Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 137

१२९
वच्छिन्नवद्विषयितानिपतावच्छेदकत्वमेवास्तु सम्बन्धः यादृशयादृशधर्मावच्छिन्नानिरूपितमित्युक्त्या कूटनिवेशस्य यथाश्रुतेपि प्रतीयमानतयाऽत्र लाघवस्य स्फुटत्वात् नच व्यभिचारस्वगतसमुदायत्वः वृत्तित्वाभावमेयत्वविशिष्टव्यभिचारत्यगत समुदायत्वाभावतत्तद्विषाये. तानिष्ठतत्तद्व्यक्तित्वाभावानां बालनोन्यायेन तथाविधविषयतावृत्तिः स्वम कूटान्तर्गतया तेषां स्वावच्छिन्नविषयितामात्रे विरहादसम्भव इति वाच्यं तादृशविषायेतावृत्यभावस्य किञ्चिद्धर्मावच्छिन्ननिरू. पितत्वाभावत्वेन प्रवेशात् सावतापि लाघवस्थानपायात् ॥ नचैवमध्यभा वानामधिकरणभेदेन भेदपक्षे तत्तद्विषयिता वृश्यभावमात्रस्यैव तादृश. कूटान्तर्गतया तस्यैकत्र सस्वासम्भवादसम्भवइति वाच्यं तादृशवि. षयितावृत्त्यभावीय प्रतियोगिताकूटवत्त्वस्यैव संसर्गतथा विवक्षितत्वात् कूटवत्ताच स्वनिरूपकाभाववश्वसम्बन्धेनेत्येषा दिगिश्यव्यपास्तम् कुटत्वस्य तथाविधस्यासर्वज्ञ दुर्ज्ञेयत्वात् वीप्सायाः सामान्याभावनिषे शे तात्पर्य्यग्राहकतया तदनुसारेणैवेहानुगमे सम्बन्धस्योकत्वेन कूत्वघटतत्वादुक्तसम्बन्धस्यैव गुरुत्वाच्च ॥
लाघवादाह अथवेति अत्राप्यवच्छेदकत्वम्पूर्ववदेवानतिरिक्तवृत्ति. त्वरूपमेवावसेयम् अत्रच द्विर्तायसम्बन्धस्तादृशपरम्परावच्छेदक तावद्धर्मावच्छिन्न विषयितात्वनिरूपित स्वावच्छिन्ननिरूपितत्वव्याप्य त्वसम्बन्धावच्छिन्नसम्बन्धित्वं तादृशविषयितात्वनिरूपितस्थाव. च्छिन्ननिरूपितत्व सम्बन्धावच्छिन्नव्यापकत्वम्बानुगम घटकोज्ञेयः ॥ बाघविशिष्टव्यभिचारत्वाद्यवच्छिन्नेऽतिप्रसङ्गादिति नच बाधविशिष्टध्यभि
चारत्वावच्छिन्नविषयत्वावच्छिन्नप्रतिबन्धकता सामान्यावच्छेदकच्य• भिचारविशिष्टबाधत्वावच्छिन्नविषयत्वस्य वाधविशिष्टव्यभिचारत्वावच्छिन्नानिरूपितत्वान्न दोष इति वाच्यं सर्वगगन वद्वाच्यत्वादि.
बाधनिश्चयानामेकरूपेण प्रतिबन्धकतापक्षे तत्राव्याप्तिवार स्वावच्छिन्नविषयित्वा व्यापक विषयताशून्यज्ञानीयत्वस्य तिबन्धकत्व सामान्यावच्छेदकविषायत्वे विशेषणत्वस्य वाच्यत्वात् पवश्च स्वविशिष्टविषयिता वृत्त्यभावीय प्रतियोगितानिरूपितावच्छेदकतावद्धर्मावच्छिन्नाविषयकप्रतीतिविषयतावच्छेदकत्वमनुगम' कोद्वितीयः सम्बन्धोवोध्यः स्ववैशिष्ट्यश्च स्वावच्छ्निविषयित्वा व्यापकविषयताशून्यज्ञानीयत्वस्वावच्छिन्नविषयत्वावच्छिन्नप्रतिबन्ध
त्यत्र
णाय
सामान्यनिरुक्तिविवेचना
१७ सा० वि●