________________
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગરુ પરંપરા વિશેષાંક :
જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક છે પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપરા વિશીષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક :
ઉપસંહાર
સ્થાપના. ગાંધીજીની અંતિમ ઈચ્છાઓ પૈકી એક હતી કે દેશમાં - વિનોબાજીનું જીવન અને ચિંતન અગાધ મહાસાગર શાંતિસેના ઊભી થાય, પણ તેમની પાસે તે માટે સમય ન જેવું છે. તેમણે તો કહેલું: “જે હું વિચારું છું, અનુભવું છું રહ્યો. ૧૯૫૭માં વિનોબાજીએ તે સ્થાપી. અશાંતિ સમયે તેનો એક ટકો જ પ્રગટ કરું છું!” તો આ વ્યક્તિના ઊંડાણ તો શાંતિ સ્થાપવાનું કાર્ય કરે જ પણ શાંતિના સમયે પણ
અને વિસ્તારની કલ્પના જ કરવી રહી. અને છતાં જે આપ્યું છે નિષ્કામ સેવામાં પ્રવૃત્ત રહે. “સર્વોદય પાત્ર'નો વિચાર પણ ? કું તે માટે જીવન સમગ્રપણ જાણે ઓછું પડે. તેમના વ્યાપક તેમનો એક મૌલિક વિચાર છે. “મુઠ્ઠીભર અનાજ, જગતભર ! * ચિંતનમાંથી થોડી વાતો જ અત્યંત સંક્ષેપમાં અહીં મૂકી શાંતિ!' એ જ રીતે તેમણે છ આશ્રમોની સ્થાપના કરી. તેમાં છે 3 શકાઈ છે.
બ્રહ્મવિદ્યામંદિર' એ બહેનો બ્રહ્મ વિદ્યાની ઉપાસના કરી શકે - તેમના ચિંતનમાં ગ્રામસ્વરાજની વાત મુખ્ય હતી, અને તે માટે. અને છતાં કહેતાઃ “મારી પાસે અનેક શ્રેષ્ઠ વિચાર ? જે તે માટે જ તેઓ મધ્યા. દેશમાં રાજકીય સ્વરાજ આવ્યું હતું છે, પરંતુ સૌથી શ્રેષ્ઠ વિચાર છે કે મારા વિચારનું કોઈના પર 3 પણ ગાંધીવાંછિત ગ્રામ સ્વરાજ - હિંદના ગામડાંઓની આક્રમણ ન થાઓ !
આર્થિક, સામાજિક, નૈતિક આદિ સ્વતંત્રતા સિદ્ધ કરવાની વિનોબાજીએ એક નવું જીવનદર્શન - જીવનદ્રષ્ટિ આપી. જૈ ૪ બાકી હતી. તેઓ કહેતાઃ “હજી તો ગુલામ ગામોનો આઝાદ વિજ્ઞાન અને અધ્યાત્મના સમન્વયની તેમણે વાત કરી. તેઓએ ૨
દેશ છે!' “દિલ્હીમાં સૂર્યોદય થઈ ગયો અને તમારા ગામે તેનો કહેલું: “વિજ્ઞાન + અધ્યાત્મ = સર્વોદય. વિજ્ઞાન - અધ્યાત્મ છે તાર આવ્યો તો શું તમે નાચી ઉઠશો? તમે કહેશો કે ભાઈ! એટલે સર્વનાશ! આજે વિજ્ઞાન સત્તા અને સંપત્તિ તેમજ સ્વાર્થ છે ૐ સૂર્યોદય થયેલો અમે ત્યારે જ માનીએ જ્યારે અમારા ગામના અને ભોગના હાથમાં વેચાઈ ગયું છે. દરેક ઘર સામે સૂર્યોદયના દર્શન થાય અને તેના કિરણો દરેક વિનોબાજીને “રાજનીતિ' નહીં પણ “લોકનીતિ' પર. ઘરમાં રોશની ફેલાવે', ભૂદાન - ગ્રામદાન દ્વારા વિશ્વાસ હતો. કેન્દ્રમાં માનવ રહેવો જોઈએ, સ્વતંત્ર અને
ગ્રામસ્વરાજનો જ તેમનો હેતુ હતો. ગ્રામ સંસ્કૃતિ અને ઉલ્લસિત માનવ. હું ગ્રામોત્થાનના નવસંસ્કરણનું કામ કરવું હતું. ગામડાં કોઈએ એકવાર પૂછ્યું: “અમારા માટે શું આદેશ છે?' હું
શોષણમુક્ત બને અને પોતાનો વહીવટ પોતે ચલાવે તો વિનોબા કહેઃ “આદેશ હોય છે ભગવાનનો, નિર્દેશ સાચું ગ્રામ સ્વરાજ આવે, જે દેશને મજબૂત કરવા માટે પણ અધિકારીઓનો, ઉપદેશ સત્પુરૂષોનો, અમે ભક્તજન તો મહત્ત્વનું હતું. ગામેગામ હો સ્વરાજ.
કેવળ સંદેશ પહોંચાડીએ !' તેઓ કહેતાઃ “ઈશ્વર જેમ નચાવે $ વિનોબાજીએ “સબકી લિપી એક” નો પ્રયાસ કર્યો. “મારા છે, તેમ નાચું છું. આ કામ મારું નથી, તેનું છે'. હું બધા કામો દિલોને જોડવાના હેતુથી થયા છે' તેમ તેઓ આવા માણસના કામનો અંદાજ ન થઈ શકે. ભાવિ શું કહેતા. દેશ ભ્રમણથી તેમના ચિત્તમાં એક તીવ્રતા જાગી કે ઈતિહાસ તે અંગે કેટલુંક કહી શકે. છેલ્લે લોંગફેલોની એક
જો દેશની બધી ભાષાઓ એક લીપીમાં લખાય તો સાંસ્કૃતિક કવિતાની થોડી પંક્તિઓ જ મૂકવાનું ગમે. ૬ એકતા મજબૂત બને. તેમણે તો દેશની બધી ભાષાઓ અને
Lives of great men all remind us; લીપીઓનો અભ્યાસ કરેલો અને વિશ્વની પણ કેટલીક ભાષાઓ We can make our lives sublime, જાણતા. તેમની ઈચ્છા હતીઃ “દેશની બધી ભાષાઓ
And departing leave behind us, પોતપોતાની લીપીમાં તો લખાતી રહે, સાથે નાગરી
Footprints on the sands of time. પણ લીપીમાંએ લખાય'. કેવળ નાગરી નહીં, પણ નાગરી પણ. તેમને હતું તે ભારતની એકતા માટે લાભદાયી થશે, લોકોના
અક્ષરભારતી, ૫, રાજ ગુલાબ શોપિંગ સેન્ટર, શું દિલ જોડાશે.
વાણીયાવાડ, ભુજ - કચ્છ. પીન - ૩૭૦૦૦૧. | વિનોબાજીનું એવું જ એક પ્રદાન તે “શાંતિસેના'ની
મો. ૦૯૮૨૫૧૯૧૦૨૯
પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપરા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
પ્રબુધ્ધ જીવન' કોર્પસ ફંડમાં ત્રણ લાખનું અનુદાન આપી પંદર વર્ષ સુધી
કોઈ પણ એક મહિનાનું સૌજન્ય પ્રાપ્ત કરો.
૧૦૬
1 પ્રજદ્ધ જીવન : ભારતીય ગરુ પરંપરા વિશેષાંક
ઓગસ્ટ- ૨૦૧૭
