Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 44

सामान्यनिरुक्तिविवेचना पकत्वादुक्तविशिष्टविषयितायाः।
यद्धा यत्किञ्चित्प्रतिबन्धकतात्वेन निवेशः कार्यस्तत्रापि न को. ऽपि दोषो न गौरवमितिचेन्मेवम्
सर्वङ्गगनवद्वाच्यत्वादित्यत्र गगनाभाववघटपटादीनाम्बाधत्वेन तत्राख्यात्यापत्तः सर्वासाम्बाधबुद्धीनाङ्गगनाभावत्वावच्छिन्नप्रकारतानिरूपितावच्छिन्नविशेष्यताकनिश्चयत्वेन प्रतिबन्धकतया ताशप्र. तिबन्धकतावच्छेदकविषयित्वाव्यापकत्वस्य निखिलयाधविषयितायां सत्वात् न चाप्रमाण्यज्ञानोत्तजकत्वानुरोधेन प्रतिबन्धकताभेदपव न्या. स्यइतिवाच्यं सिद्धाविच्छावदप्रामाण्यशान स्थापि धाधनाने याहश याहशाप्रामाण्यग्रहसत्वे वाधनिश्चयसत्वे सर्वधर्मिकगगनप्रकारकबु. द्धयुत्पत्तिस्तत्तद्यक्तित्वेनोत्तेजकत्वे कथञ्चिदेकप्रतिबन्धकताया आप सम्भवात् यद्रूपावच्छिन्नविषयित्वाव्यापकत्वात्रटितलक्षणस्योभयपक्ष. निर्दुष्टत्वेनाभ्यर्हितत्वात्। नच तादृशप्रतिवन्धकतावच्छेदकविषयित्वे यद्पावच्छिन्नविषयित्वाव्यापकविषयताशुन्यज्ञानीयत्वनिवेश्यत्रोतः दोषातिवाच्यम् वह्नयभाववजलादिमदत्तिजलवघ्देऽतिव्याप्तः जः लवज्रदत्वाद्यवच्छिन्नविषयितायाः प्रतिबन्धकतानवच्छेदकत्वात् वलयभावबजलवस्कालीनजलवदत्वावच्छिन्नविषायतायाश्च यपा. वच्छिन्नविषयित्वाव्यापकविषयताशून्यज्ञानीयत्वविरहात् नच वि. शिद्धयाटितत्वनिवेश्य विशिष्टान्तराघटितत्वानिवेशास लाघव. भितिवाच्यमेतस्यावोधविज़म्भितत्वात् वस्तुत आलोचने विशिष्टा न्तराघटितत्वनिवेशापेक्षयात्रैवं गौरवस्य पर्यवसनत्वात् प्रति. वन्धकतासामान्यनिवेशपक्षे वहिधूमवानवहेरित्यत्र धूमाभाव वर्धमाभावदत्तिवहावातिव्याप्तर्विशिष्टान्तराघटितत्वमवश्यमेव नि वेश्यम् ताशवाहित्वावच्छिन्नविषयित्वावच्छिन्नप्रतिबन्धकतासा. मान्यावच्छेदकत्वस्य वाधविषयित्वव्याभिचाराविषयित्वयारभावात् विशिष्ठविषयित्वान्तरस्य ताशवह्नित्वावच्छिन्नविषयित्वाव्या. पकविषयताशून्यज्ञानीयत्वविरहात् यत्किञ्चित्प्रतिवन्धकतानि. वेशपक्षेच यत्र मेयत्वविशिष्टयभिचाराविषयकं ज्ञाननियम तोवाचविषयकं वाधवानमपि नियमतः किञ्चित्पदार्थान्तरविषयक मेव तत्र मेयत्वविशिष्टव्यभिचारेऽतिव्याप्तः स्वविषयित्वावच्छिन्न वाधप्रतिबन्धकतावच्छेवकवाधविषयित्वस्थान्यज्ञानीयस्य मेयत्ववि