddhatAke kAraNa sAtAvedanIyase tIna ghAtiyA karmoMkA sthitibandha kama hojAtA hai // 233 // tettiyamette baMdhe samatIde vIsiyANa hetttthaadu|| tIsiyaghAditiyAo asaMkhaguNahINayA hoti // 234 // tAvanmAtre baMdhe samatIte vIsiyAnAmadhastanAt / tIsiyaghAtitrikA asaMkhyaguNahInakA bhavaMti // 234 // artha-utane hI baMdhake vItanepara utanA hI sthitibandha hotA hai| vahAMpara sabase thor3A mohakA usase asaMkhyAtaguNA tIsiyAoMkA usase asaMkhyAtaguNA vIsiyAoMkA usase Dyor3hA vedanIyakA sthitibandha hotA hai // 234 // takkAle veyaNiyaM NAmAgodAdu sAhiyaM hodi / idi mohatIsavIsiyaveyaNiyANaM kamo jAdo // 235 // tatkAle vedanIyaM nAmagotrataH sAdhikaM bhavati / iti mohatIsavIsiyavedanIyAnAM kramo jAtaH // 235 // artha-usa kramakaraNakAlameM nAma gotrase vedanIyakA sAdhika bandha hotA hai| isaprakAra mohatIsIyavIsiya aura vedanIyakA krama hai aisA jAnanA // 235 // tIde baMdhasahasse pallAsaMkhejayaM tu tthidibNdho| tattha asaMkhejANaM udIraNA samayapabaddhANaM // 236 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / atIte baMdhasahasre palyAsaMkhyeyaM tu sthitibaMdha: / tatra asaMkhyeyAnAM udIraNA samayaprabaddhAnAm // 236 // artha-kramakaraNa prAraMbhake samaya se lekara saMkhyAta hajAra sthitibandhApasaraNa vItanepara jisa jagaha kramakaraNake aMta meM mohAdikoMkA palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra sthitibandha huA hai vahAM asaMkhyAta samayaprabaddhoMkI udIraNA hotI hai // 236 // Guang ThidibaMdha sahassagade maNadANA tattiyevi ohidugaM / lAbhaM va puNo vi sudaM a cakkhu bhogaM puNo cakkhu // 237 // puNaravi madiparibhogaM puNaravi vizyaM kameNa aNubhAgo / baMdheNa desaghAdI pallAsaMkhaM tu ThidibaMdhe // 238 // sthitibaMdhasahasragate manodAne tAvanmAtrepi avadhidvikaM / lAbho vA punarapi zrutaM ca cakSurbhogaM punaracakSuH // 237 // punarapi matiparibhogaM punarapi vIryaM krameNa anubhAgaH / baMdhena dezaghAtiH palyAsaMkhyaM tu sthitibaMdhe // 238 // 1 artha - pUrva prakRtiyoMkA sarvaghAtI spardhakarUpa anubhAga bAMdhatA thA aba dezaghAti karase lekara dAru latA samAna dosthAnagata dezaghAtI spardhaka rUpa hI anubhAgako bAMdhatA hai| vahAM asaMkhyAta samayaprabaddha kI udIraNAke prAraMbha se Age saMkhyAta hajAra sthitibandhApasaraNa vIta jAnepara mana:paryayajJAnAvaraNa dAnAMtarAyakA dezaghAtIbaMdha hotA hai / usase pare utane 2 hI sthitibandhApasaraNa vItanepara kramase avadhijJAnAvaraNa avadhidarzanAvaraNa lAbhAMtarAya - inakA aura zrutajJAnAvaraNa cakSudarzanAvaraNa bhogAMtarAyakA tathA matijJAnAvaraNa upabhogAMta - rAma vIryAta rAyakA dezaghAtI bandha hotA hai / aura dezaghAtIkaraNa ke aMta meM mohAdikoM kA sthitibandha palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra hI hai / / 237 / 238 // to desaghAdikaraNAduvariM tu gadesu tattiyapadesu / suratamohaNIyANaMtarakaraNaM karedIdi // 239 // ato dezaghAtikaraNAdupari tu gateSu tAvatkapadeSu / ekaviMzamohanIyAnAmaMtarakaraNaM karotIti // 239 // artha-usa dezaghAtikaraNase Upara saMkhyAta hajAra sthitibandha vItanepara ikkIsa moha - nIyakI prakRtiyoMkA aMtarakaraNa karatA hai || 239 // Uparake vA nIceke niSekoM ko chor3a zrIcake vivakSita kitane hI niSekoMkA abhAva karanA vaha aMtarakaraNa hai 1 saMjaNANaM ekaM vedANekaM udedi taM dohaM / sANaM paDhamaDidi vedi aMtomuhutta AvaliyaM // 240 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| saMjvalanAnAmekaM vedAnAmekaM udeti tat dvayoH / zeSAnAM prathamasthitiM sthApayati aMtarmuhUrtamAvalikAM // 240 // artha-saMjvalanakrodhAdimeMse koI eka aura strI Adi vedoMmeMse kisI ekake udayasahita zreNI caDhe to una udayarUpa do prakRtiyoMkI prathamasthiti aMtarmuhUrtasthApana karatA hai aura zeSa unnIsa prakRtiyoMkI prathamasthiti AvalimAtra sthApana karatA hai / arthAt prathamasthitipramANa niSekoMko nIce chor3a Uparake niSekoMkA antara karatA hai / aisA jAnavA // 240 // uvari samaM ukkIrai heTTAvi samaM tu majjhimapamANaM / tadupari paDhamaThidIdo saMkhejaguNaM have NiyamA // 241 // upari samaM utkIryate adhastanApi samaM tu madhyamapramANaM / tadupari prathamasthititaH saMkhyeyaguNaM bhavet niyamAt // 241 // artha-antarAyAmake antaniSekase Uparake jo niSeka ve udayarUpa vA anudayarUpa saba prakRtiyoMke samAna haiM aura antarAyAmake prathamaniSekake nIce jo niSeka vaha udaya prakRtiyoMkA parasparasamAna hai vA anudayaprakRtiyoMkA paraspara samAna hai / usake vAda antamuhUrta vA AvalimAtra jo udaya anudaya prakRtiyoMkI prathamasthiti usase saMkhyAtaguNA aisA antarmuhUrtamAtra antarAyAma hai arthAt itane niSekoMkA abhAva kiyA jAtA hai // 241 // aMtarapaDhame aNNo ThidivaMdho ThidirasANa khaMDo ya / eyaTThidikhaMDukkIraNakAle aMtarasamattI // 242 // aMtaraprathame anyaH sthitibaMdhaH sthitirasayoH khaMDazca / ekasthitikhaMDotkaraNakAle aMtarasamAptiH // 242 // artha-antarakaraNake prathamasamayameM pUrvasthitibandhase asaMkhyAta guNA kama aisA anya hI sthitibandha anya hI sthitikAMDaka anya hI pahalese kamatI anubhAgakAMDakakA prAraMbha hotA hai / vahAM eka sthitikAMDakotkaraNake kAlase antarakaraNa kiyA jAtA hai / usakI. samApti honepara eka sthitikAMDaka ghAta huA usameM saMkhyAtahajAra anubhAgakakAMDoMkA ghAta huA aisA jAnanA // 242 // aMtarahedukIridadatvaM taM aMtaramhi Na ya dedi / baMdha tANaMtarajaM baMdhANaM vidiyage dedi // 243 // aMtarahetUtkIritadravyaM tadatare na ca dadAti / baMdhaM teSAmaMtarajaM baMdhAnAM dvitIyakai dadAti // 243 // artha-antarake nimitta utkIrNa kiye dravyako antarAyAmameM nahIM milAtA paraMtu
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / jinakA kevala baMdha hI pAyA jAtA hai aisI prakRtiyoMke dravyako utkarSaNakara tatkAla apanI bandhI huI prakRtikI AbAdhAko chor3akara usIkI dvitIya sthitike prathamaniSekase lekara yathAyogya antataka nikSepaNa karatA hai / aura apakarSaNakara udayarUpa anyakaSAyakI prathamasthitimeM nikSepaNa karatA hai // 243 // udayillANaMtarajaM sagapaDhame dedi baMdhavidiye ca / ubhayANaMtaradacaM paDhame vidiye ca saMchuhadi // 244 // audayikAnAmaMtarajaM svakaprathame dadAti baMdhadvitIye ca / / ubhayAnAmaMtaradravyaM prathame dvitIye ca saMkSipati // 244 // artha-jinakA kevala udaya hI pAyA jAve aise strIveda vA napuMsakavedake antarake dravyako apakarSaNakara apanI apanI prathama sthitimeM nikSepaNa karatA hai aura utkarSaNakara usa jagaha bandhe hue anyakaSAyoMkI dvitIyasthitimeM nikSepaNa karatA hai / aura jinake bandha udaya donoM hI pAye jAte haiM aise puruSaveda vA koI eka kaSAya unake antarake dravyako apakarSaNakara udayarUpa prakRtikI prathamasthitimeM nikSepaNa karatA hai aura utkarSaNa kara vahAM baMdhavAlI prakRtiyoMkI dvitIyasthitimeM nikSepaNa karatA hai // 244 // aNubhayagANaMtarajaM baMdha tANaM ca vidiyage dedi / evaM aMtarakaraNaM sijjhadi aMtomuhutteNa // 245 // anubhayakAnAmaMtarajaM baMdhaM teSAM ca dvitIyake dadAti / evamaMtarakaraNaM siddhyati aMtarmuhUrteNa // 245 // artha-baMdha udaya rahita jo apratyAkhyAna pratyAkhyAnakaSAya aura hAsyAdi chaha nokaSAya inake antarake dravyako utkarSaNakara usa kAlameM baMdhI anyaprakRtiyoMkI dvitIyasthitimeM nikSepaNa karatA hai aura apakarSaNakara udayarUpa anyaprakRtiyoMkI prathamasthitimeM detA hai // 245 // sattakaraNANi yaMtarakadapaDhame hoMti mohaNIyassa / igiThANiya baMdhudao ThidibaMdhe saMkhavassaM ca // 246 // aNupucIsaMkamaNaM lohassa asaMkamaM ca saMDhassa / paDhamovasAmakaraNaM chAvalitIdesudIraNadA // 247 // saptakaraNAni aMtarakRtaprathame bhavaMti mohanIyasya / ekasthAnako baMdhodayaH sthitibaMdhaH saMkhyavarSa ca // 246 // AnupUrvIsaMkramaNaM lobhasyAsaMkramaM ca SaMDhasya / prathamopazamakaraNaM SaDAvalyatIteSUdIraNatA // 247 // . ..
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / 71 artha- - antara karaneke vAda prathamasamaya meM sAtakaraNoMkA ekakAlameM AraMbha hotA hai / vahAM pahale antarakaranekI samAptitaka mohakA dArulatAsamAna dosthAnagatabaMdha aura udaya thA vaha aba latAsamAna ekasthAnagata bandha udaya honelagA / aise do karaNa hue / pahale mohakA sthitibandha asaMkhyAtavarSakA hotA thA aba saMkhyAtavarSakA hI hone lagA, pahale cAritramohakA paraspara prakRtiyoMkA jisa tisa jagaha saMkramaNa hotA thA aba AnupUrvI saMkra maNa hone lagA, pahale saMjvalana lobhakA saMjvalana krodhAdimeM saMkramaNa hotA thA aba isakA kahIM bhI saMkramaNa nahIM hotA, aba napuMsakavedakI upazamakriyAkA prAraMbha huA, pahale bandha honeke bAda eka AvalikAla vItajAnepara udIraNA karanekI sAmarthya thI aba jisakA baMdha hotA hai usakI baMdhasamayase chaha Avali bIta jAnepara udIraNA karanekI sAmarthya hotI hai / 246 / 247 // aMtarapaDhamAdu kame ekkekaM satta cadusu tiya payaDiM / samamuca sAmadi NavakaM samaUNAvalidugaM vajjaM // 248 // aMtaraprathamAt krameNa ekaikaM sapta caturSu trayaM prakRtiM / samucya zamayati navakaM samayonAvalidvikaM varjyam // 248 // artha--antarakaraneke vAda prathamasamayase lekara kramase eka eka antarmuhUrtakAlakara to eka eka sAta prakRtiyoMko aura cAra antarmuhUrtameM kramase tIna tIna tIna tIna prakRtiyoMko upazamAtA hai | vahAM samayakama do AvalimAtra navaka samayaprabaddhako nahIM upazamAtA // 248 // eya NauMsayavedaM itthIvedaM taheva eyaM ca / satteva NokasAyA kohAditiyaM tu payaDIo // 249 // ekaM napuMsakavedaM strIvedaM tathaiva ekaM ca / saptaiva nokaSAyAH krodhAditrayaM tu prakRtayaH // 249 // artha - eka napuMsaka veda eka strIveda usItaraha sAta nokaSAya aura tIna krodha tIna mAna tIna mAyA tIna lobha aise kramase upazama honepara ikkIsa prakRtiyAM haiM // 249 // aMtarakada paDhamAdo paDisamayamasaMkhaguNavihANakame / vasAmedi huDa uvasaMtaM jANa Nava aNNaM // 250 // aMtarakRtaprathamataH pratisamayamasaMkhyaguNavidhAnakrame / gopazAmyati hi SaMDhaM upazAMtaM jAnIhi navAnyam // 250 // artha -- antarakara ne vAda prathamasamaya se lekara samaya 2 prati napuMsaka vedakA upazama
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaycndrjainshaastrmaalaayaam| hotA hai vaha asaMkhyAtaguNA kramaliye dravya upazamAtA hai jo samaya samaya prati dravya upazamAyA usIkA nAma upazamana phAlikA dravya jAnanA // 250 // . saMDhAdimauvasamage issa udIraNA ya udao ya / saMDhAdo saMkamidaM uvasamiyamasaMkhaguNiyakamAM // 251 // SaMDhAdimopazAmake iSTasyodIraNA ca udayazca / - paMDhAt saMkramitamupazamitamasaMkhyaguNitakramaH // 251 // artha-napuMsakavedake upazamakAlake prathamasamayameM vivakSita upazamarUpa puruSaveda usakA udaya udIraNA vaha napuMsakavedase saMkramaNa karatA huA asaMkhyAtaguNA krama liye hai||251|| jattopAye hodi hu ThidibaMdho saMkhavassamettaM tu / tatto saMkhaguNUNaM baMdhosaraNaM tu payaDINaM // 252 // yata upAyena bhavati hi sthitibaMdhaH saMkhyavarSamAtraM tu / tataH saMkhyaguNonaM baMdhApasaraNaM tu prakRtInAm // 252 // artha-jisa kAraNa yahAM mohakA sthitibandha saMkhyAta hajAra varSamAtra hotA hai isaliye pUrvasthitibandhApasaraNase yahAM sthitibandhApasaraNa saba prakRtiyoMkA saMkhyAtaguNA kama hotA hai // 252 // vassANaM battIsAduvari aMtomuhuttaparimANaM / ThidibaMdhANosaraNaM avaradvidibaMdhaNaM jAva // 253 // varSANAM dvAtriMzadupari antarmuhUrtaparimANam / sthitibaMdhAnApasaraNamavarasthitibaMdhanaM yAvat // 253 // artha-jisajagaha battIsavarSakA sthitibandha hotA hai vahAMse lekara jahAM jaghanya sthitibandha hotA hai vahAMtaka usa bandhApasaraNakA pramANa antarmuhUrtamAtra jAnanA // 253 // ThidibaMdhANosaraNaM evaM samayappabaddhamahikittA / . . uttaM NANAdo puNa Na ca uttaM aNuvavattIdo // 254 // sthitibaMdhAnAmapasaraNamekaM samayaprabaddhamadhikRtya / uktaM nAnAtaH punaH na ca uktamanupapattitaH // 254 // artha-sthitibandhApasaraNa vivakSita sthitibandhake prathama samayameM saMbhava eka samayaprabaddhako adhikArakarake kahA gayA hai aura harasamaya sthitibandha kama honekI aprAptise nAnA samayaprabaddhakI apekSA nahIM kahA // 254 // 1 isake AgekA eka gAthA bhASA TIkAmeM nahIM milA vaha yaha hai-"aMtarakaraNAduvari Thidissa khaMDA. Na mohaNIyassa / ThidibandhosaraNaM puNa saMkhejaguNeNa hINakamA" //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / evaM saMkhejesa ThidibaMdha sahassagesu tIdesu / saMvasamade tatto itthi ca taheva uvasamadi // 255 // evaM saMkhyeyeSu sthitibaMdhasahasrakeSu atIteSu / DhopazAMte tataH strIM ca tathaiva upazamayati / / 255 // artha -- isaprakAra saMkhyAtahajAra sthitibandha vItanepara antarmuhUrtakAlakara napuMsaka vedakA upazama hotA hai usake vAda usItaraha antarmuhUrta kAlase strIvedako upazamAtA hai // 255 // thIyaddhA saMkheja dibhAgepagade tighAdaThidibaMdho / saMkhatuvaM rasabaMdho kevalaNANegaThANaM tu // 256 // strI addhA saMkhyeyabhAgepagate trighAtisthitibaMdhaH / saMkhyAtaM rasabaMdhaH kevalajJAnaikasthAnaM tu // 256 // 73 artha -- strIveda upazamAneke kAlakA saMkhyAtavAM bhAga vItajAnepara mohakA sthitibandha auroMse kama saMkhyAtahajAra varSamAtra hotA hai usase saMkhyAtaguNA tInaghAtiyoMkA usase asaMkhyAtaguNA palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra nAmagotrakA usase kucha adhika sAtAvedanIyA sthitibandha hotA hai / aura isIkAlameM kevalajJAnAvaraNa kevaladarzanAvaraNake vinA anyaghAtiyAoMkA latAsamAna ekasthAnagata hI anubhAgabandha hai || 256 // thIuvasamidANaMtarasamayAdo satta NokasAyANaM / uvasamago tassaddhA saMkhajjadime gade tatto // 257 // strI upazamitAnaMtarasamayAt saptanokaSAyANAm / upazAmakaH tasyAddhA saMkhyAte gate tataH // 257 // artha--strIveda upazamAneke bAda ke samaya se lekara puruSaveda aura chaha hAsyAdi aise ina sAtaprakRtiyoMko upazamAtA hai / unake upazamAnekA kAla antarmuhUrtamAtra hai / usake saMkhyAtaveM bhAga vItajAnepara / jo hotA hai vaha Age kahate haiM // 257 // NAmaduge veyaNiyaTThidibaMdho saMkhavassayaM hodi evaM sattakasAyA uvasaMtA se sabhAgate // 254 vedanIya sthitibandhaH saMkhyavarSako bhavati / evaM saptakaSAyA upazAMtAH zeSabhAgAMte // 258 // nAma artha -- nAmagotrakA sthitibandha saMkhyAtahajAra varSapramANa hotA hai usase kucha adhika vedanIyakA jAnanA / isataraha sAta nokaSAya upazamanakAlake zeSa bahubhAgake antasamaya meM upazama hote haiM // 258 // la. sA. 10
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 . rAyacandrajainazAstramAlAyAm / Navari ya puMvedassa ya NavakaM samayoNadoNNiAvaliyaM / muccA sesaM savaM uvasaMte hodi tacarime // 259 // navari ca puvedasya ca navakaM samayonadvathAvalikAm / ___ muktvA zeSaM sarvamupazAMte bhavati taccarame // 259 // artha-itanA vizeSa hai ki usa antasamayameM puruSavedakA ekasamayakama do AvalimAtra navInasamayaprabaddhako chor3a avazeSa sabako upazamAtA hai // 259 // tacarime puMbaMdho solasavassANi saMjalaNagANaM / tadugANaM sesANaM saMkhejasahassavassANi // 260 // taJcarame puMbaMdhaH SoDazavarSANi saMjvalanakAnAm / tahikAnAM zeSANAM saMkhyeyasahasravarSANi // 260 // artha-saveda anivRttikaraNake antasamayameM puruSavedakA sthitibandha solahavarSamAtra, saMjvalanacatuSkakA battIsavarSamAtra aura zeSakA saMkhyAtahajAra varSamAtra sthitibandha hotA hai / una zeSoMmeMse bhI thor3A tInaghAtiyoMkA usase saMkhyAtaguNA nAmagotrakA usase sAdhika vedanIyakA sthitibandha hotA hai // 260 // purisassa ya paDhamaThidI AvalidosuvaridAsu AgAlA / paDiAgAlA chiNNA paDiyAvaliyAdudIraNadA // 261 // . puruSasya ca prathamasthitiH AvalidvayoruparatayorAgAlAH / pratyAgAlAH chinnAH pratyAvalikAMta udIraNatA // 261 // artha-puruSavedakI antarAyAmake nIce kahI prathamasthitimeM do Avali zeSa rahanepara AgAla pratyAgAlakA vyuccheda hotA hai aura zeSa do Avalike prathamasamayase lekara puruSavedakI guNazreNI nirjarAkA vyuccheda huA vahAM udayAvalIse bAhya Uparake niSekoMmeM tiSThate dravyako udayAvalImeM dete haiM aisI udIraNA hI pAI jAtI hai // 261 // aMtarakadAdu chaNNokasAyadavaM Na parisage dedi / edi hu saMjalaNassa ya kodhe aNupuvisaMkamado // 262 // aMtarakRtAt SaNNokaSAyadravyaM na puruSake dadAti / eti hi saMjvalanasya ca krodhe AnupUrvisaMkramataH // 262 // artha-antara karaneke vAda hAsyAdi chaha nokaSAyoMkA dravya puruSa vedameM saMkramaNa nahIM karatA saMjvalanakrodhameM hI saMkramaNa karatA hai kyoMki yahAM AnupUrvI saMkramaNa pAyA jAtA hai // 262 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| purisassa uttaNavakaM asaMkhaguNiyakameNa upasamadi / saMkamadi hu hINakameNadhApavatteNa hAreNa // 263 // puruSasya uktanavakaM asaMkhyaguNitakrameNa upazamayati / saMkrAmati hi hInakrameNAdhaHpravRttena hAreNa // 263 / / artha-puruSavedakA pUrva kahA huA navInasamaya prabaddha hai use asaMkhyAtaguNA kamaliye upazamAtA hai aura usIkA koI eka navInasamayaprabaddha hai usako adhApravRtta bhAgahArase vizeSa hInakramase anyaprakRtimeM saMkramaNa karatA hai // 263 // paDhamAvede saMjalaNANaM aMtomuhuttaparihINaM / vassANaM battIsaM saMkhasahassiyaragANaThidibaMdho // 264 // prathamAvede saMjvalanAnA aMtarmuhUrtaparihInam / varSANAM dvAtriMzat saMkhyasahasramitareSAM sthitibandhaH // 264 // artha-apagatavedake prathamasamayameM saMjvalanacaukar3IkA to antarmuhUrtakama battIsa varSamAtra sthitibandha hai aura anyakarmoMkA pUrvasthitibandhase saMkhyAtaguNA kama huA hInAdhika kramaliye saMkhyAtahajAra varSamAtra sthitibandha hotA hai // 264 // paDhamAvedo tivihaM kohaM uvasamadi puvpddhmtthidii| samayAhiyaAvaliyaM jAva ya takAlaThidibaMdho // 265 // prathamAvedastrividhaM krodhaM upazamayati pUrvaprathama sthitiH / samayAdhikAvaliko yAvacca tatkAlasthitibandhaH // 265 // artha-prathama samayavAlA apagatavedI saMyamI puruSavedake navaka samayaprabaddhasahita pratyAkhyAnAdi tInoM krodhoMkA upazama karatA hai / usase pahale sthApanakI huI prathamasthitike vItanepara zeSakAla eka samaya adhika AvalimAtra jabataka rahe tabataka hI krodhAdikA sthitibandha rahatA hai // 265 // saMjalaNacaukkANaM mAsacaukaM tu sesapayaDINaM / vassANaM saMkhejasahassANi havaMti NiyameNa // 266 // saMjvalanacatuSkANAM mAsacatuSkaM tu zeSaprakRtInAm / varSANAM saMkhyeyasahasrANi bhavaMti niyamena // 266 // artha-apagatavedIke prathamasamayase lekara antarmuhUrtamAtrakAla liye aise saMkhyAtahajAra sthitibandha honepara krodhatrikake upazamakAlake antasamayameM saMjvalanacaukar3IkA sthitibandha cAramAsamAtra hotA hai aura usI antasamayameM anyakarmoMkA sthitibandhase saMkhyAtaguNA kama aisA saMkhyAtahajAra varSamAtra pUrvoktaprakAra hInAdhikapanA liye hue hotA hai // 266 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / kohadugaM saMjalaNagakohe saMchuhadi jAva pddhmtthidii| AvalitiyaM tu uvariM saMchuhadi hu mANasaMjalaNe // 267 // krodhadvikaM saMjvalanakakrodhe saMkrAmati yAvat prathamasthitiH / AvalitrikaM tu upari saMkrAmati hi mAnasaMjvalane // 267 // artha-avedake prathamasamayase lekara saMjvalanakrodhakI prathamasthitimeM tIna AvalI zeSa rahanetaka apratyAkhyAna pratyAkhyAnarUpa do krodhake dravyako saMjvalanakrodhameM saMkramaNa karatA hai / aura saMkramAvalI upazamanAvali ucchiSTAvali ina tInoMmeMse saMkramAvalike antasamayataka una donoMkA dravya saMjvalanamAnameM saMkramaNa hotA hai // 267 // kohassa paDhamaThidI Avalisese tikohamuvasaMtaM / Na ya NavakaM tatthaMtimabaMdhudayA hoMti kohassa // 268 // krodhasya prathamasthitiH AvalizeSe trikrodhamupazAMtaM / na ca navakaM tatrAMtimabaMdhodayau bhavataH krodhasya // 268 // artha-saMjvalanakrodhakI prathamasthitimeM ucchiSTAvali zeSa rahanepara antameM navInasamayaprabaddhake vinA samasta saMjvalana krodhakA dravya apanerUpa rahatA huA upazama huaa| vahAM hI saMjvalana krodhake bandha udayakA vyuccheda hotA hai // 268 // se kAle mANassa ya paDhamahidikAravedago hodi| paDhamahidimmi davaM asaMkhaguNiyakkame dedi // 269 // tasmin kAle mAnasya ca prathamasthitikAravedako bhavati / prathamasthitau dravyaM asaMkhyaguNitakrameNa dadAti // 269 // artha-tIna krodhoMke upazama honeke vAdameM yaha saMyamI saMjvalanamAnakI prathamasthitike UparavartI jo dvitIyasthitikA dravya use prathamasthitike niSekoMmeM asaMkhyAtaguNA krama liye nikSepaNa karatA hai aura usI prathamasthitikA kartA bhoktA hotA hai // 269 // paDhamaTThidisIsAdo vidiyAdimhi ya asaMkhaguNahINaM / tatto visesahINaM jAva aicchAvaNamapattaM // 27 // prathamasthitizIrSata: dvitIyAdau ca asaMkhyaguNahInam / tato vizeSahInaM yAvat atisthApanamaprAptam // 270 // artha-prathamasthitike antasamayameM nikSepaNa kiye dravyase dvitIyasthitike prathamaniSekamai nikSepaNa kiyA dravya asaMkhyAtaguNA kama hai aura usase Upara vizeSa ghaTatA kramaliye jabataka atisthApanAvalI prApta na ho tabataka vyakA nikSepaNa hotA hai // 270 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00 lbdhisaarH| mANassa paDhamaThidI sese samayAhiyA tu AvaliyaM / tiyasaMjalaNagabaMdho dumAsa sesANa koha AlAvo // 271 // mAnasya prathamasthitiH zeSe samayAdhikAM tu AvalikAm / trikasaMjvalanakabaMdho dvimAsaM zeSANAM krodha AlApaH // 271 // artha-saMjvalanamAnakI prathamasthitimeM samaya adhika Avali zeSa rahanepara upazamakAlake antameM saMjvalana mAna mAyA lobhakA sthitibandha domahInekA hotA hai / anyakarmokA sthitibandha krodhake samAna saMkhyAtahajAra varSamAtra hotA hai // 271 // mANadugaM saMjalaNagamANe saMchuhadi jAva pddhmtthidii| AvalitiyaM tu uvariM mAyAsaMjalaNage ya saMchuhadi // 272 // mAnadvikaM saMjvalanakamAne saMkrAmati yAvat prathamasthitiH / AvalitrayaM tu upari mAyAsaMjvalanake ca saMkrAmati // 272 // artha-saMjvalanamAnakI prathamasthitimeM tIna Avali zeSa rahanepara apratyAkhyAna pratyAkhyAnamAnadvikako saMjvalanamAnameM saMkramaNa karatA hai / usake vAda saMkramaNAvalike antasamayataka una do mAnoMko saMjvalanamAyAmeM saMkramaNa karatA hai // 272 // mANassa ya paDhamaThidI Avalisese timANamuvasaMtaM / Na ya NavakaM tatthaMtimabaMdhudayA hoMti mANassa // 273 // mAnasya ca prathamasthitau AvalizeSe trimAnamupazAMtaM / na ca navakaM tatrAMtimabaMdhodayau bhavataH mAnasya // 273 // artha-saMjvalanamAnakI prathamasthitimeM AvalikAla zeSa rahanepara navInasamayaprabaddhake vinA anya saba tInamAnakA dravya upazama huA usIsamaya saMjvalanake bandhakI aura udayakI vyucchitti hotI hai // 273 // se kAle mAyAe paDhamadvidikAravedago hodi / mANassa ya AlAo davassa vibhaMjaNaM tattha // 274 // tasmin kAle mAyAyAH prathamasthitikAravedako bhavati / mAnasya ca AlApo dravyasya vibhaMjanaM tatra // 74 // artha-tIna mAnake upazamake vAda saMjvalanamAyAkI prathama sthitikA kartA va vedaka ( bhoktA ) hotA hai vahAM saMjvalanamAyAdravyakA apakarSaNa nikSepaNa vibhAga mAnadravyavat jAnanA / aura saMjvalanamAnake samayakama do AvalimAtra navIna samayaprabaddha haiM ve tabhI samayakama do AvalimAtra kAlakara upazamate haiM // 274 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / mAyAe paDhamaThidI sese samayAhiyaM tu AvaliyaM / mAyAlohagabaMdho mAsaM sesANa koha aalaao|| 275 // mAyAyAH prathamasthitau zeSe samayAdhikaM tu AvalikAM / mAyAlobhagabandhaH mAsaM zeSANAM krodha AlApaH // 275 // artha-mAyAkI prathamasthitimeM samaya adhika Avali zeSa rahanepara saMjvalana mAyA aura lobhakA to mAsamAtra sthitibandha hotA hai anyakarmoMkA krodhavat AlApa karanA / pUrvakathita rItise hInAdhikapanA liye saMkhyAtahajAravarSamAtra sthitibandha hai // 275 // mAyadugaM saMjalaNagamAyAe chuhadi jAva pddhmtthidii| AvalitiyaM tu uvariM saMchuhadi hu lohasaMjalaNe // 276 // mAyAdvikaM saMjvalanagamAyAyAM saMkrAmati yAvat prathamasthitiH / AvalitrikaM tu upari saMkrAmati hi lobhasaMjvalane // 276 // artha-saMjvalanamAyAkI prathamasthitimeM jabataka tIna Avali zeSa raheM tabataka apatyAkhyAnapratyAkhyAnamAyA dvikakA dravya saMjvalanamAyAmeM hI saMkramaNa karatA hai| usase pare saMkramaNAvalImeM unakA dravya saMjvalanalobhameM saMkramaNa karatA hai // 276 // mAyAe paDhamaThidI Avaliseseti mAyamuvasaMtaM / Na ya Navaka tatthaMtima baMdhudayA hoti mAyAe // 277 // mAyAyAH prathamasthitau AvalizeSe iti mAyamupazAMtaM / na ca navakaM tatrAMtime baMdhodayau bhavataH mAyAyAH // 277 // artha-mAyAkI prathamasthitimeM Avali zeSa rahanepara navaka samaya prabaddhake vinA anyasaba mAyAkA dravya upazama hojAtA hai / aura usIsamayameM saMjvalanamAyAke bandha vA udayakI vyucchitti hotI hai // 277 // se kAle lohassa ya paDhamaTidikAravedago hodi / taM puNa vAdaraloho mANaM vA hodi Nikkheo // 278 // sve kAle lobhasya ca prathamasthitikAravedako bhavati / tat punaH bAdaralobhaH mAno vA bhavati nikSepaH // 278 // artha-mAyAke upazamake vAda saMjvalanalobhakI prathamasthitikA kartA aura bhogatA hotA hai| vaha anivRttikaraNa jIva sthUla lobhako anubhavatA huA bAdarasAMparAya kahA jAtA hai / usa saMjvalanalobhakA dravya apakarSaNakara prathamasthitimeM nikSepaNa kiyA jAtA hai usakI vidhi mAnakI taraha jAnanA // 278 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| paDhamahidiaddhaMte lohassa ya hodi diNupudhattaM tu / vassasahassapudhattaM sesANaM hodi ThidivaMdho // 279 // prathamasthityAte lobhasya ca bhavati dinapRthaktvaM tu / / varSasahasrapRthaktvaM zeSANAM bhavati sthitibaMdhaH // 279 // artha-mAyA upazamanake vAda anivRttikaraNake antasamayataka bAdara lobhakA vedanakAlake prathama antasamayameM sthitibandha saMjvalana lobhakA to pRthaktva dina pramANa aura anyakA pUrvakathitakramase pRthaktava hajAra varSapramANa hai // 279 // vidiyaddhe lobhAvaraphaDDhayaheTThA karedi rasakidi / igiphaDDhayavaggaNagada saMkhANamaNaMtabhAgamidaM // 280 // dvitIyAdhai lobhAvaraspardhakAdhastanAM karoti rasakRSTim / ekaspardhakavargaNAgataM saMkhyAnAmanaMtabhAgamidam // 280 // artha-saMjvalanalobhakI prathamasthitike prathama Adheko vitAkara dvitIya ardhake prathamasamayameM saMjvalana lobhake anubhAgasattvameM jaghanyaspardhakoMkI nIcese anubhAga kRSTiM karatA hai arthAt phaladenekI zaktiko kSINa karatA hai / una sUkSmakRSTirUpa avibhAgapraticchedoMkA pramANa eka spardhakameM vargaNApramANake anantaveM bhAgamAtra jAnanA // 280 // ukkaTTidaigibhAgaM pallAsaMkhejakhaMDidigibhAgaM / dedi suhumAsu kiTTisu phaDDhayage sesabahubhAgaM // 281 // apakarSitaikabhAgaM palyAsaMkhyeyakhaMDitaikabhAgam / dadAti sUkSmAsu kRSTiSu spardhake zeSabahubhAgam // 281 // artha-saMjvalanalobhake saba sattvarUpadravya ke apakarSita eka bhAgamAtra dravyako grahaNakara usameM palyake asaMkhyAtaveM bhAgase bhAjita eka bhAgako sUkSmakRSTirUpa pariNamAtA hai aura zeSa bahubhAgako spardhakameM nikSepaNa karatA hai // 281 // paDisamayamasaMkhaguNA davAdu asaMkhaguNavihINakame / puvagaheTThA heTThA karedi kiTTi sa carimotti // 282 // pratisamayamasaMkhyaguNA dravyAt asaMkhyaguNavihInakrameNa / . pUrvagAdhastanAM adhastanAM karoti kRSTiM sa carama iti // 282 // artha-kRSTikaraneke kAlake antasamayataka harasamaya pUrvapUrvasamayoMmeM kI huI kRSTiyoMke pramANase Age Ageke samayameM kI gaI kRSTiyoMkA pramANa kramase asaMkhyAtaguNA ghaTatA huA hai aura anubhAga anantaguNA ghaTatA hai // 282 // 1 karma paramANuoMkI anubhAga zaktike ghaTAneko kRSTi kahate haiM / -
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / TThA sIse ubhayaM davisese ya kaTTimma / majjhimakhaMDe datraM vibhajja bidiyAdisamayesu // 283 // adhastanA zIrSe ubhayaM dravyavizeSe ca adhastanakRSTau / madhyamakhaMDe dravyaM vibhajya dvitIyAdisamayeSu // 283 // artha - kRSTikaraNakAlake dUsare Adi samayoMmeM apakarSaNa kiye dravyako adhastanazIrSa - vizeSoM meM ubhayadravyavizeSoMmeM adhastanakRSTiyoM meM madhyamakhaMDoMmeM - isataraha cAra vibhAgoM meM nikSepaNa karatA hai // 283 // TThAsIsaM thovaM ubhayavisesaM tado asaMkhaguNaM / TThA anaMtaguNidaM majjhimakhaMDaM asaMkhaguNaM // 284 // adhasta zIrSa stokaM ubhayavizeSaM tato'saMkhyaguNam / adhastanamanaMtaguNitaM madhyamakhaMDaM asaMkhyaguNam // 284 // artha - ina pUrvakathita cAroM dravyoMmeMse adhastana zIrSavizeSadravya sabase thor3A hai usase asaMkhyAtaguNA ubhayadravyavizeSa hai usase anantaguNI adhastana kRSTi hai aura usase bhI asaM - khyAtaguNA madhyamakhaNDa dravya hai // 284 // avare bahugaM dedi hu visesahINakameNa carimotti / tatto taguNUNaM visesahINaM tu phaTTayame // 285 // avarasmin bahukaM dadAti hi vizeSahInakrameNa carama iti / tato'naMtaguNanaM vizeSahInaM tu spardhake // 285 // artha - jaghanya kRSTimeM bahuta dravya diyA jAtA hai / dvitIya apUrva kRSTise lekara pUrva - kRSTikI antakRSTi paryaMta caya ghaTatA krama liye nikSepaNa karatA hai / usase pUrvaspardhaka kI prathamavargaNA meM nikSepaNa kiyA dravya anantaguNA ghaTatA huA hai aura usake vAda caya ghaTate kramase nikSepaNa karatA hai // 285 // vari asaMkhANaMtimabhAgUNaM putrakiTTisaMdhI | hemikhaMDapamANeNeva viseseNa hINAdo // 286 // navari asaMkhyAnAmaMtimabhAgonaM pUrvakRSTisaMdhiSu / adhastanakhaMDapramANenaiva vizeSeNa hInAt // 286 // artha -- itanA vizeSa hai ki apUrvakRSTikI antakRSTimeM nikSepaNa kiye dravyase pUrvakRSTikI prathamakRSTimeM nikSepaNa kiyA dravya asaMkhyAtaveM bhAgakara va anantaveM bhAgakara ghaTatA huA hai / kyoMki eka adhastana kRSTikA dravya aura eka ubhayadravyavizeSa inakara hIMna hai // 286 // 1
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 lbdhisaarH| avarAdo carimotti ya aNaMtaguNidakkamAdu sttiido| idi kiTTIkaraNaddhA bAdaralohassa bidiyaddhaM // 287 // avarasmAt carama iti ca anaMtaguNitakramAt zaktitaH / ___ iti kRSTikaraNAddhA bAdaralobhasya dvitIyArdham // 287 // artha-jaghanya apUrvakRSTi ke anubhAgake avibhAgapraticchedoMse dvitIya pUrvakRSTikI aMtakRSTitakake avibhAgapraticcheda kramase ananta anantaguNe haiM / isaprakAra bAdara lobhavedakakAlake dvitIyaardhamAtrarUpa sUkSmakRSTi karanekA kAla vitIta hotA hai // 287 // vidiyaddhA saMkhejAbhAgesu gadesu lobhtthidibNdho| aMtomuhuttamettaM divasapudhattaM tighAdINaM // 288 // dvitIyAddhA saMkhyeyabhAgeSu gateSu lobhasthitibaMdhaH / __ aMtarmuhUrtamAnaM divasapRthaktvaM trighAtinAm // 288 // artha-saMjvalanalobhakI prathama sthitikA dvitIya ardhamAtra kRSTi karaNakAlake saMkhyAte bahubhAga vItanepara antasamayameM saMjvalanalobhakA antarmuhUrtamAtra aura tIna ghAtiyAoMkA pRthaktva dinamAtra sthitibandha hotA hai // 288 // kiTTIkaraNaddhAe jAva ducarimaM tu hodi tthidibNdho| vassANaM saMkhejasahassANi aghAdiThidibaMdho // 289 // kRSTikaraNAddhAyA yAvat dvicaramaM tu bhavati sthitibNdhH| varSANAM saMkhyeyasahasrANi aghAtisthitibaMdhaH // 289 // artha-kRSTikaraNakAlakA jabataka dvicaramasamaya prApta hove tabataka tIna aghAtiyAoMkA sthitibandha saMkhyAtahajAra varSamAtra hai aura saMjvalanalobhAdikA bhI sthitibandha isIke samAna hai // 289 // kiTTIyaddhAcarime lobhassaMto muhuttiyaM bNdho| divasaMto ghAdINaM vevassaMto aghAdINaM // 29 // kRSTyaddhAcarame lobhasyAMtarmuhUrtakaM bNdhH|| divasAMtaH ghAtinAM dvivarSAto aghAtinAm // 290 // artha-kRSTikaraNa kAlake antasamayameM pahale sthitibandhase saMkhyAtaguNAkama saMjvalanalobhakA antarmuhUrtamAtra, tIna ghAtiyAoMkA kucha kama eka dina aura aghAtiyAoMkA kuchakama dovarSa sthitibandha hotA hai // 290 // bidiyaddhA parisese samaUNAvalitiyesu lobhadugaM / saTTANe uvasamadi hu Na dedi saMjalaNalohammi // 291 // la. sA. 11
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandra jainazAstramAlAyAm / dvitIyArdhe parizeSe samayonAvalitrikeSu lobhadvikam / svasthAne upazAmyati hi na dadAti saMjvalanalobhe // 291 // artha-saMjvalanalobhakI prathamasthitike dvitIyArdhameM samayakama tIna Avali zeSa rahanepara apratyAkhyAna pratyAkhyAnalobha apane kharUpameM hI rahate hue upazama hote haiM lekina saMjvalanalobhameM saMkramaNa nahIM karate // 291 // bAdaralobhAdiThidI Avalisese tilohamuvasaMtaM / NavakaM kiTTi muccA so carimo thUlasaMparAo ya // 292 // bAdaralobhAdisthitau AvalizeSe trilobhamupazAMtam / / ___ navakaM kRSTiM muktvA sa caramaH sthUlasAMparAyo yaH // 292 // artha-bAdaralobhakI prathamasthitimeM ucchiSTAvalI zeSa rahanepara upazamanAvalIke antasamayameM tInoM lobhakA dravya upazama hotA hai lekina sUkSmakRSTiko prApta huA dravya aura ekasamaya kama do AvalimAtra navInasamayaprabaddhoMkA dravya tathA ucchiSTAvalimAtra niSekoMkA dravya upazamarUpa nahIM hotA / isaprakAra kRSTikaraNakAlake antasamayavartIko antima anivRttabAdarasAMparAya kahate haiM // 292 // isaprakAra anivRttakaraNakA svarUpa kahA / se kAle kiTTissa ya paDhamahidikAravedago hodi / lohagapaDhamaThidIdo addhaM kiMcUNayaM gattha // 293 // sve kAle kRSTezca prathamasthitikAravedako bhavati / lobhagaprathamasthitito ardha kiMcidUnakaM gatvA // 293 // artha-bAdaralobhakI prathamasthitike dvitIya ardhase kucha kama sUkSmakRSTiyoMkI prathamasthiti karatA hai / aura usI sUkSmasAMparAyake prathamasamayameM sUkSmakRSTike udayakA kartA aura bhogatA hai // 293 // paDhame carime samaye kadakiTTINaggado du aadiido| muccA asaMkhabhAgaM udedi suhumAdime save // 294 // prathama carame samaye kRtakRSTInAmagratastu AditaH / muktvA asaMkhyabhAgaM udeti sUkSmAdime sarve // 294 // artha-sUkSmakRSTi karaneke kAlake prathamasamayameM antasamayameMkI huI kRSTiyoMkA asaMkhyAtavAM ekabhAga apane kharUpakara udaya nahIM hotA / anya kRSTirUpa pariNamanakara udaya hotI hai / aura zeSa bahubhAga tathA dvitIyAdi dvicarama samayoMmeM kI huI saba kRSTiyeM apane kharUpakara hI udaya hotI haiM // 294 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| vidiyAdisu samayesu hi chaMDadi pallAasaMkhabhAgaM tu / AkuMdadi hu apuvA heTThA tu asaMkhabhAgaM tu // 295 // dvitIyAdiSu samayeSu hi tyajati palyAsaMkhyabhAgaM tu / AkrAmati hi apUrvA adhastanAstu asaMkhyabhAgaM tu // 295 // artha-sUkSmasAMparAyake dvitIya AdisamayoMmeM palyake asaMkhyAtaveM bhAgapramANa kRSTiyoMko chor3atA hai arthAt udayako prApta nahIM karatA / aura usa prathamasamayameM jo nIcekI anudaya kRSTi kahIM thIM unameM antakRSTise lekara yahAM jitanA pramANa kahA hai utanI kRSTiyAM udayarUpa hotI haiM // 295 // kiTiM suhumAdIdo carimotti asaMkhaguNidaseDhIe / uvasamadi hu tacarime avarahidibaMdhaNaM chaNhaM // 296 // kRSTiM sUkSmAditaH carama iti asNkhygunnitshrennyaaH| upazamayati hi taccarame avarasthitibaMdhanaM SaNNAm // 296 // artha-sUkSmasAMparAyake prathama samayase lekara antasamayataka asaMkhyAtaguNA kramaliye dravya upazamAtA hai / aura sUkSmasAMparAyake antasamayameM Ayumohake vinA chahakA~kA jaghanya sthitibandha hotA hai // 296 // aMtomuhuttamattaM ghAditiyANaM jhnnnntthidibNdho| NAmaduga veyaNIye solasa cauvIsa ya muhuttA // 297 // aMtarmuhUrtamAnaM ghAtitrayANAM jaghanyasthitibaMdhaH / nAmadvikaM vedanIyaM SoDaza catuviMzazca muhUrtAH // 297 // artha-unameMse tIna ghAtiyAoMkA antarmuhUrtamAtra, nAma gotrakA solaha muhUrta, sAtAvedanIyakA cauvIsamuhUrta jaghanya sthitibaMdha hotA hai // 297 // purisAdINucchiTuM samaUNAvaligadaM tu pacihidi / sodayapaDhamahidiNA kohAdIkiTTiyaMtANaM // 298 // puruSAdInAmucchiSTaM samayonAvaligataM tu pratyAhaMti / sodayaprathamasthitinA krodhAdikRSTyaMtAnAm // 298 // artha-puruSavedAdikoMkA ekasamayakama AvalimAtra niSekoMkA dravya ucchiSTAvalirUpa rahatA hai vaha krodhAdi sUkSmakRSTiparyaMtoMke udayarUpa niSekase lekara prathamasthitike niSekoMke sAtha usarUpa pariNamanakara udaya hotA hai // 298 // purisAdo lohagayaM NavakaM samaUNa doNi AvaliyaM / vasamadi hu kohAdIkiTTIaMtesu ThANesu // 299 // . .
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / puruSAt lobhagataM navakaM samayone dve Avalike / upazAmyati hi krodhAdikRSTyaMteSu sthAneSu // 299 // artha-puruSaveda Adi lobha paryaMtatakakA ekasamaya kama do AvalimAtra navaka samayaprabaddhoMkA dravya hai vaha krodhAdikRSTitakake prathama sthitike kAloMmeM samayasamaya asaMkhyAtaguNA kramaliye upazama hotA hai // 299 // isaprakAra sUkSmasAMparAyake antasamayameM saba kRSTi dravyako upazamAke vAdake samayameM upazAMtakaSAya hotA hai / upasaMtapaDhamasamaye uvasaMtaM sayalamohaNIyaM tu / mohassudayAbhAvA savattha samANapariNAmo // 30 // upazAMtaprathamasamaye upazAMtaM sakalamohanIyaM tu / mohasyodayAbhAvAt sarvatra samAnapariNAmaH // 300 // artha-upazAMtakaSAyake pahale samayameM sakalacAritramohanIyakarma baMdhAdika avasthAoM ke na honese saba taraha upazamarUpa hogyaa| aura kaSAyoMke udayakA abhAva honese apane guNasthAnake kAlameM samAnarUpa vizuddhapariNAma hote haiM / hInAdhikatA nahIM hotI // 300 // aisA yathAkhyAta cAritra hotA hai| aMtomuhuttamettaM uvasaMtakasAyavIyarAyaddhA / guNaseDhIdIhattaM tassaddhA saMkhabhAgo du // 301 // aMtarmuhUrtamAnaM upazAMtakaSAyavItarAgAddhA / guNazreNIdIrghatvaM tasyAddhA saMkhyabhAgastu // 301 // artha-upazAMtakaSAya vItarAga gyAraveM guNasthAnakA kAla antarmuhUrta hai| usase pare niyamakara dravyakarmake udayake nimittase saMklezarUpa bhAvakarma pragaTa hojAtA hai / aura isa kAlake saMkhyAtaveM bhAgamAtra yahAM udayAdi avasthita guNazreNI AyAma hai // 301 // udayAdiavaTThidagA guNaseDhI davamavi avaDidagaM / paDhamaguNaseDhisIse udaye jeheM padesudayaM // 302 // udayAdyavasthitakA guNazreNI dravyamapi avasthitakam / prathamaguNazreNizIrSe udaye jyeSThaM pradezodayam // 302 // artha-upazAMtakaSAyameM udayAdi avasthita guNazreNI AyAma hai aura yahAM pariNAma avasthita hai usake nimittase apakarSaNarUpa dravyakA pramANa bhI avasthita hai / tathA prathamasayamameM kI gaI guNazreNIkA antaniSeka jisasamaya udaya Ave usa samaya utkRSTa paramANu. oMkA udaya jAnanA // 302 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| NAmadhuvodayabArasa subhagati godeka vigyapaNagaM ca / kevala NidAjuyalaM cede pariNAmapacayA hoMti // 303 // nAmadhruvodayadvAdaza subhagatri gotraikaM vighnapaMcakaM ca / kevalaM nidrAyugalaM caite pariNAmapratyayA bhavaMti // 303 // artha-upazAMtakaSAyameM jo unasaTha udayaprakRtiyAM pAI jAtI haiM unameMse taijasazarIra Adi nAmakarmakI dhruvodayI bAraha prakRtiyAM, subhaga Adeya yazaskIrti, uccagotra, pAMca antarAya, kevala jJAnAvaraNa darzanAvaraNa aura nidrA pracalA-ye paccIsa prakRtiyAM pariNAma pratyaya haiM arthAt vartamAna pariNAmake nimittase inakA anubhAga utkarSaNa ( vaDhanA ) apakarSaNa ( ghaTanA ) AdirUpa hoke udaya hotA hai // 303 // tesiM rasavedamavaThANaM bhavapaccayA hu sesaao| cottIsA uvasaMte tesi tihANa rasavedaM // 304 // teSAM rasavedamavasthAnaM bhavapratyayA hi zeSAH / catustriMzat upazAMte teSAM tristhAnaM rasavedaM // 304 // artha-una paccIsa prakRtiyoMke anubhAgakA udaya upazAMta kaSAyake prathamasamayase aMtasamayataka avasthita ( samAnarUpa) hai / kyoMki vahAM pariNAma samAna haiM / aura zeSa cauMtIsa prakRtiyAM bhavapratyaya haiM / AtmAke pariNAmoMkI apekSA rahita paryAyake hI Azrayase inake anubhAgameM hAni vRddhi pAyI jAtI hai isaliye inake anubhAgakA udaya tIna avasthA liye hai // 304 // isa taraha upazAMta kaSAya guNasthAnake antasamayataka ikkIsa cAritra. mohakI prakRtiyoMkA upazamana vidhAna samApta huaa| Age upazAMtakaSAyase par3anekA vidhAna kahate haiM uvasaMte paDivaDide bhavakkhaye devapaDhamasamayamhi / ugghADidANi sabavi karaNANi havaMti NiyamaNa // 305 // upazAMte pratipatite bhavakSaye devaprathamasamaye / udghATitAni sarvANyapi karaNAni bhavaMti niyamena // 305 // artha-upazAMtakaSAyake kAlameM prathamAdi antasamayataka samayoM meM jisa kisImeM Ayuke nAzase marakara devaparyAyake asaMyataguNasthAnameM par3e vahAM asaMyatake prathamasamayameM baMdha udI. raNA vagairaha saba karaNoMko pragaTakara pravartatA hai / kyoMki jo upazAMta kaSAyameM upazame the ve saba asaMyatameM upazama rahita hue haiM // 305 // sodIraNANa davaM dedi hu udayAvalimhi iyaraM tu / udayAvalibAhirage uMchAye dedi seDhIye // 306 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / sodIraNAnAM dravyaM dadAti hi udayAvalau itarattu / udayAvalibAhyake antare dadAti zreNyAm // 306 // artha-vaha deva udayarUpa prakRtiyoM ke dravyako udayAvalimeM detA hai| aura udaya rahita napuMsakavedAdi mohakI prakRtiyoMke dravyako udayAvalIse bAhya antarAyAma vA UparakI sthitimeM caya ghaTate kramase detA hai // 306 // addhAkhae paDato adhApavattotti paDadi hu kameNa / sujjhato Arohadi paDadi so saMkilissaMto // 307 // addhAkSaye patana adhaHpravRtta iti patati hi krameNa / zuddhyana Arohati patati sa saMklizyan // 307 // artha-upazAMtakaSAyakA antarmuhUrtakAla vItanepara kramase par3akara adhaHpravRttakaraNarUpa apramatta hotA hai / usake bAda zuddhatA sahita honese Uparake guNasthAnoMmeM caDha jAtA hai aura vahI jIva saMkleza sahita honese nIceke guNasthAnoMmeM par3a jAtA hai / yahAM upazamakAlake kSayake nimittase par3anA jAnanA // 307 // suhumamapaviThThasamayeNaduvasAmaNa tilohgunnseddhii| suhumaddhAdo ahiyA avaDhidA mohaguNaseDhI // 308 // sUkSmamapraviSTasamayenAdhruvazamaM trilobhgunnshrennii| sUkSmAddhAto adhikA avasthitA mohaguNazreNI // 308 // artha-sUkSmasAMparAyameM praveza karaneke vAda prathamasamayameM jinakA upazamakaraNa naSTa hogayA hai aise apratyAkhyAnAdi tIna lobhoMkI guNazreNIkA AraMbha hotA hai / usa guNazreNI AyAmakA pramANa caDhanevAle sUkSmasAMparAyake kAlase eka AvalimAtra adhika hai / isa avasarameM mohakI guNazreNIkA AyAma avasthitarUpa jAnanA // 308 // udayANaM udayAdo sesANaM udayabAhire dedi / chaNheM bAhirasese puvatigAdahiyaNikkheo // 309 // udayAnAmudayataH zeSANAM udayabAhye dadAdi / SaNNAM bAhyazeSe pUrvatrikAdadhikanikSepaH // 309 // artha---udayarUpa dravyako apakarSaNakara udayarUpa guNazreNI AyAmameM nikSepaNa kare aura udaya rahita apratyAkhyAna pratyAkhyAna lobhake dravyako apakarSaNakara udayAvalIse bAhya nikSepaNa kare / aura Ayu moha ke vinA chaha karmoM ke dravyako apakarSaNakara udayAvalImeM tathA bahubhAga guNazreNI AyAmameM devai / vaha guNazreNI AyAma utaranevAle sUkSmasAMparAyAdi tInoMkA milAye hue kAlase kucha adhika pramANa liye hue galitAvazeSarUpa hai // 309 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| odarasuhumAdIe baMdho aMto muhuttbttiisN|| aDadAlaM ca muhuttA tighAdiNAmadugaveyaNIyANaM // 310 // avatarasUkSmAdike baMdho antarmuhUrta dvAtriMzat / aSTacatvAriMzat ca muhUrtAH trighAtinAmadvikavedanIyAnAm // 310 // artha-utare hue sUkSmasAMparAyake prathamasamayameM tIna ghAtiyAoMkA antarmuhUrta, nAma gotrakA battIsamuhUrta aura vedanIyakA ar3atAlIsa muhUrtamAtra sthitibandha hai // 310 // Arohakase avarohaka ( utaranevAlA) kA dUnA sthitibandha hotA hai / guNaseDhIsatthedararasabaMdho uvasamAdu vivarIyaM / paDhamudao kiTTINamasaMkhabhAgA visesahiyakamA // 311 // guNazreNI zastetararasabandha upazamAt viparItam / prathamodayaH kRSTInAmasaMkhyabhAgA vizeSAdhikakramAH // 311 // artha-guNazreNI prazasta aprazasta prakRtiyoMkA anubhAgabaMdhakA car3hanese utaranemeM viparItapanA hai / ghaTatA baDhatA kramaliye hai / aura kRSTiyoMkA prathama samayameM palyake asaMkhyAtaveM bhAga hai phisa usake vAda dvitIyAdi samayoMmeM vizeSa adhikakA krama jAnanA // 11 // isa taraha sUkSmasAMparAyakA kAla vitIta huaa| bAdarapaDhame kiTTI mohassa ya ANupuvisaMkamaNaM / NahUM Na ca ucchiTe phaDDayalohaM tu vedayadi // 312 // ___ bAdaraprathame kRSTiH mohasya ca AnupUrvisaMkramaNam / naSTaM na ca ucchiSTaM spardhakalobhaM tu vedayati // 312 // artha-avarohaka anivRttikaraNake prathamasamayameM sUkSmakRSTiyAM ucchiSTAvalimAtra niSekake vinA sabhI varUpase naSTa huI, mohakA AnupUrvI saMkramaNa bhI naSTa hogayA / aba udayako prApta hue spardhakarUpa bAdaralobhako bhogatA hai // 312 // odarabAdarapaDhame lohassaMtomuhuttiyo bNdho| dudiNaMto ghAditiye cauvassaMto aghAditiye // 313 // avatarabAdaraprathame lobhasyAMtarmuhUrtako baMdhaH / dvidinAMto ghAtitrike catuHvarSAnto aghAtitraye // 313 // artha-utaranevAle bAdarasAMparAya anivRttikaraNake pahale samayameM saMjvalanalobhakA sthitibandha antarmuhUrta hai, tIna ghAtiyAoMkA kuchakama do dina hai, nAmagotrakA kuchakama cAra dina aura tIna aghAtiyAoMkA saMkhyAtahajAra varSa hai // 313 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / odaramAyApaDhame mAyAtiNhaM ca lobhatiNhaM ca / odaramAyAvedagakAlAdahiyo du guNaseDhI // 314 // avataramAyAprathame mAyAtrayANAM ca lobhatrayANAM ca / . avataramAyAvedakakAlAdadhikastu guNazreNI // 314 // artha-utaranevAlA anivRttikaraNa mAyAvedaka kAlake prathamasamayameM apratyAkhyAnAdi tIna mAyAke dravyako aura tInalobhake dravyako apakarSaNakara udayAvalise bAhya sAdhika mAyAvedakakAlamAtra avasthita AyAmameM guNazreNI karatA hai / yahAM saMkramaNa hotA hai|| 314 // odaramAyApaDhame mAyAlome dumaastthidibNdho| chaNhaM puNa vassANaM saMkhejasahassavassANi // 315 // avataramAyAprathame mAyAlome dvimAsasthitibandhaH / SaNNAM punaH varSANAM saMkhyeyasahasravarSANi // 315 // artha-utaranevAle mAyA vedaka kAlake prathamasamayameM saMjvalana mAyAlobhakA do mahIne tIna ghAtiyAoMkA saMkhyAtahajAra varSa, tIna aghAtiyAoMkA usase bhI saMkhyAtaguNA sthitibandha hotA hai / isaprakAra saMkhyAtahajAra sthitibandha honepara mAyAvedakakAla samApta hojAtA hai // 315 // odaragamANapaMDhame tettiyamANAdiyANa payaDINaM / odaragamANavedagakAlAdahio du guNaseDhI // 316 // avatarakamAnaprathame tAvanmAnAdikAnAM prakRtInAm / avatarakamAnavedakakAlAdadhikastu guNazreNI // 316 // artha-usake vAda mAnavedakakAlake prathamasamayameM saMjvalanamAnake dravyako apakarSaNakara udayAvalike prathamasamayase lekara aura do mAna tIna mAyA tInalobhoMke dravyako apakarSaNakara udayAvalise bAhya prathamasamayase lekara Avali adhika mAyA vedaka kAlapramANa avasthita AyAmameM guNazreNI karatA hai // 316 // odaragamANapaDhame caumAsA maannphuditthidivNdho| chaNhaM puNa vassANaM saMkhejasahassamettANi // 317 // avatarakamAnaprathame caturmAsA maanprbhRtisthitibNdhH| SaNNAM punaH varSANAM saMkhyeyasahasramAtrANi // 317 // artha-usI utaranevAle mAnavedaka kAlake prathamasamayameM saMjvalanamAnamAyAlobhoMkA cAra mahIne, tIna ghAtiyAoMkA saMkhyAtahajAra varSa, tIna aghAtiyAoMkA usase saMkhyAtaguNA
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| sthitibandha hotA hai / isataraha saMkhyAtahajAra sthitibandha honepara mAnavedakakAla samApta ho. jAtA hai / / 317 // odaragakohapaDhame chakkammasamANayA hu gunnseddhii| vAdarakasAyANaM puNa eto galidAvasesaM tu // 318 // avatarakakrodhaprathame SaTkarmasamAnikA hi gunnshrennii| bAdarakaSAyANAM punaH itaH galitAvazeSaM tu // 318 // artha-usake bAda utaranevAlA anivRttikaraNa hai vaha saMjvalanakrodhake udayake prathamasamayameM apratyAkhyAna pratyAkhyAna saMjvalana krodha mAna mAyA lobharUpa bAraha kaSAyoMkI jJAnAvaraNAdi chahakarmoMke samAna galitAvazeSa guNazreNI karatA hai // 318 // odaragakohapaDhame saMjalaNANaM tu attttmaastthidii| chaNhaM puNa vassANaM saMkhejasahassavassANi // 319 // avatarakakrodhaprathame saMjvalanAnAM tu aSTamAsasthitiH / SaNNAM punaH varSANAM saMkhyeyasahasravarSANi // 319 // artha-utaranevAleke krodhaudayake prathamasamayameM saMjvalana cAra kaSAyoMkA ATha mahIne, tInaghAtiyAoMkA saMkhyAtahajAra varSa, usase saMkhyAtaguNA nAmagotrakA, usase DauDhA vedanIyakA sthitibandha hotA hai // 319 // odaragapurisapaDhame sattakasAyA paNa?uvasamaNA / uNavIsakasAyANaM chakkammANaM samANaguNaseDhI // 320 // avatarakapuruSaprathame saptakaSAyAH prnnssttopshmkaaH| ekonaviMzakaSAyANAM SaTkarmaNAM samAnaguNazreNI // 320 // artha-saMjvalanakrodhavedakakAlameM puruSavedake udaya honeke prathamasamayameM puruSaveda, chaha hAsyAdi-ye sAta kaSAya haiM ve naSTa upazama karaNavAle hojAte haiM tava hI bArahakaSAya aura sAtanokaSAya-aise unnIsa kaSAyoMkI jJAnAvaraNAdi chahakarmoM ke samAna AyAmameM guNazreNI karatA hai // 320 // puMsaMjalaNidarANaM vassA battIsayaM tu cushii| saMkhejasahassANi ya takAle hodi ThidibaMdho // 321 // puMsaMjvalanetareSAM varSANi dvAtriMzat tu ctuHsssstthiH| saMkhyeyasahasrANi ca tatkAle bhavati sthitibNdhH|| 321 // artha-utaranevAleke puruSaveda udayake prathamasamayameM puruSavedakA battIsavarSa, saMjvalanacA la. sA. 12
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaycndrjainshaastrmaalaayaam| rakA cauMsaThavarSa, tInaghAtiyAoMkA saMkhyAta hajAra varSa, usase saMkhyAtaguNA nAmagotrakA aura usase DyoDhA vedanIyakA sthitibandha hotA hai // 321 // purise du aNuvasaMte itthI uvasaMtagotti addhAe / saMkhAbhAgAsu gadesasaMkhavassaM aghAdiThidibaMdho // 322 // puruSe tu anupazAMte strI upazAMtakA iti addhAyAH / saMkhyabhAgeSu gateSvasaMkhyavarSa aghAtisthitibaMdhaH // 322 // artha-puruSavedake udayakAlameM strIvedakA jabataka upazama kAla rahe taba takake kAlake saMkhyAta bahubhAga vItanepara ekabhAga zeSa rahe aghAtiyA karmoMkA sthitibandha asaMkhyAta hajAra varSamAtra hotA hai // 322 // Navari ya NAmadugANaM vIsiyapaDibhAgado have bNdho| tIsiyapaDibhAgeNa ya baMdho puNa veyaNIyassa // 323 // navari ca nAmadvikayoH vIsiyapratibhAgato bhavet baMdhaH / tIsiyapratibhAgena ca baMdhaH punaH vedanIyasya // 323 // artha-vahAM itanA vizeSa hai ki nAmagotrakA palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra sthitibandha hai itanA vIsiyoMkA hai / isahisAvase tIsiya vedanIyakA DeDhaguNA palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra sthitibandha hai / aura tIna ghAtiyAoMkA saMkhyAta hajAra varSamAtra, usase saMkhyAta. guNA kama saMkhyAtahajAra varSamAtra mohanIyakA sthitibandha hai // 323 // thI aNuvasame paDhame vIsakasAyANa hodi gunnseddhii| saMDhuvasamotti majjhe saMkhAbhAgesu tIdesu // 324 // strI anuzame prathame viMzakaSAyANAM bhavati guNazreNI / SaMDhopazama iti madhye saMkhyabhAgeSvatIteSu // 324 // artha-usase Age antarmuhUrtakAla vItanepara strIvedakA upazama naSTa hojAtA hai vahAMse lekara prathamasamayameM strIveda aura pahale kahe hue unnIsa kaSAya-isataraha vIsa kaSAyoMkI guNazreNI hotI hai / usIkAlameM jabataka napuMsakavedakA upazama hai tavatakake kAlake saMkhyAta bahubhAga vItanepara // 324 // ghAditiyANaM NiyamA asaMkhavassaM tu hodi tthidibNdho| takAle duTTANaM rasabaMdho tANa desaghAdINaM // 325 // ghAtitrayANAM niyamAt asaMkhyavarSastu bhavati sthitibaMdhaH / tatkAle dvisthAnaM rasabaMdhaH teSAM dezaghAtinAm // 325 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ - lbdhisaarH| . 91 artha-tIna ghAtiyAoMkA patyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra, isase asaMkhyAtaguNA nAmagotrakA, usase DyoDhA vedanIyakA aura mohakA saMkhyAta hajAra varSamAtra sthitibandha hotA hai| usI avasarameM cAra jJAnAvaraNa tIna darzanAvaraNa aura pAMca antarAya-ina dezaghAtiyAoMkA latA aura dAru samAna do sthAnagata anubhAgabaMdha hotA hai // 325 // saMDhaNuvasame paDhame mohigivIsANa hodi gunnseddhii| aMtarakadoti majjhe saMkhAbhAgAsu tIdAsu // 326 // SaMDhAnupazame prathame mohaikaviMzAnAM bhavati gunnshrennii| aMtarakRta iti madhye saMkhyabhAgeSvatIteSu // 326 // artha-napuMsakavedakA upazama naSTa honepara usake prathamasamayameM napuMsakaveda aura pahalI vIsa-isataraha mohakI ikkIsa prakRtiyoMkI guNazreNI hotI hai| aura antarakaraNa kare usake bIcameM antarmuhUrtakAla hai usake saMkhyAta bahubhAga vItanepara // 326 // mohassa asaMkhejA vassapamANA haveja tthidibNdho| tAhe tassa ya jAdaM baMdhaM udayaM ca duTThANaM // 327 // mohasya asaMkhyeyAni varSapramANAni bhavet sthitibaMdhaH / tasmin tasya ca jAto baMdha udayazca dvisthAnam // 327 // artha-mohanIyakA asaMkhyAtavarSa, tIna ghAtiyAoMkA usase asaMkhyAtaguNA, nAmagotrakA usase asaMkhyAtaguNA aura vedanIyakA usase adhika sthitibandha hotA hai / usI avasarameM mohanIyake latA dArurUpa do sthAnagata bandha aura udaya hote haiM // 327 // . . lohassa asaMkamaNaM chAvalitIdesu dIraNattaM ca / NiyameNa paDatANaM mohassaNupuvisaMkamaNaM // 328 // lobhasya asaMkramaNaM SaDAvalyatIteSUdIraNatvaM ca / 'niyamena patatAM mohasyAnupUrvisaMkramaNam // 328 // artha-utaranevAleke sUkSmasAMparAyake prathamasamayase lekara jo karmabandhe hue the unakI chaha Avali vIta jAnepara udIraNA honekA niyama thA usako chor3a aba bandhAvalI bIta jAnepara hI udIraNA kI jAtI hai / aura utaranevAle ke mohakI saba prakRtiyoMkA AnupUvIsaMkramakA niyama thA vaha naSTa huA // 328 // vivarIyaM paDihaNNadi virayAdINaM ca desaghAdittaM / taha ya asaMkhejANaM udIraNA samayapabaddhANaM // 329 // viparItaM pratihanyate vIryAdInAM ca dezaghAtitvam / tathA ca asaMkhyeyAnAmudIraNA samayaprabaddhAnAm // 329 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 . rAyacandrajainazAstramAlAyAm / artha-isasaraha vIryAtarAya AdikA dezaghAtIbandha hotA thA vaha ulaTA sarvaghAtIrUpa anumAgadha honelgaa| usake bAda hajAroM sthitibandha honepara asaMkhyAta samayaprabaddhakI udIraNA honekA abhAva huA // 329 // loyANamasaMkhejaM samayapabaddhassa hodi pddibhaago| tattiyamettaddavassudIraNA vaTTade tatto // 330 // lokAnAmasaMkhyeyaM samayaprabaddhasya bhavati pratibhAgaH / tAvanmAtradravyasyodIraNA vartate tataH // 330 // artha-aba asaMkhyAtalokakA bhAgahAra samayaprabaddhako huA isaliye asaMkhyAta samaya prabaddhoMkI udIraNAkA nAza hokara aba eka samayaprabaddha ke asaMkhyAtaveM bhAgamAtra dravyakI udIraNA honelagI // 330 // takAle mohaNiyaM tIsIyaM vIsiyaM ca veyaNiyaM / mohaM vIsiya tIsiya veyaNiya kama have tatto // 331 // tatkAle mohanIyaM tIsiyaM vIsiyaM ca vedanIyam / / mohaM vIsiyaM tIsiyaM vedanIyaM kramaM bhavet tataH // 331 // artha-usa asaMkhyAta lokamAtra bhAgahAra saMbhava honeke samayameM mohakA sabase thor3A patyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra, usase asaMkhyAtaguNA tIna ghAtiyAoMkA, usase asaMkhyAtaguNA nAmagotrakA, usase sAdhika vedanIyakA sthitibandha hotA hai / usase pare saMkhyAtahajAra sthitibandha jAnepara mohakA thor3A patyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra, usase asaMkhyAtaguNA nAmagotrakA, usase vizeSa adhika tIna gha.tiyAoMkA, usase vizeSa adhika vedanIyakA sthitibandha hotA hai // 331 // mohaM vIsiya tIsiya to vIsiya mohatIsayANa karma / vIsiya tIsiya mohaM appAbahugaM tu aviruddhaM // 332 // mohaM vIsiyaM tIsiyaM tato vIsiyaM mohatIsiyAnAM kramaM / vIsiyaM tIsiyaM mohaM alpabahukaM tu aviruddham // 332 // artha-usake vAda saMkhyAtahajAra sthitibandha jAnepara sabase thor3A mohakA usase asaMkhyAtaguNA nAmagotrakA usase vizeSa adhika tIna ghAtiyA aura vedanIyakA sthitibandha hotA hai / usake bAda saMkhyAtahajAra sthitibandha jAnepara sabase thor3A nAmagotrakA palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra usase vizeSa adhika mohakA usase vizeSa adhika tIna ghAtiyA aura vedanIyakA sitibandha hotA hai| usake vAda saMkhyAtahajAra sthitibandha vItanepara
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| thor3A nAmagotrakA, usase vizeSa adhika tIna ghAtiyA aura vedanIyakA usase tIsarA bhAga adhika mohakA sthitibandha hotA hai // 332 // kamakaraNaviNahAdo uvariThavidA visesahiyaao| savAsiM taNNaddhe heTThA sabAsu ahiyakamaM // 333 // kramakaraNavinAzAt upari sthitA vizeSAdhikAH / sarvAsAM tadaddhAyAM adhastanA sarvAsu adhikakramaM // 333 // artha-kramakaraNa vinAzakAlase Upara arthAt usa kAlake antameM palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra sthitibandha honeke vAda uttarakAlameM saba karmoMke sthitibandhoMmeM pUrvasthitibandhase uttara sthitibandha vizeSa adhika hai| aura usa kramakaraNakAlakI AdimeM asaMkhyAtavarSamAtra sthitibandhase pahale saMkhyAtahajAra varSapramANa sthitibandhaparyaMta Ayu vinA sAta karmoMkA sthitibandha hotA hai vaha bhI pUrvasthitibandhase AgekA sthitibandha adhikakrama liye hotA hai // 333 // jattopAye hodi hu asNkhvssppmaanntthidibNdho| tattopAye aNNaM ThidibaMdhamasaMkhaguNiyakamaM // 334 // yadutpAde bhavati hi asaMkhyavarSapramANasthitibaMdhaH / tadupAyena anyaM sthitibaMdhamasaMkhyaguNitakramam // 334 // artha-jahAMse lekara nAma gotrAdikoMkA asaMkhyAtavarSamAtra sthitibandhakA prAraMbha huA vahAMse lekara jo pahalA pahalA sthitibandha hai usase pichalA pichalA anya sthitibandha huA vaha asaMkhyAtaguNA hai aisA krama jAnanA // 334 // evaM pallAsaMkhaM saMkhaM bhAgaM ca hoi baMdheNa / etopAye aNNaM ThidibaMdho saMkhaguNiyakamaM // 335 // evaM palyAsaMkhyaM saMkhyaM bhAgaM ca bhavati baMdhena / etadupAyena anyaH sthitibaMdhaH saMkhyaguNitakramaH // 335 // artha-isataraha yathAsambhava hIna adhika pramANa liye palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra sthitibandha vaDhatA krama liye hai vahAM sabase pIche eka kAlameM sAtoMkoMkA sthitibandha palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hI kahA hai / usake vAda anyasthitibandha hotA hai vaha sAtoMkokA saMkhyAtaguNA hI hai // 335 // mohassa ya ThidibaMdho palle jAde tadA du privddddii| pallassa saMkhabhAgaM igibigalAsaNNibaMdhasamaM // 336 // ..
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / mohasya ca sthitibaMdhaH palye jAte tadA tu parivRddhiH / / palyasya saMkhyabhAgaM ekavikalAsaMjJibaMdhasamam // 336 // artha-jaba mohakA sthitibandha palyamAtra hojAve tava Ageke sthitibandhameM vRddhi hotI hai / eka eka sthitibandhotsaraNameM palyakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra sthiti baDhatI hai / isataraha pratyeka saMkhyAta hajAra sthitibandha hoke kramase ekeMdrI do iMdrI teiMdrI cauiMdrI aura asaMjJI paJceMdrIke sthitibandhake samAna sthitibandha hotA hai // 336 // mohassa pallabaMdhe tIsaduge tattipAdamaddhaM ca / duti caU sattabhAgA vIsatiye eyaviyalaThidI // 337 / / mohasya palyabaMdhe triMzadvike tatripAdamadhu ca / dvi tri catuH sapta bhAgA vIsatrike ekavikalasthitiH // 337 // artha-jaba mohakA sthitibandha palyamAtra huA taba tIsiyAoMkA palyakA tIna cauthAbhAgamAtra, vIsiyAoMkA AdhApalyamAtra sthitibandha hotA hai| jahAM ekeMdrI samAna bandha huA vahAM mohakA sAgarake cAra sAtabhAgamAtra, tIsiyAoMkA sAgarake tIna sAtavAMbhAgamAtra vIsiyAoMkA sAgarake do sAtavAM bhAgamAtra sthitibandha jAnanA / aura do iMdrI teiMdrI cauiMdrI asaMjJI samAna jahAM sthitibandha huA vahAM kramase ekeMdrI samAna bandhase paccIsaguNA pacAsaguNA sauguNA hajAraguNA jAnanA // 337 // tatto aNiyahissa ya aMtaM patto hu tattha udadhINaM / lakkhapudhattaM baMdho se kAle puvakaraNo hu|| 338 // tata anivRttezca aMtaM prApto hi tatra udadhInAm / / lakSyapRthaktvaM baMdhaH sve kAle apUrvakaraNo hi // 338 // artha-usake vAda asaMjJIsamAna bandhase pare saMkhyAtahajAra sthitibandhotsaraNa honepara utaranevAlA anivRttikaraNake antasamayako prApta hotA hai / vahAM moha vIsiya tIsiyoMkA kramase pRthaktvalakSasAgaroMkA cAra sAtavAM bhAga, tIna sAtavAM bhAga aura do sAtavAM bhAgamAtra sthitibandha hotA hai| usake vAdake samayameM utaranevAlA apUrvakaraNa hotA hai // 338 // uvasAmaNA NidhattI NikAcaNugghADidANi ttthev| cadutIsadugANaM ca ya baMdho addhApavatto ya // 339 // upazAmanA nidhattiH nikAcanA udghATitAni tatraiva / caturviMzadvikAnAM ca ca baMdho adhApravRttaM ca // 339 // artha-usake prathamasamayase lekara aprazasta upazamakaraNa nidhattikaraNa aura nikAcanakaraNa-inako pragaTa karatA hai / aura apUrvakaraNakAlake sAtabhAgoMmeMse pahale bhAgameM hAsyA
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / 95 di cArakA dUsare bhAgameM tIrthakarAdi tIsa prakRtiyoMkA chaThe bhAgake antasamayase lekara nidrA pracalArUpa dokA baMdha hotA hai / usake vAda ke samayameM utarakara apramattaguNasthAna meM adhaHkaraNa pariNAmako prApta hotA hai // 339 // paDhamo adhApavatto guNaseDhimavadvidaM purANAdo / saMkhaguNaM taccaMtomuhuttamettaM karedI hu // 340 // prathamo adhApravRttaH guNazreNimavasthitAM purANAt / saMkhyaguNaM tacca aMtarmuhUrtamAtraM karoti hi // 340 // artha -- usake prathamasamaya meM utaranevAlA apUrvakaraNake antasamaya meM jitanA dravya apakarSaNa kiyA thA usase asaMkhyAtaguNA kama dravyako apakarSaNakara guNazreNI karatA hai / jisakA sUkSmasAMparAyake prathamasamayameM AraMbha huA thA aise purAne guNazreNI AyAmase saMkhyAtaguNA hai taubhI isakA avasthita AyAma antarmuhUrta jAnanA // 340 // odarasuhumAdIdo apuvacarimotti galidase se va / guNaseDhI kkheivo sANe hodi tiTThANaM // 341 // avatarasUkSmAdito apUrvacarama iti galitazeSo vA / guNazreNI nikSepaH svasthAne bhavati tristhAnaM // 341 // artha - utaranevAle sUkSmasAMparAyake prathamasamayase lekara apUrvakaraNake antasamayataka jJAnAvaraNAdikA guNazreNI AyAma galitAvazeSa hai avasthita nahIM hai / kyoMki tIna sthAnoMmeM baDhakara avasthita guNazreNI AyAma hotA hai // 341 // sANe tAvadiyaM saMkhaguNUNaM tu uvari caDamANe / viradAvaradAhimu saMkhejaguNaM tado tivihaM // 342 // svasthAne tAvatkaM saMkhyaguNonaM tu upari caTamAne / viratAviratAbhimukhe saMkhyeyaguNaM tataH trividhaM // 342 // 1 artha- - svasthAna saMyata honemeM vRddhi hAni rahita avasthita guNazreNI AyAma karatA hai| vahI jIva viratAviratarUpa pAMcaveM guNasthAnake sanmukha hove to saMklezatAkara pUrvaguNazreNI AyAmase saMkhyAtaguNA vaDhatA guNazreNI AyAma karatA hai / aura palaTakara upazama vA kSapakazreNI caDhaneke sanmukha hove - to vizuddhapanekara usa guNazreNI AyAmase saMkhyAtaguNA ghaTatA guNazreNI AyAma karatA hai / isaprakAra svasthAnasaMyamIke guNazreNIkI vRddhi hAni avasthita - rUpa tIna sthAna kahe haiM // 342 // karaNe adhApavatte adhApavatto du saMkamo jAdo ! vijjhAdamabaMdhANe NaTTo guNasaMkamo tattha // 343 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaycndrjainshaastrmaalaayaam| : karaNe adhaHpravRtte adhaHpravRttastu saMkramo jAtaH / vidhyAtamabaMdhane naSTo guNasaMkramastatra // 343 // artha-utaranevAle adhaHpravRttakaraNameM jina prakRtiyoMkA baMdha pAyAjAtA hai unakA to adhaHpravRtta saMkrama hogayA aura jinakA bandha nahIM pAyAjAve unake vidhyAta saMkrama hotA hai / guNasaMkramakA nAza hI hojAtA hai // 343 // caDaNodarakAlAdo puvAdo puvagotti saMkhaguNaM / kAlaM adhApavattaM pAladi so uvasamaM sammaM // 344 // caTanAvatarakAlato apUrvAt apUrvaka iti sNkhygunnN| kAlaM adhaHpravRttaM pAlayati sa upazamaM samyam // 344 // artha-dvitIyopazama samyaktvasahita jIva caDhate apUrvakaraNake prathamasamayase lekara uta. rate apUrvakaraNake antasamayataka jitanA kAla huA usase saMkhyAtaguNA aisA antarmuhUrtamAtra dvitIyopazamasamyaktvakA kAla hai isakAlataka adhaHpravRtta karaNa sahita isa dvitIyo. pazama samyaktvako pAlatA hai // 344 // tassammattaddhAe asaMjamaM desasaMjamaM vApi / gacchejAvalichakke sese sAsaNaguNaM vApi // 345 // tatsamyaktvAddhAyAM asaMyamaM dezasaMyamaM vApi / gatvAvaliSade zeSe sAsanaguNaM vApi // 345 // .. artha-usI dvitIyopazama samyaktvake kAlameM adhaHpravRttakaraNa kAlako samApta kara apratyAkhyAnake udayase asaMyamako prApta hotA hai, athavA pratyAkhyAnake udayase dezasaMyata guNasthAnako prApta hotA hai athavA vahAM asaMyatakAlake chaha Avali zeSa rahanepara anantAnubandhI krodhAdimeM kisI ekake udayase sAsAdana guNasthAnako bhI prApta hotA hai // 345 // jadi maradi sAsaNo so NirayatirakkhaM NaraM Na gacchedi / NiyamA devaM gacchadi jaivasahamuNiMdavayaNeNa // 346 // yadi mriyate sAsanaH sa nirayatiryaJcaM naraM na gacchati / .. niyamAt devaM gacchati yativRSabhamunIMdravacanena // 346 // artha-upazamazreNIse utarA vaha sAsAdana jIva jo AyunAza honese mare to nArakatiryaMca aura manuSyagatiko nahIM prApta hotA lekina devagatimeM niyamase jAtA hai aisA kaSAya prAbhRtanAmA dUsare mahAdhavalazAstrameM yativRSabhanAmA AcArya ne kahA hai // 346 // NarayatirikkhaNarAugasatto sakko Na mohamuvasamidaM / tamhA tisuvi gadIsu Na tassa uppajaNaM hodi // 347 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| . marakatiryagnarAyuSkasavaH zakyo na mohamupazamayitum / tasmAt triSvapi gatiSu na tasya utpAdo bhavati // 347 // artha-nAraka tiryaca manuSya Ayuke sattva sahita jIva cAritramohake upazamAneko samartha nahIM hai isaliye upazama zreNIse utare sAsAdanake devagatike vinA anya tIna gatiyoMmeM upajanA nahIM hotA / pahale jisake Ayu baMdhA ho usI sAsAdanakA maraNa hotA hai abaddhAyukA nahIM hotA // 347 // uvasamaseDhIdo puNa odiNNo sAsaNaM Na pApuNadi / bhUdavaliNAhaNimmalasuttassa phuDovadeseNa // 348 // upazamazreNItaH punaravatIrNaH sAsanaM na prApnoti / bhUtabalinAthanirmalasUtrasya sphuTopadezena // 348 // artha-upazamazreNIse utarA huA jIva sAsAdanako nahIM prApta hotA kyoMki pUrva anantAnubandhIkA visaMyojanakara upazamazreNI caDhA hai isaliye usake anantAnubandhIkA udaya nahIM saMbhava hotA / isaprakAra bhUtavali muninAthake kahe hue mahAkarmaprakRti prAbhRta nAmA pahale dhavala zAstrameM pUrvIpara virodharahita nirmala pragaTa upadeza hai / usIse hamane bhI nizcaya kiyA hai // 348 // ___ Age upazamazreNI caDhanevAle bArahaprakArake jIva haiM unakI kriyA vizeSatA kahate haiM puMkodhodayacaliyassesAha parUvaNA hu puMmANe / mAyAlobhe calidassatthi visesaM tu patteyaM // 349 // puMkrodhodayacaTitasya zeSA atha prarUpaNA hi ghumAne / mAyAlobhe caTitasyAsti vizeSaM tu pratyekam // 349 // artha-pUrva kahIM sarva prarUpaNA ve puruSaveda aura krodhakaSAya sahita upazama zreNI caDhanevAle jIvakI kahIM haiM aura puruSaveda saMjvalana mAna va mAyA va lobhasahita upazamazreNI caDhanevAloMke kriyAvizeSa hai / vahI Age kahate haiM // 349 // doNhaM tiNha cauNhaM kohAdINaM tu paDhamaThidimittaM / mANassa ya mAyAe vAdaralohassa paDhamaThidI // 350 // dvayoH trayANAM caturNA krodhAdInAM tu prathamasthitimAtram / mAnasya ca mAyAyA bAdaralobhasya prathamasthitiH // 350 // artha-krodhake udayasahita zreNI caDhanevAleke kramase cAroM kaSAyoMkA udaya hotA hai, mAnasahita caDhanevAleke krodhake vinA tInakA hI udaya hai, mAyAsahita caDhanevAleke mAyA la. sA. 13
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / lobha-ina donoMkA udaya hai, lobhasahita caDhanevAleke kevala lobhakA hI udaya hotA hai isaliye pUrvoktaprakAra prathamasthiti kahI hai / aura cAroMmeM kisI kaSAyake udayasahita caDhe saba jIvoMke sUkSmalobhakI prathamasthiti samAna hai unake napuMsaka strIveda sAtanokaSAyoMkA upazamanakAla samAna hai // 350 // jassudayeNArUDho seDhiM tasseva Thavidi pddhmtthidii| sesANAvalimattaM mottUNa karedi aMtaraM NiyamA // 351 // yasyodayenArUDho zreNiM tasyaiva sthApayati prthmsthitiH| zeSANAmAvalimAtraM muktvA karoti aMtaraM niyamAt // 351 // artha-jisa veda yA kaSAyake udayakara jIva zreNI caDhA ho usakI antarmuhUrtamAtra prathamasthiti sthApana karatA hai aura udayarahita veda yA kaSAyoMkI AvalimAtra sthitiko chor3a usake Uparake niSekoMkA antara karatA hai // 351 // jassudaeNArUDho seDhiM takAlaparisamattIe / paDhamahidiM karedi hu aNaMtaruvarudayamohassa // 352 // yasyodayenArUDhaH zreNiM ttkaalprismaaptau| prathamasthitiM karoti hi anaMtaroparyudayamohasya // 352 // artha-jisa kaSAyake udayasahitazreNI caDhA hai usa kaSAyakI prathamasthiti samApta honepara usake anantaravartI kaSAyakI prathamasthiti karatA hai| bhAvArtha-krodhasahitazreNI caDhe jIvake krodhakI prathamasthitikA kAla pUrNa hue bAda mAnakI prathamasthiti hotI hai isIprakAra Age mAyAdikakI jAnanA / isItaraha mAna vagaira sahita caDhe jIvameM jAnanA // 352 // mANodaeNa caDido kohaM uvasamadi kohaaddhAe / mAyodaeNa caDido kohaM mANaM sagaddhAe // 353 // mAnodayena caTitaH krodhaM upazamayati krodhAddhAyAm / mAyodayena caTitaH krodhaM mAnaM svakAddhAyAm // 353 // artha-krodhake udayakAlameM hI mAnake udaya sahita caDhA jIva udaya rahita tIna krodhoMko upazamAtA hai / usItaraha mAyAke udaya sahita caDhA huA jIva udaya rahita tIna krodhoMko aura tIna mAnoMko apane 2 kAlameM upazamAtA hai // 353 // lobhodaeNa caDido kohaM mANaM ca mAyAmuvasamadi / appappaNa addhANe tANaM paDhamahidI Nasthi // 354 // lobhodayena caTitaH krodhaM mAnaM ca mAyAmupazAmyati / AtmAtmano adhvAne teSAM prathamasthitirnAsti // 354 //
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| artha-lobhake udaya sahita caDhA jIva apane 2 kAlameM udaya rahita tIna krodha tIna mAna tIna mAyAoMko kramase upazamAtA hai una krodhAdikoMkI prathamasthitIkA abhAva hai, kyoMki lobhasahita caDhe hueke krodhAdikA udaya nahIM pAyA jAtA // 354 // mANodayacaDapaDido kohodymaannmettmaannudo| mANatiyANaM sese sesasamaM kuNadi guNaseDhI // 355 // mAnodayacaTapatitaH krodhodayamAnamAtramAnodayaH / / mAnatrayANAM zeSe zeSasamaM karoti guNazreNI // 355 // artha-mAnake udayasahita zreNI caDha paDA jo jIva usake krodha mAnakA udayakAla milAyA huA jitanA ho utanA mAnakA udayakAla hai / aura mAna mAyA lobhasahita caDhakara par3A jIva kramase mAna mAyA lobhake dravyako apakarSaNakara jJAnAvaraNAdikoMkI guNazreNI AyAmake samAna galitAvazeSa AyAmakara guNazreNI AyAma karatA hai // 355 // mANAditiyANudaye caDapaDiye sagasagudayasaMpatte / Nava chatti kasAyANaM galidavasesaM karedi guNaseDhiM // 356 // mAnAditrayANAmudaye caTapatite svakasvakodayasaMprApte / nava SaT trikaSAyANAM galitAvazeSaM karoti guNazreNim // 356 // artha--mAna mAyA lobhake udayasahita caDhake par3A huA jIva apanI 2 kaSAyake udayako prApta hue kramase navakaSAyoMkI, chahakaSAyoMkI aura tIna kaSAyoMkI pUrvokta rItise galitAvazeSa AyAmaliye guNazreNI karatA hai // 356 // jassudaeNa ya caDido tamhi ya ukkaTTiyamhi paDiUNa / aMtaramAUredi hu evaM purisodae caDido // 357 // yasyodayena ca caTitaH tasmiMzca apakarSite patitvA / aMtaramApUrayati hi evaM puruSodaye caTitaH // 357 // artha-jisa kaSAyake udaya sahita caDhake par3A ho usI kaSAyake dravyakA apakarSaNa honepara antarako pUratA hai arthAt naSTa kiye niSekoMkA sadbhAva karatA hai / isIprakAra purupaveda sahita krodhAdi yukta zreNI caDhane utaranekA vyAkhyAna jAnanA // 357 // thI udayassa ya evaM avagadavedo hu sattakammaMse / samamuvasAmadi saMDhassudae caDidassa vocchAmi // 358 // strI udayasya ca evaM apagatavedo hi saptakarmAzAn zamamupazamayati paMDhasyodaye caTitasya vakSyAmi // 358 //
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / artha-strIvedayukta krodhAdikoMke udaya sahita zreNI caDhe cAra prakArake jIva haiM / ve veda udayarahita hue puruSaveda aura chaha hAsyAdi-isa taraha sAta nokaSAyoMko ekasAtha upazamAte haiM / aba napuMsakavedake udayasahita zreNI caDhe hueke vizeSatA kahate haiM // 358 // saMdadayaMtarakaraNo saMDhaddhANamhi aNuvasaMtase / ithissa ya addhAe saMDhaM itthiM ca samagamuvasamadi // 359 // paMDhodayAMtarakaraNaH SaMDhAddhAyAM anupazAMtAMze / striyaH ca addhAyAM SaMDhaM strI ca samakamupazamayati // 359 // artha-ve cAraprakArake jIva napuMsakavedakA antara karate hue napuMsaka vedake kAlameM napuMsakavedakA upazama samApta na huA ho tabataka strIveda napuMsakaveda inadonoMkA ekasAtha upazama karatA hai| vahAMpara puruSaveda sahita caDhe jIvake strIvedake upazama karaneke kAlako prApta hokara // 359 // tAhe carimasavedo avagadavedo hu sattakammaMse / samamuvasAmadi sesA purisodayacalidabhaMgA hu // 360 // tasmin caramasavedo apagatavedo hi saptakarmAzAn / samamupazamayati zeSAH puruSodayacalitabhaGgA hi // 360 // artha-saveda avasthAke antasamayako prApta huA strIveda napuMsakavedake upazamako ekasAtha samApta karatA hai / usake vAda apagatavedI huA puruSaveda chaha hAsyAdi kaSAya-ina sAtoMko yugapat upazamAtA hai / anya saba puruSaveda sahita zreNI caDhe jIvake samAna vidhAna jAnanA // 360 // puMkohassa ya udae calapalide putvado apurotti / edisse addhANaM appAbahugaM tu vocchAmi // 361 // puMkrodhasya ca udaye caTapatite'pUrvato apUrva iti / etasya addhAnAmalpabahukaM tu vakSyAmi // 361 // artha-puruSaveda aura krodhakaSAyake udaya sahita caDhakara .par3e jIvake Arohaka apUrvakaraNake prathama samayase lekara avarohaka apUrvakaraNake antasamaya paryaMtakAlameM saMbhavate alpa bahutvake sthAnoMko kahUMgA // 361 // avarAdo varamahiyaM rasakhaMDukIraNassa addhANaM / saMkhaguNaM avarahidikhaMDassukkIraNo kAlo // 362 // avarAt varamadhikaM rasakhaMDotkaraNasyAdhvAnam / saMkhyaguNaM avarasthitikhaMDasyotkaraNaH kAlaH // 362 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 101 artha-jaghanya anubhAgakAMDakotkaraNakAla sabase thor3A hai usase adhika utkRSTa anubhAgakAMDakotkaraNakAla hai / usase saMkhyAtaguNA jaghanyasthitikAMDakotkaraNa kAla hai|362|| paDaNajahaNNahidibaMdhaddhA taha aMtarassa karaNaddhA / jehidibaMdhaThidIukIraddhA ya ahiyakamA // 363 // patanajaghanyasthitibaMdhAddhA tathA aMtarasya karaNAddhA / jyeSThasthitibaMdhasthityutkaraNAddhA ca adhikakramAH // 363 // artha-avarohaka anivRttikaraNake prathamasamayameM saMbhava mohakA jaghanyasthitibaMdhApasaraNa kAla vizeSa adhika hai / usase vizeSa adhika antara karanekA kAla hai, usase adhika utkRSTasthitibaMdhakAla hai usase adhika utkRSTa sthitikAMDakotkaraNakAla hai // 363 // suhamaMtimaguNaseDhI uvasaMtakasAyagassa gunnseddhii| paDivadasuhumaddhAvi ya tiNNivi saMkhejaguNidakamA // 364 // sUkSmAMtimaguNazreNI upazAMtakaSAyakasya guNazreNI / pratipatatsUkSmAddhApi ca tisropi saMkhyeyaguNitakramAH // 364 // artha-usase saMkhyAtaguNA Arohaka sUkSmasAparAyake antasamayameM saMbhava aisA galitAvazeSa guNazreNI AyAma hai / usase saMkhyAtaguNA upazAMtakaSAyake prathamasamayameM AraMbha kiyA guNazreNI AyAma hai| usase saMkhyAtaguNA par3anevAlA sUkSmasAMparAyakA kAla hai // 364 // tagguNaseDhI ahiyA calasuhumo kiTTiuvasamaddhA ya / suhumassa ya paDhamaThidI tiNNivi sarisA visesahiyA // 365 // tadguNazreNI adhikA calasUkSmaH kRSTyupazamAddhA ca / sUkSmasya ca prathamasthitiH tisropi sadRzA vizeSAdhikAH 365 // artha-usase par3anevAle sUkSmasAMparAyake lobhakA guNazreNI AyAma AvalimAtra vizeSakara adhika hai, usase sUkSmakRSTi upazamAnekA kAla aura sUkSmasAMparAyakI prathamasthiti AyAma-ye tInoM ApasameM samAna haiM taubhI antarmuhUrtamAtra vizeSakara adhika haiM // 365 // kiTTIkaraNaddhahiyA paDavAdara lobhavedagaddhA hu| saMkhaguNaM tasseya tilohaguNase diNikkheo // 366 // kRSTikaraNAddhAdhikA patadvAdaralobhavedakAddhA hi / saMkhyaguNaM tasyaiva trilobhaguNazreNinikSepaH // 366 // artha-usase sUkSmakRSTi karanekA kAla vizeSa adhika hai 12 / usase par3anevAle
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / vAdarasAMparAyake bAdaralobhavedakakA kAla saMkhyAtaguNA hai 13 // usase par3anevAle anivRttikaraNake tInalobhakI guNazreNIkA AyAma AvalimAtra adhika hai // 366 // caDavAdaralohassa ya vedagakAlo ya tassa pddhmtthidii| paDalohavedagaddhA tasseva ya lohapaDhamaThidI // 367 // caTavAdaralobhasya ca vedakakAlazca tasya prathamasthitiH / patallohavedakAddhA tasyaiva ca lobhaprathamasthitiH // 367 // artha-usase Arohaka anivRttikaraNake vAdaralobhakA vedakakAla antarmuhUrtakara adhika hai 15 / usase vAdaralobhakI prathamasthitikA AyAma vizeSa adhika hai 16 / usase par3anevAleke bAdaralobhakA vedakakAla vizeSa adhika hai 17 / usase utaranevAleke lobhakI prathamasthitikA AyAma AvalimAtra adhika 18 hai // 367 // tammAyAvedaddhA paDivaDachaNhaMpi khittgunnseddhii| tammANavedagaddhA tassa NavaNhaMpi guNaseDhI // 368 // tanmAyAvedakAddhA pratipatatSaNNAmapi kSiptaguNazreNI / tanmAnavedakAddhA tasya navAnAmapi guNazreNI // 368 // artha-usase par3anevAleke mAyAvedakakAla antarmuhUrtakara adhika hai 19 / usase par3a. nevAle mAyA vedakake chaha kaSAyoMkA guNazreNI AyAma Avalikara adhika hai 20 / usase par3anevAleke mAnavedakakAla antarmuhUrtakara adhika hai 21 / usase usIke naukaSAyoMkA guNazreNI AyAma Avalikara adhika 22 hai // 368 // caDamAyAvedaddhA paDhamaThidimAyauvasamaddhA ya / calamANavedagaddhA paDhamahidimANauvasamaddhA ya // 369 // caTamAyAvedAddhA prathamasthitimAyopazamAddhA ca / caTamAnavedakAddhA prathamasthitimAnopazamAtA ca // 369 // artha-usase caDhanevAleke mAyAvedakakAla antarmuhUrtakara adhika hai 23 / usase usake mAyAkI prathamasthitikA AyAma ucchiSTAvalikara adhika hai 24 / usase mAyAke upazamAnekA kAla samayakama AvalimAtra adhika hai 25 / usase caDhanevAleke mAnavedakakAla antarmuhUrtakara adhika hai 26 / usase usakI prathamasthitikA AyAma AvalimAtra adhika hai 27 / usase usake mAna upazamAnekA kAla samayakama AvalimAtra adhika 28 hai // 369 // kohovasAmaNaddhA chappurisitthINa uvasamANaM ca / khuhubhavagAhaNaM ca ya ahiyakamA ekavIsapadA // 370 //
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / krodhopazAmanAddhA SaTpuruSastrINAmupazamAnAM ca / kSudrabhavagAhanaM ca ca adhikakramANi ekaviMzapadAni // 370 // artha -- usase krodha ke upazamAnekA kAla antarmuhUrtakara adhika hai 29 / usase chaha nokaSAyake upazamAnekA kAla vizeSa adhika hai 30 / usase puruSavedake upazamAnekA kAla ekasamayakama do Avalikara adhika hai / usase strIvedake upazamAnekA kAla antamuhUrtakara adhika hai| usase napuMsaka veda upazamAnekA kAla antarmuhUrtakara adhika hai / usase kSudrabhavakA kAla vizeSa adhika hai vaha eka zvAsake aThAraveM bhAgamAtra hai // 370 // isataraha ikkIsasthAna adhika krama haiM / vasaMtaddhA duguNA tatto purisassa kohapaDhamaThidI | mohovasAmaNaddhA tiNNivi ahiyakkamA hoMti // 371 // upazAMtAddhA dviguNA tataH puruSasya krodhaprathamasthitiH / mohopazamanAddhA trINyapi adhikakramANi bhavaMti // 371 // artha-usa kSudrabhavase upazAMtakaSAyakA kAla dUnA hai / usase puruSavedakI prathamasthitikA AyAma vizeSa adhika hai / usase saMjvalanakodhakI prathama sthitikA AyAma kucha kama tribhAgamAtra adhika hai / usase sarva mohanIyakA upazamanakAla kucha adhika hai // 379 // paDaNassa asaMkhANaM samayapabaddhANudIraNAkAlo / saMkhaguNo caDaNassa ya takkAlo hodi ahiyo ya // 372 // patanasyAsaMkhyAnAM samayaprabaddhAnAmudIraNAkAlaH / saMkhyaguNaH caTanasya ca tatkAlo bhavatyadhikazca // 372 // artha -- usase par3anevAleke asaMkhyAta samayaprabaddha kI udIraNA honekA kAla saMkhyAtahai / usase caDhanevAleke asaMkhyAta samayaprabaddhakI udIraNA honekA kAla antarmuhUrta - mAtra adhika hai || 372 // guNA paDaNANiyaTTiyaddhA saMkhaguNA caDaNagA visesahiyA / paDamANA pucaddhA saMkhaguNA caDaNagA ahiyA // 373 // patanAnivRttyaddhA saMkhyaguNA caTanakA vizeSAdhikA / pataMtyopUrvAddhAH saMkhyaguNAH caTanakA adhikAH // 373 // artha --usase par3anevAleke anivRttikaraNakA kAla saMkhyAtaguNA hai / usase caDhanevAleke anivRttikaraNakAla antarmuhUrtamAtrakara adhika hai / usase par3anevAle ke apUrvakaraNakA kAla saMkhyAtaguNA hai / usase caDhanevAleke apUrvakaraNakA kAla antarmuhUrtakara adhika 2 11 203 11 1
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 raaycndrjainshaastrmaalaayaam| paDivaDavaraguNaseDhI caDhamANApuvapaDhamaguNaseDhI / ahiyakamA uvasAmagakohassa ya vedagaddhA hu|| 374 // pratipatadvaraguNazreNI cttdpuurvprthmgunnshrennii| adhikakramA upazAmakakrodhasya ca vedakAddhA hi // 374 // artha-usase par3anevAleke sUkSmasAMparAyake prathamasamayameM AraMbha kiyA utkRSTa guNazreNI AyAma antarmuhUrtakara adhika hai / usase caDhanevAleke apUrvakaraNake prathamasamayameM AraMbha huA utkRSTa guNazreNI AyAma antarmuhUrtakara adhika hai / usase caDhanevAleke krodhavedakakAla saMkhyAtaguNA hai // 374 // saMjadaadhApavattagaguNaseDhI dsnnovsNtddhaa| cAritaMtarigaThidI dasaNamohaMtaraThidIo // 375 // saMyatAdhaHpravRttakaguNazreNI drshnopshaaNtaaddhaa| . cAritrAMtarikasthitiH darzanamohAMtarasthitiH // 375 // artha-usase par3anevAle apramattasaMyamIke prathama samayameM kiyA guNazreNI AyAma saMkhyAtaguNA hai / usase darzanamohakA upazama avasthAkA kAla saMkhyAtaguNA hai / usase cAritramohakA antara AyAma saMkhyAtaguNA hai / usase darzanamohakA antara AyAma saMkhyAtaguNA hai // 375 // avarAjeThAbAhA caDapaDamohassa avrtthidibNdho| caDapaDatighAdiavarahidibaMdhattomuhutto ya // 376 // avarAjyeSThAbAdhA caTapatamohasya avarasthitibaMdhaH / caTapatatrighAtyavarasthitibaMdhoMtarmuhUrtazca // 376 // artha-usase caDhanevAleke anivRttikaraNake antasamayameM saMbhava mohake sthitibandhakI jaghanya AbAdhA saMkhyAtaguNI hai / usase utaranevAleke apUrvakaraNake antasamayameM saMbhavatI savakarmoM ke sthitibandhakI utkRSTa AbAdhA saMkhyAtaguNI hai| usase caDhanevAleke mohakA jaghanyasthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usase utaranevAleke mohake jaghanyasthitibandhakA pramANa saMkhyAtaguNA hai / usase caDhanevAleke sUkSmasAMparAyake antasamayameM saMbhava aisA tIna ghAtiyAoMkA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai| usase utaranevAleke tIna ghAtiyAkarmoMkA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usase utkRSTa antarmuhUrta saMkhyAtaguNA hai vaha ekasamayakama do ghar3I pramANa jAnanA // 376 // caDamANassa ya NAmAgodajahaNNahidINa baMdho ya / terasapadAsu kamaso saMkheNa ya hoti guNiyakamA // 377 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| caTataH ca nAmagotrajaghanyasthitInAM baMdhazca / trayodazapadeSu kramazaH saMkhyena ca bhavaMti gunnitkrmaaH|| 377 // artha-usase caDhanevAleke nAmagotrakA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai vaha solahamuhUrta hai / vaha apanI 2 vyucchittike antasamayameM jAnanA / aura vaha teraha sthAnoM meM kramase saMkhyAtaguNA hai // 377 // calatadiyaavarabaMdhaM pddnnaamaagodavrtthidibNdho| paDatadiyassa ya avaraM tiNNi padA hoMti ahiyakamA // 378 // caTatRtIyAvarabaMdha patannAmagotrAvarasthitibaMdhaH / caTattRtIyasya ca avaraM trINi padAni bhavaMti adhikakramANi // 378 // artha-usase caDhanevAleke vedanIyakA jaghanyasthitibandha vizeSa adhika hai vaha cauvIsa muhUrtamAtra hai / usase par3anevAleke nAma gotrakA jaghanyabandha vizeSa adhika hai vaha battIsamuhUrta hai / usase par3anevAleke vedanIyakA jaghanya sthitibandha vizeSa adhika hai vaha ar3atAlIsa muhUrtamAtra hai // 378 // caDamAyamANakoho mAsAdIdguNa avrtthidibNdho| paDaNe tANaM duguNaM solasavassANi calaNapurisassa // 379 // caTamAyAmAnakrodho mAsAdidviguNovarasthitibaMdhaH / patane teSAM dviguNaM SoDazavarSANi caTanapuruSasya // 379 // artha-usase caDhanevAleke saMjvalana mAyAkA jaghanya sthitibandha saMkhyAtaguNA hai vaha ekamAsamAtra hai| usase mAnakA jaghanyasthitibandha dUnA hai / usase krodhakA jaghanya sthitibaMdha dUnA hai| aura utaranevAleke unhIM mAyAdikoMkA jaghanyasthitibandha caDhanevAlese dUnA hai / vaha mAyAkA do mAsa mAnakA cAramAsa krodhakA AThamAsa jAnanA / caDhanevAleke puruSavedakA jaghanya sthitibandha solaha varSamAtra hai // 379 // paDaNassa tassa duguNaM saMjalaNANaM tu tattha dutttthaanne| battIsaM causahI vassapamANeNa ThidibaMdho // 380 // patanasya tasya dviguNaM saMjvalanAnAM tu tatra dvisthAne / dvAtriMzat catuHSaSThiH varSapramANena sthitibaMdhaH // 380 // artha-par3anevAleke puruSavedakA jaghanya sthitibandha usase dUnA battIsa varSa hai / aura usakAlameM saMjvalana caukar3IkA sthitibandha caDhanevAleke battIsa varSa utaranevAleke caiMsaThavarSamAtra hai // 380 // la.sA. 14
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / caDapaDaNamohapaDhamaM carimaM tu tahA tighAdayAdINaM / saMkhejavassabaMdho saMkhejaguNakamo chaNhaM // 381 // caTapatanamohaprathamaM caramaM tu tathA trighAtakAdInAm / saMkhyeyavarSabaMdhaH saMkhyeyaguNakramaH SaNNAm // 381 // artha-caDhanevAleke mohanIyakA prathamasthitivandha -saMkhyAtaguNA hai / usase utaranevAleke mohakA antasthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usase caDhanevAleke tIna ghAtiyAoMkA pratha. masthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usase utaranevAleke unake antakA sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / vaha saMkhyAtahajAra varSamAtra hai // 381 // caDapaDaNamohacarimaM paDhamaM tu tahA tighAdiyAdINaM / asaMkhejavassabaMdho saMkhejaguNakamo chaNhaM // 382 // caTapatanamohacaramaM prathamaM tu tathA trighAtakAdInAm / __ asaMkhyeyavarSabaMdhaH saMkhyeyaguNakramaH SaNNAm // 382 // artha-usase caDhanevAleke mohanIyakA asaMkhyAta varSamAtra antasthitibandha hai vaha asaMkhyAtaguNA hai / usase utaranevAleke mohakA prathamasthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / usase caDhanevAleke tIna ghAtiyAoMkA antasthitibandha asaMkhyAtaguNA hai / usase utaranevAleke tIna ghAtiyAoMkA prathamasthitibandha asaMkhyAtaguNA hai vaha palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra hai // 382 // caDaNe NAmadugANaM paDhamo palidovamassa sNkhejo| bhAgo Thidissa baMdho heDillAdo asaMkhaguNo // 383 // caTane nAmadvikayoH prathamaH palitopamasyAsaMkhyeyaH / bhAgaH sthitebaMdho adhastanAdasaMkhyaguNaH // 383 // artha-usase caDhanevAleke nAmagotrakA pahalA sthitibandha palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai vaha nIceke tInaghAtiyAoMke sthitibandhase asaMkhyAtaguNA hai // 383 // tIsiyacauNha paDhamo plidovmsNkhbhaagtthidibNdho| mohassavi doNNi padA visesaahiyakamA hoMti // 384 // tIsiyacaturNA prathamaH plitopmaasNkhybhaagsthitibNdhH| mohasyApi dve pade vizeSAdhikakramA bhavaMti // 384 // artha-usase caDhanevAleke tIsiyacatuSkakA prathama sthitibandha vizeSa adhika hai vaha bhI palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai| usase caDhanevAleke mohakA cAlIsiyasthitibandha usIke tribhAgamAtraM vizeSakara adhika hai // 384 //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 lbdhisaarH| ThidikhaMDayaM tu carimaM baMdhosaraNaTThidI ya palladdhaM / palaM caDapaDabAdarapaDhamo carimo ya ThidibaMdho // 385 // sthitikhaMDakaM tu caramaM baMdhApasaraNasthitI ca palyArdha / palyaM caTapatadvAdaraprathamaH caramazca sthitibaMdhaH // 385 // artha-usase antakA sthitikhaNDa saMkhyAtaguNA hai| usase sthitibandhApasaraNoMkara utpanna hue palyake saMkhyAtaveM bhAgapramANa sthitibandha ve sabhI kramase saMkhyAtaguNe haiN| usase caDhanevAleke anivRttikaraNake prathamasamayameM sambhava sthitibandha saMkhyAtaguNe haiM ve pRthaktvalakSasAgara pramANa haiM / usase utaranevAleke anivRttikaraNake antasamayameM sambhava sthitibandha saMkhyAtaguNA hai // 385 // caDapaDaaputvapaDhamo carimo ThidibaMdhao ya paDaNassa / taccarimaM ThidisataM saMkhejaguNakamA aTTha // 386 // caTapatadapUrvaprathamaH caramaH sthitibaMdhakazca patanasya / taccaramaM sthitisattvaM saMkhyeyaguNakramaM aSTa / / 386 // artha-usase caDhanevAle apUrvakaraNake prathama samayameM sthitibandha saMkhyAtaguNA hai vaha aMtaHkoTAkoTi sAgara mAtra hai| usase par3anevAle apUrvakaraNake antasamayameM sthitibandha saMkhyAtaguNA hai / usase par3anevAleke apUrvakaraNake aMtasamayameM sthitisattva saMkhyAtaguNA hai // 386 // tappaDhamaTidisaMtaM paDivaDaaNiyahicarimaThidisattaM / ahiyakamA calabAdarapaDhamahidisattayaM tu saMkhaguNa // 387 // tatprathamasthitisattvaM pratipatadanivRtticaramasthitisattvaM / adhikakramaM caTavAdaraprathamasthitisattvakaM tu saMkhyaguNam // 387 // artha-usase par3anevAleke apUrvakaraNake prathamasamayameM sthitisattva vizeSa adhika hai / usase par3anevAle anivRtti karaNake aMtasamayameM sthitisattva eka samayakara adhika hai| usase caDhanevAle anivRttikaraNake prathamasamayameM sthitisattva saMkhyAtaguNA hai kyoMki isake aba bhI anivRttikaraNake pariNAmoMse sthitisattvakA khaMDana sambhavatA hai // 387 // caDamANaapuvassa ya carimaThidisattayaM visesahiyaM / tasseva ya paDhamahidisattaM saMkhejasaMguNiyaM // 388 // caTadapUrvasya ca caramasthitisattvakaM vizeSAdhikam / tasyaiva ca prathamasthitisattvaM saMkhyeyasaMguNitam // 388 //
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / artha-usase caDhanevAle apUrvakaraNake antasamayameM sthitisattvavizeSa adhika hai, kyoMki usake antakAMDakakI antaphAlikA pramANa patyake saMkhyAtaveM bhAgamAtra sambhavatA hai / usase caDhanevAle apUrvakaraNake prathamasamayameM sthitisattva saMkhyAtaguNA hai vaha antaHkoTAkoTi pramANa hai, kyoMki apUrvakaraNake kAlameM saMkhyAta hajAra sthitikAMDaka hote haiM unakara usake prathamasamayameM jo sthiti pAI jAtI hai usakA saMkhyAta bahubhAgamAtra sthitikA ghAta hotA hai, usake antasamayameM ekabhAgamAtra sthiti rahatI hai aura usa prathama samayavartI sthitisattvase pahale sthitikAMDakakA ghAta hI nahIM hai isaliye usake antasamayake sthitisatvase prathamasamayavartI sthitisattva saMkhyAtaguNA jAnanA // 388 // isataraha alpabahutva jaannaa| isaprakAra zrInemicaMdra siddhAMtacakravartI viracita labdhisArameM cAritralabdhi adhikArameMse kSayopazama va upazamalabdhikA kahanevAlA dUsarA adhikAra samApta huA // 2 // kSAyikacAritrakA adhikAra // 3 // Age mAdhavacaMdrAcAryaviracita saMskRta kSapaNAsArake anusArako liye gAthAoMkA vyAkhyAna kiyA jAtA hai usameM prathama maGgalAcaraNa bhASAmeM anuvAdita dikhalAte haiM / zrIvaradharmajaladhike naMdana ratnAkaravardhaka sukhakAra lokaprakAzaka atula vimalaprabhu saMtanikari sevita gunadhAra / mAdhavavara balabhadra namitapadapadmayugala dhAre vistAra nemicaMdrajina nemicaMdraguru caMdra samAna namahuM so sAra // 1 // aba cAritramohakI kSapaNAkA vidhAna kahate haiM tikaraNamubhayosaraNaM kamakaraNaM khavaNadesamaMtarayaM / saMkama apuvaphaDDhayakiTTIkaraNubhavaNa khamaNAye // 389 // trikaraNamubhayApasaraNaM kramakaraNaM kSapaNaM dezamaMtarakam / saMkramaM apUrvaspardhakakRSTikaraNAnubhavanAni kSapaNAyAm // 389 // artha-adhaHkaraNa Adi tIna karaNa, baMdhApasaraNa, sattvApasaraNa, kamakaraNa, ATha kaSAya solaha prakRtiyoMkI kSapaNA, dezaghAtikaraNa, aMtarakaraNa, saMkramaNa, apUrvaspardhakakaraNa, kRSTikaraNa, kRSTianubhavana-isataraha ye cAritramohakI kSapaNAmeM adhikAra jAnane // 389 // usake vAda jJAnAvaraNAdi karmakI kSapaNAkA adhikAra aura yoganirodha adhikArakA varNana kiyA jaaygaa|
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 109 Age cAritra mohakI kSapaNAke sanmukha huA pahale adhaHpravRttakaraNa karatA hai use kahate haiM; guNaseDhI guNasaMkama ThidirasakhaMDANa Natthi paDhamamhi / paDisamayamaNaMtaguNaM visohivaDDIhiM vahadi hu|| 39 // guNazreNI guNasaMkramaM sthitirasakhaMDanaM nAsti prathame / pratisamayamanaMtaguNaM vizuddhivRddhibhiH vardhate hi // 390 // artha-pahale adhaHpravRttakaraNameM guNazreNI guNasaMkrama sthitikAMDakaghAta anubhAgakAMDakaghAta--ye nahIM haiM / isaliye vaha jIva hara samaya anantaguNA kramaliye vizuddhapanekI vRddhikara vaDhatA hai // 390 // satthANamasatthANaM cauviTThANaM rasaM ca baMdhadi hu| paDisamayamaNaMteNa ya guNabhajiyakamaM tu rasabaMdhe // 391 // zastAnAmazastAnAM caturapi sthAnaM rasaM ca badhnAti hi / pratisamayamanaMtena ca guNabhajitakramaM tu rasabaMdhe // 391 // artha-vohI jIva harasamaya prazasta prakRtiyoMkA anantaguNA kramaliye cAra sthAnika anubhAgabandha karatA hai aura aprazastaprakRtiyoMkA anantavAM bhAgakA kramaliye dvisthAnika anubhAgabandha karatA hai // 391 // pallassa saMkhabhAgaM muhuttaaMteNa osaradi bNdhe| saMkhejasahassANi ya adhApavattamhi osaraNA // 392 // palyasya saMkhyabhAgaM muhUrtAntarapasarati baMdhe / saMkhyeyasahasrANi ca adhaHpravRtte apasaraNAni // 392 // artha-pUrvasthitibandhase palyakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra sthitibandha ghaTAke eka antarmuhUrtakAlataka samayasamaya samAna baMdha hove vaha eka sthitibandhApasaraNa hai| aise saMkhyAtahajAra sthitibandhApasaraNa adhaHpravRttakaraNameM hote haiM // 392 // 1. "kasAyakhavaNo ThANe pariNAmo keriso hve| kasAya uvajogo ko lessA vedo ya ko hve||" "kANi vA puvvabandhANi ke vA aMseNa baMdhadi / kadiyAvali pavisaMti kadiNhaM vA pavesago // " "kediye sejjhIyade puvvaM bandheNa udayeNa vA / aMtaraM vA kahiM kiccA ke ke saMkAmago kahiM // " "kehidIyANi kammANi aNubhAgesu kesu vA / ukkaTTidUNa sesANi kaM ThANaM paDivajjadi // " ina cAra sUtroMkara adhaHpravRtta. karaNake vizeSajAnaneke prazna kiye gaye haiM unakA uttara bar3I bhASAmeM dikhalAyA hai| ye cAra zloka dUsare granthameMke mAlUma hote haiN|
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / AdimakaraNaddhAe paDhamaTidibaMdhado ducarimamhi / saMkhejaguNavihINo ThidibaMdho hodi NiyameNa // 393 // AdyakaraNAddhAyAM prathamasthitibaMdhatastu carame / saMkhyeyaguNavihInaH sthitibaMdho bhavati niyamena // 393 // ___ artha-isataraha sthitibandhApasaraNa honese pahale adhaHpravRttakaraNa kAlameM prathamasamayake sthitibandhase saMkhyAtaguNA kama antasamayameM sthitibandha niyamase hotA hai // 393 // isataraha isa adhaHkaraNameM Avazyaka hote haiM / jisa jagaha anya jIvake nIceke samayavartI bhAvoMke samAna anyajIvake Upara samayavartI bhAva hoM vaha adhaHpravRttakaraNa aisA sArthaka nAma hai jaannaa| Age apUrvakaraNakA varNana karate haiM; guNaseDhI guNasaMkama ThidikhaMDamasatthagANa rasakhaMDaM / vidiyakaraNAdisamae aNNaM ThidivaMdhamAravaI // 394 // guNazreNI guNasaMkramaM sthitikhaMDamazastakAnAM rasakhaMDam / dvitIyakaraNAdisamaye anyaM sthitibaMdhamArabhate // 394 // artha-dUsare apUrvakaraNake pahalesamayameM guNazreNI guNasaMkrama sthitikhaNDana aura aprazasta prakRtiyoMkA anubhAgakhaNDana hotA hai / aura adhaHkaraNake antasamayameM jo sthitibaMdha hotA thA usase palyakA asaMkhyAtavAM bhAga ghaTatA anya hI sthitibandha AraMbha karatA hai| isaliye yahAM eka sthitibandhApasaraNa honese itanA sthitibandha ghaTAte haiM // 394 // guNaseDhIdIhattaM apuvacaukkAdu sAhiyaM hodi / galidavasese udayAvalivAhirado duNikkheo // 395 // guNazreNIdIrghatvaM apUrvacatuSkAt sAdhikaM bhavati / galitAvazeSe udayAvalibAhyatastu nikSepaH // 395 // artha--yahAMpara guNazreNI AyAmakA pramANa apUrvakaraNa anivRttikaraNa sUkSmasAMparAya kSINakaSAya-ina cAra guNasthAnoMke milAye hue kAlase sAdhika hai / vaha adhikakA pramANa kSINakaSAyake kAlake saMkhyAtaveM bhAgamAtra hai / vaha udayAvalise bAhya galitAvazeSarUpa guNazreNI AyAmameM apakarSaNa kiye dravyakA nikSepaNa hotA hai // 395 // paDisamayaM ukkaTTadi asaMkhaguNidakkameNa saMcadi ya / idi guNaseDhIkaraNaM paDisamayamapuvapaDhamAdo // 396 // pratisamayaM apakarSati asaMkhyaguNitakrameNa saMcinoti ca / iti guNazreNIkaraNaM pratisamayamapUrvaprathamAt // 396 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 111 artha-prathamasamayameM apakarSaNa kiye dravyase dvitIyAdi samayoMmeM asaMkhyAtaguNA kramaliye samaya samaya prati dravyako apakarSaNa karatA hai / aura udayAvalimeM guNazreNI AyAmameM UparakI sthitimeM nikSepaNa karatA hai / isataraha apUrvakaraNake prathamasamayase lekara samaya samaya prati guNazreNIkA karanA hai / yaha guNazreNIkA kharUpa kahA // 396 // paDisamayamasaMkhaguNaM davaM saMkamadi appasatthANaM / baMdhujjhiyapayaDINaM baMdhaMtasajAdipayaDIsu // 397 // pratisamayamasaMkhyaguNaM dravyaM saMkrAmati aprazastAnAm / baMdhojjhitaprakRtInAM vadhyamAnasvajAtiprakRtiSu / / 397 // artha-apUrvakaraNake prathama samayase lekara jinakA yahAM bandha nahIM pAyA jAtA aisI aprazastaprakRtiyoM kA guNasaMkramaNa hotA hai vaha samaya samaya prati asaMkhyAtaguNA kramaliye una prakRtiyoMkA dravya hai vaha baMdha honevAlI khajAtiprakRtiyoMmeM saMkramaNa karatA hai usarUpa pariNamatA hai / jaise asAtAvedanIkA dravya sAtAvedanIyarUpa hoke pariNamatA hai / isItaraha anya prakRtiyoMkA bhI jAnanA // 397 // uvaTTaNA jahaNNA AvaliyAUNiyA tibhAgeNa / esA Thidisu jahaNNA tahANubhAge saNaMtesu // 398 // atisthApanA jaghanyA AvalikonikA tribhAgena / eSA sthitiSu jaghanyA tathAnubhAgeSvanaMteSu // 398 // artha-saMkramaNameM jaghanya atisthApana apane vibhAgakara kamatI AvalimAtra hai yahI jaghanya sthiti hai / usItaraha ananta anubhAgoMmeM bhI jAnanA // 398 // saMkAme dukaTTadi je ase te avahidA hoti / / AvaliyaM se kAle teNa paraM hoMti bhajiyava // 399 // saMkrAme tu utkRSyaMte ye aMzAste avasthitA bhavaMti / AvalikA sve kAle tena paraM bhavaMti bhajitavyAH // 399 // artha-saMkramaNameM jo prakRtiyoM ke paramANU utkarSaNarUpa kiye jAte haiM ve apane kAlameM AvaliparyaMta to avasthita hI rahate haiM usase pare bhajanIya haiM arthAt avasthita bhI. rahate haiM aura sthiti AdikI vRddhi hAniAdirUpa bhI rahate haiM // 399 // ukaTTadi je aMse se kAle te ca hoMti bhjiyvaa| vaDIe avaThThANe hANIe saMkame udae // 400 // utkRSyaMte ye aMzAHsve kAle te ca bhavaMti bhajitavyAH / vRddhau avasthAne hAnau saMkrame udaye // 40 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / ' artha-jo prakRtiyoMke paramANU apakarSaNa kiye jAte haiM ve apane kAlameM bhajanIya haiN| sthityAdikI vRddhi avasthAna hAni saMkramaNa aura udaya inarUpa hoveM bhI aura nahIM bhI hoM kucha niyama nahIM hai // 400 // ekaM ca ThidivisesaM tu asaMkhejesu Thidivisesesu / vahedi rahassedi va tahANubhAgesurNatesu // 401 // ekaM ca sthitivizeSaM tu asaMkhyeyeSu sthitivizeSeSu / vaya'te rahasyate vA tathAnubhAgeSvanaMteSu // 401 // artha-eka sthitivizeSa jo eka niSekakA dravya vaha asaMkhyAta niSekoMmeM nikSepaNa kiyA jAtA hai / usItaraha anaMta anubhAgoMmeM bhI eka spardhakakA dravya anaMta spardhakoMmeM nikSepaNa kiyA jAtA hai aisA jAnanA // 401 // isa taraha guNasaMkramaNakA kharUpa kahA / pallassa saMkhabhAgaM varaM pi avarAdu saMkhaguNidaM tu| paDhame apuvikhavage ThidikhaMDapamANayaM hodi // 402 // palyasya saMkhyabhAgaM varamapi avarAt saMkhyaguNitaM tu| prathame apUrvakSapake sthitikhaMDapramANakaM bhavati // 402 // artha-kSapaka apUrvakaraNake prathamasamayameM sthitikAMDaka AyAmakA jaghanya aura utkRSTa pramANa patyake saMkhyAtaveM bhAgamAtra hai to bhI jaghanyase utkRSTa saMkhyAtaguNA hai // 402 // AugavajANaM ThidighAdo paDhamAdu crimtthidisNto| ThidibaMdho ya apuve hodi hu saMkhejaguNahINo // 403 // AyuSkavAnAM sthitighAtaH prathamAt caramasthitisattvam / sthitibaMdhazca apUrve bhavati hi saMkhyeyaguNahInaH // 403 // artha-Ayuke vinA sAtakarmoMkA sthitikAMDaka AyAma sthitisattva aura sthitibaMdha-ye tInoM apUrvakaraNake prathamasamayameM jo pAye jAte haiM unase usake aMtasamayameM saMkhyAtaguNe kama hote haiM // 403 // aMtokoDAkoDI apucapaDhamamhi hodi tthidibNdho| baMdhAdo puNa sattaM saMkhejaguNaM have tattha // 404 // aMtaHkoTIkoTiH apUrvaprathame bhavati sthitibaMdhaH / baMdhAt punaH sattvaM saMkhyeyaguNaM bhavet tatra // 404 // artha-apUrvakaraNake prathamasamayameM sthitibaMdha aMtaHkor3Akor3I pramANa hai vaha pRthaktva
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 113 lakSyakoDisAgara hai / aura vahAM sattva sthitibandhase saMkhyAtaguNA hai // 404 // isataraha sthitikAMDakakA kharUpa khaa| ekekddhidikhNddynnivddnntthidiosrnnkaale| saMkhejasahassANi ya NivaDaMti rasassa khaMDANi // 405 // ekaikasthitikhaMDakanipatanasthityutkaraNakAle / saMkhyeyasahasrANi ca nipataMti rasasya khaMDAni // 405 // artha-eka eka sthiti khaNDaghAta jisameM hove aise sthitikAMDakotkaraNakAlameM saMkhyAtahajAra anubhAgakAMDakoMkA ghAta hotA hai // 405 // asuhANaM payaDINaM aNaMtabhAgA rasassa khaMDANi / suhapayaDINaM NiyamA Natthitti rasassa khaMDANi // 406 // azubhAnAM prakRtInAM anaMtabhAgA rasasya khaMDAni / zubhaprakRtInAM niyamAt nAstIti rasasya khaMDAni // 406 // artha-azubha prakRtiyoMkA anaMta bahubhAgamAtra anubhAgakAMDakakA pramANa hai aura prazasta prakRtiyoMkA anubhAgakhaNDa niyamase nahIM hotA kyoMki vizuddhapariNAmoMkara zubhaprakRtiyoMke anubhAgakA ghaTAnA saMbhava nahIM hotA // 406 // isaprakAra anubhAgakhaNDakA kharUpa khaa| paDhame chaThe carime bhAge duga tIsa cadura vochiNNA / baMdheNa apuvassa ya se kAle vAdaro hodi // 407 // prathame Sar3he carame bhAge dvikaM triMzat catasro vyucchinnAH / baMdhena apUrvasya ca sve kAle bAdaro bhavati // 407 // artha-apUrvakaraNake sAta bhAgoMmeMse pahale bhAgameM nidrA pracalA ina do prakRtiyoMkI baMdhase vyucchitti huI / chaThe bhAgameM devagati Adi tIsa prakRtiyoMkI baMdhavyucchitti huI aura isake vAda saMkhyAtahajAra sthitibandha honepara apUrvakaraNake aMtasamayameM hAsyAdi cAra karmoMkI baMdhase vyucchitti hotI hai / yahAMpara hI chaha nokaSAyoMke udayakI vyucchitti hotI hai / jisa jagaha Upara samayake bhAva hamezA nIceke samayake bhAvoMke samAna hoM vaha karmanAza karanevAlA sArthaka nAmakA dhAraka apUrvakaraNa jAnanA / usake bAda apane kAlameM anivRttikaraNa hotA hai // 407 // Age usa anivRttikaraNakA svarUpa kahate haiM aNiyadRssa ya paDhame aNNaM ThidikhaMDapahudimAravaI / uvasAmaNA NidhattI NikAcaNA tattha vochiNNA // 408 // .. la, sA. 15
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / ..... anivRttezca prathame anya sthitikhaMDaprabhRtimArabhate / upazAmanA nidhattiH nikAcanA tatra vyucchinnAH // 408 // artha-anivRttikaraNake prathamasamayameM anya hI sthitikhaNDAdika prAraMbha kiye jAte haiM, usa ghAtake vAda zeSa rahe anubhAgakA anaMta bahubhAgamAtra anya hI anubhAgakAMDaka hotA hai aura apUrvakaraNake aMtasamayake sthitibandhase palyakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra ghaTatA anya hI sthitibandha hotA hai / yahAMpara hI aprazasta upazama nidhatti nikAcanA ina tIna karaNoMkI vyucchitti hotI hai| saba hI karma udaya saMkramaNa utkarSaNa apakarSaNa karane yogya hote haiM / / 408 // bAdarapaDhame paDhamaM ThidikhaMDaM visarisaM tu vidiyAdi / ThidikhaMDayaM samANaM sabassa samANakAlamhi // 409 // bAdaraprathame prathamaM sthitikhaMDaM visadRzaM tu dvitIyAdi / sthitikhaMDakaM samAnaM sarvasya samAnakAle // 409 // artha-anivRttikaraNake prathamasamayameM pahalA sthitikhaMDa visadRza hai aura dvitIyAdisthitikhaMDa haiM ve samAnakAlameM saba jIvoMke samAna haiM arthAt jinako anivRttikaraNa AraMbhakiye samAna kAla huA unake paraspara dvitIyAdi sthitikAMDaka AyAmakA samAna pramANa jAnanA // 409 // pallassa saMkhabhAgaM avaraM tu varaM tu saMkhabhAgahiyaM / ghAdAdimaThidikhaMDo sesA savassa sarisA hu|| 410 // palyasya saMkhyabhAgaM avaraM tu varaM tu saMkhabhAgAdhikam / ghAtAdimasthitikhaMDaH zeSAH sarvasya sadRzA hi // 410 // artha-vaha ghAtake pahale taka prathamasthitikhaMDa jaghanya to palyakA saMkhyAtavAM bhAgamAtra hai aura utkRSTa usake saMkhyAtaveM bhAgakara adhika hai / tathA zeSa dvitIyAdi sthitikhaMDa saba jIvoMke samAna hai // 410 // udadhisahassapudhattaM lakkhapudhattaM tu baMdha saMto ya / aNiyaTTIsAdIe guNaseDhIpuvaparisesA // 411 // udadhisahasrapRthaktvaM lakSyapRthaktvaM tu baMdhaH sattvaM ca / anivRtterAdau guNazreNIpUrvaparizeSAH // 411 // artha-anivRttikaraNake prathamasamayameM ghaTatA ghaTatA sthitibandha pRthaktvahajArasAgarapra. mANa hotA hai, sthitisattva ghaTatA ghaTatA pRthaktvalakSya sAgara pramANa hotA hai aura guNazreNI AyAma yahA~para apUrvakaraNa kAlake vItaneke vAda zeSa rahA vahI jAnanA / samaya samaya
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / 115 prati asaMkhyAtaguNA krama liye pUrvakI taraha guNazreNI aura guNasaMkrama hotA hai // 411 // isataraha tInakaraNa kahe / Age sthitibandhAparaNakA krama kahate haiM; ThidibaMdha sahassagade saMkhejjA bAdare gadA bhAgA / tatthAsaNNissadvidisarisaM ThidibaMdhaNaM hodi // 412 // sthitibaMdhasahasragate saMkhyeyA bAdare gatA bhAgAH / tatrAsaMjJinaH sthitisadRzaM sthitibaMdhanaM bhavati // 412 // artha -- isaprakAra saMkhyAtahajAra sthitibandha honepara anivRttikaraNakAla ke saMkhyAta bahubhAga vItajAnepara eka bhAga zeSa rahaneke avasara meM asaMjJIpaMceMdrIkI sthiti ke samAna sthitibaMdha hotA hai // 492 // ThidibaMdha saha ssagade patteyaM caratiyaviehaMdI | ThidibaMdha samaM hodi hu ThidibaMdhamaNukkameNeva // 413 // sthitibaMdhasahasragate pratyekaM catustridviekeMdrI / sthitibaMdhasamaM bhavati hi sthitibaMdhamanukrameNaiva // 413 // artha - pUrvokta krama saMkhyAtahajAra sthitibandha honepara kramase cauiMdrI teiMdrI doiMdrI ekeMdrIke sthitibandhake samAna sau pacAsa paccIsa ekasAgara pramANa karmakA sthitibandha hotA hai // 413 // eiMdiyadIdo saMkhasahasse gaye hu ThidibaMdhe / pale divadugaM ThidibaMdho vIsiyatiyANaM // 414 // ekeMdriyasthititaH saMkhyasahasre gate hi sthitibaMdhe / palyaikadvyardhadvikaM sthitibaMdha: vIsiyatrikANAm // 414 // artha - ekeMdriyasamAna sthitibaMdha se pare saMkhyAtahajAra sthitibandha vIta jAnepara vIsayoMkA ekapalya tIsiyoMkA DeDhapalya mohakA do palyamAtra sthitibandha hotA hai // 414 // takkAle ThidisaMta lakkhapudhattaM tu hodi uvahINaM / baMdhoraNA vaMdhI ThidikhaMDaM saMtamosaradi // 415 // tatkAle sthitisattvaM lakSyapRthakvaM tu bhavati udadhInAm / baMdhAparaNaM baMdhaH sthitikhaMDaM sattvamapasarati / / 415 / / artha -- usa samaya karmoMkA sthitisattva pRthaktvalakSasAgara pramANa hotA hai / vaha anivRttikaraNa ke prathamasamayake sthitibandha se saMkhyAtaguNA kama jAnanA / aura sthitibandhApasarase sthitibandha ghaTatA hai tathA sthitikAMDakoMse sthitisattva ghaTatA hai // 415 //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / pallassa saMkhabhAgaM saMkhaguNUNaM asaMkhaguNahINaM / baMdhosaraNe palaM pallAsaMkhaM asaMkhavassaMti // 416 // palyasya saMkhyabhAga saMkhyaguNonamasaMkhyaguNahInam / baMdhApasaraNe palyaM palyAsaMkhyaM asaMkhyavarSamiti // 416 // artha-palyakA saMkhyAtavAM bhAga, pUrvabandhase saMkhyAtaguNA kama, asaMkhyAtaguNA ghaTatA pramANa liye sthitibandhApasaraNoMkara palyamAtra, palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra aura asaMkhyAtavarSamAtra sthitibandha hotA hai // 416 // isIprakAra sthitisattva jaannaa| evaM palaM jAdA vIsIyA tIsiyA ya moho ya / pallAsaMkhaM ca kame baMdheNa ya vIsiyatiyAo // 417 // evaM palyaM jAte vIsiyA tIsiyA ca mohazca / palyAsaMkhyaM ca krameNa baMdhena ca vIsiyatrikAH // 417 // artha-isaprakAra vIsiyoMkA palyamAtra sthitibandha honepara vIsiya tIsiya moha-inakA palyake asaMkhyAtakeM bhAga kramase pUrvase saMkhyAtaguNA ghaTatA sthitibandha hotA hai // 417 // udadhisahassapudhattaM anbhaMtarado du sadasahassassa / takAle Thidisato AugavajANa kammANaM // 418 // udadhisahasrapRthaktvaM abhyaMtaratastu zatasahasrasya / tatkAle sthitisattvaM AyurvarjitAnAM karmaNAm // 418 // artha-usa mohanIyake bandha honeke vAda Ayuke vinA anyakarmoMkA sthitisattva pRthaktvahajAra sAgara pramANa hotA hai / yahAM pRthaktvahajAra zabdakara lakSake aMdara yathAsambhava pramANa jAnanA / pahale pRthaktva lakSa sAgarakA sthitisattva thA vaha kAMDakaghAtakara yahAM itanA rahA hai // 418 // mohagapallAsaMkhaThidibaMdhasahassagesu tiidesu|| moho tIsiya heTTA asaMkhaguNahINayaM hodi // 419 // mohagapalyAsaMkhyasthitibaMdhasahasrakeSvatIteSu / mohaH tIsiyaM adhastanA asaMkhyaguNahInakaM bhavati // 419 // artha-mohakA palyake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra sthitibandha hone ke samayameM moha tIsiya vIsiya kokA asaMkhyAtaguNAkama sthitibandha hotA hai // 419 // tettiyamette baMdhe samatIde vIsiyANa hehAduH / ekasarAhe mohe asaMkhaguNahINayaM hodi // 420 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| tAvanmAtre baMdhe samatIte vIsiyAnAM adhastAt / ekasamaye moho asaMkhyaguNahInako bhavati // 420 // . artha-aisA alpa bahutvakA kramaliye utane hI saMkhyAtahajAra sthitibandha honepara eka hI vAra asaMkhyAtaguNA kama tIsiya vIsiya aura mohakA sthitibandha hotA hai // 420 // tettiyamette baMdhe samatIde veynniiyhehaadu| tIsiyaghAditiyAo asaMkhaguNahINayA hoti // 421 // tAvanmAtre baMdhe samatIte vedanIyAdhastAt / / tIsiyaghAtitrikA asaMkhyaguNahInakA bhavaMti // 421 // artha--aisA kramaliye saMkhyAtahajAra sthitibaMdha vItanepara vIsiyoMmeM bhI vedanIyase nIce tInaghAtiyAkarmoMkA asaMkhyAtaguNA ghaTatA krama liye sthitibandha hotA hai // 421 / / tettiyamette baMdhe samatIde vIsiyANa heTThA du / tIsiyaghAditiyAo asaMkhaguNahINayA hoMti // 422 // tAvanmAtre baMdhe samatIte vIsiyAnAmadhastAt tu / ____tIsiyaghAtitrikA asaMkhyaguNahInakA bhavaMti // 422 // artha-aisA kramaliye saMkhyAtahajAra sthitibandha vItajAnepara vizuddhike balase vIsiyoMke nIce tIsiyoMmeMse tInaghAtiyAoMkA asaMkhyAtaguNA ghaTatA sthitibandha hotA hai // 422 // takkAle veyaNiyaM NAmA godA hu sAhiyaM hodi / idi mohatIsavIsiyaveyaNiyANaM kamo baMdhe // 423 // tatkAle vedanIyaM nAma gotraM hi sAdhikaM bhavati / iti mohatIsiyavIsiyavedanIyAnAM kramo baMdhe // 423 // artha-usa kAlameM vedanIyakA sthitibandha nAma gotrake sthitibandhase adhika hai usake Adhe pramANakara adhika hotA hai isataraha moha tIsiya vIsiya aura vedanIyakA kramase baMdha huA / yahI kramaliye alpa bahutvakA honA kramakaraNa hai // 423 // Age sthitisattvApasaraNakA svarUpa kahate haiM; baMdhe mohAdikame saMjAde tettiyahiM baMdhehiM / ThidisaMtamasaNNisamaM mohAdikamaM tahA saMte // 424 // baMdhe mohAdikrame saMjAte taavdbhibNdhaiH| sthitisattvamasaMjJisamaM mohAdikrama tathA sattve // 424 // artha-mohAdikakA krama liye kramakaraNarUpa baMdha honeke vAda isI kramako liye utane
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / hI saMkhyAtahajAra sthitibandha honepara asaMjJI paMceMdriIke samAna sthitisattva hotA hai / aura usake vAda vaise hI sthitisattvakA honA kramase jAnanA // 424 // tI baMdhahasse palAsaMkhejjayaM tu ThidibaMdhe / tattha asaMkhejjANaM udIraNA samayabaddhANaM // 425 // atIte baMdhasahasre palyAsaMkhyeyakaM tu sthitibaMdhe / tatra asaMkhyeyAnAM udIraNA samayabaddhAnAm / / 425 / / artha --- isa kramakaraNa se pare saMkhyAtahajAra sthitibandha vItanepara palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra sthitibandha hote hue asaMkhyAta samaya prabaddhoMkI udIraNA hotI hai // 425 // Age kSapaNAkA kharUpa kahate haiM; - ThidibaMdha saha sade akasAyANa hodi saMkamago / ThidikhaMDapudhatteNa ya taTThidisaMtaM tu AvaliyaviddhaM // 426 // sthitibaMdhasahasragate aSTakaSAyAnAM bhavati saMkrAmaka: / sthitikhaMDa pRthaktvena ca tatsthitisattvaM tu AvalikaviddhaM / / 426 // artha -- usake vAda saMkhyAtahajAra sthitikAMDaka vItanepara apratyAkhyAna pratyAkhyAna * krodha mAna mAyA lobharUpa ATha kaSAyoMkA saMkrAmaka hotA hai / isataraha moharAjAkI senAke nAyaka ATha kaSAyoM kA nAza honepara zeSa sthitisattva kAla apekSA AvalimAtra rahatA hai aura niSekoMkI apekSA samayakama AvalImAtra rahatA hai // 426 // ThidibaMdhapudhattagade solasapayaDINa hodi saMkamago / ThidikhaMDapudhatteNa ya taTThidisaMtaM tu AvalipaviddhaM // 427 // sthitibaMdhapRthaktvagate SoDazaprakRtInAM bhavati saMkrAmaka: / sthitikhaMDapRthaktvena ca tatsthitisattvaM tu AvalipraviSTam // 427 // artha -- usake bAda pRthaktva yAnI saMkhyAtahajAra sthitibandha vItanepara nidrA nidrA Adi tIna darzanAvaraNakI narakagati Adi teraha nAmakarmakI - isa taraha solaha prakRtiyoM kA saMkrAmaka hotA hai / isa taraha saMkhyAtahajAra sthitikhaNDoMse unakarmoMkA sthitisattva AbalimAtra rahatA hai || 427 // Age dezaghAtikaraNako kahate haiM; - ThidibaMdhapudhattagade magadANA tattiyevi ohi dugaM / lAbhaM ca puNovi sudaM acakkhabhogaM puNo cakkhu // 428 // puNaravi madiparibhogaM puNaravi vizyaM kameNa aNubhAgo / baMdhe desaghAdI pallAsaMkhaM tu ThidibaMdho // 429 //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| . 119 sthitibaMdhapRthaktvagate manodAne tAvatyapi avadhidvikam / lAbhazca punarapi zrutaM acakSubhogaM punaH cakSuH // 428 // punarapi matiparibhogaM punarapi vIrya krameNa anubhAgaH / baMdhena dezaghAtiH palyAsaMkhyastu sthitibaMdhaH // 429 // . artha-solaha prakRtiyoMke saMkramaNake vAda pRthaktvasaMkhyAtahajAra sthitikAMDaka vIta jAnepara manaHparyaya jJAnAvaraNa aura dAnAMtarAyakA, utane hI sthitikAMDaka vIta jAnepara avadhijJAnAvaraNa avadhidarzanAvaraNa aura lAbhAMtarAyakA, usItaraha zrutajJAnAvaraNa acakSudarzanAvaraNa bhogAMtarAyakA, usItaraha cakSudarzanAvaraNa, usItaraha matijJAnAvaraNa upabhogAMtarAyakA aura usItaraha vIryAtarAyakA anubhAgabaMdha dezaghAtI hotA hai / isI avasarameM sthitibandha yathAsaMbhava palyakA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra hI jAnanA // 428 / 429 // Age aMtarakaraNako kahate haiM;- .. ThidikhaMDasahassagade cadusaMjalaNANa NokasAyANaM / eyaTidikhaMDukkIraNakAle aMtaraM kuNai // 430 // sthitikhaMDasahasragate catuHsaMjvalanAnAM nokaSAyANAm / ekasthitikhaMDotkIraNakAle aMtaraM karoti // 430 // ' artha-dezaghAtIkaraNase pare saMkhyAtahajAra sthitikhaNDa vIta jAnepara cAra saMjvalana aura nava nokaSAyoMkA aMtara karatA hai yAnI bIcake niSekoMkA abhAva karatA hai / aura eka sthitikAMDakotkaraNakA jitanA kAla hai utane kAlakara aMtarako pUrNa karatA hai||430|| saMjalaNANaM ekaM vedANekaM udedi taddoNhaM / / sesANaM paDhamahidi Thavedi aMtomuhuttamAvaliyaM // 431 // saMjvalanAnAmekaM vedAnAmekamudeti tadvayoH / zeSANAM prathamasthiti sthApayati aMtarmuhUrtamAvalikAM // 431 // artha-saMjvalanakrodhAdimeMse koI eka aura tInavedoMmeMse koI eka veda isataraha udayarUpa do prakRtiyoMkI to aMtarmuhUrtamAtra prathamasthiti sthApana karatA hai| inake vinA jinakA udaya na pAyAjAve aisI gyAraha prakRtiyoMkI AvalimAtra prathamasthiti sthApana karatA hai // 431 // ... ukkIridaM tu davaM saMte paDhamahidimhi sNthuhdi| .. baMdhevi ya AbAdhamaditthiya ukkaTTade NiyamA // 432 // apakarSitaM tu dravyaM sattve prathamasthitau saMsthApayati / baMdhepi ca AbAdhAmatikramyotkarSati niyamAt // 432 // artha-unakarmoMke aMtararUpa niSekoMke dravyako pUrvakathitarItise sattvameM apakarSaNakara
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / prathamasthitimeM nikSepaNa karatA hai aura utkarSaNa kiye dravyako AbAdhA chor3akara baMdharUpa sthitimeM nikSepaNa karatA hai // 432 // Age saMkramaNako kahate haiM satta karaNANi yaMtarakadapaDhame tANi mohaNIyassa / igiThANiyabaMdhudao tassava ya saMkhavassaThidibaMdho // 433 // tassANupuvisaMkama lohassa asaMkamaM ca saMDhassa / AvettakaraNasaMkama chAvalitIdesudIraNadA // 434 // saptakaraNAni aMtarakRtaprathame tAni mohanIyasya / ekasthAnikabaMdhodayau tasyaiva ca saMkhyavarSasthitibaMdhaH // 433 // tasyAnupUrvisaMkramaM lobhasyAsaMkramaM ca SaMDhasya / AvRttakaraNasaMkramaM SaDAvalyatIteSUdIraNatA // 434 // artha-jisane aMtara kiyA aise aMtarakRta jIvake prathamasamayameM sAta karaNoMkA prAraMbha hotA hai / unameMse mohanIyakA baMdha udaya kevala latArUpa ekasthAnagata huA ye do karaNa, usI mohanIyakA sthitibandha palyAsaMkhyAtabhAgase ghaTakara saMkhyAtavarSamAtra huA, unhIM mohaprakRtiyoMkA AnupUrvI saMkramaNa hotA hai, lobhakA anyaprakRtiyoMmeM saMkramaNa nahIM hotA, napuMsakavedakA AvRttakaraNa saMkrama huA, aura pUrvakarmoM ke baMdha honevAda Avali vItanepara udIraNA hotI thI aba chaha Avali vItanepara udIraNA hotI hai / isataraha sAta karaNoMkA yugapat prAraMbha hotA hai // 433 / 434 // saMchuhadi purisavede itthIvedaM NauMsayaM ceva / satteva NokasAe NiyamA kohamhi saMchuhadi // 435 // kohaM ca chuhadi mANe mANaM mAyAe Niyami saMchuhadi / mAyaM ca chuhadi lohe paDilomo saMkamo Natthi // 436 // saMkrAmati puruSavede strIvedaM napuMsakaM caiva / / saptava nokaSAyAn niyamAt krodhe saMkrAmati // 435 // krodhazca kAmati mAne mAno mAyAyAM niyamena saMkrAmati / mAyA ca kAmati lobhe pratilomaH saMkramo nAsti // 436 // artha-strIveda aura napuMsakavedakA dravya to puruSavedameM saMkramaNa karatA hai, puruSaveda hAsyAdi chaha aiseM sAta nokaSAyakA dravya saMjvalana krodhameM, krodhakA dravya mAnameM, mAnakA dravya mAyAmeM, mAyAkA dravya lobhameM saMkramaNa karatA hai / aba anyaprakAra saMkrama nahIM hotA // 435 / 436 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 121 ThidibaMdhasahassagade saMDho saMkAmido have purise / paDisamayamasaMkhaguNaM saMkAmagacarimasamaotti // 437 // sthitibaMdhasahasragate paMDhaH saMkrAmito bhavet puruSe / pratisamayamasaMkhyaguNaM saMkrAmakacaramasamaya iti // 437 // artha-antarakaraNake anaMtarasamayase lekara saMkhyAtahajAra sthitibandha vItajAnepara napuM. sakaveda puruSavedameM saMkramaNa kiyA jAtA hai / aura samaya samaya prati asaMkhyAtaguNA krama liye saMkramaNakAlake aMtasamayataka vaha dravya saMkramita hotA hai // 437 // baMdheNa hodi udao ahio udaeNa saMkamo ahio| guNaseDhi asaMkhejApadesaaMgeNa vodhavA // 438 // baMdhena bhavati udayo adhika udayena saMkramo adhikaH / guNazreNirasaMkhyeyapradezAMgena boddhavyA // 438 // artha-usa kAlameM puruSavedake baMdhadravyase udaya adhika hai aura udayadravyase saMkramaNa dravya adhika hai / vaha adhikatA asaMkhyAta pradezasamUhoMkara guNazreNI arthAt guNakArakI paGgirUpa jAnanA // 438 // guNase DhiasaMkhejApadesaaMgeNa saMkamo udo| se kAle se kAle ujo baMdho padesaMgo // 439 // guNazreNyasaMkhyeyapradezAMgena saMkrama udayaH / skhe kAle skhe kAle yogyo baMdhaH pradezAMgaH // 439 // artha-apane 2 kAlameM svasthAna apekSA saMkramase saMkrama udayase udaya pradeza apekSAkara asaMkhyAtarUpa guNakArakI pati liye hai / aura apane puruSavedake bandhakAlameM pradezarUpa baMdha bhajanIya hai // 439 // idi saMDhaM saMkAmiya se kAle itthivedsNkmgo| aNNaM ThidirasakhaMDaM aNNaM ThidibaMdhamAravaI // 440 // iti SaMDhaM saMkrAmya skhe kAle striivedsNkraamkH| anyasthitirasakhaMDamanyaM sthitibaMdhamArabhate // 440 // ___ artha-isaprakAra napuMsakavedako saMkramaNa kara apane kAlameM strIvedakA saMkrAmaka hotA hai arthAt puruSavedameM saMkramaNakara kSapaNa karanevAlA hotA hai / vahAM prathamasamayameM pUrva se anya pramANa liye sthitikAMDaka anubhAgakAMDaka aura sthitibandhako AraMbha karatA hai // 440 // thI addhA saMkhejabhAge pagade tighaaditthidibNdho| vassANaM saMkheja thI saMkaM tApagar3hate // 441 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 raaycndrjainshaastrmaalaayaam| strI addhA saMkhyeyabhAgepagate trighAtisthitibaMdhaH / varSANAM saMkhyeyaM strI saMkramopagatArdhAte // 441 // artha-strIveda kSapaNAkAlakA saMkhyAtavAM bhAga vItanepara jJAnAvaraNa darzanAvaraNa antarAya ina tIna ghAtiyAoMke sthitibandhako saMkocakara saMkhyAtavarSapramANa sthitibandha karatA hai / usake vAda strIvedakA sthitisattva antasthitikAMDakarUpa karatA hai // 441 // tAhe saMkhasahassaM vassANaM mohaNIyaThidisaMtaM / se kAle saMkamago sattaNhaM NokasAyANaM // 442 // tasmin saMkhyasahasraM varSANAM mohanIyasthitisattvam / ve kAle saMkrAmakaH saptAnAM nokaSAyANAm // 442 // artha-strIveda kSapaNAkAlake antameM mohanIyakA sthitisattva asaMkhyAtavarSapramANa hai / usake bAda apane kAlameM sAta nokaSAyoMkA saMkrAmaka hotA hai yAnI saMjvalanakrodharUpa pariNAmake nAza karanevAlA hotA hai // 442 // tAhe moho thovo saMkhejaguNaM tighaaditthidibNdho| tatto asaMkhaguNiyo NAmadugaM sAhiyaM tu veyaNiyaM // 443 // tatra mohaH stokaH saMkhyeyaguNaM trighaatisthitibNdhH| ___ tato'saMkhyeyaguNitaM mAmadvikaM sAdhikaM tu vedanIyam // 443 // artha-usI jagaha prathamasamayameM mohakA sthitibandha thor3A hai, usase tIna ghAtiyoMkA saMkhyAtaguNA, usase nAma gotrakA asaMkhyAtaguNA aura vedanIyakA sAdhika sthitibandha hotA hai // 443 // tAhe asaMkhaguNiyaM mohAdu tighAdipayaDiThidisaMtaM / tatto asaMkhaguNiyaM NAmadugaM sAhiyaM tu veyaNiye // 444 // tasmin asaMkhyaguNitaM mohAt trighAtiprakRtisthitisattvam / tato asaMkhyaguNitaM nAmadvikaM sAdhikaM tu vedanIyaM // 444 // artha-usI prathamasamayameM saMkhyAtavarSamAtra mohakA sthitisattva thor3A hai usase asaMkhyAtaguNA tInaghAtiyAoMkA sthitisattva hai usase asaMkhyAtaguNA nAma gotrakA sthitisattva hai usase sAdhika vedanIyakA sthitisattva hai // 444 // sattaNhaM paDhamaThidikhaMDe puNNe du mohaThidisaMtaM / saMkhejaguNavihINaM sesANamasaMkhaguNahINaM // 445 // saptAnAM prathamasthitikhaMDe pUrNe tu mohasthitisattvaM / saMkhyeya guNavihInaM zeSANAmasaMkhyaguNahInam // 445 //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 123 artha-sAta nokaSAyoMkA pahalA sthitikAMDaka pUrNa honepara pUrvasthitisattvase mohakA sthitisattva saMkhyAtaguNAkama hai aura zeSa karmoMkA sthitisattva asaMkhyAtaguNA kama hai // 445 // sattaNhaM paDhamaTThidikhaMDe puNNeti ghaaditthidibNdho| saMkhejaguNavihINaM aghAditiyANaM asaMkhaguNahINaM // 446 // saptAnAM prathamasthitikhaMDe pUrNe iti ghaatisthitibNdhH| saMkhyeyaguNavihIno aghAtitrayANAmasaMkhyaguNahInaH // 446 // artha-sAta nokaSAyoMke prathamasthitikhaMDa pUrNa honepara pUrvasthitibandhase cAra ghAtiyAoMkA to saMkhyAtaguNA ghaTatA aura tIna aghAtiyAkarmoMkA asaMkhyAtaguNA ghaTatA sthitibandha hotA hai // 446 // ThidibaMdhapuchattagade saMkhejadimaM gataM tadaddhAe / ettha aghAditiyANaM ThidibaMdho saMkhavassaM tu // 447 // sthitibaMdhapRthaktvagate saMkhyeyaM gataM tadaddhAyAm / atra aghAtitrayANAM sthitibaMdhaH saMkhyavarSastu // 447 // artha-usake vAda saMkhyAtahajAra sthitibandha vItajAnepara usa sAta nokaSAyakSapaNAkAlakA saMkhyAtavAM bhAga vItajAnese nAmagotra vedanIyarUpa tIna aghAtiyAoMkA sthitibaMdha saMkhyAtahajAra varSamAtra hotA hai // 447 // ThidikhaMDapudhattagade saMkhA bhAgA gadA tdddhaae| ghAditiyANaM tattha ya ThidisaMtaM saMkhavassaM tu // 448 // sthitikhaMDapRthaktvagate saMkhyA bhAgA gatA tdddhaayaaH| ghAtitrayANAM tatra ca sthitisattvaM saMkhyavarSa tu // 448 // artha-usake vAda saMkhyAtahajAra sthitikAMDaka vItanepara sAta nokaSAyakAlakA saMkhyAtabahubhAga vItanese eka bhAgameM tInaghAtiyAoMkA sthitisattva saMkhyAta varSamAtra hotA paDisamayaM asuhANaM rasabaMdhudayA aNaMtaguNahINA / baMdhovi ya udayAdo tadaNaMtarasamaya udayotha // 449 // pratisamayamazubhAnAM rasabaMdhodayau anaMtaguNahInau / baMdhopi ca udayAt tadanaMtarasamaya udayotha // 449 // artha-azubhaprakRtiyoMkA anubhAgabandha aura anubhAga udaya samaya samaya prati ananta
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / guNA kama hotA hai| pUrvasamayake udayase uttarasamayakA bandha bhI aura anantarasasayavartI udaya bhI anantaguNA ghaTatA jAnanA // 449 // baMdheNa hodi udao ahiyo udaeNa saMkamo ahiyo| guNaseDhi aNaMtaguNA bodhavA hodi aNubhAge // 450 // baMdhena bhavati udayo adhika udayena saMkramo adhikaH / guNazreNiranaMtaguNA boddhavyA bhavati anubhAge // 450 // artha-bandhase to udaya adhika hai aura udayase saMkrama adhika hai / isataraha anubhAgameM anantaguNI guNakArakI paMkti jAnanA / bhAvArtha-vivakSita eka samayameM anubhAgake bandhase anantaguNA anubhAgakA udaya hotA hai usase anantaguNA anubhAgakA saMkrama hotA hai // 450 // guNaseDhi aNaMtaguNeNUNA ya vedago du annubhaago| gaNaNAdikaMtaseDhI padesaaMgeNa vodhavA // 451 // guNazreNiranaMtaguNenonA ca vedakastu anubhAgaH / gaNanAtikrAMtazreNI pradezAMgena boddhavyA // 451 // - artha-yadyapi udayarUpa anubhAga samaya samaya prati anantaguNA ghaTatArUpa guNakAra pati liye hai taubhI pradeza aMgakara asaMkhyAtaguNakArakI patirUpa jAnanA / bhAvArthasamaya 2 prati anubhAgakA udaya anantaguNA ghaTatA hai to bhI karmaparamANuoMkA udaya samaya 2 prati asaMkhyAtaguNA vaDhatA hai aisA jAnanA // 451 // baMdhodaehiM NiyamA aNubhAgo hodi zaMtaguNahINaM / se kAle se kAle bhajo puNa saMkamo hodi // 452 // baMdhodayAbhyAM niyamAdanubhAgo bhavati anNtgunnhiinH| skhe kAle skhe kAle bhAjyaH punaH saMkramo bhavati // 452 // ___ artha-apane kAlameM anubhAga bandha aura udayakara samaya 2 prati anantaguNA ghaTatA hI hai / aura apane 2 kAlameM saMkrama bhajanIya hai yAnI ghaTaneke niyamase rahita hai // 452 // saMkamaNaM tadavaDhe jAva du aNubhAgakhaMDayaM pddidi| aNNANubhAgakhaMDe Ar3hate NaMtaguNahINaM // 453 // saMkramaNaM tadavasthaM yAvattu anubhAgakhaMDakaM patati / anyAnubhAgakhaMDe Arabdhe anaMtaguNahInam // 453 // artha-jisa anubhAgakAMDakameM saMkramaNa ho usa anubhAgakAMDakakA ghAta hokara na nivaTe tabataka samaya samaya prati avasthita ( samAna ) rUpa hI anubhAgakA saMkramaNa hotA
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 126 hai / aura anya navIna anubhAgakAMDakakA prAraMbha hojAnepara pahalese anantaguNA ghaTatA anubhAgakA saMkrama hotA hai // 453 // sattaNhaM saMkAmagacarime purisassa bNdhmddvssN| solasa saMjalaNANaM saMkhasahassANi sesANaM // 454 // saptAnAM saMkrAmakacarame puruSasya baMdhoSTavarSam / SoDaza saMjvalanAnAM saMkhyasahasrANi zeSANAm // 454 // __ artha--sAta nokaSAyoMke saMkramaNakAlake antasamayameM puruSavedakA sthitibandha ATha varSapramANa hotA hai aura saMjvalanacaukar3IkA solaha varSamAtra tathA zeSa rahe moha Ayu vinA chaha karmoMkA saMkhyAtahajAra varSamAtra sthitibandha hotA hai // 454 // ThidisaMtaM ghAdINaM saMkhasahassANi hoti vassANaM / hoti aghAditiyANaM vassANamasaMkhamettANi // 455 // sthitisattvaM ghAtinAM saMkhyasahasrANi bhavaMti varSANAm / bhavaMti aghAtitrayANAM varSANAmasaMkhyamAtrANi // 455 // artha-vahAMpara hI sthitisattva cAra ghAtiyAoMkA saMkhyAtahajAra varSamAtra aura tIna aghAtiyAoMkA asaMkhyAtavarSapramANa jAnanA // 455 // purisassa ya paDhamahidi AvalidosuvaridAsu aagaalaa| paDiAgAlA chiNNA paDiAvaliyAdudIraNadA // 456 // puruSasya ca prathamasthitau aavlidvyoruprtyoraagaalaaH| ....... ... pratyAgAlAH chinnA pratyAvalikAyA udIraNatA // 456 // artha--puruSavedakI prathamasthitimeM Avali pratyAvali donoM zeSa rahanepara AgAla pratyAgAla naSTa ho jAte haiM aura dvitIyAvalise udIraNA hotI hai // 456 // dvitIyasthitimeM sthita paramANuoMko apakarSaNa karake prathamasthitimeM prApta karanA AgAla kahA jAtA hai| prathamasthitimeM Thahare hue paramANuoMko utkarSaNakara dvitIyasthitimeM prApta karanA pratyAgAla hai| aMtarakadapaDhamAdo kohe chaNNokasAyayaM chuhadi / purisassa carimasamae purisavi eNeNa savayaM chuhadi // 457 // aMtarakRtaprathamAt krodhe SaNNokaSAyaka saMkrAmati / puruSasya caramasamaye puruSamapi etena sarva saMkrAmati // 457 // artha-antarakaraNa karaneke vAda prathamasamayase lekara puruSavedake udayakAlake aMtameM chaha nokaSAyoMkA sabasattva saMjvalanakrodhameM saMkramaNa karatA hai / aura puruSavedako bhI saba saMjvalana krodhameM nikSepaNa karatA hai // 457 //
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / samaUNadoNNi AvalipamANasamaya ppavaddhaNavabaMdho / vidiye diye asthi hu purisassudayAvalI ca tadA // 458 // samayonadvyAvalipramANasamayaprabaddhanavabaMdhaH / dvitIyasyAM sthitau asti hi puruSasyodayAvalI ca tadA // 458 // artha - dvitIya sthiti meM samaya kama do AvalimAtra navaka samayaprabaddha mAtra udayAvalike niSeka puruSaveda ke sattvameM zeSa rahate haiM anya saba saMkhyAtahajAra varSamAtra sthiti liye puruSavedakA purAnA sattva saMjvalanakodha meM saMkramaNarUpa karadiyA jAtA hai // 458 // aba apagataveda kI kriyA kahate haiM; sekAle oNi assakaNNa AdolaM / karaNaM tiyasaNNagayaM saMjalaNarasesu vaTTihidi // 459 // sve kAle apavartanodvartanaM azvakarNamAMdolam / karaNaM trikasaMjJAgataM saMjvalanaraseSu vartayati // / 459 / / artha-apane kAlameM apavartanodvartakaraNa 1 azvakaraNa 2 AMdolakaraNa - isataraha nAmoMko prApta kiyA hai vaha saMjvalana caukar3Ike anubhAga meM prApta hotI hai / / 459 // AraMbha kiye prathama anubhAga kAMDaka ke ghAta honepara zeSa anubhAga krodhase lekara lobhataka anantaguNA ghaTatA, va lobhase lekara krodhataka anantaguNA vaDhatA hotA hai use apavartanodvartanakaraNa kahate haiM / jaise ghor3ekA kAna madhyake pradeza se Aditaka kramase ghaTatA hotA hai usItaraha prathamaanubhAgakAMDakakA ghAta hue vAda krodha Adi lobhaparyatakA kramase anubhAga ghaTatA hotA hai use azvakarNa kahate haiM / jaise hiMDoleko rassI bandhatI hai vaha rassI ke bIcakA pradeza Adise antataka kramase ghaTatA hotA hai usItaraha pUrvavat krodha se lobhatakakA anubhAga ghaTatA hotA hai use AMdolakaraNa kahate haiM / tAhe saMjalaNANaM ThidisaMtaM saMkhabassayasahassaM / aMtomuhuttINo solasavassANi ThidibaMdho // 460 // tatra saMjvalanAnAM sthitisattvaM saMkhyavarSasahasram / aMtarmuhUrtahInaH SoDazavarSANi sthitibaMdhaH // 460 // artha -- usa azvakarNake prAraMbhasamaya meM saMjvalana cArakA sthitisattva saMkhyAtahajAra varSa - mAtra hai aura sthitibandha antarmuhUrtakama solaha varSamAtra hai // 460 // rasasaMtaM AgahidaM khaMDeNa samaM tu mANage kohe / mAyA lobhavi ya ahiyakamA hoti baMdhevi // 461 //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| rasasattvamAgRhItaM khaMDena samaM tu mAnake krodhe| mAyAyAM lobhepi ca adhikakramaM bhavati baMdhepi // 461 // artha-prAraMbha kiye prathama anubhAgakAMDakakara sahita isa prathamaanubhAga kAMDakake ghAta honese pahale mAnameM krodhameM mAyAmeM lobhameM jo anubhAgasattva hai vaha adhika kramaliye hue hai / aura isa azvakarNake prAraMbhasamayameM jo anubhAgabandha hai usameM bhI isItaraha alpa bahutvakA krama jAnanA // 461 // rasakhaMDaphaDDhayAo kohAdIyA havaMti ahiyakamA / avasesaphaDDhayAo lohAdi aNaMtaguNidakamA // 462 // rasakhaMDaspardhakAni krodhAdikAnAM bhavaMti adhikakramANi / avazeSaspardhakAni lobhAdeH anaMtaguNitakramANi // 462 // artha-ghAta karaneke liye prathama anubhAgakAMDakarUpa grahaNa kiye jo spardhaka ve krodhake thor3e haiM usase mAnAdike vizeSa adhika haiM / aura prathama anubhAgakAMDakakA ghAta hue vAda avazeSa rahe spardhaka haiM ve lobhake thor3e haiM usase mAyAdike anaMtaguNe haiM aisA krama jAnanA // 462 // aba azvakarNake prathama samayameM hue apUrvaspardhakoMkA vyAkhyAna karate haiM; tAhe saMjalaNANaM desAvaraphaDDhayassa hehaado| gaMtaguNUNamapucaM phaDDayamiha kuNadi hu aNaMtaM // 463 // tasmin saMjvalanAnAM dezAvaraspardhakasya adhastanAt / anaMtaguNonamapUrva spardhakamiha karoti hi anaMtam // 463 // artha-usa azvakaraNake AraMbhasamayameM cAroM saMjvalanakaSAyoMkA eka sAtha apUrvaspardhaka dezaghAtI jaghanyaspardhakase nIce anantaguNA ghaTatA anubhAgarUpa karatA hai / isa taraha anante apUrvaspardhaka hote haiM // 463 // gaNaNAdeyapadesagaguNahANiTThANaphaDDhayANaM tu| . hodi asaMkhejadima avarAdu varaM aNaMtaguNaM // 464 // gaNanAdekapradezakaguNahAnisthAnaspardhakAnAM tu / ... bhavati asaMkhyeyaM avarato varamanaMtaguNam // 464 // artha-gaNanAkarake paramANuoMkI guNahAnike spardhakoMkA asaMkhyAtavAM bhAga apUrvaspardhakoMkA pramANa hai aura jaghanya apUrvaspardhakoMse utkRSTa apUrvaspardhakameM anubhAgake avibhAgapraticcheda anantaguNe hote haiM // 464 // isakA vizeSakathana kaSAyaprAbhUta ( mahAdhavala) meM kahA hai|
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / puvANa phaDDhayANaM chettUNa asaMkhabhAgadavaM tu / kohAdINamapuvaM phaDDayamiha kuNadi ahiyakamA // 465 // pUrvAn spardhakAna chittvA asaMkhyabhAgadravyaM tu / krodhAdInAmapUrva spardhakamiha karoti adhikakramam // 465 // artha-saMjvalana krodha mAna mAyA lobhake pUrva spardhakoMke dravyako apakarSaNa bhAgamAtra asaMkhyAtakA bhAga dekara eka bhAgamAtra dravyako grahaNakara yahAM apUrvaspardhaka karatA hai / ve spardhaka kramase adhika 2 jAnanA // 465 // samakhaMDaM savisesaM NikkhiviyokaTTidAdu sesadhaNaM / pakkhevakaraNasiddhaM igigouMcheNa ubhayattha // 466 // samakhaMDaM savizeSa nikSipyApakarSitAt zeSadhanam / prakSepakaraNasiddhaM ekagopucchena ubhayatra // 466 // . artha-apakarSaNakiye dravyameM kitane eka dravya to vizeSa sahita samakhaNDarUpa apUrvaspardhakoMmeM nikSepaNakara avazeSa dhanako eka gopucchakara pUrva apUrva donoM spardhakoMmeM nikSepaNa karanA siddha huA // 466 // ukkaTTidaM tu dedi apuvAdimavaggaNAu hINakamaM / puvAdivaggaNAe asaMkhaguNahINayaM tu hINakamA // 467 // apakarSitaM tu dadAti apUrvAdimavargaNA hInakramam / pUrvAdivargaNAyAmasaMkhyaguNahInakaM tu hInakramam // 467 // artha-apakarSaNa kiye dravyameMse apUrvaspardhakakI AdivargaNAmeM vizeSa ghaTate kramase dravya diyA jAtA hai / aura apUrvaspardhakakI aMtavargaNAmeM diye hue dravyase sAdhika apakarSaNa bhAgahAramAtra asaMkhyAtaguNA ghaTatA pUrva spardhakakI prathama vargaNAmeM dravya diyA jAtA hai // 467 // kohAdINamapuvaM je] sarisaM tu abaramasaritthaM / lohAdiAdivaggaNaavibhAgA hoMti ahiyakamA // 468 // krodhAdInAmapUrva jyeSThaM sadRzaM tu avaramasadRzam / lobhAdiAdivargaNAvibhAgA bhavaMti adhikakramAH // 468 // ... artha-krodhAdicAroM kaSAyoMke apUrvaspardhakoMkI utkRSTavargaNA anubhAgake avibhAgapraticchedoMke pramANakI apekSA samAna hai aura jaghanyavargaNA asamAna hai / vahAMpara lobhAdikakI jaghanya vargaNAke avibhAga praticcheda kramase adhika haiM // 468 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / sagasagaphaDDayaehiM sagajeTTe bhAjide sagIAdi / majhevi aNatAo vaggaNagAo samANAo // 469 // svakasva spardhakaiH svakajyeSThe bhAjite svakIyAdi / madhyepi anaMtA vargaNAH samAnAH || 469 // artha ----apane apane spardhakoM kA bhAga apanI 2 utkRSTavargaNAoMmeM denese apanI 2 AdivargaNAoMkA pramANa AtA hai / aura madhyameM bhI anaMtavargaNA cAroM kaSAyoM kI paraspara samAna hotIM haiM // 469 // I je hINA avahAre rUvA tehiM guNittu pucaphalaM / .. hINavahAreNahiye addhaM putraM phaleNahiyaM // 470 // ye hInA avahAre rUpAH taiH guNitaM pUrvaphalaM / hInAvahAreNAdhike ardha pUrva phalenAdhikam // 470 // artha - 0.00 **** .... .... kohaduseseNavahidako takkaMDayaM tu mANatie / rUpahiyaM sagakaMDayahidakohAdI samANasalA // 471 // dvizeSeNAvahitakrodhe tatkAMDakaM tu mAnatraye / rUpAdhikaM svakakAMDakahitakrodhAdi samAnazalAkAH // 471 // 139 tAhe bahAro padesaguNahANiphaDDayavahAro / palassa paDhamamUlaM asaMkhaguNiyakamA hoti // 472 // tatra dravyAvahAraH pradezaguNahAnispardhakAvahAraH / palyasya prathamamUlaM asaMkhyaguNitakramA bhavaMti // 472 // artha - krodha ke spadhakapramANako mAnake spardhakoM meM ghaTAnese jo zeSa rahe usakA bhAga krodha ke spardhakoMke pramANako denese jo pramANa Ave usakA nAma krodha kAMDaka hai aura mAnA - di tInameM eka eka adhika hai / aura apane 2 kAMDakoMkA bhAga apane 2 spardhakoM meM denese jo nAnA kAMDakoMkA pramANa AtA hai utane hI vargaNAoMke avibhAgapraticcheda cAroM kaSAyoM ke paraspara samAna hote haiM // / 471 // 1 isakA artha bhASAkArane nahIM kiyA isaliye yahAM bhI chor3adiyA hai / la. sA. 17 11 800 11 artha -- azvakarNakArakake prathamasamaya meM saba dravyako jisa apakarSaNa bhAMgahArakA bhAga denese pradezoMkI eka guNahAnimeM jitanA spardhakoMkA pramANa hai usako jisakA bhAga diyA vaha asaMkhyAtaguNA hai / usase palyakA prathamavargamUla asaMkhyAtaguNA hai // 472 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / tAhe apuvaphaDDhayapuvassAdIdaNaMtimuvadehi / baMdho hu latANaMtimabhAgotti apuvaphaDDayado // 473 // tasmin apUrvaspardhakapUrvasyAdito anaMtimamudeti / ___baMdho hi latAnaMtimabhAga iti apUrvaspardhakataH // 473 // artha-usa arzvakarNakaraNake prathamasamayameM udayaniSekoMke saba apUrva spardhaka aura pUrvaspardhakakI Adise lekara usakA anaMtavAM bhAga udaya hotA hai / aura latA bhAgase anaMtaveM bhAgamAtra apUrvaspardhakake prathama spardhakase lekara antaspardhakataka jo spardhaka haiM unarUpa hokara baMdharUpa spardhaka pariNamate haiM // 473 // vidiyAdisu samayesu vi paDhamaM va apuvaphaDDayANa vihii| Navari ya saMkhaguNUNaM 'davapamANaM tu' paDisamayaM // 474 // NavaphaDDhayANa karaNaM paDisamayaM evameva Navari tu| davamasaMkhejaguNaM phahRyamANaM asaMkhaguNahINaM // 475 // dvitIyAdiSu samayeSu api prathamaM va apUrvaspardhakAnAM vidhiH / navari ca saMkhyaguNonaM dravyapramANaM tu pratisamayam // 474 / / navaspardhakAnAM karaNaM pratisamayaM evameva navari tu / dravyamasaMkhyeyaguNaM spardhakamAnaM asaMkhyaguNahInam // 475 // artha-dvitIyAdi samayoMmeM bhI prathama samayavat apUrvaspardhakoMkI vidhi hai / paraMtu vizeSa itanA hai ki vahAM dravya to kramase asaMkhyAtaguNA baDhatA huA apakarSaNa kiyA jAtA hai aura kiye hue navIna spardhekoMkA pramANa asaMkhyAtaguNA ghaTatA hotA hai aisA jAnanA // 474 / 475 // paDhamAdisu dijakamaM takAlajaphaDDhayANa carimotti / hINakama se kAle asaMkhaguNahINaya tu hINakarma // 476 // prathamAdiSu deyakramaM tatkAlajaspardhakAnAM carama iti / hInakramaM ve kAle asaMkhyaguNahInakaM tu hInakramam // 476 // artha-apUrvaspardhaka karaNa kAlake prathamAdi samayoMmeM apakarSaNa dravya denekA krama usakAlameM kiye spardhakoMke antaparyaMta to vizeSa hIna krama liye hai / usake vAda asaMkhyAtaguNA ghaTatA huA usake Upara vizeSa hIna kramaliye jAnanA // 476 // paDhamAdisu dissakama takAlajaphaDDhayANa carimotti / hINakama se kAle hINaM hINaM kama tatto // 477 // 1 yaha pATha bhASAmeM chUTA huA thA so abhiprAyake anusAra likhAgayA hai / isa samaya prApta bhASAkI pratimeM yaha gAthA hI nahIM likhA hai|
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 131 prathamAdiSu dRzyakramaM tatkAlajaspardhakAnAM carama iti / hInakramaM skhe kAle hInaM hInaM kramaM tataH // 477 // artha-apUrvaspardhaka karaNakAlake prathamAdi samayoM meM dekhaneyogya paramANuokA krama usa samayameM kiye gaye spardhakoMkI antavargaNA paryaMta vizeSa ghaTatA kramaliye hai / aura usake Upara jo vargaNA usakA bhI dRzya dravya eka cayamAtra ghaTatA huA hai aisA caya ghaTatA krama jAnanA // 477 // Age prathama anubhAgakAMDakake ghAta honepara kyA hotA hai vaha dikhalAte haiM; paDhamANubhAgakhaMDe paDide aNubhAgasaMtakammaM tu / lobhAdaNaMtaguNidaM uvariM pi aNaMtaguNidakamaM // 478 // prathamAnubhAgakhaMDe patite anubhAgasattvapharma tu| lobhAdanaMtaguNitamuparyapi anaMtaguNitakramam // 478 // artha-isa taraha prathama anubhAgakhaNDake patana honepara lobhase anantaguNA kramaliye anubhAgasattvarUpa karma hotA hai aisA jAnanA // 478 // Adolassa ya paDhame NivattidapuvaphahayANi bahu / paDisamayaM palidovamamUlAsaMkhejabhAgabhajiyakamA // 479 // AMdolasya ca prathame nirvartitApUrvaspardhakAni bahUni / pratisamartha palitopamamUlAsaMkhyeyabhAgabhajitakramam // 479 // artha-AMdolakaraNake prathamasamayameM kiye hue apUrvaspardhaka bahuta haiM usake vAda samaya samaya prati patyake vargamUlakA asaMkhyAtavAM bhAgakara bhAjita kramaliye hue jAnanA // 479 // Adolassa ya carime puvaadimvggnnaavibhaagaado| do caDhimAdINAdI caDhidavAmettaNaMtaguNA // 480 // AMdolasya ca carame pUrvAdimavargaNAvibhAgAt / dvicaTitAdInAmAdiH caTitavyAmAtrAnaMtaguNAH // 480 // artha-azvakarNakAlake antasamayameM prathamaspardhakakI AdivargaNAmeM avibhAgapraticcheda anubhAgake thor3e haiM usase Age dUsare vagairaHke AdikI vargaNAmeM dUne tigune Adi anantaguNe jAnanA // .480 // -- Adolassa ya paDhame rasakhaMDe pADide apussaado| kohAdo ahiyakamA padesaguNahANiphaDDhayA tatto // 481 // hodi asaMkhejaguNaM igiphaDDhayavaggaNA annNtgunnaa| tatto aNaMtaguNidA kohassa apuvaphaDDhayANaM ca // 482 //
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / mANAdINahiyakamA lobhagapuvaM ca vaggaNA tesiM / kohoti ya aTThapadA aNaMtaguNidakkamA hoti // 483 // ' AMdolasya ca prathame rasakhaMDe pAtite apUrvAt / / krodhAt adhikakramAH pradezaguNahAnispardhakAstataH // 481 // . bhavati asaMkhyeyaguNaM ekaspardhakavargaNA anaMtaguNA / tato anaMtaguNitaM krodhasya apUrvaspardhakAnAM ca // 482 // mAnAdInAmadhikakramaM lobhagapUrva ca vargaNA teSAM / __krodha iti ca aSTa padAni anaMtaguNitakramANi bhavaMti // 483 // . artha-azvakaraNakAlake prathama anubhAgakAMDakakA ghAta honepara hue krodhake apUrvaspardhaka thor3e haiM usase mAnAdike vizeSa adhika kramaliye hue haiM / usase pradezakI eka guNahAnike spardhakoMkA pramANa asaMkhyAtaguNA hai / usase ekaspardhakameMkI vargaNAoMkA pramANa anantaguNA hai / usase krodhake saba apUrvaspardhakoMkI vargaNAoMkA pramANa anaMtaguNA hai / usase mAnake saba apUrva spardhakoMkI vargaNA vizeSa adhika kramaliye haiM / aura lobhake apUrvaspardhakoMkI vargaNAoMke pramANase lobhake pUrvaspardhakoMkA pramANa anantaguNA hai / usase lobhake pUrvaspardhakoMkI vargaNAkA pramANa anantaguNA hai / usase mAyAdikA pramANa krodhakI vagaNAparyaMta ulaTe kramase anantaguNA hai / isa prakAra ATha sthAnoMkA alpabahutva jAnanA // 481 / 482 / 483 // rasaThidikhaMDANevaM saMkhejasahassagANi gaMtUNaM / tattha ya apuvaphaDDayakaraNavihI NiTidA hoI // 484 // rasasthitikhaMDAnAmevaM saMkhyeyasahasrakAni gatvA / tatra ca apUrvaspardhakakaraNavidhiniSThitA bhavati // 484 // . artha-isaprakAra kramase hajAroM anubhAgakAMDaka vItajAnepara ekasthitikAMDaka hotA hai / aise saMkhyAta hajAra sthitikAMDaka jisameM hoM aisA antarmuhUrtamAtra azvakaraNakAla honepara apUrvaspardhakakaraNakI kriyA pUrNa hojAtI hai // 484 // ... Age kRSTi kriyAsahita azvakarNa kriyA hotI hai aisA yativRSabhAcAryakA abhiprAya kahate haiM; hayakaNNakaraNacarime sNjlnnaannhvsstthidibNdho| vassANaM saMkhejasahassANi havaMti sesANaM // 485 // hayakarNakaraNacarame sNjvlnaanaamssttvrsssthitibNdhH| :: varSANAM saMkhyeyasahasrANi bhavaMti zeSANAm // 485 // ..
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 133 " artha-apUrvaspardhaka sahita azvakarNakaraNakAlake antasamayameM saMjvalanacArakA ATha varSamAtra sthitibandha hai / aura zeSakarmoMkA sthitibandha saMkhyAtahajAra varSapramANa hai / isake pahale samayameM adhika thA // 185 // ThidisattamaghAdINaM asaMkhavassANa hoMti ghAdINaM / vassANaM saMkhejasahassANi havaMti NiyameNa // 486 // sthitisattvamaghAtinAmasaMkhyavarSA bhavaMti ghAtinAm / .. varSANAM saMkhyeyasahasrANi bhavaMti niyamena // 486 // . artha-usI antasamayameM aghAtiyA nAma gotra vedanIyakA sthitisattva asaMkhyAtavarSamAtra hai pahale samayameM adhika thA / aura cAra ghAtiyAkarmoMkA sthiti sattva saMkhyAtavarSamAtra hai // 486 // isa taraha apUrvaspardhakakA adhikAra pUrNa huaa| Age kRSTikaraNameMse bAdarakRSTikaraNakAlakA pramANa kahate haiM chakkamme saMchuddhe kohe kohassa vedagaddhA jaa| - tassa ya paDhamatibhAgo hodi hu hayakaNNakaraNaddhA // 487 // vidiyatibhAgo kiTTIkaraNaddhA kiTTivedagaddhA hu| tadiyatibhAgo kiTTIkaraNo hayakaNNakaraNaM ca // 488 // SaTkarmaNi saMkSubdhe krodhe krodhasya vedakAddhA yaa| - tasya ca prathamatribhAgaH bhavati hi hayakarNakaraNAddhA // 487 // dvitIyatribhAgaH kRSTikaraNAddhA kRSTivedakAddhA hi / .. . tRtIyatribhAgaH kRSTikaraNaM hayakarNakaraNaM ca // 488 // artha-chaha nokaSAyoMko saMjvalanakrodhameM saMkramaNakara antarmuhUrtamAtra krodhavedakakAla hai / usameMse pahalA tribhAga arzvakarNakaraNakA kAla hai, dUsarA tribhAga kucha kama hai vaha cAra saMjvalanakaSAyoMke kRSTi karanekA kAla hai vaha varta rahA hai aura tIsarA tribhAga kucha kama hai vaha krodhakRSTikA vedakakAla hai so Age pravartegA / isa kRSTikaraNakAlameM bhI azvakarNakaraNa pAyAjAtA hai / kyoMki yahAM bhI azvakaraNake samAna saMjvalanakaSAyoMkA anubhAgasattva vA anubhAgakAMDaka vartatA hai isaliye yahAM kRSTisahita azvakarNakaraNa : pAyA jAtA hai aisA jAnanA // 487 // 488 // kohAdINaM sgsgpuvaapuvgyphddddyehiNto| ukkaDidUNa dacaM tANaM kiTTI karedi kame // 489 // krodhAdInAM svakasvakapUrvApUrvagataspardhakAn / apakarSayitvA dravyaM teSAM kRSTiH karoti krameNa // 489 // .
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 raaycndrjainshaastrmaalaayaam| artha-saMjvalana krodha mAna mAyA lobhakA apanA 2 pUrva apUrvasparddhakarUpa saba dravyako apakarSaNa bhAgahArase bhAjitakara ekabhAgamAtradravya grahaNakara yathA kramase una krodhAdikoMkI kRSTi karatA hai // 489 // ukkaTTidadacassa ya pllaasNkhejbhaagbhubhaago| bAdarakiTTiNibaddho phaDDhayage sesaigibhAgo // 490 // apakarSitadravyasya ca palyAsaMkhyeyabhAgabahubhAgaH / bAdarakRSTinibaddhaH spardhake shessaikbhaagH|| 490 // artha-apakarSaNa kiye dravyako palyakA asaMkhyAtavAM bhAgase bhAjitakara bahubhAgamAtra dravya bAdarakRSTikA hai aura zeSa eka bhAgamAtra dravya pUrva apUrva spardhakoMmeM nikSepaNa kiyA jAtA hai // 490 // kiTTIyo igiphaDDhayavaggaNasaMkhANaNaMtabhAgo du| ekekamhi kasAye tiyaMti ahavA aNaMtA vA // 491 // kRSTaya ekaspardhekavargaNAsaMkhyAnAmanaMtabhAgastu / ekaikasmin kaSAye trikatrikamathavA anaMtA vA // 491 // artha-ekaspardhakameM vargaNAzalAkAke anantaveM bhAgamAtra sava kRSTiyoMkA pramANa hai / anubhAgake alpabahutvakI apekSA eka eka kaSAyameM saMgraha kRSTi tIna tIna haiM aura eka eka saMgraha kRSTimeM antara kRSTiyAM ananta ananta haiM // 491 // akasAyakasAyANaM dadhassa vibhaMjaNaM jahA hoI / kiTTissa taheva have koho akasAyapaDibaddhaM // 492 // akaSAyakaSAyANAM dravyasya vibhaMjanaM yathA bhavati / __kRSTastathaiva bhavet krodho akaSAyapratibaddhaH // 492 // artha-nokaSAya aura kaSAyoMke dravyakA vibhAga jaise hotA hai vaise hI inakI kRSTiyoMke pramANakA vibhAga jAnanA / aura nokaSAyakI kRSTiyAM krodhakI kRSTiyoMmeM jor3anI / kyoMki nokaSAyoMkA sava dravya saMjvalanakrodharUpa saMkramaNa huA hai // 492 // paDhamAdisaMgahAo pllaasNkhejbhaaghiinnaao| kohassa tadIyAe akasAyANaM tu kiTTIo // 493 // prathamAdisaMgrahAH plyaasNkhyeybhaaghiinaaH| ___ krodhasya tRtIyAyAmakaSAyAnAM tu kRSTyaH // 493 // artha-pUrvarItise prathama Adi bAraha saMgraha kRSTiyoMkA AyAma palyake asaMkhyAtaveM
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 135 bhAgake kramase ghaTatA jAnanA / aura nokaSAyakI saba kRSTiyeM krodhakI tIsarI saMgrahakRSTimeM prApta jAnanI // 493 // kohassa ya mANassa ya mAyAlobhodaeNa caDidassa / bArasa Nava cha ttiNNi ya saMgahakiTTI kame hoti // 494 // krodhasya ca mAnasya ca mAyAlobhodayena caTitasya / dvAdaza nava SaT trINi ca saMgrahakRSTayaH krameNa bhavaMti // 494 // artha-saMjvalanakrodhake udaya sahita zreNI caDhanevAle jIvake cAroM kaSAyoMkI bAraha saMgraha kRSTi hotI haiN| mAnake udaya sahitake tIna kaSAyoMkI nau saMgraha kRSTiyAM hotI haiM / mAyAke udaya sahitake chaha saMgraha kRSTiyAM aura lobhake udayasahita zreNI caDhanevAleke lobhakI hI tIna saMgraha kRSTiyAM hotI haiM // 494 // saMgahage ekeke aMtarakiTTI havaMti hu annNtaa| lobhAdi aNaMtaguNA kohAdi aNaMtaguNahINA // 495 // saMgrahake ekaikasmin aMtarakRSTyo bhavaMti hi anaMtAH / lobhAdau anaMtaguNAH krodhAdau anaMtaguNahInAH // 495 // artha-eka eka saMgraha kRSTimeM antara kRSTiyAM ananta haiN| unameM lobhase lekara kramase anantaguNA baDhatA aura krodhase lekara kramase anantaguNA ghaTatA anubhAga pAyA jAtA hai // 495 // lobhAdI kohotti ya saTTANaMtaramaNataguNidakamaM / tatto bAdarasaMgahakiTTI aMtaramaNaMtaguNidakamaM // 496 // lobhAditaH krodhAMtaM ca svasthAnAMtaramanaMtaguNitakramaM / tato bAdarasaMgrahakRSTeraMtaramanaMtaguNitakramam // 496 // artha-komase lekara krodhataka khasthAna antara anantaguNA kramaliye hai / usase bAdarasaMgrahakRSTiyoMkA antara anantaguNA kramaliye hai // 496 // lohassa avarakiTTigadatvAdo kodhajeTThakihissa / davotti ya hINakama dedi aNaMteNa bhAgeNa // 497 // lobhasya avarakRSTigadravyAt krodhajyeSThakRSTeH / dravyAMtaM ca hInakramaM dIyate anaMtena bhAgena // 497 // artha-lobhakI jaghanya kRSTike dravyase lekara krodhakI utkRSTakRSTike dravyataka hIna kramaliye dravya diyA jAtA hai vaha anantabhAga ghaTatA kramaliye hai // 497 //
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / lobhassa avarakiTTigadavAdo kodhjelukihiss| davaM tu hodi hINaM asaMkhabhAgeNa jogeNa // 498 // lobhasyAvarakRSTigadravyataH krodhajyeSThakRSTeH / / dravyaM tu bhavati hInaM asaMkhyabhAgena yogena // 498 // artha-lobhakI jaghanyakRSTike dravyase krodhakI utkRSTa kRSTikA dravya asaMkhyAtaveM bhAgakara hIna hai // 498 // paDisamayamasaMkhaguNaM kameNa ukkaTidUNa dacaM khu / saMgrahaheTTApAse apuvakiTThI karedI hu|| 499 // pratisamayamasaMkhyaguNaM krameNApakRSya dravyaM khalu / / saMgrahAdhastanapArzve apUrvakRSTiM karoti hi // 499 // artha-samaya 2 prati asaMkhyAtaguNA kramaliye dravyako apakarSaNakara saMgraha kRSTike nIce vA pArzvameM apUrvakRSTiko karatA hai // 499 // pUrvasamayameM kI huI kRSTiyoMmeM jo navInadravyakA nikSepaNa karanA vaha pArzvameM karanA samajhanA / heTThA asaMkhabhAgaM phAse vitthArado asaMkhaguNaM / majjhimakhaMDaM ubhaye davavisese have phAse // 50 // adhastanamasaMkhyabhAgaM pArzve vistArato asaMkhyaguNaM / madhyamakhaMDamubhayaM dravyavizeSaM bhavati pArzve // 500 // artha-saMgrahake nIce kI huI kRSTiyoM kA pramANa sabake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai aura pArzvameM kI huI kRSTiyoMkA pramANa unase asaMkhyAta guNA hai / vahAM pArzvameM kI huI kRSTiyoMmeM madhyamakhaNDa aura ubhayadravya vizeSa hotA hai // 50 // . puvAdimhi apuvA puvvAdi apuvapaDhamage sese| dijadi asaMkhabhAgeNUNaM ahiyaM aNaMtabhAgUNaM // 501 // __ pUrvAdau apUrvA pUrvAdau apUrvaprathamake zeSe / dIyate asaMkhyabhAgenonamadhikaM anaMtabhAgonaM // 501 // artha-apUrva ( navIna ) kRSTikI antakRSTi se pahale jo purAtanakRSTi usakI Adi kRSTimeM asaMkhyAtaveM bhAga ghaTatA dravya diyA jAtA hai aura pUrva ( purAtana) kRSTikI antakRSTise apUrva ( navIna ) kRSTi usakI prathamakRSTimeM asaMkhyAtavAM bhAgamAtra adhika dravyadiyA jAtA hai / tathA zeSa saba kRSTiyoMmeM pUrvakRSTise uttarakRSTimeM dravya anaMtavAM bhAgamAtra ghaTatA huA diyA jAtA hai // 501 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 137 bArekAramaNaMtaM puvAdi apuvaAdi sesaM tu| tevIsa UMTakUDA dije disse aNaMtabhAgUNaM // 502 // dvAdazaikAdazamanaMtaM pUrvAdi apUrvAdi zeSaM tu / trayoviMzatiruSTrakUTA deye dRzye anaMtabhAgonam // 502 // artha-purAtana prathamakRSTi bAraha aura navIna prathamakRSTi gyAraha tathA zeSakRSTiyAM anaMta jAnanA / isaprakAra deyadravyameM tevIsa sthAnoMmeM uSTrakUTa ( UMTakI pITha samAna.) racanA hotI hai / aura dRzyamAnadravyameM anantaveM bhAgamAtra ghaTatA huA krama jAnanA // 502 // kiTTIkaraNaddhAe carime aNtomuhuttsujjtto| cattAri hoti mAsA saMjalaNANaM tu ThidibaMdho // 503 // kRSTikaraNAddhAyAH carame aNtrmuhuurtsNyuktaaH| catvAro bhavaMti mAsAH saMjvalanAnAM tu sthitibaMdhaH // 503 // artha-kRSTikaraNakAlake antasamayameM antarmuhUrta adhika cAra mAsa pramANa saMjvalanacArakA sthitibandha hai / apUrvaspardhakakaraNakAlake antasamayameM ATha varSamAtra thA vaha eka eka sthitibandhAparaNameM antarmuhUrtamAtra kama hokara yahAM itanA rahajAtA hai // 503 // sesANaM vassANaM saMkhejasahassagANi tthidibNdho| mohassa ya ThidisaMtaM aDavassaMtomuhuttahiyaM // 504 // zeSANAM varSANAM saMkhyeyasahasrakAni sthitibaMdhaH / mohasya ca sthitisattvaM aSTavarSontarmuhUrtAdhikaH // 504 // artha-zeSakarmoMkA sthitibandha saMkhyAtahajAra varSamAtra hai / pahale bhI saMkhyAtahajAra varSamAtra hI thA vaha saMkhyAtaguNA ghaTatA kramarUpa saMkhyAtahajAra sthitibandhApasaraNa honepara bhI AlApakara itanA hI kahA hai / aura mohanIyakA sthitisattva pahale saMkhyAtahajAra varSamAtra thA vaha ghaTakara yahAM antarmuhUrta adhika AThavarSamAtra rahA hai // 504 // ghAditiyANaM saMkhaM vassasahassANi hodi ThidisaMtaM / vassANamasaMkhejasahassANi aghAditiNNaM tu // 505 // ghAtitrayANAM saMkhyaM varSasahasrANi bhavati sthitisattvam / varSANAmasaMkhyeyasahasrANi aghAtitrayaM tu // 505 // artha-tIna ghAtiyAoMkA saMkhyAtahajAra varSapramANa sthitisattva hai aura tIna aghAtiyAoMkA asaMkhyAtahajAra varSamAtra sthitisattva hai // 505 // paDipadamaNaMtaguNidA kiTTIyo phaDDhayA viseshiyaa| kiTTINa phaDDhayANaM lakkhaNamaNubhAgamAseja // 506 // la.sA. 18
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / pratipadamanaMtaguNitA kRSTayaH spardhakA vizeSAdhikAH / kRSTInAM spardhakAnAM lakSaNamanubhAgamAsAdya // 506 // artha -- kRSTiyAM pratipada anantaguNA anubhAgaliye haiM / spardhaka vizeSa adhika anubhA - galiye haiM / isaprakAra anubhAgakA Azrayakara kRSTi aura spardhakoMkA lakSaNa hai / dravya apekSA to ca ghaTatA krama donoMmeM hI hai paraMtu anubhAgake kramakI apekSA inakA lakSaNa judA kahA hai // 506 // 138 putrApupphaDayamaNuhavadi hu kiTTikArao NiyamA / tassaddhA miTThA yadi paDhamaTThidi AvalIsese || 507 // pUrSApUrvaspardhakamanubhavati hi kRSTikArako niyamAt / tasyAddhA niSThApayati prathamasthitau AvalizeSe // 507 // - artha - kRSTikaranevAlA usa kAlameM pUrva apUrvaspardhakoMke hI udayako niyamase bhogatA hai / isaprakAra saMjvalanakrodhakI prathamasthiti meM ucchiSTAvalImAtra kAla zeSa rahanepara usa kRSTikaraNakAlako samApta karatA hai // 507 || isataraha kRSTikaraNa adhikAra huA / aba kRSTi vedanA adhikArako kahate haiM; - se kAle kiTTIo ahavadi hu cArimAsamaDavassaM / baMdha saMta mohe pucAlAvaM tu sesANaM // 508 // sve kAle kRSTIn anubhavati hi caturmAsamaSTavarSaM / baMdhaH sattvaM mohe pUrvAlApastu zeSANAm // 508 // artha -- apane kRSTivedakakAlameM kRSTiyoMke udayako anubhavatA hai / dvitIya sthiti ke niSekoMmeM sthita kRSTiyoMko prathamasthitike niSekoMmeM prAptakara bhogatA hai usa bhoganekA nAma vedanA hai / usake kAlake prathamasamaya meM cAra saMjvalanarUpa mohakA sthitibandha cAra mahIne hai aura sthitisattva AThavarSamAtra hai / tathA zeSakamakA sthitibandha sthitisattva AlApakara pUrvoktaprakAra jAnanA || 508 // tA kohucchi sarvvaM ghAdI hu desaghAdI hu / dosamaUNaduAvaliNavakaM te phaTTayagadAo / / 509 // tatra krodhocchiSTaM sarvaM ghAtirhi dezaghAtirhi / dvisamayonadvyAvalinavakaM tat spardhakagatam // 509 // artha - anubhAga sattva hai vaha krodhakI ucchiSTAvalikA to sarvaghAtI hai| aura saMjvana caukar3IkA do samaya kama do AvalimAtra navaka samaya prabaddhakA anubhAga dezaghAtizaktikara sahita hai / kyoMki kRSTirUpa bandha nahIM hai isaliye spardhakarUpa zaktikara yukta hai // 509 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 139 lohAdo kohAdo kArau vedau have kittttii| AdimasaMgahakihi vedayadi Na vidiya tidiyaM ca // 510 // lobhAt krodhAt kArako vedako bhavet kRSTeH / AdimasaMgrahakRSTiM vedayati na dvitIyAM tRtIyAM ca // 510 // artha-kRSTikA kAraka to lobhase lekara kramarUpa hai aura vedaka hai vaha krodhase lekara kramarUpa hai / tathA yahAM pahale krodhakI prathama saMgrahakRSTiko hI anubhavatA hai dvitIya tRtIya saMgraha kRSTiko nahIM anubhavatA aisA jAnanA // 510 // kiTTIvedagapaDhame kohassa paDhamasaMgahAdo du| kohassa ya paDhamaThidI patto ubaTTago mohe // 511 // kRSTivedakaprathame krodhasya prathamasaMgrahAt tu / krodhasya ca prathamasthitiM prAptaH apavartako mohe // 511 // artha-kRSTivedakakAlake prathamasamayameM krodhakI prathama saMgraha kRSTise krodhakI prathamasthiti karatA hai, isaprakAra mohakA ghAta karatA hai // 511 // paDhamassa saMgahassa ya asaMkhabhAgA udedi kohassa / baMdhevi tahA ceva ya mANatiyANaM tahA baMdhe // 512 // prathamasya saMgrahasya ca asaMkhabhAgAn udayati krodhasya / baMdhepi tathA caiva ca mAnatrayANAM tathA baMdhe // 512, // artha-kRSTivedakake prathamasamayameM krodhakI prathama saMgrahakRSTikI antara kRSTiyoMke asaM. khyAta bahubhAga udaya Ate haiM / isItaraha bandhameM bhI vIcakI asaMkhyAta bahubhAgamAtra kRSTiyAM jAnanA / usIprakAra mAnAdi tInakI asaMkhyAta bahubhAgamAtra kRSTiyAM bandhatIM haiM // 512 // kohassa paDhamasaMgahakiTTissa ya heTThimaNubhayaThANA / tatto udayaTThANA uvariM puNa aNubhayaTThANA // 513 // uri udayaTThANA cattAri padANi hoti ahiyakamA / majjhe ubhayaThANA hoti asaMkhejasaMguNiyA // 514 // krodhasya prathamasaMgrahakRSTezcAdhastanAnubhayasthAnAni / tata udayasthAnAni upari punaranubhayasthAnAni // 513 // upari udayasthAnAni catvAri padAni bhavaMti adhikakramANi / madhye ubhayasthAnAni bhavaMti asaMkhyeyasaMguNitAni // 514 // . ..
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / artha -- krodhakI prathamasaMgrahakRSTikI antarakRSTiyoM meM nIcale anubhaya sthAna thor3e haiM usase usa kRSTike udayasthAna palyake asaMkhyAtaveM bhAgakara adhika haiN| usase Uparake anubhayasthAnarUpa kRSTiyoMkA pramANa adhika hai aura usase udayasthAna adhika haiM / isataraha cAra pada to adhikakrama liye haiM / usase asaMkhyAtaguNe vIcake ubhayasthAna haiM // 513/514 // yaha prathamasamaya meM alpabahutva kahA hai 1 vidiyAdisu cauThANA puvilehiM asaMkhaguNahINA / tatto asaMkhaguNidA uvarimaNubhayA tado ubhayA // 515 // dvitIyAdiSu catuHsthAnAni pUrvebhyo asaMkhyaguNahInAni / tato asaMkhyaguNitAni uparyanubhayAni tata ubhayAni / / 515 / / 'artha - kRSTikaraNakAlake dvitIyAdisamayoM meM cAroM sthAna pUrva se asaMkhyAtaguNe kama haiN| usase asaMkhyAtaguNe Uparake anubhayasthAna haiM usase vIcameM bandha udayarUpa ubhayakRSTiyAM asaMkhyAtaguNI haiM // 515 // puvilagaMdhajeTThA heTThAsaMkhejjabhAga modariya | saMpaDigo carimodayavaramavaraM aNubhayANaM ca // 516 // paurvikabaMdha jyeSThAt adhastanamasaMkhyeyabhAgamavatIrya / sAMpratikaH caramodayavaramavaraM anubhayAnAM ca // 516 // artha -- pUrvasamaya ke bandhakI utkRSTakRSTise lekara asaMkhyAtaveM bhAgamAtra kRSTi nIce utarakara vartamAna uttarasamayakI antakI kevala udayarUpa utkRSTa kRSTi hotI hai / usake vAda Upara anubhavaSTikI jaghanyakRSTi pAI jAtI hai // 516 // maNubhayavarado asaMkhavahubhAgamettamodariya / saMpaDibaMdhajahaNNaM udayukkassaM ca hoditti // 517 // adhastanAnubhayavarAt asaMkhyabahubhAgamAtramavatIrya / saMpratibaMdhajaghanyaM udayotkRSTaM ca bhavatIti // 517 // artha - pUrvasamayakI anubhaya kRSTiyoMkA asaMkhyAta bahubhAgamAtra kRSTi nIce utarakara vartamAna bandhakRSTikI jaghanyakRSTi hotI hai usake vAda udayakRSTi utkRSTa hotI hai // 517 // paDasamayaM ahigadiNA udaye baMdhe ca hodi ukkassaM / baMdhuye ca jahaNaNaM anaMtaguNahINayA kiTTI // 598 // pratisamaya mahigatinA udaye baMdhe ca bhavati utkRSTaM / baMdhodaye ca jaghanyaM anaMtaguNahInakA kRSTiH // 518 // artha- - samaya samaya prati sarpakI gatikI taraha utkRSTa tau udaya aura bandhameM hotI
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 141 ha tathA jaghanya kRSTi bandha aura udayameM anantaguNA ghaTatA kramaliye anubhAga apekSA jAnanI // 518 // aba saMkramaNadravyakA vidhAna kahate haiM; saMkamadi saMgahANaM davaM sagahe TThimassa pddhmotti| . tadaNudaye saMkhaguNaM idaresu have jahAjoggaM // 519 // saMkrAmati saMgrahANAM dravyaM svakAdhastanasya prathama iti / ... tadanudaye saMkhyaguNamitareSu bhavet yathAyogyam // 519 // . . artha-saMgraha kRSTikA dravya hai vaha apanI kaSAyake nIcekI kaSAyakI prathamasaMgrahakR. STitaka saMkramaNa karatA hai / usake vAda bhogane yogya saMgraha kRSTimeM saMkhyAtaguNA dravya saMkramaNa hotA hai / anyakRSTiyoMmeM yathAyogya saMkramaNa hotA hai // 519 // Age anusamaya apavartanakI pravRttikA krama kahate haiM; paDisamayaM saMkhejadibhAgaM NAsedi kaMDayeNa viNA / bArasasaMgahakiTTINaggAdo kiTTivedago NiyamA // 520 // pratisamayaM saMkhyeyabhAgaM nAzayati kAMDakena vinA / dvAdazasaMgrahakRSTInAmagrataH kRSTivedako niyamAt // 520 // artha-kRSTivedaka jIva hai vaha kAMDaka vinA bAraha saMgraha kRSTiyoMke agrabhAgase saba kRSTiyoMke asaMkhyAtaveM bhAgako harasamaya niyamase naSTa karatA hai // 520 // NAsedi parahANiya gouMchaM aggkittttiyaadaado| sahANiyagoucchaM saMkamadavAdu ghAdedi // 521 // nAzayati parasthAnikaM gopucchamagrakRSTighAtAt / / svasthAnikagopucchaM saMkramadravyAt ghAtayati // 521 // artha-agrakRSTighAtase to parasthAna gopucchako naSTa karatA hai aura saMkrama dravyase khasthAna gopucchako naSTa karatA hai // 521 // AyAdo vayamahiyaM hINaM sarisaM kahi~pi aNNaM c| tamhA AyaddavANa hodi saTThANagoucche // 522 // Ayato vyayamadhikaM hInaM sadRzaM kutrApi anyacca / tasmAdAyadravyAnna bhavati svasthAnagophulacham // 522 / / artha-kahIMpara saMgrahakRSTimeM Ayadravyase vyayadravya adhika hai kahIM hIna hai kahIM samAna hai kahIM donoM se eka hI hai / isaliye Ayadravyase svasthAna gopuccha nahIM hotA // 522 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / * ava jisataraha khasthAna parasthAna gopucchakA sadbhAva hotA hai vaise kahate haiM; ghAdayadavAdo puNa vaya AyadakhettadavagaM dedi / sesAsaMkhAbhAge aNaMtabhAgUNayaM dedi // 523 // ghAtakadravyAt punarvyayamAyatakSetradravyakaM dadAti / zeSAsaMkhyabhAge anaMtabhAgonakaM dadAti // 523 // artha-ghAtadravyase vyaya aura AyatakSetra dravyako denese eka svasthAna gopuccha hotA hai| zeSa asaMkhyAtabhAgameM anantabhAga kama dravya diyA jAtA hai yaha dUsarA gopuccha huA // 523 // udayagadasaMgahassa ya majjhimakhaMDAdikaraNamedeNa / daveNa hodi NiyamA evaM savesu samayesu // 524 // udayagatasaMgrahasya ca madhyamakhaMDAdikaraNametena / dravyeNa bhavati niyamAdevaM sarveSu samayeSu // 524 // artha-udayako prApta saMgraha kRSTikA isa ghAta dravyase hI madhyamakhaNDAdi karanA hotA hai / isataraha samayasamaya prati saba samayoMmeM vidhAna hotA hai // 524 // isaprakAra ghAtadravyakara eka gopuccha huaa| aba dUsarA vidhAna kahate haiM heTAkiTTippahudisu saMkamidAsaMkhabhAgamettaM tu / sesA saMkhAbhAgA aMtarakiTTissa davaM tu // 525 // adhastanakRSTiprabhRtiSu saMkramitAsaMkhyabhAgamAtraM tu / zeSA asaMkhyabhAgA aMtarakRSTerdravyaM tu // 525 // artha-saMkramaNadravyakA asaMkhyAtavAM bhAga dravya nIcekI kRSTimeM diyA jAtA hai aura zeSa asaMkhyAta bahubhAga antarakRSTiyoMkA dravya hai isIse antarakRSTikI jAtI hai // 525 // baMdhahacANaMtimabhAgaM puNa puvakiTTipaDibaddhaM / sesANaMtA bhAgA aMtarakiTTissa davaM tu // 526 // baMdhadravyAnaMtimabhAgaM punaH pUrvakRSTipratibaddham / zeSAnaMtA bhAgA aMtarakRSTerdravyaM tu // 526 // - artha-bandhadravyakA anantavAM bhAga pUrvakRSTi saMbandhI hai aura zeSa ananta bahubhAga antara kRSTiyoMkA dravya hai / isa dravyase navIna antarakRSTi kI jAtI hai // 526 //
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 143 kohassa paDhamakiTiM mottUNekArasaMgahANaM tu / baMdhaNasaMkamadavAdapuvakihi karedI hu~ // 527 // krodhasya prathamakRSTiM muttavA ekAdazasaMgrahANAM tu| . baMdhanasaMkramadravyAdapUrvakRSTiM karoti hi // 527 // artha-krodhakI prathama saMgraha kRSTike vinA zeSa gyAraha saMgraha kRSTiyoMke yathAsaMbhava bandhadravya athavA saMkramadravyase apUrva kRSTi karatA hai // 527 // saMkhAtIdaguNANi ya pallassAdimapadANi gaMtUNa / ekekabaMdhakiTTI kiTTINaM aMtare hodi // 528 // saMkhyAtItaguNAni ca palyasyAdimapadAni gatvA / ekaikabaMdhakRSTiH kRSTInAmaMtare bhavati // 528 // artha-avayavakRSTiyoMkA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra bandha yogya nahIM hai aura vIcameM jo bandhane yogya haiM unakI do kRSTiyoMke vIcameM eka antarAla hai aise palyake prathamavargamUlamAtra antarAloMko chor3akara una kRSTiyoMke vIcameM eka eka apUrvakRSTi hotI hai // 528 // dijadi aNaMtabhAgeNUNakamaM baMdhage ya NaMtaguNaM / taNNaMtare NaMtaguNUNaM tattoNatabhAgUNaM // 529 // dIyate anaMtabhAgenonakramaM baMdhake cAnaMtaguNam / tadanaMtare'naMtaguNonaM tato'naMtabhAgonam // 529 // artha-anantaveM bhAgamAtrase ghaTatA dravya dUsarI kRSTimeM dete haiM jabataka apUrva kRSTi prApta na ho tabataka yaha krama hai / aura usake bAda pUrvakRSTiyoMmeM anantaguNA kama dravya diyA jAtA hai / usake vAda anantavAM bhAgarUpa vizeSa ghaTatA kramaliye dravya diyA jAtA hai jabataka ki apUrvakRSTi prApta na ho // 529 // isaprakAra bandhakRSTikA kharUpa kahA / saMkamado kiTTINaM saMgahakiTTINamaMtare hodi|| saMgaha aMtarajAdo kiTTI aMtarabhavA asaMkhaguNA // 530 // saMkramataH kRSTInAM saMgrahakRSTInAmaMtare bhavati / / saMgrahe aMtarajAtaH kRSTiraMtarbhavA asaMkhyaguNA // 530 // artha-saMkramaNadravyase utpanna huI apUrvakRSTiyAM kitanI eka to saMgrahakRSTiyoMke nIce hotI haiM aura kucha unake aMtarAlameM utpanna hotI haiM / vahAMpara saMgrahakRSTiyoMke antarAlameM utpanna huI kRSTiyoMse avayava kRSTiyoMke aMtarAlameM huI kRSTiyAM asaMkhyAtaguNI haiM // 530 // __ 1 "baMdhaNadavvAdo puNa cadusaTThANesu paDhamakiTTIsu / baMdhuppavakiTTIdo saMkamakiTI asaMkhaguNA" // yaha gAthA ka pustakameM hai|
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ . rAyacandrajaimazAstramAlAyAm / saMgahaaMtarajANaM apuvakimi va baMdhakirTi vA / idarANamaMtaraM puNa pallapadAsaMkhabhAgaM tu // 531 // saMgrahAMtarajAnAmapUrvakRSTimiva baMdhakRSTimiva / itareSAmaMtaraM punaH palyapadAsaMkhyabhAgastu // 531 // artha-saMgrahakRSTiyoMke nIce kRSTi kI thIM vahAM dravya denekA vidhAna apUrvakRSTike samAna jAnanA / aura dUsarI kRSTiyoMkA antarAlarUpasthAna palyake vargamUlakA asaMkhyAtavAM bhAga kohAdikiTTivedagapaDhame tassa ya asaMkhabhAgaM tu / NAsedi hu paDisamayaM tassAsaMkhejabhAgakamaM // 532 // krodhAdikRSTivedakaprathame tasya ca asaMkhyabhAgastu / / nAzayati hi pratisamayaM tasyAsaMkhyeyabhAgakramam // 532 // artha-krodhakI prathamasaMgrahakRSTikA vedaka jIva prathamasamayameM saba kRSTiyoMkA asaMkhyAtavAM bhAgamAtra kRSTiyoMko nAza karatA hai aura isItaraha kramase haraeka samayameM asaMkhyAtavAM bhAgamAtra ghAta jAnanA // 532 // kohassa ya je paDhame saMgahakiTTimhi nntttthkittttiio| baMdhujjhiyakiTTINaM tassa asaMkhejabhAgo hu|| 533 // krodhasya ca ye prathame saMgrahakRSTau nssttkRssttyH| baMdhojjhitakRSTInAM tasyAsaMkhyeyabhAgo hi // 533 // artha-krodhakI prathama saMgrahakRSTivedakake saba kAlameM jo kRSTiyAM ghAta huI unakA pramANa bandharahita kRSTiyoMke pramANake asaMkhyAtaveM bhAga hai // 533 // kohAdikiTTiyAdihidimhi samayAhiyAvalIsese / tAhe jahaNNudIrai carimo puNa vedago tassa // 534 // krodhAdikRSTikAdisthitau samayAdhikAvalIzeSe / tatra jaghanyamudIrayati caramaH punarvedakastasya // 534 // artha-krodhakI prathama saMgrahakRSTikI prathamasthitimeM samaya adhika Avali zeSa rahanepara jaghanyasthitikI udIraNA karatA hai aura vahAM hI usa vedakakA antasamaya hotA hai||534|| tAhe saMjalaNANaM baMdho aNtomuhuttprihiinno| sattovi ya sadadivasA aDamAsabbhahiyachabarisA // 535 // tatra saMjvalanAnAM baMdho antarmuhUrtaparihInaH / / sattvamapi ca zatadivasA aSTamAsAbhyadhikaSaDDarSAH // 535 //
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 145 artha-vahAM saMjvalanakA sthitibandha antarmuhartakama sau dina hai, pahale cAra mahIne thaa| aura usakA sthitisattva antarmuhUtakama AThamahInA adhika chaha varSa hai, pahale AThavarSa thA so ghaTakara itanA rahA // 535 // ghAditiyANaM baMdho dasavAsaM tomuhuttprihiinnaa| sattaM saMkhaM vassA sesANaM saMkha'saMkhavassANi // 536 // ghAtitrayANAM baMdho dazavarSA aNtrmuhuurtprihiinaaH|| sattvaM saMkhyaM varSAH zeSANAM saMkhyAsaMkhyavarSAH // 536 // artha-ghAtikarmoMkA sthitibandha antarmuhUrtakama dazavarSamAtra hai aura unakA sthitisattva saMkhyAtahajAra varSamAtra hai tathA aghAtikA~kA sthitibandha saMkhyAtahajAra varSamAtra hai aura Ayuke vinA tIna aghAtiyAoMkA sthitisattva asaMkhyAtavarSamAtra hai // 536 // isaprakAra krodhakI prathamasaMgraha kRSTivedakakA kathana kiyA / se kAle kohassa ya vidiyAdo saMgahAdu. pddhmtthidii| kohassa vidiyasaMgahakiTTissa ya vedago hodi // 537 // skhe kAle krodhasya ca dvitIyataH saMgrahAt prathamasthitiH / krodhasya dvitIyasaMgrahakRSTezca vedako bhavati // 537 // artha-usake vAda apane kAlameM krodhakI dvitIyasaMgrahakRSTise apakarSaNakara udayAdi guNazreNIrUpa prathamasthiti karatA hai vahAMpara hI krodhakI dvitIyasaMgraha kRSTikA vedaka hotA hai / / 537 // kohassa paDhamasaMgahakiTTissAvalipamANa pddhmtthidii| dosamaUNaduAvaliNavakaM ca vi ceude tAhe // 538 // krodhasya prathamasaMgrahakRSTerAvalipramANaM prthmsthitiH| dvisamayonabyAvalinavakaM cApi caturdaza tatra // 538 // artha-krodhakI prathamasaMgrahakRSTikI prathamasthitimeM ucchiSTAvalimAtra niSeka aura dvitIyasthitimeM do samaya kama do AvalimAtra navakasamayaprabaddharUpa niSeka zeSa sattvarUpa rahate haiM usakAlameM krodhakI dvitIyasaMgrahakRSTikA dravya caudahaguNA hojAtA hai // 538 // paDhamAdisaMmahANaM carime phAliM tu vidiyapahudINaM / heTThA savaM dedi hu majjhe putra va igibhAgaM // 539 // prathamAdisaMgrahANAM carame phAliM tu dvitIyaprabhRtInAm / . adhastanaM sarva dadAti hi madhye pUrva iva ekabhAgam // 539 // artha-prathamAdisaMgraha kRSTiyoMke antasamayameM jo saMkramaNa dravyarUpa phAli usako la.sA. 19
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / dvitIyAdi saMgrahakRSTiyoMke nIce saba dete haiM aura madhyameM pUrvavat eka bhAgako dete haiM // 539 // kohassa vidiyakiTTI vedayamANassa paDhamakiTiM vaa| udao baMdho NAso apuvakiTTINa karaNaM ca // 54 // krodhasya dvitIyakRSTiM vedakasya prathama kRSTiriva / ___ udayo baMdho nAzo apUrvakRSTInAM karaNaM ca // 540 // __ artha-krodhakI dvitIyasaMgraha kRSTikA vedaka jIvake udaya, baMdha, ghAta aura apUrvakRSTiyoMkA karanA ityAdi vidhAna prathamasaMgrahakRSTike samAna jAnanA cAhiye // 540 // kohassa vidiyasaMgahakiTTI vedaMtayassa saMkamaNaM / saTTANe tadiyoti ya tadaNaMtara hehimassa paDhamaM ca // 541 // krodhasya dvitIyasaMgrahakRSTiM vedyamAnasya saMkramaNaM / svasthAne tRtIyAMtaM ca tadanaMtaramadhastanasya prathamaM ca // 541 // artha-krodhakI dvitIyasaMgraha kRSTike vedakake khasthAna ( vivakSitakaSAya ) meM saMkramaNa hove to tIsarI saMgraha paryaMta hotA hai aura parasthAna apanese nIcekI kaSAyakI prathamasaM. graha kRSTimeM hotA hai // 541 // paDhamo vidiye tadiye hechimapaDhame ca vidiyago tdiye| heTrimapaDhame tadiyo hehimapaDhame ca saMkamadi // 542 // prathamo dvitIye tRtIye adhastanaprathame ca dvitIyakastRtIye / adhastanaprathame tRtIyo'dhastanaprathame ca saMkrAmati // 542 // artha-vivakSitakaSAyakI pahalI saMgrahakRSTikA dravya apanI dUsarI tIsarI aura nIcalI kaSAyakI pahalI saMgrahakRSTimeM saMkramaNa karatA hai, dUsarI saMgraha kRSTikA dravya apanI tIsarI aura nIcalI kaSAyakI pahalI saMgrahakRSTi meM saMkramaNa karatA hai aura tIsarI saMgraha kRSTikA dravya nIcalI kaSAyakI pahalI saMgrahakRSTimeM hI saMkramaNa karatA hai // 542 // kohassa paDhamakiTTI suNNotti Na tassa atthi saMkamaNaM / lobhaMtimakiTTissa ya Natthi paDitthAvaNUNAdo // 543 // krodhasya prathamakRSTiH zUnyA iti na tasyAsti saMkramaNaM / lobhAMtimakRSTazca nAsti pratisthApanamUnataH // 543 // artha-krodhakI prathama saMgrahakRSTi to zUnya huI isaliye usakA saMkramaNa nahIM hotA aura lobhakI tIsarI saMgrahakRSTikA bhI saMkramaNa nahIM hotA, kyoMki ulaTe saMkramaNakA abhAva hai // 543 //
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 lbdhisaarH| jassa kasAyassa jaM kirTi vedayadi tassa taM ceva / sesANa kasAyANaM paDhamaM kihi tu baMdhadi hu|| 544 // yasya kaSAyasya yAM kRSTiM vedayati tasya tAM caiva / zeSANAM kaSAyANAM prathamAM kRSTiM tu badhnAti hi // 544 // artha-jisa kaSAyakI jisa saMgrahakRSTiko bhogatA hai usa kaSAyakI usI saMgrahakRSTiko bAMdhatA hai / aura zeSa kaSAyoMkI prathamasaMgraha kRSTiko bAMdhatA hai aisA niyama hai // 544 // mANatiya kohatadiye mAyAlohassa tiyatiye ahiyaa| saMkhaguNaM vedije aMtarakiTTI padeso ya // 545 // mAnatraye krodhatRtIye mAyAlobhasya trikatrike adhikaa| saMkhyaguNaM vedyamAne aMtarakRSTiH pradezazca // 545 // artha-avayavakRSTiyoMke dravyakA alpabahutva aise hai ki mAnakI tIna, krodhakI tIsarI aura mAyA lobhakI tIna tIna inameM vizeSa adhika avayava kRSTiyoMkA tathA pradezoMkA ( paramANuoMkA ) pramANa hai / aura vedyamAna ( bhogya ) krodhakI dUsarI kRSTimeM saMkhyAtaguNA hai // 545 // vedijAdihidie smyaahiyaavliiyprisese| tAhe jahaNNudIraNacarimo puNa vedago tassa // 546 // vedyamAnAdi sthitau samayAdhikAvalikaparizeSe / tatra jaghanyo dIraNacaramaH punaH vedakastasya // 546 // artha-jisa saMgrahakRSTiko vedatA hai usakI prathamasthitimeM do Avali zeSa rahanepara AgAla pratyAgAlakA nAza hotA hai aura samaya adhika Avali zeSa rahanepara jaghanyasthi. tikA udIraka tathA vedakakA antasamaya hojAtA hai // 546 // tAhe saMjalaNANaM baMdho aNtomuhuttprihiinno| sattovi ya diNasIdI caumAsabhahiyapaNavassA // 547 // tatra saMjvalanAnAM baMdho aMtarmuhUrtaparihInaH / sattvamapi ca dinAzItiH caturmAsAnyadhikapaMcavarSAH // 547 // artha-vahAM saMjvalanacArakA sthitibandha antarmuhUrtakama assI dina hai aura unakA sattva bhI antarmuhUrtakama cAramAsa adhika pAMcavarSamAtra hai // 547 // ghAditiyANaM baMdho bAsapudhattaM tu sesapayaDINaM / vassANaM saMkhejasahassANi havaMti NiyameNa // 548 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 . rAyacandrajainazAstramAlAyAm / ghAtitrayANAM baMdhI varSapRthattvaM tu zeSaprakRtInAm / varSANAM saMkhyeyasahasrANi bhavaMti niyamena // 548 // artha-tIna ghAtiyAoMkA sthitibandha pRthaktva ( tInake Upara ) varSamAtra hai aura zeSa aghAtiyAoMkA sthitibandha saMkhyAtahajAra varSamAtra niyamase hai / / 548 // ghAditiyANaM sattaM saMkhasahassANi hoti vassANaM / tiNhaM pi aghAdINaM vassANi asaMkhamettANi // 549 // ghAtintrayANAM sattvaM saMkhyasahasrANi bhavaMti varSANAM / nayANAmapi aghAtinAM varSA asaMkhyamAnAH // 549 // artha-tIna ghAtiyAoMkA sthitisattva saMkhyAtahajAra varSa hai aura Ayuke vinA tIna aghAtiyAoMkA sthitisattva asaMkhyAtavarSamAtra hai // 549 // se kAle kohassa ya tadiyAdo saMgahAdu pddhmtthidii| aMte saMjalaNANaM baMdhaM sattaM dumAsa cauvassA // 550 // sve kAle krodhasya ca tRtIyataH saMgrahAt prathamasthitiH / aMte saMjvalanAnAM baMdhaM sattvaM dvimAsaM caturvarSAH // 550 // artha-usake bAda apane kAlameM krodhakI tIsarI saMgraha kRSTikA vedaka hotA hai usa vedakakAlase Avali adhikamAtra prathamasthiti karatA hai / aura vahAM antasamayameM saMjvalana cArakA sthitibandha do mahIne tathA sthitisattva cAra varSamAtra jAnanA / zeSakarmoMkA pUrvavat hai // 550 // se kAle mANassa ya paDhamAdo saMgahAdu pddhmtthidii| mANodayaaddhAe tibhAgamettA hu paDhamaThidI // 551 // khe kAle mAnasya ca prathamAt saMgrahAt prathamasthitiH / mAnodayAddhAyAH tribhAgamAtrA hi prathamasthitiH // 551 // artha-usake vAda apane kAlameM mAnakI prathamasaMgrahakRSTikI guNazreNIrUpa prathamasthiti karatA hai / vaha mAnake vedakakAlakA tIsarA bhAga Avalise adhika usa prathamasthitikA pramANa hai / vahAM mAnakI prathamasaMgrahakRSTikA vedaka hotA hai // 551 // kohapaDhamaM va mANo carime aNtomuhuttprihiinno| diNamAsapaNNacattaM baMdhaM sattaM tisaMjalaNagANaM // 552 // krodhaprathamaM va mAnaH carame aMtarmuhUrtaparihInaH / dinamAsapaMcAzaccatvAriMzat baMdhaH sattvaM trisaMjvalanAnAm // 552 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249 labdhisAraH / artha -- krodhakI prathama saMgrahakRSTike vedakakI taraha mAnakI prathama saMgrahakRSTikA vedakavidhAna jAnanA / aura antasamaya meM krodhake vinA tIna saMjvalanakA sthitibandha antarmuhUrtakama pacAsa dina hai aura sthitisattva antarmuhUrtakama cAlIsa mahInemAtra hai // 552 // bidiyassa mANacarime cattaM battIsa divasamAsANi / aMtamuttINA baMdho satto tisaMjalaNagANaM // 553 // dvitIyasya mAnacarame catvAriMzatdvAtriMzat divasamAsAH / aMtarmuhUrtahInA baMdhaH sattvaM trisaMjvalanAnAm // 553 // artha - mAnakI dUsarI saMgrahakRSTike vedakake antasamaya meM tIna saMjvalanakA sthitibandha antarmuhUrtakama cAlIsa dina aura sthitisattva antarmuhUrtakama battIsa mahInemAMtra hai // 553 // tadiyasa mANacarime tIsaM cauvIsa divasamAsANi / tinhaM saMjalaNANaM ThidibaMdho taha ya satto ya // 554 // tRtIyasya mAnacarame triMzat caturviMzat divasamAsAH / trayANAM saMjvalanAnAM sthitibaMdhastathA ca sattvaM ca // 554 // artha -- usake bAda mAnakI tIsarI saMgrahakRSTivedakake antasamaya meM tIna saMjvalanakA sthitibandha antarmuhUrtakama tIsa dina aura sthitisattva antarmuhUrtakama cauvIsa mahIne mAtra hotA hai // 554 // paDhamagamAyAcarime paNavIsaM vIsa divasamAsANi / aMtamuttINA baMdho satto dusaMjalaNagANaM // 555 // prathamagamAyAcarame paMcaviMzatiH viMzatiH divasamAsAH / aMtarmuhUrtahInA baMdhaH sattvaM dvisaMjvalanakayoH // 555 // artha - mAyAkI prathama saMgrahakRSTi vedakake antasamaya meM saMjvalana mAyA lobha sthitibandha antarmuhUrtakama paccIsa dina aura sthitisattva antarmuhUrtakama vIsa hai // 555 // bidiyagamAyAcarime vIsaM solaM ca divasamAsANi / aMtamuttINa baMdha satto dusaMjalaNagANaM // 556 // dvitIyagamAyAcarame viMzaM SoDaza ca divasamAsAH / aMtarmuhUrtahInA baMdhaH sattvaM dvisaMjvalanakayoH // 556 // 3 ina dokA mahIne kA artha - mAyAkI dUsarI saMgrahakRSTivedaka ke antasamayameM do saMjvalanoMkA sthitibandha antarmuhUrtakama vIsa dina hai aura sthitisattva antarmuhUrtakama solaha mahInA hai // 556 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / tadiyagamAyAcarime paNNaravArasaya divasamAsANi / doNhaM saMjalaNANaM ThidibaMdho taha ya satto ya // 557 // tRtIyakamAyAcarame paMcadazadvAdaza divasamAsAH / dvayoH saMjvalanayoH sthitibaMdhastathA ca satvaM ca // 557 // artha-mAyAkI tIsarI saMgrahakRSTivedakake antasamayameM do saMjvalanoMkA sthitibandha antarmuhUrtakama pandraha dina hai aura sthitisattva antarmuhUrtakama bAraha mahIne hai // 557 // mAsapudhattaM vAsA saMkhasahassANi baMdha satto ya / ghAditiyANidarANaM saMkhamasaMkhejavassANi // 558 // mAsapRthaktvaM varSAH saMkhyasahasrAH baMdhaH sattvaM ca / / ghAtitrayANAmitareSAM saMkhyamasaMkhyeyavoMH // 558 // artha-tIna ghAtiyAoMkA sthitibandha pRthaktvamAsapramANa hai aura sthitisattva saMkhyAtahajAra varSamAtra hai / tathA tIna aghAtiyAoMkA sthitibandha saMkhyAtavarSamAtra hai aura sthitisattva asaMkhyAtavarSamAtra hai // 558 // lohassa paDhamacarime lohassaMtomuhutta bNdhduge| divasapudhattaM vAsA saMkhasahassANi ghAditiye // 559 // lobhasya prathamacarame lobhasyAMtarmuhUrta bNdhdvike| divasapRthaktvaM varSAH saMkhyasahasrA ghAtitraye // 559 // artha-lobhakI prathamasaMgrahakRSTivedakake antasamayameM saMjvalanalobhakA sthitibandha athavA sthitisattva antarmuhUrta hai paraMtu bandhase sattva saMkhyAtaguNA hai| aura tIna ghAtiyAoMkA sthitibandha pRthaktvadinamAtra tathA sthitisattva saMkhyAtahajAra varSa hai // 559 // sesANaM payaDINaM vAsapudhattaM tu hodi tthidibNdho| ThidisattamasaMkhejA vassANi havaMti NiyameNa // 560 // zeSANAM prakRtInAM varSapRthaktvaM tu bhavati sthitibaMdhaH / sthitisattvamasaMkhyeyA varSA bhavaMti niyamena // 560 // artha-zeSa tIna aghAtiyAoMkA sthitibandha pRthaktvavarSamAtra hai aura sthitisattva asaM. khyAtavarSamAtra niyamase hotA hai // 560 // se kAle lohassa ya vidiyAdo saMgahAdu pddhmtthidii| tAhe suhumaM kihi karedi tavidiyatadiyAdo // 561 // skhe kAle lobhasya ca dvitIyataH saMgrahAt prathamasthitiH / tatra sUkSmAM kRSTiM karoti tadvitIyatRtIyataH // 561 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 151 artha-usake vAda apane kAlameM lobhakI dvitIyasaMgrahakRSTise guNazreNirUpa prathamasthiti karatA hai usakA pramANa zeSa anivRttikaraNakAlake AvalimAtra adhika hai / aura usIkAlameM lobhakI dvitIyasaMgrahakRSTi aura tRtIyasaMgrahakRSTise sUkSma anubhAga zaktivAlI sUkSmakRSTiko karatA hai // 561 // lohassa tadiyasaMgahakiTTIe heDhado avaThThANaM / suhamANaM kiTTINaM kohassa ya paDhamakiTTiNibhA // 562 // lobhasya tRtIyasaMgrahakRSTayA adhastanato avasthAnam / sUkSmAnAM kRSTInAM krodhasya ca prathamakRSTinibhA // 562 / / artha-una sUkSmakRSTiyoMkA lobhakI tIsarI saMgrahakRSTike nIce avasthAna hai aura ve sUkSmakRSTikAM krodhakI prathamakRSTike samAna haiM // 562 // kohassa paDhamakiTTI kohe chuddhe du mANapaDhamaM ca / mANe chuddhe mAyApaDhamaM mAyAe saMchuddhe // 563 // lohassa paDhamakiTTI AdimasamayakadasuhumakiTTI y| ahiyakamA paMcapadA sagasaMkhejadimabhAgeNa // 564 // krodhasya prathamakRSTiH krodhe kSubdhe tu mAnaprathamaM ca / mAne kSubdhe mAyAprathamaM mAyAyAM saMkSubdhAyAm // 563 // lobhasya prathamakRSTirAdimasamayakRtasUkSmakRSTizca / adhikakramANi paMcapadAni svakasaMkhyeyabhAgena // 564 // artha-krodhakI prathamasaMgrahakI avayavakRSTiyAM thor3I haiM / krodhakI tInoM saMgraha kRSTiyAM mAnakIke Upara milAnese mAnakI prathamasaMgrahakI avayavakRSTiyAM adhika haiM / mAnakI tInoM kRSTiyAM mAyAke Upara milAnese mAyAkI prathamasaMgrahakI avayavakRSTiyAM adhika haiM, mAyAkI tInoM saMgrahakRSTiyAM lobhake Upara milAnese lobhakI prathamasaMgrahakI avayavakRSTiM vizeSa adhika haiM / isataraha ye pAMca sthAna saMkhyAtavAM bhAga adhika kramaliye jAnanA // 563 / 564 // suhumAo kiTTIo pddismymsNkhgunnvihiinnaao| dabamasaMkhejaguNaM vidiyassa ya lohacarimotti // 565 // sUkSmAH kRSTayaH pratisamayamasaMkhyaguNavihInAH / dravyamasaMkhyeyaguNaM dvitIyasya ca lobhacarama iti / / 565 // .. artha-sUkSmakRSTiyAM kramase samaya samaya prati asaMkhyAtaguNI kama haiM aura dravya saMkhyo. taguNA dvitIyasamayase lekara lobhakI sUkSmakRSTike antasamayataka jAnanA // 565 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / dacaM paDhame samaye dedi hu suhumesaNaMtabhAgUNaM / thUlapaDhame asaMkhaguNUNaM tatto aNaMtabhAgUNaM // 566 // dravyaM prathame samaye dadAti hi sUkSmeSvanaMtabhAgonam / sthUlaprathame asaMkhyaguNonaM tato anaMtabhAgonam // 566 // artha-sUkSmakRSTikaraNakAlake prathamasamayameM sUkSmakRSTikI jaghanyakRSTi se lekara anantavAM bhAga ghaTatA huA kramaliye, utkRSTa sUkSmakRSTise prathama jaghanyavAdara kRSTimeM asaMkhyAtaguNA ghaTatA aura usase dvitIyAdi vAdara kRSTiyoMmeM anantavAM bhAga ghaTatA kramaliye dravya diyA jAtA hai // 566 // isataraha prathamasamayameM sUkSmakRSTikI prarUpaNA samApta huii| vidiyAdisu samayesu apuvAo puvkittihetttthaao| puvANamaMtaresuvi aMtarajaNidA asaMkhaguNA // 567 // dvitIyAdiSu samayeSu apUrvAH puurvkRssttydhstnaaH| pUrvAsAmaMtareSvapi aMtarajanitA asaMkhyaguNAH // 567 // artha-dvitIya Adi samayoMmeM apUrva ( navIna ) sUkSma kRSTiyAM pUrvakRSTiyoM ke nIce kI jAtI haiM aura unake vIca vIcameM antara kRSTiyAM kI jAtI haiM / vahAM adhastana kRSTiyoMse antarakRSTiyoMkA pramANa asaMkhyAtaguNA hai // 567 // davagapaDhame sese dedi apuvesaNaMtabhAgUNaM / puvApucapavese asaMkhabhAgUNamahiyaM ca // 568 // dravyagaprathame zeSe dadAti apUrveSvanaMtabhAgonam / pUrvApUrvapraveze asaMkhyabhAgonamadhikaM ca // 568 // artha-dvitIyAdi samayoMmeM prathamasamayakI taraha dravya diyA jAtA hai / vizeSa itanA hai ki sUkSmakRSTike dravyako adhastana apUrvakRSTiyoMmeM anantavAM bhAga ghaTatA huA kramaliye, pUrvakRSTike pravezameM asaMkhyAtavAM bhAgamAtra ghaTatA aura apUrvakRSTi ke praveza honepara asaMkhyAtavAM bhAgamAtra adhika dravya diyA jAtA hai // 568 // paDhamAdisu dissakamaM suhumesu aNaMtabhAgahINakama / bAdarakiTTipadeso asaMkhaguNidaM tado hINaM // 569 // prathamAdiSu dRzyakramaM sUkSmeSvanaMtabhAgahInakramam / bAdarakRSTipradezo asaMkhyaguNitastato hInaH // 569 // artha-prathamAdisamayoMmeM dRzyamAna dravyakA krama sUkSmakRSTiyoMmeM anantaguNA ghaTatA kramaliye hai| usake vAda dvitIyAdi dvitIyasaMgrahakI anta vAdarakRSTiparyaMta dRzyamAnadravya anantaguNAM ghaTatA kramaliye hai aisA jAnanA // 569 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / lohassa tadiyAdo muhumagadaM vidiyado du tadiyagadaM / vidIyAdo sumagadaM davaM saMkhejaguNidakamaM // 570 // lobhasya tRtIyataH sUkSmagataM dvitIyatastu tRtIyagataM / dvitIyataH sUkSmagataM dravyaM saMkhyeyaguNitakramam // 570 // 153 artha -- lobhakI tIsarI saMgrahakRSTise sUkSmakRSTirUpa pariNata huA dravya thor3A hai usa dvitIyasaMgrahakRSTi se tIsarI saMgraha kRSTirUpa pariNata dravya saMkhyAtaguNA hai aura lobhakI dvitIya saMgrahakRSTise sUkSmakRSTirUpa pariNata dravya saMkhyAtaguNA hai // 570 // aaraarpaDhame kohassa ya vidiyado du tadiyAdo / mANassa ya paDhamagado mANatiyAdo du mANapaDhamagado // 571 // mAyatigAdo lobhassAdigado lobhapaDhamado vidiyaM / tadiyaM ca gadA davA dasapadamaddhiyakamA hoMti // 572 // kRSTivedakaprathame krodhasya ca dvitIyatastu tRtIyataH / mAnasya ca prathamagataM mAnatrayAt tu mAnaprathamagataH / / 571 // mAnatrikAt lobhasyAdigato lobhaprathamato dvitIyaM / tRtIyaM ca gatAni dravyANi dazapadamadhikakramANi bhavaMti // 572 // artha - bAdara kRSTivedaka kAlake prathamasamaya meM krodhakI dvitIyasaMgraha kRSTise mAnakI prathamasaMgrahakRSTimeM saMkramaNa huA dravya thor3A hai, usase krodhakI tIsarI saMgrahakRSTise mAnakI prathamasaMgrahakRSTimeM saMkramaNa huA dravya vizeSa adhika hai, usase mAnakI prathama saMgrahakRSTi se mAyAkI prathama saMgrahameM saMkramaNa huA dravya vizeSa adhika haiM, usase mAnakI dUsarI saMgrahakRSTise mAyAkI prathamasaMgrahakRSTimeM saMkramaNa huA dravya vizeSa adhika hai, usase mAnakI tIsarI saMgrahakRSTise mAyAkI prathama saMgrahakRSTimeM saMkramaNa huA dravya vizeSa adhika hai, usa mAyAkI prathama saMgrahakRSTise lobhakI prathama saMgrahakRSTimeM saMkramaNa huA dravya vizeSa adhika hai, usa mAyAkI dUsarI saMgrahakRSTise lobhakI prathama saMgrahakRSTimeM saMkramaNa huA pradeza vizeSa adhika hai, usase mAyAkI tIsarI saMgrahase lobhakI prathama saMgrahameM saMkramaNa huA pradeza vizeSa adhika hai, usa lobhakI prathama saMgrahakRSTise lobhakI dUsarI saMgrahakRSTimeM saMkramaNa huA pradezasamUha vizeSa adhika hai aura usase lobhakI prathama saMgrahakRSTi se lobhakI tIsarI saMgrahakRSTimeM saMkramaNa huA pradeza vizeSaadhika hai | isataraha dazasthAna adhika kramaliye jAnane // 571 / 572 // kohas ya paDhamAdo mANAdI kodhatadiyavidiyagadaM / tatto saMkhejaguNaM ahiyaM saMkhejja saMguNiyaM // 573 // la. sA. 20
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / krodhasya ca prathamAt mAnAdau krodhatRtIyadvitIyagatam / tataH saMkhyeyaguNamadhikaM saMkhyeyasaMguNitam // 573 // * artha-krodhakI prathamasaMgrahakRSTise mAnakI prathamasaMgrahameM saMkramaNa dravya saMkhyAtaguNA hai, usase lobhakI prathamasaMgrahakRSTise krodhakI tIsarI saMgrahakRSTimeM saMkramaNa huA dravya vizeSa ( patyakA asaMkhyAtavAM bhAga ) adhika hai, usake vAda krodhakI prathamasaMgrahakRSTise krodhakI dUsarI saMgrahakRSTimeM saMkramaNa huA pradezasamUha saMkhyAtaguNA hai // 573 // lobhassa vidiyakihi vedayamANassa jAva pddhmtthidii| AvalitiyamavasesaM Agacchadi vidiyado tadiyaM // 574 // lobhasya dvitIyakRSTiM vedyamAnasya yAvat prathamasthitiH / AvalinikamavazeSamAgacchati dvitIyatastRtIyam // 574 // artha-isaprakAra lobhakI dvitIyakRSTiko vedate hue jIvake usakI prathamasthitimeM jabataka tIna Avali zeSa raheM tabataka dUsarIsaMgraha se tIsarI saMgrahako dravya saMkramaNarUpa hoke prApta hotA hai // 574 // tatto suhumaM gacchadi samayAhiyaAvalIyasesAe / savaM tadiyaM suhume Nava ucchi8 vihAya vidiyaM ca // 575 // tataH sUkSmaM gacchati samayAdhikAvalIzeSAyAm / sarvaM tRtIyaM sUkSme navakamucchiSTaM vihAya dvitIyaM ca // 575 // artha-dvitIya saMgrahakI prathamasthitimeM samaya adhika Avali zeSa rahanepara anivRttikaraNakA antasamaya hotA hai vahAM lobhakI tIsarI saMgrahakRSTikA saba dravya sUkSmakRSTiko prApta hotA hai aura paryAyArthika nayakI apekSA Ageke samayameM ucchiSTAvalimAtra niSeka aura samayakama do AvalimAtra navaka samayaprabaddha ina donoMke vinA anya saba dvitIya saMgrahakA dravya sUkSmakRSTirUpa pariNamatA hai aisA jAnanA // 575 // lobhassa tighAdINaM tAhe aghAdItiyANa ThidibaMdho / aMto du muhuttassa ya divasassa ya hodi varisassa // 576 // lobhasya trighAtinAM tatrAghAtitrayANAM sthitibaMdhaH / aMtastu muhUrtasya ca divasasya ca bhavati varSasya // 576 // artha-anivRttikaraNake antasamayameM saMjvalanalobhakA jaghanyasthitibandha antarmuhUrtamAtra hai / yahAMpara hI mohabandhakI vyucchitti hotI hai / tIna ghAtiyAoMkA eka dinase kucha kama aura tIna aghAtiyAoMkA eka varSase kucha kama sthitibandha hotA hai // 576 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| tANaM puNa ThidisaMtaM kameNa aMtomuhuttayaM hoi / vassANaM saMkhejasahassANi asaMkhavassANi // 577 // teSAM punaH sthitisattvaM krameNAMtarmuhUrtakaM bhavati / varSANAM saMkhyeyasahasrANi asaMkhyavarSANi // 577 // artha-unakA sthitisattva kramase lobhakA antarmuhUrta, tIna ghAtiyAoMkA saMkhyAtahajAra varSa aura tIna aghAtiyAoMkA asaMkhyAta varSamAtra hai // 577 // se kAle suhumaguNaM paDivajadi suhumkittttitthidikhNddN| ANAyadi taddavaM ukkaTTiya kuNadi guNaseDiM // 570 // sve kAle sUkSmaguNaM pratipadyate suukssmkRssttisthitikhNddN| Anayati tadravyaM apakRSya karoti guNazreNiM // 578 // artha-apane kAlameM sUkSmasAMparAyaguNasthAnako prApta hotA hai vahAMpara lobhakI sUkSmakRTike sthitikhaNDako karatA hai aura moha ke ekabhAga dravyako apakarSaNakara guNazreNI karatA hai // 578 // guNaseDhi aMtaraThidi vidiyaTThidi idi hayaMti pavatiyA / suhumaguNAdo ahiyA avadvidudayAdi guNaseDhI // 579 // guNazreNiraMtarasthitiH dvitIyasthitiriti bhavaMti parvatrayANi / ___ sUkSmaguNato'dhikA avasthitodayAdiH guNazreNI // 579 // artha-guNazreNI antarasthiti dvitIyasthiti-ye tIna parva haiM / sUkSmasAMparAyake kAlase kucha vizeSa adhika udayAdi avasthitarUpa guNazreNI AyAma hai // 579 // ukkaTTidaigibhAgaM guNaseDhIe asaMkhavahubhAgaM / aMtarahide vidiyaThidI saMkhasalAgA hi avahariyA // 580 // guNiya caurAdikhaMDe aMtarasayalahidimhi Nikkhivadi / sesabahubhAgamAvalihINe vidiyahidIe hu|| 581 // apakarSitaikabhAgaM guNazreNyAmasaMkhyabahubhAgam / aMtarahite dvitIyasthitiH saMkhyazalAkA hi apaharitAH // 580 // guNitvA caturAdikhaMDe aMtarasakalasthitau nikSipati / zeSabahubhAgamAvalihIne dvitIyasthitau hi // 581 // artha-apakarSaNa kiye dravyakA asaMkhyAtavAM eka bhAga dravyako guNazreNI AyAmameM dete haiM aura zeSa asaMkhyAta bahubhAgadravyameM antaraMsthitise bhAjita dvitIyasthitirUpa jo
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / saMkhyAtazalAkA usakA bhAgadenese jo Ave usa ekabhAgako cArase guNAkare jo pramANa Ave utanA dravya antarasthitimeM diyA jAtA hai / aura zeSa bahubhAgarUpa saba dravya atisthApanAvalIse hIna jo dvitIyasthiti usameM diyA jAtA hai // 580 / 581 // aMtarapaDhamaThidittiya asaMkhaguNidakkameNa dijjadi hu| hINakama saMkhejaguNUNaM hINakkama tatto // 582 // aMtaraprathamasthityaMtaM ca asaMkhyaguNitakrameNa dIyate hi| hInakrama saMkhyeyaguNonaM hInakramaM tataH // 582 // artha-antarAyAmakI prathama sthititaka to asaMkhyAtaguNA kramaliye dravya diyA jAtA hai usake vAda .hInakramaliye saMkhyAtaguNA ghaTatA phira hInakramaliye dravya diyA jAtA hai // 582 // aMtarapaDhamaThiditti ya asaMkhaguNidakkameNa dissadi hu| hINakameNa asaMkhejeNa guNaM to vihINakamaM // 583 // aMtaraprathamasthityaMtaM ca asaMkhyaguNitakrameNa dRzyate hi / hInakrameNa asaMkhyeyena guNamato vihInakramam // 583 // artha-vartamAna dRzyadravyase antarAyAmake prathamaniSekataka asaMkhyAtaguNA kramaliye dRzyamAna dravya hai / usake vAda antarAmake prathamaniSekataka vizeSa ghaTatA kramaliye hai| aura usake bAda dvitIyasthitike prathamaniSekakA dRzyamAna dravya asaMkhyAtaguNA hai usake vAda usake antaniSekataka vizeSa ghaTatA kramaliye dRzyamAna dravya hai // 583 // Age prathama kAMDakakI antaphAlike dravyakA pramANadikhalAte haiM; kaMDayaguNacarimaThidI savisesA carimaphAliyA tassa / saMkhejabhAgamaMtaraThidimhi save tu bahubhAgaM // 584 // ___ kAMDakaguNacaramasthitiH savizeSA caramasphAlikA tasya / saMkhyeyabhAgamaMtarasthitau sarvAyAM tu bahubhAgam // 584 // artha-kAMDakAyAmase guNita jo vizeSasahita antasthiti usake pramANa antaphAlikA dravya hai / usakA saMkhyAtavAM bhAga antarasthitimeM aura saMkhyAta bahubhAga saba sthitimeM diyA jAtA hai // 584 // aMtarapaDhamaThiditti ya asaMkhaguNidakkameNa dijadi hu| hINaM tu mohavidiyaTidikhaMDayado dughAdotti // 585 // __ aMtaraprathamasthitiriti ca asaMkhyaguNitakrameNa dIyate hi / hInaM tu mohadvitIyasthitikAMDakato dvighAta iti // 585 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| artha-mohakI dvitIyasthitikAMDakaghAtase lekara dvicaramakAMDaka ghAtataka dravyako antarake prathamaniSekaparyaMta to asaMkhyAtaguNA kamakara dete haiM / aura usake Upara eka eka vizeSa ghaTatA kramaliye atisthApanAvaliparyaMta dravyadiyA jAtA hai // 585 // aMtarapaDhamaThiditti ya asaMkhaguNidakkameNa dissadi hu| hINaM tu mohavidiyaTThidikhaMDayado dughAdotti // 586 // aMtaraprathamasthitiriti ca asaMkhyaguNitakrameNa dRzyate hi| hInaM tu mohadvitIyasthitikAMDakato dvighAtAMtam // 586 // artha-mohake dvitIyasthitikAMDakaghAtase lekara dvicaramakAMDaka ghAtataka dRzyamAna dravyA. guNazreNIke prathamaniSekase guNazreNIzIrSake Upara antarAyAmake prathamaniSekataka asaMkhyAtaguNA krama liye hai / usake vAda antameM eka vizeSa ghaTatA krama liye dRzyamAna dravya hai // 586 // paDhamaguNaseDhisIsaM puvillAdo asaMkhasaMguNiyaM / uvarimasamaye dissaM visesaahiyaM have sIse // 587 // prathamaguNazreNizIrSa pUrvasmAt asaMkhyasaMguNitam / uparimasamaye dRzyaM vizeSAdhikaM bhavet zIrSe // 587 // artha-prathamasamayameM guNazreNIzIrSa pahalese asaMkhyAtaguNA hai aura Ageke samayameM zIrSa meM dRzyadravya vizeSa adhika hai // 587 // suhumaddhAdo ahiyA guNaseDhI aMtaraM tu tatto du| paDhamaM khaMDaM paDhaMme saMto mohassa saMkhaguNidakamA / / 588 // sUkSmAddhAto adhikA guNazreNI aMtaraM tu tatastu / prathamaM khaMDaM prathame sattvaM mohasya saMkhyaguNitakramaM // 588 // artha- sUkSmasAparAyake kAlase asaMkhyAtaveM bhAgakara adhika mohakI guNazreNIkA AyAma hai, usase antarAyAma saMkhyAtaguNA hai, usase sUkSmasAMparAyake mohakA prathamasthitikAMDaka AyAma saMkhyAtaguNA hai, aura usase sUkSmasAMparAyake prathamasamayameM mohakA sthitisattva saMkhyAtaguNA hai // 588 // edeNappAbahugavidhANeNa vidIyakhaMDayAdIsu / guNaseDhimujjhiyeyA gopucchA hodi suhumamhi // 589 // etenAlpabahukavidhAnena dvitIyakAMDakAdiSu / guNazreNimujjhitvA ekaM gopucchaM bhavati sUkSme // 589 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / .. artha-isa alpabahutvavidhAnakara sUkSmasAMparAyameM dvitIya Adi sthitikAMDakoMke kAlameM guNazreNIko chor3a UparakI saba sthitikA eka gopuccha hotA hai // 589 // suhumANaM kiTTINaM heTThA aNudiNNagA hu thovAo / uvariM tu visesahiyA majjhe udayA asaMkhaguNA // 590 // '' sUkSmAnAM kRSTInAM adhastanA anudIrNakA hi stokaaH| upari tu vizeSAdhikA madhye udayA asaMkhyaguNAH // 590 // artha-sUkSmakRSTiyoMmeM jo jaghanyakRSTi Adi nIcekI kRSTiyAM udayarUpa nahIM hotI unakA pramANa thor3A hai / usase UparalI kRSTiyoMkA pramANa palyAsaMkhyAtaveM bhAga vizeSakara adhika hai aura vIcakI udayarUpa kRSTiyAM asaMkhyAtaguNI haiM // 590 // suhame saMkhasahasse khaMDe tIde vasANakhaMDeNa / AgAyadi guNaseDhI AgAdo saMkhabhAge ca // 591 // sUkSme saMkhyasahasra khaMDe'tIte'vasAnakhaMDena / AgApyate guNazreNI agrataH saMkhyabhAge ca // 591 // artha-sUkSmasAMparAyameM saMkhyAtahajAra sthitikAMDaka vItanepara antake sthitikhaNDase pUrvaguNazreNI AyAmake saMkhyAtaveM bhAgamAtra AyAmameM guNazreNI karatA hai // 591 // etto suhumaMtotti ya dijassa ya dissamANagassa kmo| sammattacarimakhaMDe takkadikajevi uttaM ca // 592 // itaH sUkSmAMta iti ca deyasya ca dRzyamAnasya krmH| samyaktvacaramakhaMDe tatkRtakAryepi uktamiva // 592 // __ artha-yahAMse lekara sUkSmasAMparAyake antataka deya dravya aura dRzyamAnadravyakA krama hai vaha jaise samyaktvamohanIyake antasthitikAMDakameM athavA usake kRtakRtyapanemeM pahale kahA thA vaise hI jAnanA // 592 // - ukkiNNe avasANe khaMDe mohassa Natthi tthidighaado| ThidisattaM mohassa ya suhumaddhAsesaparimANaM // 593 // utkIrNe'vasAne khaMDe mohasya nAsti sthitighaatH| sthitisattvaM mohasya ca sUkSmAddhAzeSaparimANaM // 593 // artha-isaprakAra moharAjAke mastaka samAna lobhake antakAMDakakA ghAtakarate hue mohakA sthitighAta nahIM hotA / aba sUkSmasAMparAyakA jitanA kAla zeSa rahA hai utanA hI mohakA sthitisattva rahA hai // 593 //
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 159 NAmaduge veyaNiye aDavAramuhuttayaM tighAdINaM / aMtomuhuttamettaM ThidibaMdho carima suhamamhi // 594 // nAmadvike vedanIye aSTadvAdazamuhUrtakaM trighAtinAm / aMtarmuhUrtamAna sthitibaMdhaH carame sUkSme // 594 // artha-sUkSmasAMparAyake antasamayameM nAmagotrakA ATha muhUrta, vedanIyakA bAraha muhUrta, aura tIna pAtiyAoMkA antarmuhUrtamAtra jaghanyasthitibandha hotA hai // 594 // tiNhaM ghAdINaM ThidisaMto aMtomuhuttamattaM tu / tiNhamaghAdINaM ThidisaMtamasaMkhejavassANi // 595 // trayANAM ghAtinAM sthitisattvamaMtarmuhUrtamAnaM tu / trayANAmaghAtinAM sthitisattvamasaMkhyeyavarSAH // 595 // artha-tIna ghAtiyAoMkA sthitisattva antarmuhUrtamAtra hai aura tIna aghAtiyAoMkA sthitisattva asaMkhyAtavarSamAtra hai // 595 // isaprakAra kRSTivedanAkA adhikAra khaa| se kAle so khINakasAo tthidirsgbNdhprihiinno| sammattaDavassaM vA guNaseDhI dija dissaM ca // 596 // skhe kAle sa kSINakaSAyaH sthitirasagabaMdhaparihInaH / samyaktvASTavarSamiva guNazreNI deyaM dRzyaM ca // 596 // artha-samasta cAritramohake kSayake vAda apane kAlameM kSINakaSAyavAlA hotA hai / vaha sthiti anubhAga ina donoM bandhoMse rahita hai kevala yogake nimittase prakRti pradezarUpa IryApatha bandha hotA hai / aura jaise samyaktvamohanIyakI ATha varSakI sthiti zeSa rahanepara kathana kiyA thA usI taraha yahAM bhI guNazreNI vA deyadravya vA dRzyamAna dravya jaannaa||596|| yahAM aisA jAnanA ki kSINakaSAyake prathamasamayase lekara antarmuhUrtataka to pahalA pRthaktvavitarkavicAra nAmA zukladhyAna rahatA hai aura kSINakaSAyakAlakA saMkhyAtavAM bhAga zeSa rahanepara ekatvavitarka avicAra nAmA dUsarA zukladhyAna vartatA hai| ghAdINa muhuttaMtaM aghAdiyANaM asaMkhagA bhaagaa| ThidikhaMDaM rasakhaMDo aNaMtabhAgA asatthANaM // 597 // ghAtinAM muhUrtAtamaghAtikAnAmasaMkhyakA bhAgA / sthitikhaMDaM rasakhaMDaM anaMtabhAgA azastAnAm // 597 // artha-isa kSINakaSAyameM tIna ghAtiyAoMkA antarmuhUrtamAtra aura tIna aghAtiyAoMkA pUrvasattvake asaMkhyAta bahubhAgamAtra sthitikAMDaka AyAma hai aura aprazastaprakRtiyoMkA pUrvake ananta bahubhAga anubhAgakAMDakakA AyAma hai // 597 //
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ raaycndrjainshaastrmaalaayaam| bahuThidikhaMDe tIde saMkhA bhAgA gadA tadaddhAe / carimaM khaMDaM giNhadi lobhaM vA tattha dijAdi // 598 // . bahusthitikhaMDe'tIte saMkhyabhAgA gatAstaddhAyAH / __caramaM khaMDaM gRhNAti lobha iva tana deyAdi // 598 // .. artha-pUrvarItise kramase bahuta sthitikAMDaka vIta jAnepara kSINakaSAyakAlake saMkhyAta bahubhAga vIta jAnepara tIna ghAtiyoM ke antakAMDakako grahaNa karatA hai / vahAM deyAdi dravyakA vidhAna sUkSmalobhake samAna jAnanA // 598 // carime khaMDe paDide kadakaraNijotti bhaNNade eso| tassa ducarime NihA payalA sattudayavochiNNA // 599 // carame khaMDe patite kRtakaraNIya iti bhaNyate essH| tasya dvicarame nidrA pracalA sattvodayavyucchinnA // 599 // ___ artha-isaprakAra antakAMDakakA ghAta honepara isako kRtakRtya vedaka chadmastha kahate haiM / aura kSINakaSAyake dvicaramasamayameM nidrA pracalA karmakA sattva aura udayakA vyuccheda huA // 599 // Age puruSa veda aura mAnAdikaSAyasahita zreNI caDhanevAleke vizeSatA kahate haiM kohassa ya paDhamaThidIjuttA kohaadiekdotiihiN| khavaNaddhA hi kamaso mANatiyANaM tu paDhamaThidI // 600 // krodhasya ca prathamasthitiyuktA krodhAdiekadvitrayANAm / kSapaNAddhA hi kramazo mAnatrayANAM tu prathamasthitiH // 600 // artha-krodhakI prathamasthiti sahita krodhAdi eka do tIna kaSAyoMkA kSapaNAkAla kramase mAnAdi tIna kaSAyoMkI prathamasthiti hotI hai // 600 // mANatiyANudayamaho kohAdigidutiya khaviyapaNidhamhi / hayakaNNakiTTikaraNaM kiccA lohaM viNAsedi // 601 // mAnatrayANAmudayamatha krodhAdyekadvivayaM ksspkprnnidhau| ... hayakarNakiTTikaraNaM kRtvA lobhaM vinAzayati // 601 // artha-mAnAdika tIna kaSAyoMke udayasahita zreNI caDhA jIva kramase krodhAdika eka do tIna kaSAyokA kSapaNAkAlake nikaTa azvakarNa sahita kRSTikaraNako karake lobhakA nAza karatA hai // 601 // isaprakAra puruSavedasahita caDhe cAraprakAra jIvoMkI vizeSatA kahI /
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| 161 aba strIvedasahita caDhe cAraprakAra jIvoMke vizeSa kahate haiM; purisodaeNa caDidassitthI khavaNaddhautti pddhmtthidii| itthissa sattakammaM avagadavedo samaM viNAsedi // 602 // puruSodayena caTitasya strI kSapaNAddhAMtaM prathamasthitiH / striyA saptakarmANi apagatavedaH samaM vinAzayati // 602 // artha-puruSavedasahita caDhe hue jIvake strIvedake kSapaNAkAlataka prathamasthiti hotI hai| strIveda sahita caDhA jIva veda udayakara rahita huA sAta nokaSAyake kSapaNAkAlameM saba sAta nokaSAyoMko khipAtA hai / / 602 // aba napuMsakaveda sahita caDhe jIvoMkA vyAkhyAna karate haiM thIpaDhamahidimettA saMDhassavi aMtarAdu seDhekka / tassaddhAti taduvariM saMDhA icchi ca khavadi thIcarime // 603 // avagayavedo saMto satta kasAye khavedi.kohudaye / purisudaye caDaNavihI sesudayANaM tu heTuvari // 604 // strIprathamasthitimAtrA SaMDhasyApi aMtarAt SaMDhekaH / tasyAddhA iti tadupari SaMDhaM strIM ca kSapayati strIcarame // 603 // apagatavedaH saMtaH sapta kaSAyAn kSapayati krodhodayena / puruSodayena caTanavidhiH zeSodayAnAM tu adhastanopari // 604 // artha-strIvedakI prathama sthiti pramANa napuMsakavedakI bhI prathamasthiti sthApana karatA hai / antarakaraNake vAda napuMsakavedakA kSapaNAkAla hai / usake vAda strIvedake kSapaNAkAlake aMtasamayameM saba napuMsaka va strIvedako eka samayameM kSaya karatA hai| usake bAda veda rahita huA sAta nokaSAyoMkA kSaya karatA hai / aba zeSa nIce vA Upara saba vidhAna krodhake udaya aura puruSavedake udayasahita zreNI caDhe hueke samAna jAnanA // 603 / 604 // isataraha kSINakaSAyake dvicaramasamayataka kathana kiyA / aba AgekA kathana karate haiM; carime paDhamaM vigdhaM caudaMsaNa udysttvochinnnnaa| . se kAle jogijiNo sacaNhU savadarasI ya // 605 // carame prathamaM vighnaM caturdarzanaM udayasattvavyucchinnAH / skhe kAle yogijinaH sarvajJaH sarvadarzI ca // 605 // artha-kSINakaSAyake antasamayameM pahalA pAMcaprakAra jJAnAvaraNa pAMcaprakAra antarAya __ la. sA. 21
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / aura cAraprakAra darzanAvaraNa udayase aura sattvase vyucchittirUpa hote haiM / isaprakAra kSINakaSAyake antasamayameM ghAtikarmoMkA nAza karake usake vAda apane kAlameM sayoga kevalI jina hotA hai / vaha sarvajJa aura sarvadarzI hotA hai / usakA zarIra nigodarahita paramaudArika hojAtA hai aisA jAnanA // 605 // khINe dhAdicaukke gaMtacaukkassa hodi uppattI / sAdI apajavasidA ukkassANaMtaparisaMkhA // 606 // kSINe ghAticatuSke'naMtacatuSkasya bhavati utpattiH / sAdiraparyavasitA utkRSTAnaMtaparisaMkhyA // 606 // artha-cAra ghAtiyAkarmoMkA nAza honepara anantajJAnAdi anantacatuSTayakI utpatti hotI hai aura vaha utkRSTAnantakI saMkhyA Adi sahita aura antarahita hai // 606 // AvaraNadugANa khaye kevalaNANaM ca daMsaNaM hoi| viriyatarAyiyassa ya khaeNa viriyaM have gaMtaM // 607 // AvaraNadvikayoH kSaye kevalajJAnaM ca darzanaM bhavati / __vIryAtarAyikasya ca kSayeNa vIrya bhavedanaMtam // 607 // artha-jJAnAvaraNa darzanAvaraNa ina donoMke nAzase kevalajJAna aura kevala darzana hote haiM / aura vIryAMtarAyakarmake kSayase anantavIrya hotA hai, vaha saba padArthoMko sadAkAla jAnanepara bhI kheda nahIM hone denemeM upakArI aisI sAmarthyarUpa hai // 607 // NavaNokasAyavigghacaukkANaM ca ya khayAdaNaMtasuhaM / aNuvamamavAbAhaM appasamutthaM NirAvekkhaM // 608 // navanokaSAyavighnacatuSkANAM ca kSayAdanaMtasukham / anupamamavyAbAdhamAtmasamutthaM nirapekSam // 608 // artha-nava nokaSAya aura dAnAdi cAra antarAyakA kSaya honese anantasukha hotA hai / vaha anupama hai, kisIse bAdhA nahIM kiyA jAtA isaliye avyAvAdha hai, AtmAse hI utpanna huA hai aura indriyAdi apekSAse rahita hai // 608 // sattaNhaM payaDINaM khayAdu khaiyaM tu hodi sammattaM / varacaraNaM uvasamado khayado du carittamohassa // 609 // saptAnAM prakRtInAM kSayAt kSAyikaM tu bhavati samyaktvam / varacaraNaM upazamataH kSayatastu cAritramohasya // 609 // ... artha-cAra anantAnubandhI aura tIna mithyAtva-ina sAtaprakRtiyoMke kSayase kSAyika
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| samyaktva hotA hai / tathA cAritramohakI ikkIsa prakRtiyoMke upazamase vA kSayase utkRSTa yathAkhyAtacAritra hotA hai vaha niHkaSAya AtmacaraNarUpa hai // 609 // ___ aba yahAM koI prazna kare ki kevalIke asAtAvedanIyake udayase kSudhA Adi parISaha hotI haiM isaliye AhArAdi kriyAkA saMbhava hai usakA samAdhAna kahate haiM jaMNokasAyavigghacaukkANa baleNa dukkhapahudINaM / asuhapayaDiNudayabhavaM iMdiyakhedaM have dukkhaM // 610 // yat nokaSAyavighnacatuSkANAM balena duHkhaprabhRtInAm / ____ azubhaprakRtInAmudayabhavaM iMdriyakhedaM bhavet duHkhaM // 610 // artha-jo nokaSAya aura cAra antarAyake udayake balase asAtA vedanI Adi azubha prakRtiyoMke udayase utpanna huA aisA indriyoMke kheda ( AkulatA ) usakA nAma duHkha hai / vaha kevalIke nahIM hai / 610 // jaM NokasAyavigghacaukkANa baleNa sAdapahudINaM / suhapayaDINudayabhavaM iMdiyatosaM have sokkhaM // 611 // yat nokaSAyavighnacatuSkANAM balena sAtaprabhRtInAm / zubhaprakRtInAmudayabhavaM iMdriyatoSaM bhavet saukhyam // 611 // artha--jo nokaSAya aura cAra antarAyake udayake balase sAtA vedanIya Adi zubha prakRtiyoMke udayase utpanna huA indriyoMko saMtoSa (kucha nirAkulatA) usakA nAma indriyajanita sukha hai / vaha bhI kevalIke nahIM saMbhava hotA hai // 611 // usakA kAraNa batalAte haiM; NaTThA ya rAyadosA iMdiyaNANaM ca kevalimhi jdo| teNa du sAtAsAdajasuhadukkhaM Natthi iMdiyajaM // 612 // naSTau ca rAgadveSau iMdriyajJAnaM ca kevalini yataH / tena tu sAtAsAtajasukhaduHkhaM nAsti iMdriyajam // 612 // artha-kyoMki kevalImeM rAgadveSa naSTa hogaye haiM aura indriyajanitajJAna bhI naSTa hogayA hai isakAraNa sAtA va asAtA vedanIyake udayase utpanna huA indriyajanita sukha duHkha nahIM hai / isa hetuse yaha vAta siddha huI ki kAraNake sadbhAvase parISaha upacAramAtra haiM to bhI unakA duHkharUpa kArya nahIM hotA // 612 // aba dUsarA hetu kahate haiM; samayahidigo baMdho sAdassuyappigo jado tassa / teNa asAdassudao sAdasarUpeNa pariNamadi // 613 //
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / samayasthitiko baMdhaH sAtasyodayAtmako yato tasya / tena asAtasyodayaH sAtasvarUpeNa pariNamati // 613 // artha-kyoMki kevalI bhagavAnake eka samayamAtra sthitiliye sAtAvedanIyakA bandha hotA hai vaha udayasvarUpa hI hai isakAraNa asAtAkA udaya bhI sAtArUpa hoke pariNamatA hai / yahAM paramavizuddhi honese sAtAkA anubhAga bahuta hai isaliye asAtA janya kSudhAdi parISaha kI vedanA nahIM hai aura vedanAke vinA usakA pratIkAra AhAra bhI nahIM saMbhava hotA // 613 // ___ Age koI prazna kare ki AhAra nahIM hai to kevalIke AhAramArgaNA kaise kahI hai usakA uttara kahate haiM; paDisamayaM divatamaM jogI NokammadehapaDibaddhaM / samayapabaddhaM baMdhadi galidavasesAumettaThidI // 614 // pratisamayaM divyatamaM yogI nokarmadehapratibaddham / samayaprabaddhaM badhnAti galitAvazeSAyumAtrasthitiH // 614 // artha-sayogakevalI jina samaya samaya prati audArika zarIra saMbandhI ati uttama paramANuoMke samayaprabaddhako grahaNa karate haiM usakI sthiti Ayu vyatIta honeke vAda jitanA zeSa rahe utanI hai / isaliye nokarmavargaNAko grahaNa karanekA hI nAma AhAramArgaNA hai| usakA sadbhAva kevalImeM hai / kyoMki oja 1 lepya 1 mAnasa 1 kavala 1 karma 1 nokarma 1 bhedase chaha prakArakA AhAra hai| unameMse kevalIke karma nokarma ye do AhAra hote haiM / sAtA vedanIyake samayaprabaddhako grahaNa karatA hai vaha karma AhAra hai aura audArika samayaprabaddhako grahaNa karatA hai vaha nokarma AhAra hai // 614 // Navari samugghAdagade padare taha logapUraNe padare / Natthi tisamaye NiyamA NokammAhArayaM tattha // 615 // navari samuddhAtagate pratare tathA lokapUraNe prtre| nAsti trisamaye niyamAt nokarmAhArakastatra // 615 // artha-itanA vizeSa hai ki kevalasamudghAtako prApta kevalI ke do pratarake samaya aura eka lokapUraNakA samaya-isataraha tIna samayoMmeM nokarmarUpa AhAra niyamase nahIM hai anya saba sayogIkAlameM nokarmakA AhAra hai // 615 // aba jisa kAlameM samuddhAta kriyA hotI hai use kahate haiM; aMtomuhuttamAU parisese kevalI samugghAdaM / daMDa kavATaM padaraM logassa ya pUraNaM kuNaI // 616 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| aMtarmuhUrtamAyuSi parizeSe kevalI samuddhAtam / daMDaM kapATaM prataraM lokasya ca pUraNaM karoti // 616 // artha-apanI Ayu antarmuhUrtamAtra zeSa rahanepara kevalI samuddhAta kriyA karate haiM / vaha daNDa kapATa pratara lokapUrNarUpa cAra tarahakI karate haiM // 616 // heTThA daMDassaMtomuhuttamAvajidaM have karaNaM / * taM ca samugghAdassa ya ahimuhabhAvo jiNiMdassa // 617 // adhastanaM daMDasyAMtarmuhUrtamAvarjitaM bhavet karaNaM / tacca samudghAtasya ca abhimukhabhAvo jineMdrasya // 617 // artha-daNDasamudghAtakaraneke kAlake pahale antarmuhUrtataka AvarjitakaraNa hotA hai / vaha jineMdra devako samuddhAtakriyAke sanmukha honA hai // 617 // sahANe AvajidakaraNevi ya Natthi ThidirasANa hdii| udayAdi avaTThidayA guNaseDhI tassa davaM ca // 618 // svasthAne AvarjitakaraNepi ca nAsti sthitirasayoH htiH| udayAdiH avasthitA guNazreNI tasya dravyaM ca // 618 // artha-AvarjitakaraNa karaneke pahale khasthAnameM aura AvarjitakaraNameM bhI sayogakevalIke kAMDakAdi vidhAnakara sthiti aura anubhAgakA ghAta nahIM hotA tathA udayAdi ava. sthitarUpa guNazreNI AyAma hai aura usa guNazreNIkA dravya bhI avasthita hai // 618 // Age Avarjita karaNameM guNazreNI AyAma dikhalAte haiM; jogissa sesakAlo gayajogI tassa saMkhabhAgo ya / / jAvadiyaM tAvadiyA AvajjidakaraNaguNaseDhI // 619 // yoginaH zeSakAlaH gatayogI tasya saMkhyabhAgazca / yAvat tAvatkaM AvarjitakaraNaguNazreNI // 619 // artha-AvarjitakaraNa karaneke pahalesamaya jo sayogIkA zeSakAla, ayogIkA savakAla aura ayogIke kAlakA saMkhyAtavAM bhAga ina sabako milAnese jitanA hove utanA AvarjitakaraNakI avasthita guNazreNI AyAma hai // 619 // adhAtiyA karmoMkI sthiti Ayuke samAna karane ke liye jIvake pradezoMkA phailanArUpa kevalisamuddhAta hotA hai / pahale samayameM daNDa, dUsare samayameM kapATa, tIsare samayameM pratara karatA hai usa samaya vAtavalayake vinA bAkI saba lokameM AtmAke pradeza phaila jAte haiM so isakA nAma maMthAna bhI hai aura cauthe samayameM lokapUrNa hotA hai usa jagaha vAtavalayasahita sabalokameM AtmAke pradeza phaila jAte haiM / aise cAra samayoMmeM cArarUpa kramase pradeza phailate haiN| .
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / Age kAryavizeSa jo hotA hai use kahate haiM; -- ThidikhaMDamasaMkheje bhAge rasakhaMDamappasatthANaM / di anaMtA bhAgA daMDAdIcausa samaesu // 620 // sthitikhaMDamasaMkhyeyAn bhAgAn rasakhaMDamaprazastAnAm / haMti anaMtAn bhAgAn daMDAdicaturSu samayeSu // 620 // artha -- daNDAdike cAra samayoM meM sthitikhaNDa - asaMkhyAta bahubhAgamAtra aura aprazasta prakRtiyoMke anubhAgakhaNDa ananta bhAgamAtra ghAtatA hai // 620 // causamaesurasasta ya aNusamaovaTTaNA asatthANaM / ThidikhaMDassigisamayigaghAdo aMtomuhuttuvariM // 621 // catuHsamayeSu rasasya ca anusamayApavartanamazastAnAm / sthitikhaMDasyaikasamayikaghAto aMtarmuhUrtopari // 621 // 1 artha -- cArasamayoM meM aprazasta prakRtiyoMke anubhAgakA anusamaya apavartana hotA hai arthAt samaya samaya prati anubhAga ghaTatA hai / aura sthitikhaNDakA ghAta ekasamayakara hotA hai / eka eka samayameM ekaeka sthitikAMDaka ghAta karanA yaha mAhAtmya samuddhAta kriyAkA hai / lokapUrNake vAda antarmuhUrtakAlakara sthiti anubhAgakA ghaTAnA jAnanA // 621 // jagapUraNamhi ekkA jogassa ya vaggaNA ThidI tattha / aMtomuhuttamettA saMkhaguNA AuA hohi // 622 // jagatpUraNe ekA yogasya ca vargaNA sthitistatra / aMtarmuhUrtamAtrA saMkhyaguNA AyuSo bhavati / / 622 // artha - lokapUrNake samayameM yogoMkI eka vargaNA hai aura usI samaya meM antarmuhUrtamAtra zeSa rahatI hai vaha zeSa rahe Ayuse saMkhyAtaguNI hai // 622 // Age lokapUrNakriyAke vAda samuddhAta kriyAko sameTatA hai usakA krama kahate haiM;etto padara kavADaM daMDaM paccA cautthasamayamhi / pavisiya dehaM tu jiNo jogaNirodhaM karedIdi // 623 // ataH prataraM kapATaM daMDaM pratItya caturthasamaye / pravizya dehaM tu jino yoganirodhaM karotIti // 623 // artha -- isa lokapUrNa vAda prathamasamaya meM lokapUrNako sameTa pratararUpa, dUsare samaya meM pratarako sameTa kapATarUpa, tIsare samaya meM kapATa sameTa daNDarUpa aura cauthe samayameM daNDa ko sameTa saba pradeza mUla zarIra meM praveza karate haiM / yahAM kriyA karane sameTane meM sAta samaya hote haiM / usake vAda antarmuhUrta vizrAmakara yogoMkA nirodha karatA hai // 623 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / bAdaramaNa vaci ussAsa kAyajogaM tu suhumajacaukaM / bhadi kamaso bAdarahumeNa ya kAyajogeNa // 624 // bAdaramano vaca ucchvAsa kAyayogaM tu sUkSmajacatuSkam / ruNaddhi kramazo vAdarasUkSmeNa ca kAyayogena // 624 // artha -- bAdara kAyayogarUpa hokara vAdara manayoga, vacanayoga, ucchrAsa, kAyayoga- ina cAroMkA kramase nAza karatA hai aura sUkSmakAya yogarUpa hokara una cAroM sUkSmoMko kramase nAza karatA hai / / 624 // Age kahate haiM ki bAdarayoga sUkSmarUpa pariNamAnese kaise hote haiM;saNivimaNi puNe jahaNNamaNavayaNakAyajogAdo / kudi asaMkhaguNUNaM sudumaNipuNNavaradovi ustAsaM // 625 // saMjJidvisUkSmani pUrNe jaghanyamanovacanakAyayogataH / 167 karoti asaMkhyaguNonaM sUkSmanipUrNAvaratovi ucchvAsaM // 625 // artha --saMjJIparyAptake jaghanya manoyoga hai usase asaMkhyAtaguNA kama sUkSma manoyoga karatA hai, do iMdriyaparyAptake jaghanya vacanayoga hai usase asaMkhyAtaguNA kama sUkSmavacanayoga karatA hai aura sUkSmanigodiyA paryAptake jaghanya kAyayogase asaMkhyAtaguNA kama sUkSmakAyayoga karatA hai / tathA sUkSmanigodiyA paryAptaka ke jaghanya ucchAsase asaMkhyAtaguNA kama sUkSma ucchrAsa karatA hai // 625 // ekkekkassa NiuMbhaNakAlo aMtomuhuttametto hu / sumaM dehaNimANamANaM hiyamANa karaNANi // 626 // ekaikasya niSTaMbhanakAlo aMtarmuhUrtamAtro hi / sUkSmaM dehanirmANaM AnaM hIyamAnaM karaNAni // 626 // artha - eka eka bAdara va sUkSma manoyogAdike nirodha karanekA kAla pratyeka antarmuhUrtamAtra hai aura sUkSmakAyayogameM sthita sUkSma - uzvAsake naSTa karaneke vAda sUkSmakAyayogake nAza karaneko pravartatA hai | usake vivAicchA kArya hote haiM // 626 // humarasa ya paDhamAdo muhuttaaMtotti kuNadi hu apuve / yarphaDagaTThA seDhissa asaMkhabhAgamido // 627 // sUkSmasya ca prathamAt muhUrtAMtariti karoti hi apUrvAn / pUrvagaspardhakAdhastanaM zreNyA asaMkhyabhAgamitam // 627 // artha -- sUkSma kAyayoga honeke prathamasamaya se lekara antarmuhUrtakAlataka pUrvaspardhakoMke nIce jagacchreNIke asaMkhyAtaveM bhAgamAtra apUrvaspardhaka karatA hai // 627 //
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / puvAdivaggaNANaM jiivpdesaavibhaagpiNddaado| hodi asaMkhaM bhAgaM apuvapaDhamamhi tANa dugaM // 628 // pUrvAdivargaNAnAM jiivprdeshaavibhaagpiNddtH| bhavati asaMkhya bhAgamapUrvaprathame tayokim // 628 // artha-pUrva spardhakoMke jIvake pradezoMke piMDase aura Adi vargaNAke avibhAgapraticchedoMke piMDase apUrvaspardhakake prathamasamayameM ve donoM asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hote haiN||628|| ukkaTTadi paDisamayaM jIvapadese asaMkhaguNiyakame / kuNadi apuvaphaDDhayaM tagguNahINakkameNeva // 629 // apakarSati pratisamayaM jIvapradezAn asaMkhyaguNitakrameNa / karoti apUrvaspardhakaM tadguNahInakrameNaiva // 629 // artha-dvitIyAdi samayoMmeM samaya samaya prati asaMkhyAtaguNA kramakara jIvapradezoMko apakarSaNa karatA hai aura asaMkhyAtaguNA hIna kramakara navIna ( apUrva ) spardhaka karatA hai // 629 // seDhipadassa asaMkhaM bhAgaM puvANa phaDDhayANaM vaa| sacce hoMti apuvA hu phaDDayA jogapaDibaddhA // 630 // zreNipadasyAsaMkhyaM bhAgaM. pUrveSAM spardhakAnAM vA / sarve bhavaMti apUrvA hi spardhakA yogapratibaddhA // 630 // artha-saba samayoMmeM kiye yoga saMbandhI apUrvaspardhakoMkA pramANa jagacchreNIke prathamavargamUlake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai athavA saba pUrvaspardhakoMke pramANake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai // 630 // eto karedi kiTiM muhuttaaMtotti te apuvANaM / heTTAdu phaDDhayANaM seDhissa asaMkhabhAgamidaM // 631 // itaH karoti kRSTiM muhUrtAtariti tA apUrveSAm / ___ adhastanAt spardhakAnAM zreNyA asaMkhyabhAgamitaM // 631 // artha-usake vAda antarmuhUrtakAlataka apUrvaspardhakoMke nIce sUkSmakRSTi karatA hai una sUkSmakRSTiyoMkA pramANa jagacchreNIke asaMkhyAtaveM bhAgamAtra, eka spardhakameM vargaNAoMkA pramANa usake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai // 631 // apuvAdivaggaNANaM jiivpdesaavibhaagpiNddaado| hoti asaMkhaM bhAgaM kiTTIpaDhamamhi tANa dugaM // 632 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhisAraH / apUrvAdivargaNAnAM jIvapradezAvibhAgapiMDataH / bhavaMti asaMkhyaM bhAgaM kRSTiprathame tayordvikam // 632 // artha -- apUrvaspardhakasaMbandhI saba jIvapradezoMke aura apUrvaspardhakakI prathamavargaNAke avibhAgapraticchedoM ke asaMkhyAtaveM bhAgamAtra kRSTikaraNake prathamasamayameM ve donoM hote haiM // 632 // ukkadRdi paDisamayaM jIvapade se asaMkhaguNiyakame / taMguNahINakameNa ya karedi kihiM tu paDisamae // 633 // apakarSati pratisamayaM jIvapradezAn asaMkhyaguNitakrameNa / tadguNahInakrameNa ca karoti kRSTiM tu pratisamaye // 633 // artha -- dvitIyAdi samayoMmeM samaya samaya prati asaMkhyAtaguNakramakara jIvake pradezoM ko apakarSaNa karatA hai aura samaya samaya prati pUrvasamayameM kI huIM kRSTiyoM ke nIce asaMkhyAta - guNA ghaTatA kramaliye navIna kRSTiyAM karatA hai // 633 // seDhipadassa asaMkhaM bhAgamaputrANa phaDDhayANaM va / sAo kiTTIo palassa asaMkhabhAgaguNidakamA // 634 // zreNipadasya asaMkhyaM bhAgaM apUrveSAM spardhakAnAM vA / sarvAH kRSTyaH palyasya asaMkhya bhAgaguNitakramAH // 634 // 169 artha- - saba samayoM meM kI huI kRSTiyoMkA pramANa jagacchreNIke asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai athavA apUrvaspardhakoMke pramANake asaMkhyAtaveM bhAgamAtra hai / ve kRSTiyAM kramase palya ke asaMkhyAtaveM bhAga guNita haiM // 634 // etthApunvavihANaM aputraphaDDayavihiM va saMjalaNe / vAdarakiTTivihiM vA karaNaM suhumANa kiTTINaM // 635 // atrApUrvavidhAnaM apUrvaspardhakavidhiriva saMjvalane / vAdarakRSTividhiriva karaNaM sUkSmAnAM kRSTInAm // 635 // artha --yahAMpara yogoMke apUrvaspardhaka karane kA vidhAna pUrva kahe saMjvalana kaSAyake apUvaispardhaka karaneke vidhAnake samAna jAnanA aura yogoMkI sUkSmakRSTi karanekA vidhAna saMjvanakI bAra kRSTi karaneke vidhAnake samAna jAnanA || 635 // kiTTIkaraNe carame se kAle ubhayaphahuye sadhe / NAse muddattaM tu kiTTIgadavedago jogI // 636 // kRSTikaraNe carame sve kAle ubhayaspardhakAn sarvAn / nAzayati muhUrtaM tu kRSTigatavedako yogI // 636 // la. sA. 22
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAyacandrajainazAstramAlAyAm / ___ artha-kRSTikaraNakAlake antasamaya hue vAda apane kAlameM saba pUrva apUrva spardhakarUpa pradezoMko nAza karatA hai / aura isa samayase lekara sayogI guNasthAnake antaparyaMta jo antarmuhUrtakAla usameM kRSTiko prApta yogako vaha sayogakevalI anubhava karatA hai // 636 // paDhame asaMkhabhAgaM heTavariM NAsidUNa vidiyaadii| heTTava rimasaMkhaguNaM kameNa kirTi viNAsedi // 637 // prathame asaMkhyabhAgaM adhastanopari nAzayitvA dvitIyAdau / .. adhastanoparyasaMkhyaguNaM krameNa kRSTiM vinAzayati // 637 // artha-kRSTivedakakAlake prathamasamayameM thor3e avibhAgapraticchedayukta nIcekI aura bahuta avibhAgapraticchedayukta UparakI asaMkhyAtaveM bhAgamAtra kRSTiyoMko bIcakI kRSTirUpa pariNamAke nAza karatA hai / aura dvitIyAdi samayoMmeM unase asaMkhyAtaguNA kramaliye nIce UparakI kRSTiyoMko bIcakI kRSTirUpa pariNamAke nAza karatA hai // 637 // majjhima bahubhAgudayA kirTi vekkhiya visesahINakamA / paDisamayaM sattIdo asaMkhaguNahINayA hati // 638 // madhyA bahubhAgodayAH kRSTimapekSya vishesshiinkrmaaH| pratisamayaM zaktito asaMkhyaguNahInakA bhavaMti // 638 / / artha-saba kRSTiyoMke asaMkhyAtabahubhAgamAtra bIcakI kRSTiyAM udayarUpa hotI haiM isa apekSA pratisamaya vizeSa ghaTatA krama liye haiM / isaprakAra kRSTike nAza karanese avibhAga praticchedarUpa zaktikI apekSA prathamasamayase dvitIyAdi sayogIke antasamayataka asaMkhyAta guNA ghaTatA krama liye yoga pAye jAte haiM // 638 // kiTTigajogI jhANaM jhAyadi tadiyaM khu suhumakiriyaM tu / carime a saMkhabhAge kiTTINaM NAsadi sajogI // 639 // kRSTigayogI dhyAnaM dhyAyati tRtIyaM khalu sUkSmakriyaM tu / carame ca saMkhyabhAgAn kRSTInAM nAzayati sayogI // 639 // .artha-isataraha sUkSmakRSTikA vedaka sayogI jina tIsarA sUkSmakriyApratiprAtinAmA zukladhyAnako dhyAvatA hai / yahAM ciMtAkA kAraNa yoga hai usake nirodhako bhI dhyAna "kAraNameM kAryakA upacAra kara" kahA gayA hai / isaprakAra kRSTiyoMko nAza karatA huA sayogI apane antasamayameM kRSTiyoMkA saMkhyAta bahubhAga zeSa rahe hueko nAza karatA hai // 639 // jogissa sesakAlaM mottUNa ajogisavakAlaM ca / carimaM khaMDaM geNhadi sIseNa ya uvarimaThidIo // 640 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| yoginaH zeSakAlaM muktvA ayogisarvakAlaM ca / carama khaMDaM gRhNAti zIrSeNa ca uparisthiteH // 640 // artha--sayogI guNasthAnakA antarmuhUrtamAtra kAla zeSa rahanepara vedanIya nAma gotrakA antasthitikAMDakako grahaNa karatA hai usase sayogIkA zeSa rahA huA kAla aura ayo- . gIkA saba kAla milAkara jo pramANa ho utane niSekoMko chor3akara zeSa saba sthitike guNazreNIzIrSa sahita UparakI sthitike niSekoMke nAza karanekA AraMbha karatA hai // 640 // tattha guNaseDhikaraNaM dijAdikamo ya sammakhavaNaM vaa| aMtimaphAlIpaDaNaM sajogaguNaThANacarimamhi // 641 // tatra guNazreNikaraNaM deyAdikramazca samyakSapaNamiva / aMtimasphAlipatanaM sayogaguNasthAnacarame // 641 // artha-vahAM guNazreNIkA karanA vA deya dravyAdikA anukrama samyaktvamohanIyake kSapaNAvidhAnakI taraha jAnanA / aura sayogI guNasthAnake antasamayameM aghAtiyAoMke anta. kAMDakakI antaphAlikA patana hotA hai // 641 // isaprakAra sayogIke antasamayameM aghAtiyoMkI antaphAlikA patana, yogakA nirodha aura sayogaguNasthAnakI samApti-ye tInoM eka hI samaya hote haiM / isataraha sayogakevalIguNasthAnakA kathana samApta huA // se kAle jogijiNo tAhe AugasamA hi kammANi / turiyaM tu samucchiNNaM kiriyaM jhAyadi ayogijiNo // 642 // khe kAle yogijinaH tatra AyuSkasamAni karmANi / turIyaM tu samucchinnakriyaM dhyAyati ayogijinaH // 642 // - artha-usake vAda apanekAlameM ayogI jina hotA hai vahAM Ayukarma ke samAna aghAtiyAoMkI sthiti hotI hai / vaha ayogI jina cauthA samucchinna kriyAnivRttinAmA zukladhyAnako dhyAtA hai // bhAvArtha-uccheda huI mana vacana kAyakI kriyA aura nirvRti arthAt pratipAtatA ina donoMse rahita yaha dhyAna hai isaliye isakA sArthaka nAma hai / yahAMpara bhI dhyAnakA upacAra pahale kI taraha jAnanA / saba Asravarahita kevalIke zeSakamoMkI nirjarAkA kAraNa jo nija AtmAmeM pravRtti usIkA nAma dhyAna hai // 642 // sIlesiM saMpatto NiruddhaNissesaAsao jiiyo| baMdharayavippamukko gayajogo kevalI hoI // 643 // zIlezatvaM saMprApto niruddhaniHzeSAsravo jiivH| baMdharajovipramuktaH gatayogaH kevalI bhavati // 643 //
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / ___ artha-samasta zIlaguNakA khAmI huA saba AsravoMko rokakara karmabandharUpI raja (dhUli ) rahita huA yoga rahita ayogI kevalI hotA hai| bhAvArtha-yadyapi sayogI jinake saba zIla guNoMkA khAmIpanA sambhavatA hai paraMtu yogoMkA Asrava pAyA jAtA hai isaliye sakala saMvarake na honese zIlezasthAna sambhava hai / aura yaha ayogI jina saba tarahase nirAsrava aura nibaMdha hogayA hai // 643 // bAhattaripayaDIo ducarimage terasaM ca carimamhi / jhANajalaNeNa kavaliya siddho so hodi se kAle // 644 // dvAsaptatiprakRtayaH dvicaramake trayodaza ca carame / dhyAnajvalanena kavalitAH siddhaH sa bhavati khe kAle // 644 // artha- ayogIkA kAla pAMca hakha akSara uccAraNakAlake samAna hai / vahAM eka eka samayameM eka eka niSeka galanarUpa jo adhaHsthitigalana usase kSINa huI usa kAlake dvicaramasamayameM bahattari prakRtiyAM aura antasamayameM teraha prakRtiyAM zukladhyAnarUpI amise grAsIbhUta (naSTa) hotI haiN| aise kSayakara anantara samayameM siddha hotA hai| jaise kAlimAse rahita hoke zuddha suvarNa sonA hI hove usItaraha yaha jIva saba karmamala rahita kRtakRtyahazArUpa niSpanna hotA hai // 644 // una bahattara aura teraha prakRtiyoM ke nAma kahate haiM-anudayarUpa vedanIya 1 devagati 1 zarIra pAMca 5 bandhana pAMca 5 saMghAta pAMca 5 saMsthAna chaha 6 AMgopAMga tIna 3 saMhanana chaha 6 varNAdika vIsa 20 devagatyAnupUrvI 1 aguruladhu 1 upaghAta 1 paraghAta 1 ucchAsa 1 aprazastavihAyogati 1 prazastavihAyogati 1 aparyApta 1 pratyeka 1 sthira 1 asthira 1 zubha 1 azubha 1 durbhaga 1 sukhara 1 du:khara 1 anAdeya 1 ayazaskIrti 1 nirmANa 1 nIcagotra 1-ye bahattari prakRtiyAM haiM / aura udayarUpa sAtAvedanIya 1 manuSyAyu 1 manuSyagati 1 paJceMdrIjAti 1 manuSyAnupUrvI 1 trasa 1 bAdara 1 paryApta 1 subhaga 1 Adeya 1 yazaskIrti 1 tIrthakara 1 uccagotra 1-ye teraha prakRtiyAM antasamayameM kSaya hotI haiN| tihuvaNasihareNa mahI vitthAre aThThajoyaNudayathire / dhavalacchattAyAre maNohare IsipabbhAre // 645 // tribhuvanazikhareNa mahI vistAre aSTa yojanAnyudayasthirA / dhavalachatrAkArA manoharA ISatprabhArA // 645 // artha-vaha jIva Urdhvagamana svabhAvase tIna lokake zikharapara ISatprabhAra nAmakI AThavIM pRthvIke Upara ekasamayameM jAkara tanuvAtavalayake antameM virAjamAna hotA haiN| kaisI pRthvI hai use kahate haiM / jo pRthvI manuSyapRthvIke samAna paiMtAlIsa lAkha yojana caur3I
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ lbdhisaarH| gola AkAra hai / ATha yojana UMcI hai, sthira hai aura sapheda chatrake AkAra hai kheta varNa hai bIcameM moTI kinArepara patalI hai aura manako haranevAlI hai // yadyapi ISatprAgbhAra nAma pRthvI ghanodadhivAta balayataka hai paraMtu yahAM usa pRthvIke bIcameM siddha zilA pAI jAtI hai usakI apekSA aisA kathana hai| dharmAstikAyake abhAvase vahAMse Age gamana nahIM hotA, vahAM hI carama ( antake ) zarIrase kucha kama AkArarUpa jIvadravya ananta jJAnAnandamaya virAjatA hai // 645 // puSaNhassa tijogo saMto khINo ya paDhamasukaM tu / vidiyaM sukaM khINo igijogo jhAyade jhANI // 646 // pUrvajJasya triyogaH zAMtaH kSINazca prathamazuklaM tu / dvitIyaM zuklu kSINa ekayogo dhyAyati dhyAnI // 646 // artha-jo mahAmuni pUrvokA jJAtA tIna yogoMkA dhAraka upazamazreNI yA kSapakazreNIvartI hai vaha pRthaktvavitarkavIcAra mAmA pahalA zukladhyAnako dhyAtA hai aura dUsare zukladhyAnako kSINakaSAya guNasthAnavartI tInayogoMmeM eka yogakA dhAraka hokara dhyAtA hai / yahAMpara pRthaktvavitarka vIcAra use kahate haiM ki judA judA bhAvazruta jJAnakara artha vyaJjana yogoMkA saMkramaNa honA / usameM artha to dravya guNa paryAya haiM, vyajana zrutake zabda haiM aura yoga mana bacana kAya haiM-inakA palaTanA vIcAra kahA jAtA hai / isataraha jisadhyAnameM pravRtti honA vahI pRthakvavitakevIcAra hai / aura jisa jagaha ekatA liye bhAvazrutase palaTanA nahIM hotA arthAt jisa arthako, zrutarUpa zabdako, jisa yogakI pravRttiliye dhyAve usako vaise hI dhyAve palaTe nahIM aisA ekattvavitake dhyAna jAnanA // 646 // so me tihuvaNamahiyo siddho buddho NiraMjaNo nnico| disadu varaNANadaMsaNacarittasuddhiM samAhiM ca // 647 // . sa me tribhuvanamahitaH siddhaH buddho niraMjano nityaH / dizatu varajJAnadarzanacAritrazuddhiM samAdhiM ca // 647 // artha-tInalokase pUjita, sabake jAnanevAle, karmarUpI aJjanase rahita aura vinAzarahita aise ve siddha bhagabAna mujhe utkRSTa jJAna, darzana, cAritrakI zuddhi aura samAdhi ( anubhavadazA yA saMnyAsamaraNa ) ko deveM // bhAvArtha-yahAM siddhoMke mokSa avasthA honA usakA kharUpa saba karmoMkA sabatarahase nAza honese saMpUrNa AtmasvarUpakI prApti hI hai| isa vAremeM anyamatavAle viparItakathana karate haiM vaha zraddhAna nahIM karanA / unameMse bauddha kahatA hai-jaise dIpakakA bujhanA usItaraha AtmAkA skaMdhasaMtAnakA nAza honese abhAva
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 rAyacandrajainazAstramAlAyAm / honA vaha nirvANa ( mokSa ) hai / usako AcArya samajhAte haiM ki-jahAM mUlavastukA nAza hojAve to usake liye upAya kyoM karanA / jJAnI puruSa to apUrvalAbhake liye upAya karate haiM, isaliye abhAvamAtra mokSa kahanA ThIka nahIM hai // dUsarA naiyAyikamatavAlA kahatA hai-vuddhi sukha duHkha icchA dveSa prayatna dharma adharma saMskAra-ina nau AtmAke guNoMkA nAza honA vahI mokSa hai / usako bhI pUrvakathitavacanase samAdhAna karanA cAhiye, kyoMki jahAM vizeSarUpa guNoMkA abhAva huA vahAM AtmavastukA hI abhAva AyA so aisA ThIka nahIM hai / tIsarA sAMkhyamatavAlA kahatA hai-kArya kAraNasaMbandhase rahita AtmAke bahuta sote hue puruSakI taraha avyakta caitanyarUpa honA vaha mokSa hai| usakA bhI samAdhAna pUrvakathita bacanase hocukA, yahAMpara apanA caitanyaguNa thA vaha ulaTA avyakta hojAtA hai / isataraha nAnAprakAra anyathA kahate haiM unakA nirAkaraNa jainanyAya zAstroMmeM kiyA gayA hai vahAMse jAnanA / mokSa avasthAko prApta siddha bhagavAna hamezA ananta atIMdriya AnandakA anu'bhava karate haiM / kyoMki jaba indriya manakara kucha jJAna honemeM kucha nirAkulatA hotI hai tava hI AtmA apaneko sukhI mAnatA hai lekina jisa jagaha sabakA jAnanA huA aura sarvathA nirAkula huA vahAMpara to-parama sukha kaise na ho hotA hI hai / tInalokake tInakAlake puNyavAn jIvoMke sukhase bhI anantaguNA sukha siddhoMke eka samayameM hotA hai / kyoMki saMsArameM sukha aisA hai ki jaise mahArogI rogakI kamI honese apaneko sukhI mAnatA hai aura siddhoMke sukha aisA hai ki jaise rogarahita nirAkula puruSa svabhAvase hI sukhI ho / aise anantasukhameM virAjamAna samyaktvAdi AThaguNa sahita lokAgrameM virAje hue siddhabhagavAna haiM ve merA tathA sabakA kalyANa karo // 647 // isaprakAra bAhubalinAmA maMtrIkara pUjita jo mAdhava caMdra AcArya unane kSapaNAsAra grantha racA / vaha yativRSabha AcArya mUlakartA aura vIrasena AcArya TIkA kartA aise dhavala jayadhavala zAstrake anusAra kSapaNAsAra grantha kiyA gayA hai / usake anusAra yahAM bhI kSapaNAke varNanarUpa labdhisArakI gAthA unakA vyAkhyAna kiyA hai // isaprakAra zrInemicaMdra siddhAMtacakravartI viracita labdhisArameM cAritralabdhi adhikAra meM kSAyikacAritrako kahanevAlA karmoMkI kSapaNArUpa tIsarA adhikAra pUrNa huA // 3 // grnthkrtRprshstiH| , aba AcArya labdhisAra zAstrakI samApti karanemeM apanA nAma pragaTa karate haiM; vIriMdaNaMdivaccheNappasudeNabhayaNaMdisisseNa / ... dasaNacarittaladdhI susUyiyA NemicaMdeNa // 648 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 lbdhisaarH| vIreMdranaMdivatsenAlpazrutenAbhayanaMdiziSyeNa / darzanacAritralabdhiH susUcitA nemicaMdreNa // 648 // artha-vIranaMdi aura indranaMdi AcAryakA vatsa, abhayanandi AcAryakA ziSya aise alpajJAnI mujha nemicandrane isa labdhisAra zAstrameM darzana cAritrakI labdhi acchItaraha dikhalAI hai // yahAM jJAnadAnase pAlana karanekI apekSA vatsa kahA hai / aura dIkSAkI apekSA ziSya kahA hai // 648 // aNtmNgl| aba AcArya apane gurUke namaskArarUpa antamaMgala karate haiM; jassa ya pAyapasAe gnnNtsNsaarjlhimuttinnnno| vIriMdaNaMdivaccho NamAmi taM abhayaNaMdiguruM // 649 // ___ yasya ca pAdaprasAdenAnaMtasaMsArajaladhimuttIrNaH / vIreMdranaMdivatso namAmi tamabhayanaMdigurum // 649 // artha-vIranaMdi aura iMdranaMdi AcAryakA vatsa maiM nemicaMdra granthakartA jisake caraNakamaloMke prasAdase anantasaMsArasamudrase pAra hogayA una abhayanaMdi nAmA gurUko maiM namaskAra karatA hUM // 649 // isataraha kSapaNAsAra garbhita labdhisArakA vyAkhyAna saMskRta chAyA tathA saMkSipta hiMdIbhApATIkAsahita samApta huaa| zubhaM bhavatu prakAzakapAThakayoH / OM samApto'yaM labdhisAraH
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
_