________________
પરનો સંગ, વિચારોનો કે વ્યક્તિઓનો, સાધકને રાગ-દ્વેષની ધારામાં લાવી શકે છે. અને પરિણામે કર્મનો મેલ ચોંટ્યા કરે છે.
નિર્મલતા ગમી ગઈ; અસંગ દશા આવી જ જશે. વળી, બીજી વાત એ છે કે ૫૨નો સંગ કરવાનું મન કેમ થાય છે ? તમે તમારી જાતને અધૂરી માનો છો, અને બીજાના સંગ દ્વારા એને પરિપૂર્ણ કરવાનાં ઝાવાં નાખો છો. જાણે કે પાંચ-દસ જણા કહે કે તમે બહુ જ પ્રબુદ્ધ છો, અને તમને કંઈક સારું લાગે છે. પણ, મિત્ર મારા ! આ તો અહંકારની આવેલી ભરતી છે. તમારું સ્વરૂપ તો નિશ્ચલ સમુદ્ર જેવું છે. રતિભાવની ભરતી કે અરતિભાવની ઓટ એ તમારા આત્મદ્રવ્યનું સ્વરૂપ નથી જ.
રાબિયાને ત્યાં સાધક આવ્યો. સવારના પહોરમાં પક્ષીઓના ચહચહાટના પૃષ્ઠગાન વચ્ચે જ્યારે પૂરા જંગલે સૂર્યોદયને વધાવ્યો ને કૂકડાએ છડી પોકારી ત્યારે શહેરમાં રહેનાર સાધક અવાક્ બની ગયો. તેણે કહ્યું : રાબિયા ! જુઓ તો, કેટલું સરસ આ દશ્ય છે !
રાબિયાએ કહ્યું : પણ, આપણી ભીતર તો આથીય વધુ સુન્દર સૂર્યનો ઉદય થઈ ગયો છે, નહિ ?
ને એ જ્ઞાનસૂર્યનો ઉદય શું કરે ? પરમપાવન દશવૈકાલિક સૂત્ર કહે છે : ‘નાળમેળવિત્તો ય વિશે...’ જ્ઞાન એકાગ્રતામાં પલટાય, અને એકાગ્રતા સ્વરૂપ-સ્થિતિમાં પરિણમે.
અહીં જ, સામાન્ય જાણકારી કરતાં જ્ઞાન જુદું પડે છે. સામાન્ય જાણકારી ગમા અને અણગમાના વિકલ્પોની હારમાળા શરૂ કરે છે. જ્ઞાન અનુપ્રેક્ષાની ધારાને લઈને પોતાની દિશા તરફ વહે છે.
સમાધિ શતક
૩૪
