Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 157

सामान्यनियक्तिविवेचना
१३६
स्य च प्रवेशः कृतः ।
T
प्रकृतसाध्यतावच्छेदकप्रकृतहेतुतावच्छेद का वेशिष्टावेषय कग्रहत्वव्यापक हेतु पक्ष वौशष्ट्या वगाहिग्रहत्वव्यापक प्रतिवध्यताभि अप्रकृतपरामर्षत्वव्यापक प्रतिवध्यतानिरूपित प्रतिबन्धकतावृत्त्यभा वीय प्रतियोगितानिरूपित परम्परावच्छेदकतावत्साधारण्यादित्रयानिरूपितविषयितानिरूपकतावच्छेदकत्वं व्याप्यत्वासिद्धित्वत्वं तत्र भे. दप्रतियोगिशरीरेऽव्यापकत्वान्तनिवेशनं साध्यसाधनाप्रसिद्ध्योरव्याशिवारणाय प्रागुक्तस्वरूपासिद्धिघटित साध्या प्रसिद्धावव्याप्तिवारणाय प्रकृते व्याप्यत्वासिद्धिलक्षणे च स्वरूपासिद्धावतिव्याप्तिवारणाय प्र तिवध्यताभिन्नत्वोपादानम् प्रतियोगित्व सम्बन्धावच्छिन्नप्रतियोगिता कवहृद्यभाववदभावपक्षक वह्निमदलाध्यकस्थले पक्षाप्रसिद्धिघटित साध्याप्रसिद्धावप्यव्याप्तिवाणसम्भवः साधारण्यादित्रयानिरूपितत्व स्य च फलं यत्प्राक्पक्षाप्रसिद्धिघटित साधारण्यादित्रिकेऽव्याप्तिवार णमभिहितं तदिदानीं तत्पक्षस्य हेतुत्वे तदूर्घटकत्वे वा साधनाप्रसिद्विघटिते साधारण्यादित्रिकेऽव्याप्तिवारणम्बोध्यम् ॥ वह्नेर्हेतुताम्बि हाय तत्रोकपक्षकालीनजलस्य हेतुत्वम्बोध्यम् ।
वस्तुतस्तूक्तवह्रयभाव वदभाव हेतु क वह्निमदसाध्य के साधनाप्रसिद्धिघटितसाध्या प्रसिद्धावेवमप्यव्याप्तिवारणायोगात् साध्याप्रसिद्धित्वत्वं साधनाप्रसिद्धित्वत्वञ्च पृथगेव वक्तव्यं प्रतिवध्यता भे. दशरीरेऽव्यापकत्वाप्रवेशेन व्याप्तिविशिष्टपक्षधर्मत्वाभाववद्धेतुसा.
ध्याभाववदवृत्तित्वसाध्यलामानाधिकरण्योभयाभाववद्धेत्वादिसाध्य
प्रागुक्तव्याप्यत्वासिद्धित्वत्वञ्च
हेतुनिष्ठा वृत्तित्वादिसाधारणं धारण्यादित्रयानिरूपितत्वमपि फलतः सामानाधिकरण्याविशेषितसाध्याभाववदवृतित्ववद्धेतुहेतुव्यापक साध्यादिविषयकत्वे सति केवलसाध्य सामानाधिकरण्यप्रकारकत्वे सति साध्यतत्त्वावच्छेदक धर्म्मसम्बन्धावच्छिन्नत्वद्वयवत्प्रतियोगित्वविषयकत्वे सति प्रकृतपक्षे प्रकृतसाधन वैशिष्ट्या वगाहिग्रहस्वाव्यापकत्वरूपमुपात्तप्रति त्रध्यताभदनिवेशस्यापि कार्यकाय्यैकमेव निवेशनीयं लाघवात् प्रकृतेऽव्यापकत्वशरीरे ग्रहांशे तत्तद्विषयकत्वप्रवेशफलं साध्यसाधनाप्रसि द्विस्वरूपासिद्धि साधारण्यादित्रयेष्वन्त तोहेतुव्यापकसाध्य सामानाव्याप्यीभूतव्याप्यत्वासिद्ध्यन्यतमघ
धिकरण्यरूपव्याप्तिघटितखेन
सा.