________________
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક - પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક ♦ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક ♦ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક ♦ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
જોતાં. આજે પણ આમ તો શરુઆત થઈ ગઈ છે. ૦ ટેકનોલોજીનો કલ્પનાતીત વિકાસ થયો હશે.
૭ વ્યક્તિ દીઠ બધી જ સગવડો હશે. અને સસ્તી!
૦ બીજા ગ્રહોમાં આવન-જાવન થતાં હશે. કદાચ
5 પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક
વસવાટ પણ.
૦ એક દિવસમાં મહત્તમ દેશો કરી સાંજે પાછા ફરી શકાય તેવાં વાહનો હી. કોન્કોર્ડ કરતાં પણ ગતિશીલ, કદાચ ‘ટાઈમ-મશીન’ જેવાં વાહનો આવી ગયાં હશે.
૭. આર્રાગ્યની અદ્ભુત શોધોથી સો વર્ષ જીવવું સરળ બનશે. કદાચ ફરજિયાત.
૦ અત્યારે છે તેના કરતાં વિશ્વ વધારે બજારગ્રસ્ત હશે. ૭ તીવ્રતમ હરિફાઈ થતી હશે.
૦ જે કમ્પ્યુટર ચીપ્સ અત્યારે કમ્પ્યુટરમાં છે, તે કદાચ શરીરમાં જ મૂકાઈ જશે, અને પછી તેની મદદથી ઈન્ટરનેટ બધી માહિતી સીધું જ આપણા મગજમાં મૂકી દેશે.
... કલ્પના કરવી અઘરી પડે છે. અનંત, અદ્ભુત, કલ્પનાતીત, સ્તબ્ધ કરી દે તેવી દુનિયાં હશે ૨૦૨૫
માં.
પ્રગતિનું શું?
અને તો, આજે તેની સ્થિતિ શું છે ?
૦ પહેલી વાત તો એક દિન પ્રતિદિન સુખ અને સગવડો તો વધતાં જ જાય છે. ભૌતિક સુખ બાબતે હવે અભાવ કે અગવડો નથી. 'સ્લમડોગ' પણ *મિલિયોનેર' બનતો જાય છે.
-
ટૂંકમાં, જેમ જેમ બાહ્ય પ્રગતિ થતી જાય છે, તેમ તેમ માણસ
પણ આ બધા વચ્ચે મનુષ્ય ક્યાં હશે? કેવો હશે? તેની નાનો થતો જાય છે. પેસિફિક મહાસાગારમાં તરતી નાની
હોડી કે
આકાશમાં ઊડતી ચકલી જેવા વામન બની જાય છે તે ! તે ઓળખની કો.કટી (Identity Crisis) થી પીડાય છે.
n
આ તો બધું વર્તમાનમાં દેખાય છે. ૨૦૨૫માં શું ? ત્યારે પ્રદૂષણ કે ગ્લોબલ વોર્મિંગની અસરો તીવ્રતા થવી શરુ થઈ હશે. ચંદ્ર પર જવું સરળ હશે, પણ પાણી મેળવવું કઠીનતમ દિન-પ્રતિદિન વૈશ્વિકરા વધતું જાય છે. દુનિયાં નાની હશે. સ્વચ્છંદતા કઈ હદે હશે, તે વિચારતાં તો થથરી જવાય છે. થતી જાય છે. સ્પર્ધા વધતી જાય છે. બાળકોનાં માતા પિતા કોણ - આ પ્રશ્નનો જવાબ મેળવવો અધરો પડશે. મહાભારત જેવી સ્થિતિ હશે. તેમાં પણ એચ.જી. વેલ્સે વર્ષો પહેલાં તેની નવલકથા ‘બ્રેવ ન્યૂ વર્લ્ડ'માં જે કલ્પના કરી છે, તેમ જો ‘જીનેટિકલી કન્ટ્રોલ્ડ' બાળક આવશે, તો તો વળી વધારાની
ઉપાધિઓ થવાની
અને જો ત્યારથી પેઢી વર્તમાન વલણોમાં જ વતી હશે, જે શક્ય છે, તો તો સમસ્યાઓ ગુણાકારમાં થવાની ટેકનોલોજી તેને આકાશગંગામાં લઈ જઈ શકશે, પણ આ સમસ્યાઓ તેને ગટરમાં રાખશે ભયાનક વિરોધાભાસ વચ્ચે માનવજાત જીવશે.
શિક્ષા વ્યવસ્થાનો વિચાર આ સંદર્ભમાં કરવાનો છે. શિક્ષણનું
૦ માણસને આ બધાને વશ થવું પડે છે. ટીવી, મોબાઈલ, ઈન્ટરનેટ સતત સમગ્ર વિશ્વ તેના પર ઢોળે છે. તેને આ બધાને અનુકૂળ કરવા પ્રયત્ન
કરે છે.
૭. પણ આ 'વશ' થવામાંથી 'વ' કરવાની તાલીમ પર નજર કરવામાં આવે, તો ચિત્ર ધૂંધળું છે. કુદરત ૫ર ટેકનોલોજી દ્વારા વિજય મેળવતો મનુષ્ય પોતે ટેકનોલોજીનો જ ગુલામ બનતો જાય છે. તેને વશ કરવા બદલે તેને વશ થતી જાય છે. તેનું વળગણ
ઓગસ્ટ – ૨૦૧૭
વધતું જાય છે. આ ટેકનોલોજી સગવડો તો અઢળક આપે છે, પણ સુખ છીનવતી જાય છે. માણસ તેની ગેરહાજરીમાં 'લાચાર' બનતો જતો દેખાય છે.
૦ વૈશ્વિકરણ માણસને ‘આંકડો' બનાવે છે. તેનું આગવું અસ્તિત્વ જોખમમાં આવી ગયું છે. ભૂંસાતું જ જાય છે. તે ટોળાંનો એક ભાગ બનતો જાય છે. આનો ડર તેને સતાવે છે. પરિણામે વિશાળતામાં ભૂંસાઈ જવાનો ડર તેને સંકુચિતતા તરફ દોરે છે. ફરી તે શાતિવાદ, સંપ્રદાયવાદ વગેરેના આશ્રયે જાય છે. પરિણામે ઝનૂન વધે છે. સ્થાનિકતાનો આગ્રહ કે સાંપ્રદાયિક ઝનૂન અને ત્રાસવાદ તેની નિશાનીઓ છે. મારાસની હાલત વિશાળ મેદાનમાં એક નાનાં પાંજરામાં બેસી રહેવા જેવી છે.
૦ આ બધું જ તેના વર્તન અને વલણા પર અસર કરે છે. ચિંતા, તાણ, ભય, એકલતા વગેરેથી તે હેરાન થાય છે. તે તેનાં શારીરિક, માનસિક, કૌટુંબિક, સામાજિક.... બધાં જ ક્ષેત્રો ૫૨ અસ૨ કરે છે. આના પરિણામે કૌટુંબિક વિચ્છિન્નતા, જાતીય સ્વચ્છંદતા, વ્યસનોનો અતિરેક, સ્વતંત્રતાનો અતિરેક - આ બધાથી તેનું વ્યક્તિત્વ નબળું પડે છે.
પ્રભુ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક
૧૧૧
T] Ghed ele y{eo be plot • #se] hehele Pello : Fps p
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક ♦ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
