Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 145

सामान्यनिरुक्तिविवेचना व्यं तथासत्यभाववत्ताइशघटेऽतिव्याप्तिवारणाय विशिष्टयाध. टितत्वं प्रथमदलेपि निवेश्यमेवेति हेतुमत्पक्षतावच्छेदकावच्छिन्न. विषयस्वादिकमादायासाधारण्यसत्प्रतिपक्षाव्याप्तिबारणाय द्वितीय बलेपि बिषक्ष णीयमेवानतिरिक्तवृत्तित्वम् ॥
यमु द्वितीयदिशि स्वरूपसम्बन्धरूपावच्छदकत्वमेवास्माकम. मिमतं तत्र स्वावच्छिन्नविषयित्वाव्यापकाविषयिताशून्यज्ञानीय. स्वनिवेशपि पाषाणमयत्ववत्पर्वताभाववज्रदादावतियाप्तिधा. रणाय प्रतिबन्धकताविशेषणमवच्छिन्नत्वान्तमनतिरिक्तवृत्तिरव. घटितमुपादेयमेव बमुथमावस्पाषाणमयत्ययभाववदभाववस्वाद. रप्रसिदितयाऽव्यापकविषयताशुन्यज्ञानीयत्वविरहेण च तदवच्छिप्रविषयित्वमादाय वारणासम्भवादिति तत्तुच्छम् तथासति द्विती यापच्छेदकत्वस्य लक्षणप्रबिष्टत्वेन तस्यैवानतिरिक्तवृत्तित्वरूपता. নাগৰিকা বৰাৰামৰ মনিন্মম্বায়ম্বনযsच्छिन्नत्वान्तं निवेश्य तद्घटकावच्छेदकत्वस्यानतिरिक्तवृत्तिरूपता. नुधावनस्य परमविवेचकभट्टाचार्य्यपरिशीलितत्वमयुक्तमित्थमाश. कायास्त्वया दुर्निवार्यत्वात् नचैवमाशङ्कास्मत्पक्षे समुन्मिपति अ. व्यापकविषयताशून्यत्वस्य प्रकृतलक्षणानिविष्टत्वात् तन्निवेश्यसम्पादितदोषविरहस्य प्रतिबन्धकताविशेषणावच्छिन्नत्वान्तविकल. तया लघुभूतस्य च लक्षणस्थ लक्षणान्तरत्वादेकेनापरस्यान्यथा. कर्तुमशक्यत्वात् दोषवारणायोपरिष्टात्तस्य निवेशनीयत्वेपि ताइशावच्छिन्नत्वघटितलक्षणदोषसम्पादिततया उपजीव्यविरोधपरि हारमुखेन तथाविधलक्षणशरीराक्षतिसम्पादककिश्चिदपावच्छिन्नवि. षयित्वाव्यापकविषयताशून्यत्वाकारणव हि तत्रिवेशनीयतामावहति
कि मवदभिमतनिवेश्यभावाव्यापकविषयिताशून्यस्वनिवेशनमे. करूपेण प्रतिबन्धकरवपक्ष एव सम्भवदुक्तिकं तत्रासाधारण्ये शैवाल. वज्ररत्वाद्यवच्छिन्नविषयितामादाय विशिष्टेजलात्मके प्रागुक्ताया अव्याप्तेः तन्निवेश धारणसम्भवेपि ह्रदश्शेवालवद्धदकालीनवह्निमाअलादित्यत्रासाधारण्ये ताशवह्नयभावव्याप्यजलवध्रदरूपसत्प्र. तिपक्षे चाव्याप्त्यापत्तिर्दुरा तद्वारणाय च प्रागुक्तव्यापकत्वघटि. तासाधारण्यघटकविषयतामिन्नत्वादिकमेव निवेश्यं . तथाचता. शमेदनिवेशैकदाविशिष्ठद्वयाघटितत्वनिवेशस्वावच्छिन्नविषयित्त्वा. १८ सा० वि०