Samanyanirukti Gudharthatattvaloka

Author(s): Dharmadattasuri
Publisher: Chaukhamba Vidyabhavan

Page 127

सामान्यनिरूतिविवेचना भयपक्षनिर्दोषवयमाणैतेमकल्पस्यैवानुस मुचितत्वेनैतस्योपेक्षणी यस्वादिस्यपि केचित् प्रादुः एतेन विशेष्यदलस्य स्वातन्मयेणोपादाने न घटादावतिप्रसङ्ग इतिनिरस्तम्।।
अथ स्वावच्छिन्नविषयत्वावच्छिन्ना यावत्या प्रतिबन्धकताः प्र. त्येकं स्वावच्छेदकत्वसम्बन्धेन यद्पघटकतावच्छेदकरूपावछिन्न विषयतात्वस्यापिकाः तदपावच्छिन्नाविषयकप्रतीतिविषयतावच्छेदक. त्वमेवोच्यतां तावतैवाल म्भवस्य वारणसम्भवात् मेयत्वविशिष्टवाघ. त्यादीनां यत्पदेनोपादातुं शक्यतया तदवच्छिनाविषयकप्रतीतिवि. षयतावच्छेदकत्वस्य मेयत्वविशिष्टवाधवादौ विरहात् बाधत्वादी स. त्याच नातिव्याप्तिरख्याप्तिश्च व्यभिचारघाटतवाधत्वावच्छिन्नविषय. स्वावछिन्नयावत्प्रतिबन्धकत्वान्तर्गतवाधप्रतिबन्धकतावच्छदकत्व. स्य ताशवाधत्वघटकतावच्छेदकन्यभिचारवावच्छिन्नविषयत्वसा. मान्ये विरहात स्वावच्छिन्नाविषयकप्रतीतिविषयतावच्छेदकत्वरूपघटकतापच्छेदकत्वस्य स्वस्मिनसम्भवात् नच स्वावच्छिन्नाविषयकप्र. तीतिविषयतावच्छेदकधर्मावच्छिन्नविषयतात्वस्याप्रतिबन्धकीभूते. कदेशादिशानविषयतासाधारण्यादसम्भव इतिवाच्यं तथाविध. यत्किञ्चिविच्छिन्नविषयतात्वव्यापकत्वस्य विवक्षितस्वात् न. चाननुगमः वस्तुविशिवस्तुत्वस्यैव समुदितलक्षणस्वात् वैशिष्ट्यच स्वतादात्म्यस्वावच्छिन्नविषयत्वावच्छिन्न प्रतिबन्धकतात्वव्यापकरूपा. वच्छिनाविषयकप्रतीतिविषयतावच्छेदकत्वोभयसम्बन्धेन व्यापक. साच स्वावच्छिनाविषयकप्रतीतिविषयतावच्छेदकधर्मविशिष्टत्व. सम्बन्धेन धर्मवैशिष्ट्यश्च स्वावच्छिन्नविषयतात्वव्यापकत्व. स्पसम्बन्धेन ब्यापकताचावच्छेदकतासम्बन्धेन पञ्च व्यभिचारवि. शिष्वाधादावपि नातिव्याप्तिसम्भवः ताहशवाधत्वावरिछमप्रति. बन्धकताद्वय एव ताशवाधस्वावच्छिन्नाविषयकप्रतीतिविषयतावच्छेदकवाधत्वव्याभिचारत्वरूपधर्मवैशिष्ट्य सम्भवात् सर्व गगन. वदित्यत्र गगनाभावपघटपटादिशानानामेकरूपेण प्रतिबन्धकत्वपक्षे गगनाभावषद्घटत्वावच्छिन्नविषयत्वाधच्छिन्न प्रतिबन्धकत्वे गगना. भाववघटत्वावच्छिन्नाविषयकप्रतीतिविषयतावच्छेदकगगनाभाववत्परत्ववैशिष्ट्यसद्भावनिबन्धनाव्याप्तिवारणाय स्वशिष्टधर्मविशि. एत्वस्यैध संसर्गस्वात स्ववैशिष्ट्यञ्च स्वावच्छिन्नाविषयकप्रतीतिषि