Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 147

सामाम्यनिक्लिविवेचना च्यं तथासति पाषाणमयत्ववपर्वतादावतिव्याप्तिधारणायानतिरिक्तवृ. त्तिस्वरूपावच्छेदकत्वघटितमवच्छिन्नत्वान्तमुपादेयम्भवतीति द्विती. यावच्छेदकताया: स्वरूपसम्बन्धरूपता प्रथमायासवनतिरिक्तवृत्ति. स्वरूपतैवेति वदन्ति ते च निष्कारणस्थलविशेषकल्पनया स्वरूप. सम्बन्धरूपावच्छेदकत्वपक्षे प्रदर्शितगौरवानाकलनेन च प्रदर्शितसू. स्ममार्गालचरणकौशला बेदितव्या।
यद्यपि द्वितीयावच्छेदकत्वस्य प्रकृतलक्षणघटकतया तस्यैव स्वरूपसम्वन्धरूपानतिरिक्तवृत्तिस्वरूपोभयस्योपगमे सम्भाविता. व्याप्त स्वावच्छिन्नविषयित्वाव्यापकविषयताशुन्यत्वस्य भवदभिमत. स्वेन तेन वह्वयाघेकदेशातिव्याप्तेश्च वारणसम्भवादवच्छिन्नत्वान्तो. पादानवैफल्यमस्स्येव नचात्र किलाघवमितिवाच्यम् । अनतिरिक्तव. तित्वघटितावच्छिन्नत्वस्य प्रतिबन्धकताविशेषणतयोपादाने वह्नयाघे. कदेशविषयितामादायासम्भववारणाय द्वितीयावच्छेदकत्वस्य विषयित्वसामान्ये विषक्षणीयतया व्यापकत्वस्यैकस्याधिक्यावस्मात्पक्षे तत्प्रतिवन्धकतानतिरिकवृत्तित्वरूपावच्छेदकत्ववत्येव तम्निमपितस्व. रूपसम्बन्धरूपतावच्छेदकत्वस्य विवक्षितस्वादिति दोषो न सम्भवति. पतेनेत्यादिनतस्परिहारस्योक्तप्रायत्वात् इदानींकिञ्चिदूपावच्छिन्नविष. यिस्वाध्यापकविषयताशून्यत्वस्याप्युको क्षत्यभावात् त्वयेवमयाप्यभा वववटातिव्याप्तिवारणप्रकारस्यानुसरणीयत्वात् तत्र गौरवस्व स्वक पसम्बन्धरूपावच्छेदकत्वस्यावर्जनीयत्वेऽदोषत्वादित्येकदेशातिव्या. प्तिवारकतयाऽवच्छिन्नान्तस्य सार्थकत्वाच्च तथापि यत्र मेयत्ववि. शिष्टव्यभिचारविषयकं शाननियमतो मेयत्वविशिष्टव्यभिचारघटित. सास्वाभावादिन्यावर्तकधर्मदर्शनात्मकमेव तत्र मेयत्वविशिष्टज्यभि. चारविषयिताम्यापकचानवैशिष्ट्यावच्छिन्न प्रतिबन्धकतावच्छेदकमे. यस्वविशिष्टव्यभिचारघटितम्यावर्तकधर्मवत्पक्षविषयित्वसामान्य मादायातिव्याप्तिधारणाय प्रथमदिश्येव स्वरूपसम्बन्धरूपावच्छेदकस्वम्वाच्यं तथाच मेयत्वविशिष्टण्यभिचारविषयित्वसामान्यावच्छिअस्वस्य शानवैशिष्ठ्यावच्छिन्नप्रतिबन्धकस्खे विरहान दोषः ___ यद्वा मेयत्वविशिष्टव्यभिचारविषयकंशानं नियमतो वाधविषयक धाज्ञानमपि ताशयभिचारकालीनलाग्याभाववत्पाविषयक कराविशारशम्यभिचारसम्बन्धास्तरविशिष्टसाध्याभाषवत्पक्षविष.