Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 134

१२६
- सामान्यनिरुतिविवेचना च्यतया वाधविशिष्ट व्यभिचारत्वस्य तदभावात् यदिच प्रथमकल्पमे. करूपेण प्रतिबन्धकत्वाभावव्यवस्थापनाशयाद दुषयित्वा द्वितीयस्यैत. स्कल्पस्यानुसृततयात्रैकरूपेण प्रतिबन्धकत्वाभ्युपगमोनोचित इ. त्युच्यते तदा वाधविशिष्टव्यभिचारशानस्यापि मेयत्वविशिष्टव्यभिः चारविषयकताहशज्ञानात्मकतां नियमेन स्वीकृत्य दोषोनुलन्धेयः न. च तत्र स्वपदग्राह्याप्रसिद्धिः व्यभिचारवैशिष्ट यस्यैव तत्त्वादिति उ. क्तस्थलद्वयीयाव्याप्त्यतिव्याप्तिभ्यां स्वभिन्नत्वतद्रूपभिन्नत्वविवक्षापि निरस्ता वेदितव्या ॥ द्वितीये बाधविशिष्ट व्यभिचारादावतिव्याप्तिरपि दोषः वाधविशिष्टव्याभिचारस्वगतसमुदायत्वस्थ स्वपदेनोपादानासः म्भवात् बाधवैशिष्टयगतसमुदायत्वभिन्नत्वस्य तादृशसमुदायत्वे स. म्भवादिति बोध्यम् ॥
तथासति धूमव्यभिचारीत्यादि अथ तथाविधं यत्स्वं तदवच्छिन्नविष. यतावत्त्वतदवच्छिन्नविषयत्वाव्यापकविषयताशून्यत्वामयाभाववरवं यद्पावच्छिन्नविषयत्वाव्यापकविषयताशुन्ययद्रूपावच्छिन्नविषयताशालिनिश्चये निवेश्यं धूमव्यभिचारिवाह्निमत्वस्य स्वपदग्राह्यत्वेपि तदवच्छिन्नविषयत्वाव्यापकविषयताशून्यत्त्वस्य बाधज्ञाने विरहेणोभयाभावसस्वान्नैवन्दोषइतिचेन्न बाधविशिष्टव्यभिचारादावतिव्याप्तेः
शाने स्वपदग्राह्यबाधवैशिष्ट्यावच्छिन्नविषयत्वाव्यापकविषयताशु म्यत्वीवरहणामयाभावसत्त्वात् ।
मनु स्वावच्छिन्नविषयत्वावच्छिन्ना यावत्यः प्रतिवन्धकताः तस्प्रत्येकं स्वावच्छिन्नाविषयकप्रतीतिविषयतावच्छदककिञ्चिद्धर्मा. वच्छिन्नविषयत्वावच्छिन्नं तादृशस्वपदार्थस्यैव विवक्षितत्वे स्व. पदेन बाधविशिष्टव्यभिचारत्वस्य ग्रहणसम्भवात् तदवच्छिन्नविषयत्वाध्यापकविषयताशुन्यत्वतद्पावच्छिन्नविषयतावत्वाभयास्त. ज्ज्ञाने सत्वेनोक्तातिव्याप्तेन सम्भवः नचाननुगमः पदार्थविशिष्ट. पदार्थवदन्यत्वस्यैव यद्पावच्छिन्नविषयताशालिनिश्चयाविशेषण. स्वात् वैशिष्ट्यश्च स्वतादात्म्यस्वावच्छिन्नविषयत्वावच्छिन्नप्रति. बन्धकतात्वव्यापकत्वोमयसम्बन्धेन व्यापकता च स्वाव. च्छिन्नाविषयकप्रतीतिविषयतावच्छेदकधर्मवत्वलम्बन्धेन धर्मव. त्ताच स्वावच्छिन्नविषयत्वावच्छिन्नसम्बन्धेन पदार्थवत्ताच स्वाव. च्छिन्नविषयतावत्वस्वावच्छिन्नविषयत्वाव्यापकविषयताशुन्यत्वोभय.