Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 150

१४२
सामान्यनिलिविवेचना
रणायानतिरिक्तवृत्तित्वरूपैव वाच्या प्रथमापि सत्प्रतिपक्षाला. धारणाचव्याप्तिवारणाय पूर्ववदेव तथाविधा सर्वगगनवद्वाध्यत्वादि. त्यत्र वाघाव्याप्तिवारणाय वाधविपरीतवाधाधोरेकरूपेण प्रतिबन्ध. स्वेऽसम्भववारणाय वा स्वावच्छिन्नानिरूपितविषयितायां स्वाव. च्छिन्नविषयित्वाव्यापकविषयिताशून्यज्ञानीयत्वमपि निवेश्यं न चान्यथा अधिकम्प्राग्वदनुसन्धेयम् ।
प्रतिवन्धकत्वाघटितवक्ष्यमाणकल्पसाधारणविशिष्टान्तराघटित. स्वप्रकारम्परैरङ्गीकतन्दयितुमुपन्यस्यति अत्रकेचिदिति
हेत्वाभासविभाजकरूपेणेति । यथाश्रुताभिप्रायेणेदं वस्तुतो हे. स्वाभासविभाजकतावच्छेदकरूपेण बोध्यम् तेषां हेत्वाभासवि. भाजकतावच्छेदकरूपत्वेन प्रवेशे हेत्वाभासत्वप्रवेशनात्माश्रयापत्या वाधस्वस्वादिविशेषस्वरूपेण प्रवेश सूचयितुं तव रूपं वाधवव्यभिचारस्वादीत्युकम् । वाधस्वत्वत्यभिचारस्वत्वादीति तदर्थः धूमाभा. बवद्वत्तिवाहित्ववह्निमनिष्ठधूमाभावस्वादिसाधारणस्वसजातीयविशि. ष्टान्तरतावच्छेदकरूपप्रसिधै तच्च सर्वमनुगतम्बाच्यं तत्र व्यभिचारत्वत्वञ्च साध्यासामानाधिकरण्यस्यासाधारणत्वे ला. ध्यतावच्छेदकविशिष्टसाध्यविषयकहेतुतावच्छेदकविशिष्टहेतुविषय. कमहत्वाव्यापकप्रकृतसाधनिरूपितसकलव्याप्तिप्रकारकप्रसतुताबच्छेदकावच्छिन्नहेतुविषयकमहत्वब्यापकप्रतिवध्यतानिरूपितप्रति. बन्धकतावृत्स्थभावीयप्रतियोगितानिरूपितपरम्परावच्छेदकत्वं तत्र लाध्याप्रसिद्धिसाधनाप्रसिद्धयादावतिव्याप्तिवारणायोपासस्याव्याप. कत्वान्तस्य शरीरे प्रकृते सामान्यव्यभिचारिणोविशेषव्याप्यत्वास. म्भवेन विशेषसाध्यनिरूपितव्याप्तिग्रहे साध्यसामान्यामाववठ्ठत्तित्व. निश्चयस्य प्राद्याभावानवगाहिनोप्यनुभवसिद्धप्रतिवन्धकत्वेऽभाबाधिकरणनिरूपितविस्वाभाववजलकालनिवहिमाञ्जलादित्यत्राभा. पाधिकरणनिरूपितवृत्तित्ववज्जलरूपसाध्याप्रसिद्धिघटिते वय. भाववदत्तिजलेऽव्याप्तिवारणाय साध्यतावच्छेदकविशिष्टसा. ध्यविषयकत्वमुपादेयं नान्यथा बद्धिमानभावाधिकरणनिरूपि. सवृत्तित्वाभाववज्जलादित्यत्र जलस्वावच्छेदन वन्यभाववद्धसिववति जले जलस्वसामानाधिकरण्येनाभाववद्वत्तित्ववज्जलरूपसाधमाप्रसिदिधरितेऽव्याप्तिवारणाय हेतुतावच्छेदकविशिष्ट