Book Title: Sammaisuttam
Author(s): Siddhasen Divakarsuri, Devendra Kumar Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith

View full book text
Previous | Next

Page 62
________________ 91 जानने याला है। जिस समय वह देखेगा, उस समय जानेगा नहीं और जिस समय जानेगा, उस समय देखेगा नहीं। इस प्रकार एक समय में एक साथ सामान्य-विशेष को जानने वाला उपयोग नहीं होगा। अतः उनमें सर्वदर्शिख तथा सर्वज्ञत्य भी नहीं बन सकता। केवलणाणमणंतं जहेव तह दंसणं पि पण्णत्तं। सागारग्गहणाहि य णियमपरित्तं अणागारं ॥14॥ केवलज्ञानमनन्तं यथैय तथा दर्शनमपि प्रज्ञप्तम्। साकारग्रहणेन च नियमपरीतमनाकारम् ॥14॥ शब्दार्थ--जहेव-जिस प्रकार; केवलणाणमणतं-केवलज्ञान अनन्त (है); तह-वैसे (ही); दंसणं-दर्शन: पि-भी; पपणतं-कहा गया (है); (किन्तु) सागारग्गहणाहि-साकार ग्रहण (की अपेक्षा) से; य-और (पाद-पूरण के लिए); अणागारं-अनाकार (दर्शन); णियम-नियम (से); परित-अल्प (परिमित) हैं। केवली का दर्शन व ज्ञान अनन्त : भावार्थ-आगम में केवली भगवान का दर्शन और ज्ञान अनन्त कहा गया है। परन्तु उसके दर्शन, ज्ञान के उपयोग में क्रम माना जाय तो साकार-ग्रहण की अपेक्षा से परिमित विषय वाला होगा, जिससे उनके दर्शन में अनन्तता नहीं बन सकती। अतएव केवली भगवान् में एक समय में ही दर्शन-ज्ञानमय एक उपयोग मानना चाहिए। भण्णइजह चउणाणी जुज्जई णियमा तहेव एवं पि। भण्णइ ण पंचणाणी जहेच अरहा तहेयं पि ॥15॥ भण्यते यथा चतुर्ज्ञानी युज्यते नियमात् तथैवेतदपि। भण्यते न पंचज्ञानी यथैवार्हन् तथैवमपि ॥15|| शब्दार्थ-भण्णइ-कहता है; जह-जिस प्रकार; चउणाणी-चार ज्ञान वाला; जुज्जइ-संयुक्त (होता) है; तहेव-उसी प्रकार ही; णियमा-नियम से; एयं-यह पि-भी (है); (सिद्धान्ती) भण्णइ-कहता है; जहेब-जिस प्रकार (से) ही; अरहा केवली (सर्वज्ञ); पंचणाणी-पाँच ज्ञान बाले; ण-नहीं; तहाउस प्रकार; एवं-यह; पि-भी; 1. यरिण।

Loading...

Page Navigation
1 ... 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131