________________
સાધકની કક્ષાએ બે સ્તરો આપણે અનુભવી શકીએ. પહેલા સ્તરે વિભાવાવસ્થા ડંખતી હોય છે. વિભાવ કોઠે પડી ગયેલ હતો, ત્યાંથી વિભાવના ડંખવા સુધી સાધક આવ્યો. આ છે પ્રથમ સ્તર.
એ વખતે, અનુભવીઓ, સિદ્ધ યોગીઓ મળી રહે અને ભીતરના સામ્રાજ્યનો રસ્તો તેઓ દેખાડી દે. ને સાધક એ રસ્તા પર ચાલી નીકળે. આ છે બીજું સ્તર : સ્વ-ગુણ અભિમુખતાનું.
ક્ષમાદિ ગુણો પહેલાં ક્ષાયોપશમિક ભાવના મળશે. પરંતુ ક્ષપક શ્રેણિમાં ધર્મસંન્યાસ-અવસ્થામાં ક્ષાયોપશમિક ગુણોની જગ્યાએ ક્ષાયિક ગુણો આવવા લાગશે. (કર્મના ક્ષયોપશમથી મળે તે ક્ષાયોપશમિક ગુણ. કર્મના ક્ષયથી મળે તે ક્ષાયિક ગુણ... જેમકે આપણા મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન આદિ ક્ષાયોપશમિક ભાવના છે. કેવળજ્ઞાન ક્ષાયિક ભાવનું છે.)
આ પૃષ્ઠભૂ પર કડી શરૂ થાય છે : ‘ધર્મક્ષમાદિક ભી મિટે, પ્રગટત ધર્મ સંન્યાસ...’ ‘જ્ઞાનસાર'માં આ પ્રક્રિયાનું મઝાનું વર્ણન અપાયું છે : ‘धर्मास्त्याज्याः सुसङ्गोत्थाः क्षायोपशमिका अपि । प्राप्य चन्दनगन्धाभं, ધર્મસંન્યાસમુત્તમમ્ ॥' સુસંગથી ઉત્પન્ન થયેલ ક્ષાયોપશમિક ધર્મો/ગુણોને ત્યજવાની ઘડી આવી રહે છે, જ્યારે ચન્દનની સુગંધ જેવું ધર્મસંન્યાસ સ્વીકારાય છે.
‘મુસદ્દોત્થા:’.... ગુણો માટેનું આ અદ્ભુત વિશેષણ છે. સુસંગથી ઉત્પન્ન થયેલ ગુણો. આપણામાં ઊઠેલી ગુણોની આ સુગંધ આપણી પોતાની નથી. સંતોના સમાગમરૂપી અત્તરનું એ ફોરી ઊઠવું છે...
સમાધિ શતક ૯૦
