________________
ત્યાં તો છે ચિદાનન્દની મોજ. ચિદ્ એટલે જ્ઞાન. અને આનન્દ... એટલે શું ? આનન્દની વ્યાખ્યા આ રીતે થાય : અસંગથી જન્મેલ સુખ.
પદાર્થો કે વ્યક્તિઓના સંગ વડે જન્મેલ રતિભાવને સુખ કહેવાય. સંગજન્ય સુખ... પરંતુ ગુણો પરના અનુરાગને કારણે જે સુખ જન્મે છે, તે છે અસંગજન્ય સુખ. આનન્દ.
અનુરાગને પછી અનુભૂતિમાં પલટાવી શકાશે. જ્ઞાનની અનુભૂતિ. આનન્દની અનુભૂતિ.
જ્ઞાન જ્ઞેયોમાં - પદાર્થો કે વ્યક્તિઓમાં - ડૂબશે તો રાગ, દ્વેષનો લેપ થશે. પણ માત્ર જણાય; જેને જાણો છો એમાં રાગ-દ્વેષ ન હોય તો... ? આ છે જ્ઞાતાભાવની અનુભૂતિ. સવાસો ગાથાના સ્તવનની કડી યાદ આવે : ‘જ્ઞાયક-ભાવ જે એકલો, ગ્રહે તે સુખ સાધે.’
સાયકભાવ.
માત્ર જાણનારને જ જાણવો છે, અનુભવવો છે. શેયોને તો બહુ જાણ્યાં; જાણીને રાગ-દ્વેષ પણ કર્યો. હવે જ્ઞાતાને જાણવો છે.
આ પૃષ્ઠભૂ પર કડી શરૂ થાય છે. ‘રાગાદિક જબ પરિહરી, કરે સહજ ગુણખોજ; ઘટમેં ભી પ્રગટે તદા, ચિદાનન્દકી મોજ...' રાગ-દ્વેષનું શિથિલીકરણ, સહજ ગુણોની પ્રાપ્તિ, ચિદાનન્દનો દિવ્ય અનુભવ; આ ક્રમ છે ભીતરી ગુણોની સુગંધને માણવાનો.
સમાધિ શતક
૧૧૪
ײן
