________________
પ્રબદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક :
૪ અનુસાર જ ઉપયોગ કર્યો છે. આ બંને શિષ્યો વખત આવે સાથોસાથ એમાંના વિરલ ગુરુજનોની માનવીય રેખાઓની છે
એમની વિદ્યાને પાછીયે વાળી શક્યા છે, ચિત્તમાં સાચવીને રજથી ઝાંખી પડેલી આકૃતિને પોતાની નમ્રતાનાં વસ્ત્રથી ગોપનીય પણ રાખી શક્યા છે ને એમના સમકાલીન લૂછી આપીને એમની ઉત્તમતાને જ આગળ ધરનારા કર્ણ ને ? વિદ્યાવાનોનો - એ દુશ્મન હોય તોય આદર કરી શક્યા છે. એકલવ્ય જેવા શિષ્યોથી આ કૃતિઓ, એના સર્જકો અને એના
યમ શસ્ત્રો ધારણ કરવા છતાં આ અર્થમાં રામ અભિભાવકો અડસઠ તીર્થની યાત્રાની અનુભૂતિ કરીને અને અર્જુન શસ્ત્રસન્યાસી ઠર્યા છે. આ જ છે એમનાં વિરલ ઉપશમને વરે છે. એ છે આ સંબંધની અંતિમ ફલશ્રુતિ. * શિષ્યત્વનું રહસ્ય, જેને વાલ્મીકિ અને વ્યાસના સહૃદય ભાવકો
III & 8 સંવેદી શક્યા છે.
ન્યુ મીંટ રોડ, પેરીસ બેકરી પાસે, હું હું રામાયણ અને મહાભારત રામ, અર્જુન, કર્ણ, એકલવ્ય
ભુજ કચ્છ. પીન ૩૭૦૦૦૧ ને વિશ્વામિત્ર, દ્રોણ, પરશુરામ જેવા ગુરુ-શિષ્યોના
ફોન : ૦૨૮૩૨-૨૨૪૫૫૬ છે. અનુબંધના આલેખનથી પારાયણ યોગ્ય કાવ્યકૃતિ તરીકે
મો. ૦૯૦૯૯૦૧૭૫૫૯ જગતસાહિત્યમાં આદરની અધિકારી કૃતિઓ બની છે ને
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક છે પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુપરંપરા વિશીષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક
ભારતીય ગુરુ પરંપરા', વિશેષાંકનું સંપાદન કરવા લાયકાત ગણાય. મૂળમાં નમ્રતા, વિનય, વિવેક, ઋજુતા બદલ મારાં હાર્દિક અભિનંદન સ્વીકારશોજી.
આદિ હોવાં જોઈએ. બહારની સ્વચ્છતા અને અંદરની , ગુરુ અને ગુરુતા
પવિત્રતા કેળવ્યા સિવાય, શિષ્ય બનવાની પાત્રતા મેળવી ગુરુ-શિષ્યનો સંબંધ, પિતા-પુત્ર જેવો ગણાતો હોવા છતાં, શકાતી નથી. અજ્ઞાનરૂપી અંધકાર દૂર કરે, તે ગુરુ ગણાય. તેનું વસ્તુ કે બૈજુ બાવરો ગાય છે, ‘બિન ગુરુ જ્ઞાન કહાં સે પાઉં? વ્યક્તિ હોવું જરૂરી નથી. મૂળે, ગુરુતા જ્યાંથી પ્રાપ્ત થાય, સ્વામી હરિદાસ, ગીત-સંગીતનાં ગુરુ હતા. જે જ્ઞાન બૈજુને, ત્યાંથી સ્વીકારી લેવી રહી.
પ્રાણનાં ભોગે પણ, મેળવવું હતું. જે તેણે તેની સેવા કરીને પરોક્ષ રીતે એકલવ્ય, ગુરુ દ્રોણ પાસેથી ધનુર્વિદ્યા પ્રાપ્ત કરી મેળવ્યું, કેળવ્યું અને અમર બની ગયો. તેનું ગાંડપણહતી. આ સંદર્ભે “ગુરુતા' ભાવાત્મક છે. ગાયત્રી-મંત્ર, ગુરુ બાવરાપણું સહેતુક હતું, એમ કહી શકાય. છે, તો ગુરુ દત્તાત્રેય પણ છે જ, પૃથ્વી માટે સૂર્ય ગુરુ છે, આપણી ફિલ્મી દુનિયાનાં ગીત-સંગીતકાર મિયાં તો ધરતી માટે આકાશ ગુરુ ગણાય.
નૌશાદ, ગુરુ હતા. તેમનાં ગીત-સંગીત મટ્યાં, એક ભારતીય પરંપરા મુજબ તો માતા, પિતા, આચાર્ય, અતિથિ, જમાનામાં ગૂંજતાં રહેતા, પરિણામે તેઓ લોકપ્રિયતા મેળવી પણ ગુરુ હોઈ, તેમને “દેવ'ની સંજ્ઞા મળી. જે પ્રકાશે છે તે શક્યા, સુરેયા, નૂરજહાં ઉપરાંત શમશાદ અને મુબારક દેવ, અર્થાત્ ગુરુ-મુક્તિની ઈચ્છા રાખનાર માટે વિદ્યા એ બેગમો પાસે તેઓ સુંદર, કર્ણપ્રિય ગીતો ગવડાવી શક્યા ગુરુ છે.
અને તેને સંગીતે મઢી શક્યા. શબ્દોને “રાગ” અને “ધૂન'માં શિષ્યનું અપભ્રંશ “શીખ' થવું. આપણાં શીખ ભાઈ- ઢાળવા એ એક કપરું કાર્ય છે, જે તેમણે કરી બતાવ્યું હતું. બહેનોના ગુરુ તે નાનક બને. તેમણે લખેલો ગ્રંથ તે “ગ્રંથ- ઉસ્તાદ બિસ્મિલા પાસેથી શહનાઈ-વાદન, તો પન્નાલાલ સાહેબ', કે જેનું વાચન, મનનું અને કીર્તન, ગુરુદ્વારાઓમાં ઘોષ પાસેથી બાંસુરી-વાદન, ઉપરાંત શંકર અને જયકીશન સતત ચાલતું રહે છે.
' જેવી પ્રતિભાઓને તેઓ વિકસાવતા ગયા. - કનૈયાલાલ મુનશીએ સ્થાપેલા ભારતીય વિદ્યા ભવનનો ગુરુ અને શિષ્ય વચ્ચે જે સૂમભાવનું વહેણ વહે છે, તે પામવું ગુરુ તે સવિચાર, “દરેક દિશાએથી અમને શુભ અને સુંદર રહ્યું. આપણી પામરતા દૂર કરવી રહી. સાગર પાણીનાં વિચારો પ્રાપ્ત થાઓ.” આપણાં મુસ્લિમભાઈઓનો ગુરુ, ટીપાંનો બનેલો છે, તે સૌ કોઈ જોઈ શકે છે, પણ પાણીનાં તે “કુરાન' આપણાં ખ્રિસ્તીભાઈઓનો ગુરુ તે “બાયબલ' બુંદમાં રહેલા સાગર જોવા માટે વિશિષ્ટ દૃષ્ટિ કેળવવી રહી. તો હિંદુ ભાઈ-બહેનોનો ગુરુ તે “રામાયણ’, ‘મહાભારત' અરે, એક વડનાં લાલ ચટ્ટક રેરામાં, અસંખ્ય વટવૃક્ષ અને ભાગવત્. ભૌગોલિક સ્થિતિ અનુસાર, જે-તે દેશ- સમાયેલાં હોય છે! તેને જોવાની દૃષ્ટિ કેળવવી તે જ સાચી પ્રદેશ કે ધર્મનાં ગુરુઓ, અલગ-અલગ હોવાના પોતે લઘુ ગુરુતા. છે, એની જાણ થાય તે “ગુરુતા” પ્રાપ્ત કરવાની પ્રથમ - - હરજીવન થાનકી, સીતારામ નગર, પોરબંદર |
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપરા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
ગોગસ્ટ-૨૦૧૭)
ઓગસ્ટ- ૨૦૧૭
I
! પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક :
