________________
:
વિનોબાજીએ કહ્યું ઃ વચલા ગાળામાં ત્રણ વાર ‘હરિ ૐ’ મંત્ર રટાઈ ગયો છે. અને ચોથી વાર તે મન્ત્રને હું રટી રહ્યો છું.
મન્ત્રનાં બે નિરુક્તો છે. પહેલું નિરુક્ત આ છે : ‘મનનાત્ ત્રાત્ત્વ મન્ત્ર:...' જે અનુપ્રેક્ષામાં ડુબાડે, જે વિભાવોથી જાતને રક્ષે તે મન્ત્ર.
આ નિરુક્ત પ્રમાણે મન્ત્ર એક કિલ્લો છે. કિલ્લામાં રહેનાર નાગરિક કિલ્લાની બહાર જાય અને એને ધૂળની ડમરી દેખાય તો એ તરત સભાન બની જાય : અરે, દુશ્મન આવે છે કે શું ? પણ આવે તોય વાંધો શો ? કિલ્લામાં પેસી જવાનું. દ્વાર બંધ કરી દેવાનાં. નાગરિક થઈ ગયો સુરક્ષિત... આ જ રીતે, વિભાવોનો હુમલો આવે તેવું લાગે અને સાધક અભ્યસ્ત મન્ત્રને પકડી લે. મનન અને ત્રાણ. શુભ ભાવોની ધારા અને સુરક્ષા.
‘નમો અરિહંતાણં...' પદ ગણતી વખતે મન હશે માત્ર પ્રભુની આસપાસ. ચેતના પ્રભુના ગુણોની આસપાસ ઘૂમરાયા ક૨શે. સાધક થઈ ગયો સુરક્ષિત.
અશુભ ભાવોનો પ્રારંભ થયો. ખ્યાલ આવ્યો. મન્ત્ર રટાય. કામ પૂરું.
મન્ત્ર શબ્દનું બીજું નિરુક્ત આ પ્રમાણે છે : ‘મનનાત્ ત્રાયતે રૂતિ મન્ત્ર:..' વિચારોથી જે ઉપર તમને ઉઠાવે તે મા. શુદ્ધમાં, સ્વગુણાનુભૂતિમાં લઈ જાય મન્ત્ર. મન્ત્રનું એવું આવર્તન ચાલુ હોય કે વચ્ચે કોઈ વિચાર ઘૂસી જ ન શકે.
સમાધિ શતક
સાંપસી કર
