________________
1; પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગરુ પરંપરા વિશેષાંક :
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક છે પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુપરંપરા વિશીષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક
૪ ગુરુ જ છે.
સાત્ત્વિક જીવન અને સંપૂર્ણ શુદ્ધ ચિત્ત હોય તો જ શિષ્ય બની - જો ગુરુ માટેના આ જ ધોરણને દૃઢતાપૂર્વક પકડી રાખીએ શકાય તેવી અપેક્ષા રાખીએ તો કોઈ શિષ્ય બની શકે નહિ.
તો મોટા ભાગના શિષ્યોને, અધ્યાત્મજિજ્ઞાસુઓનો ગુરુ વિના સામાન્ય દૃષ્ટિથી જેનું જીવન સાત્ત્વિક હોય અને ચિત્ત શુદ્ધ $ જ રહેવું પડે! તેથી બ્રહ્મનિષ્ઠ શ્રોત્રિય ગુરુના સર્વોચ્ચ ધોરણને હોય તે શિષ્ય થવાને પાત્ર છે, તેમ ગણવું જોઈએ. | દૃઢતાપૂર્વક પકડી રાખવાને બદલે સુલભ ધોરણ સ્વીકારવું ૩. શિષ્ય તે બની શકે જેને પોતાના ગુરુમાં અને ગુરુના ?
જોઈએ. તે પ્રમાણે ગુરુમાં આટલી યોગ્યતા તો હોવી જ માર્ગદર્શનમાં શ્રદ્ધા હોય. શ્રદ્ધા ગુરુશિષ્ય સંબંધનો પાયો જ જોઈએ.
છે. જો ગુરુમાં શ્રદ્ધા ન હોય તો શિષ્ય તેમની આજ્ઞા પ્રમાણે ? $ (૧) ગુરુ થનાર વ્યક્તિ પોતે સાધનાપરાયણ હોય અને અધ્યાત્મપથ પર ચાલી શકે જ નહિ. તેની સાધનામાં તેજ } અધ્યાત્મપથ પર તે વિકાસમાન - ગતિમાન હોય. - તે વિકાસમાન, ગતિમાન હોય,
પ્રગટી શકે નહિ. હું (૨) અધ્યાત્મપથની - અધ્યાત્મવિદ્યાની તેનામાં યથાર્થ ગુરુ અધ્યાત્મપથમાં રહસ્યો જાણે છે, ગુરુ અધ્યાત્મપથની છે સમજ હોય.
વિટંબણાઓ અને આંટીઘૂંટી જાણે છે. શિષ્ય બધું સમજતો છે (૩) તે વ્યક્તિ સત્યનિષ્ઠ અને પવિત્ર હોય.
નથી અને છતાં તે અધ્યાત્મપથ પર ચાલવા તો ઈચ્છે જ છે. શું (૪) ગુરુ થનાર વ્યક્તિમાં પોતાના શિષ્યના આધ્યાત્મિક તે કોના આધારે ચાલે? ગુરુના શબ્દોના આધારે ચાલે. પોતે કલ્યાણની ખેવના હોય.
પૂરું સમજતો નથી, છતાં ગુરુપદિષ્ટ માર્ગે ચાલવાનું છે. આમ છે આ પ્રકારની યોગ્યતા હોય તેવી વ્યક્તિનો ગુરુ થવાનો તો જ બને જો ગુરુઆજ્ઞામાં શ્રદ્ધા હોય. * અધિકાર છે. આવા અધિકારી ગુરુ પાસેથી શિષ્ય યથાર્થ ૪. શિષ્ય તે છે જેને ગુરુ પ્રત્યે આદરભાવ હોય, કે માર્ગદર્શન અને સહાયની અપેક્ષા રાખી શકે.
પૂજ્યભાવ હોય. ગુરુ શિષ્યના સંબંધો માત્ર બૌદ્ધિક ગણતરી ૩. શિષ્ય કોણ?
પ્રમાણે નભતા નથી. આ સંબંધોનો પાયો ભાવ છે. શિષ્યના શિષ્ય એટલે શિક્ષણને પાત્ર. આધ્યાત્મિક ક્ષેત્રમાં શિષ્ય મનમાં ગુરુ પ્રત્યે આવો અહોભાવ, આદરભાવ, પૂજ્યભાવ છે શબ્દનો પારિભાષિક અર્થ છે. કોઈ વિદ્યાર્થી પોતાના શિક્ષક હોય તો જ ગુરુશિષ્યનો સંબંધ હૃદયગત બની શકે છે. આવા જે પાસે ગણિતનું શિક્ષણ ગ્રહણ કરતો હોય તો તે શિક્ષકનો હૃદયગત સંબંધને આધારે અધ્યાત્મયાત્રા ચાલી શકે છે. # વિદ્યાર્થી છે, શિષ્ય નહિ અને શીખવનાર શિક્ષક તેના શિક્ષક ૫. શિષ્ય તે છે, જે સાધનાપરાયણ છે. શિષ્યમાં બધું જ ? . કે અધ્યાપક ગણાય છે, પરંતુ ગુરુ નહિ. જે અધ્યાત્મનું શિક્ષણ હોય, પરંતુ તે સાધના ન કરે તો? ગુરુ માર્ગ બતાવે છે, ;
લે તેને માટે જ “શિષ્ય' શબ્દનો પ્રયોગ થાય છે અને જે પરંતુ તે માર્ગ પર ચાલવું તો પડે જ છે અને સૌએ પોતે 3 અધ્યાત્મનું શિક્ષણ આપે તેના માટે “ગુરુ' શબ્દનો પ્રયોગ પોતાના પગથી ચાલવું પડે છે. તેથી સાધનાપરાયણતા ? થાય છે.
શિષ્યત્વનું અનિવાર્ય લક્ષણ છે. છે આમ શિષ્ય એટલે અધ્યાત્મપથનો જિજ્ઞાસુ પથિક. ૬. શિષ્ય ગુરુની સેવા કરે, તે પણ તેના શિષ્યત્વનો કે જેમ ગુરુ હોવા માટે યોગ્યતા જોઈએ, તેમ શિષ્ય બનવા અને તેની સાધનાઓનો ભાગ છે. ૬ માટે પણ યોગ્યતા હોવી જોઈએ. શિષ્યની યોગ્યતા આ રીતે સેવા દ્વારા ચાર ઘટનાઓ ઘટે છે : ર રજૂ કરી શકાય.
અ. સેવાથી ગુરુ પ્રસન્ન થાય છે. પ્રસન્ન થયેલા ગુરુની છે. ૧. શિષ્ય થવાની સૌથી પ્રથમ યોગ્યતા એ છે કે તેનામાં કૃપા શિષ્ય પર વરસે છે.
પરમ સત્યના સાક્ષાત્કારની અભીપ્સા હોવી જોઈએ. જેણે બ. સેવા દ્વારા ગુરુ સાથે શિષ્યનો ઘનિષ્ઠ સંબંધ બંધાય કે પોતાના જીવનના પ્રધાનધર્મ તરીકે પરમાત્માની પ્રાપ્તિના છે. આ સંબંધ અધ્યાત્મનું માધ્યમ બને છે. & ધ્યેયને સ્થાન આપ્યું હોય તે શિષ્ય થવાને પાત્ર છે.
ક. સેવા દ્વારા શિષ્યના ચિત્તનું શોધન થાય છે. ૨. જેનું જીવન સાત્ત્વિક હોય અને જેનું ચિત્ત શુદ્ધ હોય ડ. સેવા દ્વારા શિષ્ય ગુરુગણને કંઈક અંશે ચૂકવે છે. છે તે શિષ્ય થવાને પાત્ર છે.
૪. ગુરુધર્મ પ્રકૃતિ ત્રિગુણાત્મિકા છે, તેથી દરેક માનવમાં થોડા ઘણાં ગુરુનો પ્રધાનધર્મ છે - શિષ્યને અધ્યાત્મપથ પર દોરવો, પ્રમાણમાં ત્રણે ગુણો હોય છે. તે સંપૂર્ણ શુદ્ધ સાત્વિક જીવન તેના અધ્યાત્મપથને પ્રશસ્ત બનાવવો. કોઈ પણ વ્યક્તિને અને સંપૂર્ણ શબ્દ ચિત્ત તો એક આદર્શ છે. તેથી સંપૂર્ણ શુદ્ધ કાંઈક મદદ કરવી તે સત્કાર્ય છે, પરંતુ આધ્યાત્મિક મદદ '; પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક (માગસ્ટ -૨૦૧૭
ઓગસ્ટ- ૨૦૧૭
પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
