________________
ભવ ૩ જો
એકદા રાજકુમાર મરીચિ શ્રી ઋષભદેવ ભગવંતની ધર્માંદેશના સાંભળવા ગયા . સમવસરણની અદ્ભુત ઋદ્ધિ જોઈ. ત્યાં વિષય અને કષાયની આગને શાંત કરનાર, સ`સારની ભયંકરતાનું ભાન કરાવનાર તથા આયુષ્યની ક્ષણભંગુરતાનુ ભાન કરાવનાર અમૃતસમાન મધુર જિનવાણી સાંભળી. એનું મન આત્મકલ્યાણના માર્ગ સ્વીકારવા ઉત્સુક મન્યુ. એટલે મરીચિએ પેાતાના પિતામડુ-દાદા શ્રી ઋષભદેવભગવાન પાસે ભાગવતી દીક્ષા અંગીકાર કરી સ્વામી સાથે વિચરવા લાગ્યા..
મરીચિમુનિએ અગિયાર અગાના શાસ્ત્રાભ્યાસ કર્યાં. સુંદર રીતે ચારિત્રપાલન કરતાં કરતાં ઘણાં વર્ષોં વીતી ગયાં. એક વખત ઉનાળાના સખત ગરમ પવન અને તાપના કારણે પરસેવા પુષ્કળ થયેા. મન વ્યાકુળ બની ગયું. સ્નાનના અભાવે મિત્રન બનેલા શરીરથી તથા તૃષા ઇત્યાદ્ઘિ પરિષહા સડન ન થવાથી મરીચિમુનિનું મન સંયમથી એકાએક શિથિલ બની ગયું. મનમાં તર્કવિતર્ક થવા લાગ્યા. હવે તે હું જીવનપર્યંત સભ્યશ્ચારિત્ર પાળવા અસમર્થ છું. દીક્ષાને ત્યાગ કરી ઘરે પાછો જાઉં તે ભરત ચક્રવતીના કાયરપુત્ર તરીકે લાજી મરું. વળી મારા માતાપિતાનાં મન પણ લજ્જાથી આઘાત પામે. હું ઇક્ષ્વાકુ કુળના કલંક સમાન થા. ઉત્તમ ધર્મના ત્યાગ કરવાના કારણે મારી નિંદા થાય અને ગૃહસ્થપણું તે! ખરેખર અશુભ છે. એટલે હવે મારે શું કરવું ઉચિત ગણાય ?”
અનેક તર્ક–ત્રિત તથા ચેાજનાએના વમળમાં ઘેરાયેલા કે બ્ય-મૂઢ અને સયમથી શિથિલ બનેલા મરીચિ-મુનિએ આખરે સ્વય’કલ્પિત એક મધ્યમ માર્ગ અપનાવવાનો નિર્ણય કર્યાં :
(૧) ભગવાનના મુનિએ મન, વચન અને કાયાના ત્રણ દંડથી રહિત છે, આ ગુણ મારામાં નથી. હું આ ત્રણેય દડાથી દડાયેલા છું. એની સતત સ્મૃતિરૂપે ત્રિદડ મારી પાસે રાખી, વાર’વાર એને જોવાથી હું મારા દુષ્ચારિત્રના પશ્ચાત્તાપ કરતા રહું.
