Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 131

१२३
सामान्यनिरुक्तिविवेचना नविषयत्वावनिष्ठावच्छेदकत्वमनतिरिक्तवृत्तित्वरूपम्वक्तच्यं तच्छरीरोपि प्राक्परिकृतविशिष्टद्वयविषयताशून्यत्वमन्तर्भावणीयं ताव तैव गगनाभाववत्ताहशघटेऽव्याप्तिवारणसम्भवादतिगुरुतरस्योक्त त्रितयाभावस्योपक्षणीयताया एवोचितत्वात् अथास्त्वेतदेव निवे. शनमेतत्परित्यागोनोचितइतिचन्मैवम् ।
पतस्य वक्ष्यमाणतेनकल्पापेक्षया ऽतिगुरुत्वेनोपेक्षितत्वात् याह. शस्थलविशेष व्यभिचारविषयक ज्ञाननियमतोवाधविशिष्टव्यभिचा. रविषयकमेव तत्रात्र बाधविशिष्टव्यभिचारेऽतिव्याप्तिः एतेनकल्पे तद्वा. रमञ्च सम्भवतीत्यतोपि वास्य परित्यक्तुमुचितत्वात् किञ्च यत्रस्थल विशेषे मेयत्वविशिष्टवाधविषयकं ज्ञानम्व्यावर्तकधर्मदर्शनप्रमात्म : कमेव व्यावर्तकधर्मविशिष्टपक्षात्मकविशिष्टादिशानमपिताशवाघ-- नानात्मकमेव तत्र मेयत्वविशिष्टबाधेऽप्यतिव्याप्तिः सम्भाव्यत एव मेय स्वविशिष्टवाधत्वावच्छिन्नविषयत्वावछिन्न प्रतिबन्धकताद्वयान्तर्गत व्यावर्तकर्धर्मदर्शनप्रतिवन्धकत्वस्य मेयत्वविशिष्टवाधत्वावच्छि नाविषयकप्रतीतिविषयतावच्छेदकधर्मावच्छिन्नविषयत्वावच्छिन्नस्व. विरहेण मेयस्वविशिष्टवाधत्वस्योपादानानहत्वात् घटकालीनमेयस्व. विशिष्टवाधत्वस्यैवोपादेयत्वात् तदवच्छिन्नाविषयकप्रतीतिविषयताव. च्छेदकमेयत्वविशिष्टवाधत्वावच्छिन्नविषयत्वावच्छिन्नत्वस्य प्रतिबन्ध कताद्वय एव सत्वात् एतेनकल्पे च व्यावर्तकधम्मदर्शनप्रतिवन्धक तावच्छेदकव्यावर्तकधर्मविशिष्टपक्षविशिष्टविषयित्वस्य वाधप्रति बन्धकतावच्छेदककेवलबाविषयित्वस्य च मेयत्वविशिष्टवाध. स्वावच्छिन्नानिरूपितत्वान्नातिव्याप्तिसम्भावना इदञ्च यत्किश्चि प्रतिबन्धकतावच्छेदकविषयित्वे स्वावच्छिन्नविषयित्वाव्यापकविष. यिताशून्यमानीयत्वस्याविशेषणत्व एवं सम्भवतीति वस्तुतो यत्र न व्यभिचारः पदार्थान्तरविशिष्टसाध्याभाववत्पक्षपदार्थान्तरविशि. टहेत्वभाववत्पक्षयोर्नियमेनकमेव ज्ञानन्तदपि व्यभिचारभ्रमात्मक. मेव सदोत्पद्यते तत्र पदार्थान्तरविशिष्टवाधेऽतिव्याप्तिः एतेनकल्पेऽ. ध्यापकविषयताशुन्यज्ञानीयत्वस्य द्वितीयप्रतिबन्धकतावच्छेदकविष. यत्वविशेषणत्वेपि च नातिप्रसङ्गः एतेन विशिष्टद्वयाघटितत्वे. यद्रूपवृत्तित्वघटितोभयाभावगर्भेऽवश्योपादेये व्यावर्तकधमविशि. ष्टपक्षविषयितायास्तारशत्वविरहात् मेयत्वविशिष्टवाधविषयताया एवं