________________
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગરુ પરંપરા વિશેષાંક 1
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક ૨ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
શું જમીનમાં ઊંડા મૂળ પકડી રહ્યું છે.'
સંતોષ થાય તેવું સ્વરાજ નિર્માણ કરવા તેઓ જીવી પણ ન વિનોબાજી પદયાત્રા દ્વારા લોકોના હૃદય સુધી પહોંચી શક્યા. વિનોબાજીએ કહેલું છે. ગાંધીજી હોત તો હું ક્યારેય 8 શક્યા. તેમણે કહેલું; “દેશનું દિમાગ ઘણું ખરું શહેરો છે, બહાર ન આવત. દુનિયા કોઈ મને મજૂરીના કામમાં તલ્લીન પણ તેનું દિલ ગામડાંઓમાં છે. મારે દિલ સુધી પહોંચવું છે. જોત. આમ જન્મ હું બ્રાહ્મણ છું એટલે બ્રહ્મનિષ્ઠ અને પદયાત્રાથી મને એમ લાગ્યું કે આ રીતે લોકોના દિલમાં અપરિગ્રહી છું પરંતુ કર્મ હું મજૂર છું'. તેમણે પોતાની ?
પ્રવેશવાનો અને લોકોને જગાવડવાને, એક અનોખો ઉપાય ભરજુવાનીના ૩૨ વર્ષ, જીવનના ‘બેસ્ટ ઈયર્સ' મજૂરીમાં ? મને જડી ગયો છે.' લૂઈ પાશ્વરને યાદ કરીને કહે : “મેં લૂઈ ગાળ્યા હતા. ફ પાથરની એક તસવીર જોઈ હતી. તેની નીચે એક વાક્ય લખ્યું તેમને ગાંધીવિચારમાં પૂર્ણ શ્રદ્ધા હતી. તેમણે કહેલું: હિં હતું : “હું તારો ધર્મ શું છે એ નથી જાણવા માગતો, તારા “ગાંધીવિચાર તો એવો સબળ છે કે તે આવી રહેલાં વર્ષોમાં હું છે વિચારો શું છે તે પણ જાણવા નથી ઇચ્છતો. માત્ર એટલું ક્ષીણ નહીં થાય બલ્બ વધુ પ્રગટ થવાનો છે'. ગાંધીવિચાર છું $ જાણવા ઈચ્છું છું કે તારું દુઃખ શું છે ? મારો આ જ પ્રયાસ મરવાનો નથી. “પ્રશ્ન ગાંધી આચારનો છે, જે નબળો પડતો શું
જાય છે'. તેમણે ગાંધીવિચાર સાથે આચારનું અવલંબન લઈને | વિનોબાજીએ પ્રારંભેલું આ ધર્મચક્રપ્રવર્તન હતું. તેઓએ અનેક પ્રયોગો કર્યા. તેમના મતે મંતઃશુદ્ધિ તર્કશુદ્ધિઃ શ્રમઃ મેં કહ્યું છેઃ “.. આપણું મુખ્ય કામ લોકશક્તિ નિર્માણ કરવાનું શાંતિઃ સમર્પણમ્ - અંતરની શુદ્ધિ, બહારની - આસપાસની છે. શું છે. એ જેમાંથી નિર્માણ થાય તેવા કામમાં આપણે લાગેલા શદ્ધિ, શ્રમનિષ્ઠા, શાંતિ પરાયણતા, અને સર્વ સમર્પણભાવ ફ રહીએ તો જ આપણા દેશની યોગ્ય સેવા કરી શકીશું'. અને આ ગાંધીવિચાર અને આચાર. તેની સામાજિક પ્રતિષ્ઠા { “આ સ્વતંત્ર લોકશક્તિ એટલે હિંસા-શક્તિની વિરોધી અને કરવાની છે. દંડશક્તિથી ભિન્ન એવી ત્રીજી શક્તિ'.
વિનોબાજીએ “અરે બેતિ અરે બેતિ' દ્વારા સમાજ જીવનને આ ભૂદાનમૂલક, ગ્રામોધ્યોગ પ્રધાન, અહિંસક ક્રાંતિનો સર્વોદયની વાત સમજાવી. આ આત્મનિષ્ઠા રખડું ફકીરે રાષ્ટ્ર 8 = બુંગિયો સમગ્ર દેશમાં વાગ્યો. પણ તેમની - વિનોબાજીની - જીવનને જીવનની પાયાની નિષ્ઠાઓ અને જીવન પદ્ધતિને જીવી $ ભૂમિકા જાગતિક - વૈશ્વિક હતી. કહેતાઃ “ભૂદાન યાત્રા એટલે બતાવી. તેમને મહાત્મા ગાંધીની જેમ જ પ્રતીતિ $ મનુષ્ય માત્રની સારપને જગાડવાનો પ્રયાસ'. યાત્રા ભલે હતી કે મને જે આ માનવદેહ મળ્યો છે, તે સેવા કરવા મળ્યો
ભારતમાં ચાલી, થોડી પાકિસ્તાનમાંયે આ ચાલી પણ તેમની છે”. વાતો જગત માટે હતી, જય જગત તેમનો મંત્ર હતો. તેઓ
આચાર્ય કુળ. કહેતાઃ “મારા કાર્યોના મૂળમાં કરુણા છે, પ્રેમ છે, વિચાર આચાર્ય કુળનો વિચાર અને પછી તેનું સંગઠન એ હે છે. અને તેની જરૂર તો જગત સમગ્રને છે'. કહેતાઃ “મારા વિનોબાજીનું બહું મોટું પ્રદાન છે. જે જ્ઞાનને ઉપાસના કરે
કાર્યો દિલોને જોડવાના એક માત્ર હેતુથી પ્રેરિત છે'. છે, જે ચિત્તશુદ્ધિ માટે જાગૃતિપૂર્વક પ્રયત્નશીલ છે, જેમનું છું છે. આ યાત્રા તેના પ્રવચનો, લોકશક્તિનું નિર્માણ, પ્રજા હૃદય વિદ્યાર્થી, નવી પેઢી, સમાજ માટે પ્રેમથી છલોછલ છે, કે
કેળવણી અને જાગૃતિ આ બધું છતાં ક્યાંય કોઈ વિરોધ નહિ. જે સમાજને માર્ગદર્શન આપી શકે, જરૂર લાગે તો તેનું શું જાણે અવિરોધની સાધના! વિનોબાજી કહેતાઃ “હું ખૂબ જ નિયંત્રણ કરે તેને અનુશાસનમાં રાખી શકે આવા લોકોનું તટસ્થ બની રહ્યો છું અને મને સમન્વયનું સતત ભાન છે. સંગઠન તે આચાર્ય કુળ. કુળ શબ્દ જ પરિવારનો પર્યાય છે. મારો કોઈનીયે સાથે વાદ-વિવાદ નથી, કોઈનોયે અમસ્તોએ વિનોબાજીએ પંચ શક્તિ સહયોગની વાત કરી હતી. જેમાં વિરોધ કરું તે મારા લોહીમાં નથી. હું સુપ્રીમ સીમેન્ટીગ ફેક્ટર જનશક્તિ, સજ્જનશક્તિ, વિહત્જનશક્તિ, મહાજનશક્તિ છે ૨ છું!” આમ એક સમન્વય દ્રષ્ટિથી કામ થયું અને તેથી પ્રજા અને શાસનશક્તિ સહુ જોડાયેલા હોય અને સમાજને
કેળવણીનું પાયાનું કામ થયું. લોકમાનસનું પરિવર્તનનું માર્ગદર્શન કરતા હોય. & મહત્ત્વનું કામ થયું.
આચાર્ય કુળનો વિચાર તેમણે બિહાર યાત્રા દરમ્યાન - તેમણે પોતાની આ યાત્રા અને વિવિધ કાર્યક્રમો દ્વારા આપ્યો. બિહારના તે વખતના રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. ઝાકીરહુસેન કું ગાંધીવિચાર સાથેનું પોતાનું સંધાન આગળ ચલાવ્યું. સ્વરાજ વિનોબાજીને મળ્યા. કેટલાક પ્રશ્નોની ચર્ચા કરવા અને તેમનું
આવ્યું પણ ગાંધીજીને સંતોષ થાય તેવું નહોતું જ અને પોતાને માર્ગદર્શન મેળવવા આવેલા. અન્ય પ્રશ્નોની સાથે શિક્ષણનો ? ૐ મોગસ્ટ -૨૦૧૭) ET પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક !
પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપરા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
