________________
ધારો કે હમણાં તમે કંઈક બોલ્યા. જોવું એ જોઈએ કે એ સંભાષણ લોકોને અનુકૂળ આવે તેવું હતું કે પ્રભુ-આજ્ઞાને વરેલું એ હતું ?
લગભગ દરેક સંગોષ્ઠિઓનો અંત આવો આવતો હોય છે : દશ જણ સંગોષ્ઠિમાંથી ઊભા થાય (અને બધાએ ચર્ચામાં ભાગ લીધો હોય ત્યારે) તે સમયે દશ પૈકીના દરેકને લાગતું હોય છે કે પોતે કેવી રીતે નવને પ્રભાવિત કરી શકેલ. અને મઝાની વાત એ હોય કે એમાં દરેક વક્તા જ હોય, શ્રોતા કોઈ ન હોય; ને તેથી બીજાનું વક્તવ્ય કોઈએ સાંભળેલું ન હોય. બીજો બોલતો હોય ત્યારે એથી વધુ ધારદાર પોતે શી રીતે બોલવું એની ગડમથલ જ ભીતર ચાલતી હોય ને !
પણ, આ નવને પ્રભાવિત કરવા મથતો દશમો છે કોણ ?
પેલી મઝાની વાત આવે છે : દશ જણા નદી ઊતર્યા. નદી ઊતર્યા પછી એમાંથી એકે કહ્યું કે આ નદી દર વર્ષે એકાદ જણનો ભોગ લે છે. આપણામાંથી તો કોઈ ઓછું થયું નથી ને ? હારબંધ નવને ઊભા રાખી દશમો ગણે : એક, બે, ત્રણ... નવ, અરે, નવ જ ? તો દશમો ક્યાં ?
રડવા લાગ્યા. ત્યાં એક સજ્જન આવ્યા. રડવાનું કારણ પૂછ્યું. કારણ જાણ્યા પછી જોયું તો દશ જણ જ હતા. ગણવાની તેમની પદ્ધતિ ખોટી હતી, તે ખ્યાલ આવી ગયો... એ સજ્જને કહ્યું : મારી પાસે મન્ત્ર છે. હું તમારા દશમા સાથીને લાવી દઉં. ચાલો, તમે હારબંધ બેસી જાવ. હું મન્ત્ર ભણીને એક એકના માથા પર ટપલી મારું ત્યારે એક, બે, ત્રણ... એમ બોલવાનું.
દશ થઈ ગયા. પેલાઓ ખુશ-ખુશ !
:
સમાધિ શતક
| ૭૪
