________________
આમ, એકાગ્ર શબ્દનો અર્થ કોઈ પણ એકાદ જપનું પદ કે સ્વાધ્યાયની પંક્તિ આદિમાં સ્થિર બનવું એવો થાય છે. ‘એક’ પદથી એકાદ પદ પકડેલું. જરા આગળ જઈએ ત્યારે ‘એક’ એટલે આત્મા; અને તેમાં - તેના એકાદ ગુણમાં સ્થિર થવું તે એકાગ્ર બનવું છે.
આ આત્મગુણોની સ્થિરતા આત્મસ્વરૂપની સ્થિરતામાં પલટાય છે. તમે તમારામાં હો છો. Being.
આ પૃષ્ઠભૂ પર કડીનો સ્વાધ્યાય કરીએ : ‘યા પરછાંહી જ્ઞાનકી, વ્યવહારે જ્યું કહાઈ; નિર્વિકલ્પ તુજ રૂપમેં, દ્વિધાભાવ ન સુહાઈ.’
જ્ઞાન અને તેનો વિકલ્પાત્મક પડછાયો; આ વ્યવહારુ જ્ઞાન - માહિતી જ્ઞાનની વાત છે. કંઈક જાણો અને તે પછી તે સંબંધી વિકલ્પોની હારમાળા ચાલ્યા કરે.
ક્યાંક ગયા : ગરમીનો સમય છે. માટીનો ઘડો મળ્યો પણ રીઢો છે, નવો નથી; તો... ? વિકલ્પો થશે : ગરમીમાં તો આ ઘડામાં પાણી ગરમ થઈ જશે.
આ વિકલ્પ આવ્યો કેમ ?
અનુકૂલતાવાદને કારણે. પણ જો ઉપયોગિતાવાદ જ હોય તો ? પાણી ભરવું છે. માત્ર પાત્ર જોઈએ. આપણા પૂર્વજો લાકડાના પાત્રમાં જ પાણી રાખતા હતા ને !
ઉપયોગિતાવાદ વિકલ્પનો છેદ ઉડાડે. અનુકૂલતાવાદ વિકલ્પોને
જન્માવે.
સમાધિ શતક
|**
