________________
બાળકોએ એ ‘ઘર’ સાથે થોડાંક ચેડાં કર્યાં ત્યારે હાથોહાથની જામી પણ ગઈ. પરંતુ, મમ્મીનું જમવાનું આમંત્રણ આવ્યું ને બધાં બાળકો પાટું લગાવીને ‘ઘર’ને પાડીને રવાના થઈ ગયા.
ભીતરી યાત્રાના સ્તર પર આ ઘટનાને જોઈ છે મહોપાધ્યાય યશોવિજય મહારાજે આઠદૃષ્ટિની સજ્ઝાયમાં : ‘બાલ્ય ધૂલિઘર લીલા સરખી, ભવચેષ્ટા ઈહાં ભાસે રે...’
પાંચમી દૃષ્ટિમાં આવેલ સાધકને સંસારનો ‘ખેલ' બાળકોના રેતના ઘર જેવો લાગે છે. ‘શો અર્થ આનો ?'... એક તીવ્ર મન્થન ભીતર ચાલ્યા કરે છે.
ક્રિયાઓ ચાલી રહી હોય - બોલવાની, ચાલવાની, ખાવાની... પણ કર્તા ક્યાં છે ? કર્તા તો નિજ-ગુણમાં ખેલી રહ્યો છે.
વૈભાવિક કર્તૃત્વ કેવું હતું ? ભાષા-વર્ગણાનાં પુદ્ગલો ગ્રહણ કર્યા, છોડ્યા; આમાં તમારું કર્તૃત્વ શું હતું ? તમે કહેશો : હું સરસ બોલ્યો ! તમારું પ્રદાન આમાં શું ?
એ માટે આ દૃષ્ટિ લાવી શકાય : તમારાં વચનોને જેમણે સંસ્કારિત કર્યા, એ શિક્ષાવિદો અને ગ્રન્થોને હવાલે તમારા વાક્ચાતુર્યને તમે ન મૂકી શકો ? કેટલા બધા વિદ્યાગુરુઓએ આપણી બુદ્ધિને / અભિવ્યક્તિની કળાને મઠારી છે. આપણું મન તો હતું અણઘડ પથ્થરનો ટુકડો. જેને તરાસીને આ કળાસ્વામીઓએ એને અદ્ભુત શિલ્પમાં ફેરવ્યું.
સમાધિ શતક
| ૧૨૭
