________________
; પ્રબદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક :
પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક ૨ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક
આ અવકાશ કે શૂન્યતાનો અનુભવ કરાવે તે ગુરૂ. પણ છે, અહીંમાં જ સઘળું અનુભવાય છે. તે શબ્દ-બોધ નથી. આ ઘટનાઓની ઘટમાળ અને કાર્યકારણની આ માટે ઝેન ગુરૂ-શિષ્યને કોઈ વિશિષ્ટ સ્થળ-સમયની નિદ્રા તોડવા માટે ગુરૂ તમાચો મારે, આંગળી કાપી લે, લાકડી આવશ્યકતા નથી. આખું જગત જ સાધનાખંડ અને જીવન 3 જે પણ ફટકારે. શિષ્યની ગઈકાલ અને આવતીકાલની સાંકળ સાધના બની જાય છે. ઝેન રોશી તો કહે છે, “જીવન અને ર તોડીને પળ સાથે અધિકૃત મૂલાકાત ગોઠવવા તે મન-તર્ક- જગત તો ઉપચાર છે. રોગ કયાં છે' આમ તો ઝેન સાધના ,
બુધ્ધિને છિન્નભિન્ન કરી નાખે. આ માટે ગુરૂ શિષ્યને તર્કતીત સ્વયં જ વિરોધાભાસી શબ્દો છે. જાણે કે ગળાડૂબ નદીમાં ? અને શબ્દાતીત કોઆન આપે. એવા પ્રશ્નો જેના બૌધ્ધિક ઉત્તરો ઊભા રહીને જળ માટે પ્રાર્થના કરવી. ઝેન સાધના અને સિદ્ધિ ?
અશક્ય છે, જેવા કે જન્મ પૂર્વેનો તમારો ચહેરો શોધો કે મારગમાં જ છે, યાત્રાના અંતે નથી. જીવનમાં જ છે જીવનની એક હાથની તાળીનો અવાજ સાંભળો.”
પાર કે અંતે નથી. સાંભળો, આ સંવાદ;
શિષ્ય : મારગ કયાં છે? છે. ઝેનમાં ખરબચડી દૃષ્ટીએ નિરખીએ તો બે પ્રકારના ગુરૂઓ ગુરૂ : ચાલતો થા! જૈ જોવા મળે છે; પ્રશાંત મહાસાગર જેવા અને ઉછળકૂદ કરતી કે નદી જેવા. હસતા-રમતા-શીલતા ગુરૂઓ અને ધ્યાની-મોની રિન્ઝાઈ નામનો અદ્ભુત ઝેન ગુરૂ આ સંબંધો (ગુરૂ-શિષ્યના) મેં અને એકાંતપ્રિય ગુરૂઓ. અહીં બોધિધર્માનું ધ્યાન છે અને ની ત્રણ શક્યતાઓ વર્ણવે છેઃ છે કાકુશીનની વાંસળી પણ છે. સિંહ જેવી ગર્જના કરતો રિઝાઈ ૧, યજમાન અને મહેમાનનો. કે (લિન-ચી) છે અને બાળકો સાથે રમતો રાઓકોન પણ છે. આમાં યજમાનને વાસ્તવિકતાનો અનુભવ છે.
આમ તો ખરો ધર્મ જ એ છે જે બધાજ વિરોધાભાસો અને ૨. મહેમાન અને મહેમાનનો. જ વોને સમાવી લે. અને ઝનમાં સંસાર અને નિર્વાણ, અરણ્ય આમાં બેમાંથી એકને પણ અંતિમ અનુભવ નથી. જાણે
અને બજાર, ગંભીરતા અને મોજ, પવિત્રતા અને દુન્યવીપણું સાપના ઘરે પરોણો સાપ. કે સમાંતરે વહે છે. આ બિનપારંપારિક દર્શન જ આવતીકાલનું ૩. યજમાન અને યજમાનનો.
અધ્યાત્મ છે. ઝેન સમજે છે કે ઝોરબા અને બુધ્ધિમાં એક જ આમાં બન્નેને અંતિમ શૂન્યતાનો અનુભવ છે. જાણે બે ૨ ચૈતન્યની અભિવ્યક્તિ છે. પૃથ્વી અને આકાશ, જીવન અને અઠંગ ચોર રાત્રે મળી જાય છે. અધ્યાત્મ એક જ છે.
ઝેન માટે સ્વયં જીવન જ ધર્મ-અધ્યાત્મ છે. તેનાથી દૂર ઝેન ગુરૂ વ્યાસપીઠ પરથી શૂન્યતાની વાતો નથી કરતો નહીં, સાંભળો, આ સંવાદ; છે પણ ખેતરમાં પાવડો અને કોદાળી સાથે શ્રમ પણ કરે છે. શિષ્ય : મને ઝેન સંપ્રદાયમાં દિક્ષીત કરો.
તેના તથાગતના ચહેરા પર પ્રસ્વેદ અને માટી પણ છે. ઝેન જોશ : તેં તારું શિરામણ કર્યું. ૪ ગુરૂઓ મૂર્તિભંજકો છે. તેથી જ તેઓ વ્યવસ્થા વિખેરે છે, શિષ્ય : હા. કે નિદ્રા-ટેવ તોડે છે, સ્વરૂપો-માળખાંઓ છિન્નભિન્ન કરે છે. જો શુ : તો જા અને વાસણો સ્વચ્છ કરી નાખ. $ એકસૂત્રતા શિર્ણ-વિશિર્ણ કરે છે. એવી અસ્થિરતા અને ઝેન એટલે દૈનિક વાસણો દર્પણ જેવા રાખવાના અને
અરાજકતા સર્જે છે જ્યાં અવકાશ-શૂન્યતાની સંભાવના રચાય શિરામણ કરવાનું. આ ધર્મ અને જીવન, પવિત્ર અને અપવિત્ર
છે. સાધક કે શિષ્યના આહ, ઓળખ, અસ્મિતાને તે ભાંગીને શુભ અને અશુભની સમગ્રતાને જીવાડે અને જીવે તે ગુરૂ. છે ભૂક્કો કરે છે અને ત્યાં શૂન્યાવકાશની શક્યતા સર્જાય છે. ઝેન ગુરૂ ભાષાનો ઉપયોગ ઓછો કરે છે કારણ ભાષા
એક એવી પળ આવે છે કે ચેતના વિસ્ફોટ થાય છે અને થકી બુધ્ધિ-તર્ક-મનની સંકુલતા રચાય છે. જ્યારે તેનો આશય કયું શીખવાનું, સમજવાનું, પકડવાનું, પહોંચવાનું નથી તે તો આ બોધિકતા, વ્યાવહારિકતા, સામાજિકતા, રૂઢિચૂસ્તતા, ૪ પમાય જાય છે બધીજ દૂન્યવી-બોધ્ધિક વ્યાવહારિકતા, પારંપરિકતા, ધાર્મિકતા, શાશ્વતતાના બંધનો તોડવાનો છે. જ
અપ્રસ્તુતતા, સંદિગ્ધતાઓ, મૂર્ખતાઓ, નિરર્થકતાઓ, તેથી જ ઝેન ગુરૂ વિચિત્ર વર્તન માટે જાણીતા છે. તે ઉખાણા વિરોધાભાસો ઓગળી જાય છે. એક એવી પળ જ્યારે; કાવ્યમાં અને કોયડા આપે છે, શાસ્ત્ર નહીં. તે લાવ અને તમાચો આપે ? ૐ કવિ ખોવાઈ જાય છે, ચિત્રમાં ચિત્રકાર ઓગળી જાય છે, છે પણ સૂત્રો નહીં. તે ઉદ્ગારો અને આશ્ચર્ય પ્રગટ કરે છે,
શૂન્યમાં જ સમગ્રતા છૂપાય છે, ક્ષણમાં જ શાશ્વતી પમાય ઉપદેશ નહીં તેમને વ્યાખ્યામાં સલામત રહેવાની આદત નથી,
પ્રબુદ્ધ જીવનઃ ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુપરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક જ પ્રબુદ્ધ જીવન ઃ ભારતીય ગુરુ પરંપચ વિશેષાંક
.
પ્રબદ્ધ જીવન : ભારતીય ગુરુ પરંપરા વિશેષાંક :
ઓગસ્ટ- ૨૦૧૭
