________________
આંખ, નાક, કાન, હાથ, પગ આદિની જેમ જીભ પણ બે આપી હોત તો શું થાત ? બે આંખ જે જુએ, બે કાન જે સાંભળે, બે નસકોરા જે સૂંથે, હાથ-પગ આદિ જે કાર્ય કરે અને મન જે વિચારે તે બધાનું વર્ણન બિચારી એકલી જીભને કરવાનું છતાં વર્ણન વધારે પડતું કરી નાંખે પણ ઊણી તો ન જ ઊતરે તેવી અદ્ભુત કાર્યક્ષમતા જીભ ધરાવે છે. જીભ એક જ આપીને અને આંખ-કાન આદિ બબ્બે આપીને કુદરતે જે પક્ષપાતી વલણ અપનાવ્યું છે તે માટે ઉપાલંભ આપવાને બદલે કુદરતનો આભાર માનવા જેવો છે.
જીભના બન્ને કાર્યક્ષેત્ર અતિ મહત્ત્વના અને જોખમવાળા છે. બે રાષ્ટ્રો વચ્ચે યુદ્ધ થાય ત્યારે શત્રુ રાષ્ટ્રને અપંગ બનાવી દેવા તે રાષ્ટ્રની જીવાદોરી સમાન બે શક્તિઓને ખલાસ કરી દેવાની યુદ્ધનીતિ રાજ્યકર્તાઓ અપનાવતા હોય છે. આ બે શક્તિનાં નામ છેઃ ૧. બ્રોડ કાસ્ટિંગ, ૨. ફૂડ સપ્લાય. ધ્વનિ પ્રસારણ કેન્દ્રો દ્વારા ઉત્સાહવર્ધક અને આશ્વાસક સમાચારો પ્રસારિત કરવા દ્વારા આંતરિક શાંતિ જાળવવા સરકાર પ્રયત્ન કરે છે. આ મહત્ત્વની તાકાતને તોડી પાડવામાં આવે તો યુદ્ધના કાળમાં રાષ્ટ્ર અપંગ બની જાય છે. બીજી મહત્ત્વની બાબત છે-ફૂડ સપ્લાય. અનાજના પુરવઠાને ખોરવી નાંખવામાં આવે તો શસ્ત્ર આદિની બાબતમાં સક્ષમ અને સમર્થ એવું પણ રાષ્ટ્ર યુદ્ધમાં થાપ ખાઇ જાય છે.
શરીરના સંદર્ભમાં વિચાર કરીએ તો ધ્વનિ પ્રસારણ અને ફૂડ સપ્લાય એ બન્ને મહત્ત્વની કામગીરી જીભને સોંપવામાં આવી છે. અને આપણે જાણીએ જ છીએ કે જેની જીભ આ બન્ને જવાબદારીને સુપેરે બજાવી શકતી નથી તેના શરીરમાં નિરોગિતા અને જીવનમાં શાંતિ દુર્લભ બની જાય છે. ઘણાં માણસો જીભ અને પેટ વચ્ચે કોઇ સમાધાનકારી ભૂમિકા સાધી શકતા નથી. અને તેથી તે બન્ને પક્ષને સ્વીકૃત હોય તેવી અન્નનીતિ ઘડવામાં નિષ્ફળ જતા હોય છે, જેના પરિણામે તેમનું શરીર રોગોની ધર્મશાળા બની જાય છે. તેમ, જીભ અને મગજ વચ્ચે સારા સંબંધ નથી હોતા ત્યારે બોલવાની બાબતમાં જીભ ઘણાં છબરડા વાળી દે છે. આમ તો જીભ અને મગજ વચ્ચે બહુ થોડા ઇંચનું અંતર છે, પણ બોલવાના છબરડાઓ પરથી તો ક્યારેક આ અંતર માઇલોનું હોય તેવું જણાતું હોય છે.
