Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 48

५०
सामान्यनिरुक्तिविवेचना
समानकारकज्ञानेविति समानाकारकत्व विशेष्यताविशिष्टविशेध्यताकत्वं वैशिष्टयश्च स्वविशिष्टविषयतात्वावच्छिन्नानुयोगिताक पर्याप्तिकरूपवृत्तित्वस्वावच्छेदकधर्मावच्छिन्नत्वोभयसम्बन्धेन स्व वैशिष्टपञ्च स्वनिरूपितत्व स्वावच्छेद्यनिरूपितत्वान्यतरसम्बन्धेन स्व. विशिष्टविषयतावत्वलम्बन्धेन विषयतावत्ता व प्रसिद्धचतुष्टयस म्बन्धेषु येषां प्रयोजनन्तर्वाच्यम तथाच संशये कोटिद्वयप्रकारतानिरूपितविशेष्यतादयस्याभ्युपगततया तत्तत्कोटिप्रकारतानिरूपितवि. शेष्यताविशिष्टविशेष्यताकत्वस्य तत्तरकोटिप्रकारताकनिश्चये स. स्वेन संशयनिश्चययोस्समानाकारकत्वनिर्वाहः वहभाववान्दोव. हिमानितिज्ञानस्य वह्वथभाववान्हदतिज्ञानीयहनिष्ठविशेष्यतावि शिष्टविषयतात्वावच्छिमानुयोगिताकपर्याप्तिप्रतियोगिवढयभाववि. षयताहदत्वविषयतागतद्वित्व उक्ताहार्यशानीयहदविशेष्यताया वृत्तित्वविरहात् तस्य स्वविशिष्टविषयतात्यावच्छिन्नानुयोगिताकप
ाप्तिकत्वसम्बन्धेन वह्नयभावविषयावह्निविषयताहदत्वविषयता. गतत्रिवे सत्वादिति नोक्तानाहार्यशानसमानाकारकत्वम् । एवं ह दोवह्निमानितिज्ञानलमानाकारकत्वमपि इदत्वेन हदावगाहिनो बढ्य भाववान हृदइतिज्ञानस्य हदत्वेनघटावगाहिवह्नयभाववान्हवइतिज्ञा. नसमानकारकत्वाभावे स्वसामानाधिकरण्यं हृदत्वेनतभ्रंदावगाहि हृदरवननिखिलहदावगाहि ज्ञानयोरसमानाकारकत्वे स्वसामनयत्यमेव प्रवेश्य हरश्त्याकारकज्ञानयोसमानाकारकत्वरक्षायै स्वावच्छे. दकीभूतधर्मावच्छिन्नत्वस्ववृत्तिनिरवच्छिन्नत्वान्यतरमेव संसर्गतयो पादेयमिति ।
आहार्यज्ञानायविषयितासाधारणविशिष्ट विषयितात्वव्यापकत्वमिति । अथ हद स्वावच्छेदेन वह्नयभाववद्भक्त्वावच्छिन्नविषयकजातिमान्वयभाव. वानिस्याकारकशानीयविषयतायाः जातिमानह्नदइत्याकारकनिश्चयवि शिष्टनिश्चयत्वावच्छिन्न प्रतिबन्धकतावच्छेदकत्वेपि हदत्वसामानाधिकरण्येन वहयभाववदुधंदस्वावच्छिन्नविषयकजातिमान्वयभाववा. नित्याकारकशानीयविशिष्टविषयितायाः प्रतिवन्धकतानवच्छेदकत्वे नाव्याप्तिवारणाय अन्धापकविषयताशुन्यज्ञानीयत्वस्य निवेशनीयतया तस्य यदूपावच्छिन्नविषयतानिरूपित यद्पावच्छिन्नविषयता य. दूपावच्छिन्नविषयत्वाव्यापिका तद्रूपावच्छिन्नविषयतानिरूपिततदू