________________
બે વાતો વિચારવાની રહી : પરમાં કેમ જવાય છે અને અન્તરાત્મ દશાનો અનુભવ શી રીતે થાય ?
પૂજ્યપાદ દેવચન્દ્રજી મહારાજ પહેલી વાતને સમજાવતાં કહે છે : ‘પર-પારિણામિકતા છે, તુજ પુદ્ગલ-યોગ હો મિત્ત...’(૧)
પરમાં જ્યારે ચેતના પળોટાય છે, ઓતપ્રોત થાય છે, ત્યારે પુદ્ગલ- યોગ થાય છે. એટલે કે પુદ્ગલાનુભવ.
પદાર્થો જોડે સંયોગ સંબંધ હોઈ શકે. તાદાત્મ્ય સંબંધ તો આપણો સ્વગુણો સાથે જ હોય.
સંયોગ સંબંધમાં પરિણમન નથી એટલે પુદ્ગલાનુભવ નહિ થાય. વળી, સંયોગ સંબંધ પણ કોની જોડે ? શરીર સાથે વસ્ત્રનો કે શરીર સાથે ખાદ્યપદાર્થોનો. એટલે કે પુદ્ગલ પુદ્ગલનો સંયોગ ક૨શે ત્યારેય આત્મા તો હશે માત્ર દ્રષ્ટા.
અચ્છા, વ્યક્તિઓ જોડેનો સંબંધ સાધકનો કેવો હશે ? પ્રારંભિક સાધકનો વ્યક્તિઓ જોડેનો સંબંધ દર્પણ જેવો હશે. દર્પણ સામે સ્ફટિક મુકાયું તો એ પ્રતિબિબ્બિત થશે, લઈ લેવાય ત્યારે દર્પણ કોરું હશે. કોલસો મુકાશે ત્યારે કોલસાને એ પ્રતિબિમ્બિત ક૨શે, પણ એની કાળાશ દર્પણમાં લાગશે નહિ; કોલસો લેવાતાં જ દર્પણ સ્વચ્છ !
પ્રારંભિક સાધક આવો હોય છે. લોકો આવ્યા. પ્રતિબિમ્બ પડ્યું. લોકો ગયા. પ્રતિબિમ્બ ગયું. પણ અસરની કાળાશ કે પીળાશ એની ભીતર નહિ હોય.
(૧) શ્રી અભિનન્દન જિન સ્તવન.
સમાધિ શતક
| ૩૯
