Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 149

सामान्यनिरु किंविवेचना
निष्ठावच्छेदकता तनिरूपितविषयित्वनिष्ठावच्छेदकतानिरूपितनिरूप
Br
कत्वनिष्ठावच्छेदकतानिरूपितावच्छिन्नत्वसम्बन्धावच्छिश्नावच्छेद
कतावद्धर्मावच्छिन्ननिरूपित विषयितावृत्तिभेदप्रतियोगितावच्छेदकत्वं नास्तीति प्रतीतिसिद्धोयोऽभावः कस्वस्वतादात्म्योभयसम्बन्धेन वस्तुविशिष्टवस्त्ववचिनत्वं समुदा. यार्थः अत्र प्रतिबन्धकभेदेप्येकधम्र्म्मावच्छिन्नप्रतिबन्धकताया अभि. नत्व उभयावृत्तिधर्मावच्छिन्नेति तदपीत्तरवारकरूपमेव बोध्यं तेन तज्ज्ञानवृवित्वविशिष्टतत्प्रतिबन्धकत्वामावमादाया साधारण्य. भिन्नेषु न लक्षणासम्भवः प्रतिबन्धकभेदेन प्रतिबन्धकताभेदे चाथवे. त्याद्यनुशरणीयं तत्रापि साक्षात्परम्परासाधरणावच्छेदकत्व • पक्षे प्रथमसत्यन्तपक्षः साक्षादेवावच्छेदकत्वे द्वितीयसत्यन्त पक्षः तज्ज्ञानवृत्तित्वविशिष्टवह्नयमावत्वावच्छिन्नप्रकारतानिरूपितद्वदत्वावरुिद्भन्नविशेष्यताकनिश्चयत्वावच्छिन्नप्रतिबन्धकत्वाद्यभावमादाया
तद्वरस्वावच्छिन्ननिरूप्यता.
साधारण्यभिन्नेषु असंभववारणायावच्छेदकताभिश्नावच्छेदकत्वानि. रूपितत्त्वप्रवेशः उक्तप्रतिबन्धकत्वनिष्ठावच्छेदकत्वस्य द्वितीयोभयाभावप्रतियोग्यभावप्रतियोगिप्रतिबन्धकत्वविशेषणत्वे तदवच्छिन्नत्वेन प्रतिबन्धकत्वनिष्ठावच्छेदकत्व प्रवेशः उपलक्षणत्वे प्रतिवन्धक. त्वभेदामेदपक्षानुसारात्स्वावच्छेदकतेत्यादिकल्पद्वयमुक्तम् एकरूपे. ण प्रतिबन्धकत्वतद्द्भावोभयपक्षनिर्दोषत्वसम्पातिफलक किञ्चिद्रूपायच्छिन्नावेषयित्वाव्यापक विषयिताशून्यत्वस्य तादृशविषयितात्वव्या. पकतारूपाभावीय प्रतियोगितावच्छेदको दौ प्रवेशात् विशेषाभावात्मकतादृशाभाषमादाय सर्वेगगनवदित्यादी बाधे लक्षणलङ्गतिः तनिबेशरीसिर्ज्जगदीशकृतावच्छेदकत्वलक्षणदीधितिव्याख्या विवरणे वि. श्तरेणास्माभिर्द्दर्शितेति नेोच्यते ।
लाघवादाह अथवेति अत्रापि द्वितीयावच्छेदकता पाषाणमयत्ववपर्वतादौ तादृशपर्वतत्वाद्यवच्छिन्नानिरूपित्तस्य विषयित्वस्य वह्याभाववत्पाषाणमयत्ववदादेरप्रसिद्ध्याऽप्रसिद्धत्वेन प्रसिद्धस्य प्रतिब
न्धकतातिरिक्तवृत्तित्वेन प्रतिबन्धकतानतिरिक्तधूचेर्विशिष्टविषयि
स्वस्य तादशधम्मथिच्छिन्नानिरूपितत्वविरहेण स्वावच्छिन्नानिक पितविषयिश्वानवच्शिज्ञानवैशिष्ठद्यावच्छिन्नप्रतिबन्धकतावच्छेदक स्वावच्छिन्ननिरूपितविषयिता सामान्य कधम्मविच्छिन्नेऽतिप्रसङ्गवा