________________
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિરોષક છે પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક
br પ્રબુદ્ધ જીવન: ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક LT શું ગુરુદેવ મળે તે નિયતિની કૃપા ?
ર્ડો.ભદ્રાયુ વછરાજાની લેખક પરિચયઃ ડ. ભદ્રાયુ વછરાજાની જાણીતા લેખક અને વક્તા છે. મૂળ તેઓ શિક્ષણના જીવ છે. “હૈયું- | મસ્તક-હાથ', “નાની પાટીમાં શિલાલેખ” તથા “મુઠ્ઠી ઊંચેરા માનવીઓ તેમના બેસ્ટ સેલર પુસ્તકો છે. તેઓ દિવ્યભાસ્કર ગુજરાતીમાં નિયમિત લખે છે. ગુણવંત શાહ તેમને તેજસ્વી અને ઓજસ્વી શિક્ષણકાર તરીકે ઓળખાવે છે. તેઓ પીએચ.ડી.ના માર્ગદર્શક પણ છે. ગુરુ, ગુરુદેવ, મુખ્ય ગુરુ કે ગુરુજી.
વલણ આપશે. જો કે શાંતિનિકેતનનાં દ્વારે પહોંચ્યો ત્યારે ગુરુદેવ આ બધા જ ભાવભર્યા શબ્દો છે. આ શબ્દોનાં ઉચ્ચારણમાં જ ત્યાં ન હતા. માંદગીની સારવાર માટે બે-ચાર દિવસ પહેલાં જ & લાગણી છે, ભક્તિ છે અને શરણાગતિ છે! “ગુરુ મળવા’ અને કલકત્તા ગયેલા. પણ આ તો શાંતિનિકેદન, દીનબંધુ એન્ડ્રુઝે હાલથી શું “ગુરુ કરવા” એ બે અલગ વાતો છે, કારણ “મળવાએ નિયતિદત્ત સ્વાગત કરી યુવાનને શિક્ષકોની સાથે નિવાસ આપ્યો. દસ દિવસ જે છે. અને “કરવા” તે વ્યક્તિગત છે. સાચી વાત તો એ છે કે ગુરુ પણી ગુરુદેવ પાછા ફર્યા કે જે યુવાનના ત્યાં નિવાસનો છેલ્લો દિવસ
કર્યા કરાય નહીં, ગુરુતો અનાયાસે-દિવ્યકુપાએ-અહોભાગ્યે આવી હતો! દીનબંધુએ તેને ગુરુદેવનાં દર્શન કરવાની ગોઠવણ કરી ૪ મળે ! આજકાલ ગુરુ કરવાની હોડ લાગી છે. પોતાના પગ પર પણ આપી. પણ સાથે કહ્યું: “ગુરુદેવ હજુ બહુ અશક્ત છે, તેથી તેઓ 9
ન ઊભા થયેલા બાળકના કાન ફૂંકવા કેટલાય ગુરુઘંટાલો પંડાલ તમને પાંચ મિનિટથી વધારે વખત નહીં આપી શકે.”
બાંધી પ્રતિક્ષામાં છે. તમે ગુરુને ધારી લો તે ન ચાલે, ગુરુ તમને ગુરુદેવને મેળવવા એક મકાનના પહેલા માળ પરની ઓરડીમાં & મનમાં વસતા કરે તેનું માહાત્ય છે. અમારા એક ઉત્સાહી કલાકાર યુવાન પ્રવેશ્યો ત્યારે તેઓ પદ્માસનમાં બેસીને બારીની બહાર જોઈ હૈ # પોતાનાં બે-ત્રણ ગુરુ વારંવાર જાહેરમાં ગણાવ્યા કરે છે પણ પેલા રહ્યા હતા. પ્રણામ કરીને યુવાન ઊભો રહ્યો અને એમ જ ચાર ? & ગુરુઓએ ક્યારેય ખોટે મસે કીધું નથી કે આ જણ મારો શિષ્ય છે. મિનિટ વીતી ગઈ. ન તો બેસવા કહ્યું કે ન તો કાંઈ વાત કરી! હ
“ગુરુ કરવામાં ઉતાવળ હોય, “ગુરુ મળવા' માં નિરાંતની નીંવ મનમાં પાર વિનાનું દુઃખ હતું. પણ સમય પૂરો થવા લાગતાં ગુરુદેવ શું 8 અને ધીરજના ધામા જોઈએ. મન મળે ત્યાં મેળો, પણ હૃદય મળે પાસેથી વિદાય લેવા માટે યુવાને પ્રણામ કર્યા અને જાણે ચમત્કાર જે શું ત્યાંથી ગુરુ ભેળો!
થયો! કવિવરે પોતાનો જમણો હાથ યુવાનના માથા પર મૂકી તેની શું કોલેજમાં ભણવાનું પૂરું થયું અને શાંતિનિકેતન ગુરુદેવ આંખોમાં જોઈને કહ્યું: “હું તમને જન્મજન્માંતરથી ઓળખું છું. જુ 3 કવિવરના દર્શન માટે જવાની ઈચ્છા દીકરાએ પિતાજી આગળ વ્યક્ત મારા આશ્રમમાં તમારા માટે એક આસન ખાલી છે. તમે હવે તેના ?
કરી. પરંતુ પિતાજી કહે, “પહેલાં તું કરાંચી જા, મોટા ભાઈએ એક પર બેસી જાઓ.' આ શબ્દો સાંભળીને અહોભાવથી યુવાને હિં સ્વતંત્ર ધંધો શરૂ કર્યો છે, તેને મદદ કરવા જા'.દીકરો પિતાજીની ગુરુદેવને સાષ્ટાંગ પ્રણામ કર્યા. આ પ્રણામ કરતી વખતે યુવાનને
આજ્ઞા મુજબ તૈયારી કરવા લાગ્યો પણ વિધિએ કાંઈક જુદું જ વિચાર્યું લાગ્યું કે, “મારા હૈયાનાં દ્વાર ચારે દિશાઓમાં ઊઘડી ગયાં છે અને ૪
હશે. દીકરો સખત બિમાર પડ્યો. બિમારી એટલી વધી ગઈ કે વિશાળ જગતે તેમાં પ્રવેશ કર્યો છે. જગત અને મારી વચ્ચે કોઈ , રૃ તેનાં બચવાની આશા સૌએ છોડી દીધી. પિતાજીએ નિરાશ વદને જાતની દીવાલ હવે નથી રહી, એટલું જ નહીં પણ જગત અને મારી હૈં
દીકરાને પૂછ્યું: “તારી કાંઈ અંતિમ ઈચ્છા છે, જે અમે પૂરી પાડી વચ્ચે તથા જગતના સર્જનહાર અને મારી વચ્ચે પ્રીતિનો પુલ બંધાઈ ? કે શકીએ?' દીકરાએ પથારીમાંથી કહ્યું: “પિતાજી જો હું જીવતો રહું ગયો છે. હવે હું સરહદી કે પંજાબી કે ભારતવાસી નથી. હું બધાનો ? . તો આપ કૃપા કરીને મને શાંતિનિકેતન મોકલવાનો પ્રબંધ જરૂર છું અને બધાં મારા છે.” બસ, તે સમયથી યુવાન સંકીર્ણતારહિત પૃ. છે કરજો. આ મારી અદમ્ય ઈચ્છા છે.” પ્રભુ કૃપા થઈને દીકરો બચી માનવી બની ગયો અને કવિવર તેનાં ગુરુદેવ બની ગયાં. એ યુવાન ક ગયો. તદન સ્વસ્થ થયા પછી દીકરાએ ગુરુદેવને એક તાર મોકલી તે ઘડીથી શાંતિનિકેતનમાં શિક્ષક તરીકે કાર્યરત થઈ ગયો. ઉં પૂછાવ્યું: “શાંતિનિકેતન આપનાં દર્શન માટે આવી શકું છું?” અધ્યાત્મ અને સૂફી માર્ગના સાધક, પૂજ્ય મોટા અને મહાત્મા છે
ગુરુદેવનો જવાબ આવ્યો : “તમે ખુશીથી આવો... એ સમય આવી ગાંધીનાં નિકટતમ સેવક અને સંત કોટિનું જીવન જીવનાર પંડિત છે. ગયો ને શાંતિનિકેતન તરફ પ્રયાણ કર્યું. પાંચ દિવસની લાંબી ગુરુદયાલ મલ્લિકજીને આ રીતે કવિવર ટાગોર ગુરુ તરીકે મળ્યા. છે, મુસાફરી છતાં તેને જરાપણ થાક ન લાગ્યો. ઉલટું એના હૈયામાં મલ્લિકજી કહે છે કે : ગુરુદેવ પાસે આપણે સૂરજના ઉપાસક અતિશય ઉમંગ અને આનંદ છલકતો હતો. એ યુવાનને અહેસાસ થઈને દૂરથી પ્રણામ કરતા રહેવું.
LILD થતો હતો કે શાંતિનિકેતનની આ યાત્રા એનાં જીવનને એક વિશેષ
bhadrayu2@gmail.com ઓગસ્ટ- ૨૦૧૭ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક :
(૧૦૯)?
પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપરા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
bha
૧૦૦
