Book Title: Siddhhem Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 04
Author(s): Mayurkalashreeji
Publisher: Labh Kanchan Lavanya Aradhan Bhuvan
View full book text
________________
- ૧૧ કર્યાનુ..૩-૧-૨ થી ગતિસંજ્ઞા થવાથી કૃત્વા નું કૃત્ય વગેરે કાર્ય . કરીનૃત્યવત્ જાણવું
સાક્ષાવિષ્યર્થે રૂ-૨-૨૪. અર્થ:- ત્રિ પ્રત્યાયના અર્થમાં વર્તતાં સાક્ષાદ્રિ ગણપાઠનાં સાક્ષાત્ વગેરે
નામોને 3 ધાતુનાં યોગમાં વિકલ્પ ગતિસંજ્ઞા થાય છે. સૂત્ર સમાસ- સાક્ષાત્ આદિઃ ચર્ચા :-સાક્ષાદિ (બહુ.)
. અર્થ - ઐર્થ, તમિ. (ષ.ત.) વિવેચનઃ સાક્ષાત્કૃત્ય, સાક્ષાત્કૃત્વા - મસાક્ષાભૂતં સાક્ષાભૂત ત્વી =
અસાક્ષાતને સાક્ષાત કરીને. મિથ્યાત્વ, મિથ્યાત્વી – મથ્યાભૂત મિથ્યાભૂત કૃત્વ = અમિથ્યાને મિથ્યા બનાવીને. અહીં બંને ઉદાહરણમાં સાક્ષાત્ અને વિધ્યા શબ્દોને 3 ધાતુનાં યોગમાં આ સૂત્રથી ગતિસંજ્ઞા વિકલ્પ થાય છે. જ્યારે ગતિસંજ્ઞા થાય ત્યારે કૃત્વા નું કૃત્ય વગેરે કાર્ય કરીત્યવત્ થશે. જયારે ગતિસંજ્ઞા ન થાય ત્યારે સ્વી જ રહેશે.
નિત્યંર્ત-પાવુિદાદા રૂ-૨-૨ અર્થ- ઉદ્વાહ (પરણવું) અર્થ ગમ્યમાન હોય તો 3 ધાતુનાં યોગમાં હસ્તે ' અને પછી એ બન્ને અવ્યયો નિત્ય ગતિસંજ્ઞક થાય છે. સૂત્ર સમાસ - હસ્તે પાળો ૩ - રસ્તા (ઈ.ઢ.)
સૂત્ર સામર્થ્યથી સસમી વિભક્તિનો લોપ થયો નથી. વિવેચનઃ- દસ્તત્વ, પાળીત્ય = વિવાહ કરીને.
અહી તે અને પછી એ બંને અવ્યયો કૃ ધાતુનાં યોગમાં આ સૂત્રથી ગતિસંજ્ઞક થયા. તેથી ત્વો નું કૃત્ય વગેરે કાર્ય કરીવત્
જાણવું.
દિતિ લિમ્ ? તે સ્વી વુિં કાત: = હાથમાં બાણ લઈને ગયો. અહીં ઉદ્વાહ અર્થ ગમ્યમાન નથી. તેથી તે શબ્દ આ સૂત્રથી ગતિસંજ્ઞક થયો નથી.
