________________
પ્રબદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક :
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક ૨ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક
મળતો. આજે ટીમનો સભ્ય કામ શરુ કરતાં પહેલાં તે શા ગુરુ જો ખરેખર ગુરુ હોય તો તેમનો વિનય કરવો એ શું માટે કરવાનું છે?' વગેરે પૂછે છે. Yes ની જગ્યા Why? વખાણવાલાયક ગણાય.
અને Why not? આ પ્રશ્રોએ લઈ લીધી છે. આનો અર્થ એ - પાંચમાં આરાનાં મુખ્ય ૧૦ લક્ષણો શ્રીસ્થાનાંગસૂત્રમાં હું નથી કે આજની ટીમના સભ્યો સન્માનમાં નથી માનતા, પણ જણાવાયાં છે. તેમાં એક લક્ષણ આવું છે - ગુરુજુ નો મિષ્ઠ રે તેઓને પૂરતી માહિતી જોઈએ છે. એ અર્થમાં, હવે સંબંધોમાં ઘડિવો. આનો અર્થ એમ થાય કે પાંચમાં આરામાં રે જ આંધળું સમર્પણ નથી રહ્યું. અલબત્ત, તેને કારણે સંબંધોની ગુરુભગવંત પ્રત્યે શિષ્યો દુર્ભાવ કેળવશે, તેમનો અવર્ણવાદ ;
ગુણવત્તામાં કોઈ ફેરફાર નથી થયો. પણ જેઓએ સ્વયં નવું કરશે, તેમના પ્રત્યે અસદાચરણ કરશે. આ આ કાળની કડવી શુ ના કર્યા વગરનું આજ્ઞાપાલન કરેલું છે, તેઓને આ બાબત વાસ્તવિકતા છે, જેનો સ્વીકાર કર્યો જ છૂટકો છે. આ સમગ્ર ? & કઠે તે સ્વાભાવિક છે. જો કે બદલાતા જગતમાં આવા લખાણમાં આ વાસ્તવિકતાને નજરઅંદાજ કરીને ફક્ત $ શું પરિવર્તનોની તો અપેક્ષા રાખવી જ રહી. અત્યાર સુધી વિશ્વાસ ‘શિષ્યોને ગુરુ પાસે શી અપેક્ષા હોય છે ?' આ પ્રશ્ન પર જ
જ સંબંધોનો આધાર હતો. અત્યારે માહિતીની આપ-લે અને ધ્યાન આપ્યું છે. અન્યથા શિષ્યો માટે તો અઢળક લખી શકાય શું સમાધાનકારક વલણ એ વિશ્વાસનો આધાર બન્યાં છે. તેમ છે. ? સમજૂતી જરૂરી બની છે અને ખુલાસા ફરજિયાત. આ પરિવર્તન વાસ્તવમાં ગુરુ-શિષ્ય સંબંધ એક અતિશય સંકુલ પદાર્થ : { નથી સારું કે નથી ખરાબ. તે માત્ર નવી ઘટના છે. તેને એ છે. વ્યક્તિદીઠ અને પરિસ્થિતિદીઠ એ જુદાં જ પરિમાણો અને મેં શું સ્વરૂપે જ જોઈશું તો તે સહ્ય જણાશે.
સ્વરૂપો સાથે નજર આવે છે. તેથી કોઈ એક ચોક્કસ નિયમ નવી પેઢી પાસે નવી દિશા છે, નવી દ્રષ્ટિ છે, નવી
એમાં લાગુ પાડવો શક્ય જ નથી. બહુ સઘન, ગંભીર અને 3 વિચારસરણી છે, નવી કાર્યપદ્ધતિ છે. ગુરુ ધારે તો નવી પેઢીની વ્યાપક વિચાર આ પરત્વે કરીએ તો જ આ તત્ત્વની
આ બધી જ મિલકતનો લાભ પોતે મેળવી શકે છે, જરૂર છે આછીપાતળી ઝાંખી થાય તેમ છે. છે ફક્ત એને સાંભળવાની, એને અપનાવવાની. જૂની પેઢી પાસે
- जह दीवा दीवसयं, पइप्पए सो अदीप्पए दीवो। કે પરંપરાપ્રાપ્ત જ્ઞાનનો અને અનુભવોનો સમૃદ્ધ ખજાનો છે.
दीवसमा आयरिया, अप्पं च परं च दीवंति।। આ બહુમૂલ્ય વારસાને નવી પેઢી સુધી પહોંચાડવાનું કામ એ
(ઉત્તરાધ્યયનનિર્યુક્તિ) બહ સંનિષ્ઠાપૂર્વક કરતી હોય છે. પણ સામે છેડે નવી પેઢી
જેમ એક દીવામાંથી સેંકડો દીવા પ્રગટે છે અને તે દીવો પાસેથી પોતે પણ કંઈક મેળવી શકે છે એ વાત પચાવવી
પોતે પણ ઝળહળતો રહે છે. તેમ દીપકસમાન આચાર્યો તેને બહુ અઘરી લાગે છે. અને એથી લગભગ નવી વાતોનો પોતે અને અમને
પોતેને અને અન્યને પ્રકાશમાન કરતાં રહે છે.” સ્વીકાર કરવાનું ટાળવામાં આવતું હોય છે. એટલે ઉભયપણે
કેટલીક અદ્ભુત ઉપમા છે આ! સાધક ગાઢ પ્રેમ, આદર, જે સામંજસ્ય નથી સાધી શકાતું. અલબત્ત, નવી પેઢી પાસે જે
શ્રદ્ધા અને સમર્પણના ભાવ સાથે ગુરુચરણે પોતાની જાત છે કંઈ હોય છે તે બધું યોગ્ય જ હોય છે એવું પ્રતિપાદિત કરવાનો
ન્યોચ્છાવર કરે છે. અને એના પ્રતિસાદમાં મળતું ગુરુનું દિવ્ય આશય નથી. પણ જે કંઈ છે તેમાંથી નીરક્ષીરવિવેક કરીને
સાંનિધ્ય એને ન્યાલ કરી નાંખે છે, એને અંદરથી આખેઆખો કે અપનાવવામાં ગુરુને જ વધારે લાભ થતો હોય છે.
બદલી નાંખે છે, એને ઊંચકીને પોતાની ઉચ્ચકક્ષાએ ખેંચી { વિનોબાજીએ તો આ આખી વાતને પોતાની માર્મિક શૈલીમાં
આણે છે. ખરેખર તો ગુરુ એને કશું જ આપી નથી દેતા, એ એવી રીતે ઢાળી આપી છે કે આપણે હળવાફૂલ થઈને એમાં
તો ફક્ત તેનામાં જે અમાપ અને નિઃસીમ શક્યતાઓ સુષુપ્ત સંમત થઈ શકીએ. તેઓએ કહ્યું કે - ખેતરની વાટે ચાલતા
થઈને પડી છે, તેને ઉજ્જાગર કરી આપે છે. સાધકની ભીતર : ખેડૂતના ખભે બેઠેલો એનો નાનકડો છોકરો બાપા કરતાં
જ જે સત્ત્વ ધરબાયેલું હોય છે, તેનું જ અનંત વિસ્તરણ જ વધારે દૂરનું જોઈ શકે તો તે સ્વાભાવિક જ છે. કેમ કે તે ઊંચે
ગુરુકૃપાથી શક્ય બને છે. અને કોઈક દિવ્ય પળે, કોઈક 2 8 બેઠેલો છે. એ જ રીતે જૂની પેઢીના વારસાને આધારે ઉછરેલી
બડભાગી ગુરુનો કોઈક વિરલ ચેલો ગુરુની પણ આગળ વધી છે નવી પેઢી વધુ દૂરનું વિચારી શકે તેમાં કઈ નવાઈ નથી.
જાય છે. આવા ગુરુની ધન્યતાનાં તો ઓવારણાં જ લેવાં ? કેટલીક પ્રકીર્ણક વાતો -
રહ્યાં! દ્રોણાચાર્યની મહત્તા જ અર્જુનને એ કક્ષાએ - गुरौ प्रशस्यो विनयी, गुरुर्यदि गुरुर्भवेत्।
પહોંચાડવાની હતી કે એ સ્વયં દ્રોણાચાર્યને પણ જીતી શકે. જૈ गुरौ गुरुगुणीने, विनयोऽपि त्रपास्पदम्।।
(ત્રિષષ્ટિમહાકાવ્ય - ૧,૫,૧૩૪) મકૃષ્ટ પુણ્યના ઉદયે જ સાધકને આવા, આખેઆખા ઠલવાઈ ઓગસ્ટ- ૨૦૧૭
- પ્રબદ્ધ જીવન : ભારતીય ગરુ પરંપરા વિશેષાંક ના
પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપરા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
(૪૭)
