________________
૧૪૪
શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીર જીવન-દર્શન સુરેન્દ્રો અને અસુરેન્દ્રોમાં શ્રી જિનેશ્વરના પાર્થિવ દેહને ચિતા ઉપર બહુમાનપૂર્વક પધરાવ્યા. વિદ્યાધરો ચારે તરફ પુષ્પવૃષ્ટિ કરવા લાગ્યા, અતિ શેકથી વ્યાકુળ બનેલે શ્રી સંઘ પ્રભુની સ્તુતિ કરવા લાગે.
અગ્નિકુમાર દેવેએ ચિતામાં અગ્નિજવાળા પ્રગટાવી. વાયુકુમાર દેએ વાયુ વિકવ્યું. બીજા દેવતાઓ વારંવાર તેમાં સુગંધી ધૂપની મુષ્ટિએ તથા ઘીના કુંભે નાખવા માંડયા. બળતે દેહ જ્યારે અસ્થિશેષ રહ્યો, ત્યારે મેઘકુમાર દેવેએ ક્ષીરસાગરના શીતળ અને સુગંધી જળની ધારા વડે ચિતાને બુઝાવી. પ્રભુ પરના ભક્તિરાગના કારણે શકે પ્રભુની ઉપલી જમણી દાઢા ગ્રહણ કરી અને તેની નીચેની દાઢા અસુરેન્દ્ર ગ્રહણ કરી. ડાબી ઉપરની દાઢા ઈશાનંદ્ર ગ્રહણ કરી અને તેની નીચેની દાઢા બલી ગ્રહણ કરી. બીજા સુરેન્દ્રો અને અસુરેન્દ્રોએ પણ પ્રભુના દેહની પવિત્ર ભસ્મ પિતાના કલ્યાણ અર્થે લઈ લીધી.
ત્યારપછી જે સ્થાને પ્રભુની ચિતા રચવામાં આવી હતી, ત્યાં દેવોએ રને સ્તૂપ ર. દેવેન્દ્રો તથા દેવે તે કાળને એગ્ય પિતપિતાનું કાર્ય કરી, શેકના ભારથી પ્રભુનું નિર્વાણકલ્યાણક ઉજવી, મંદ વાણી વડે બોલવા લાગ્યા :
ત્રણ લેકના નાથે આજે મેલે પધાર્યા. એને પ્રકાશિત કરનાર સૂર્ય હવે અસ્ત થયેલ છે. ભરતક્ષેત્રના શિરોમણિ સમાન સારભૂત રન હરણ કરાયું. હે નાથ ! આપને વિરહ થવાથી આ સંસારમાં અમે મૂઢમતિવાળા હવે તેનું શરણ લઈએ? હે જિનેશ્વર ! સુર–અસુર સહિત આ સમગ્ર ભુવન આજે પુણ્યહીન બની ગયું હોય એમ લાગે છે. અવશ્ય થનારી વસ્તુને વિશે હવે સંતાપ કરે નિરર્થક છે એટલે અમે લાચાર છીએ, હે જગન્નાથ! હવે તે આપનું તીર્થ જ સદાકાળ જ્ય.
વંતું વર્તે !”
પ્રભુના દુસહ વિરહથી સંતાપ પામેલા ઇન્દ્રોએ નંદીશ્વરદ્વીપમાં જઈ અષ્ટાનિકા મહત્સવ કર્યો. હૈયાને શેક હળવે કરી દેવલોકમાં
