________________
‘આ માણસ ! અને એ મને બ્રહ્મવિદ્યાના આગળના પાઠો આપશે !’
જનક રાજાની નજર પડી. પૂછ્યું : કેમ આવ્યા છો ? ‘મારા ગુરુએ મને આપની પાસે ભણવા મોકલ્યો છે.’ ‘સારું. અતિથિગૃહમાં વિશ્રામ કરો. પછી હું તમને બોલાવું છું.’
પેલાને તો થયું કે આ તો ‘આઈ ભરાણા’ જેવું થયું ! એ દિવસ તો પૂરો થયો. બીજી સવારે એ શિષ્ય રાજમહેલની પાછળ આવેલ તળાવમાં નાહી રહ્યો છે; યોગાનુયોગ, એ સમયે રાજા જનક પણ નાહી રહ્યા છે.
અચાનક રાજમહેલના એક ભાગમાં આગ લાગી. આગ વિસ્તરવા લાગી. જનક રાજા એને માત્ર જોવા લાગ્યા. પેલા શિષ્યને થયું કે આ શું ? આનો આખો રાજમહેલ સળગી રહ્યો છે અને આ માણસ મસ્તીથી સ્નાન કરે છે.
એણે નજીક આવીને કહ્યું : ‘મહારાજ ! તમારો રાજમહેલ સળગી રહ્યો છે અને તમે. . .’ વચ્ચે જ જનક રાજાએ કહ્યું : ‘મારું જે છે, તે મારી ભીતર જ છે. બહાર કશું જ નથી.’
શિષ્યને હવે ખ્યાલ આવ્યો કે જનકરાજા જનક-વિદેહી કેમ કહેવાય છે... દેહમાં રહેવા છતાં દેહાધ્યાસથી મુક્ત. દેહમાં પણ મમત્વ ન હોય, તેને મહેલમાં તો મમત્વ ક્યાંથી હોવાનું ?
શિષ્યને લાગ્યું કે તે યોગ્ય જગ્યાએ આવી ગયો છે. તેનો અભ્યાસ અહીં આગળ ચાલ્યો.
સાધક દેહથી ભિન્ન પોતાની જાતને જુએ છે. સૂક્ષ્મ હું થી પણ એ પોતાની જાતને અળગી કરી દે છે. અને એટલે જ અહંકાર તેને સ્પર્શતો નથી.
સમાધિ શતક
| ૨૭
