________________
શૂલપાણિ યક્ષ ઉપસ
૯૭
એમને પીડા દેવા તત્પર બન્યા છે! અરે દુરાચારી ! જો આ બનાવ ઈંદ્ર મહારાજાના જાણવામાં આવે તે તેનુ ફળ શું મળે, તેની તને ખબર છે ? ”
વ્યંતરના આ શબ્દો સાંભળતાં જ શૂલપાણિ અતિ ભયભીત ખની ગયા. વારંવાર તે પ્રભુને ખમાવવા લાગ્યા, એટલે સિદ્ધા–વ્યંતરે તેને આ પ્રમાણે હિતશિક્ષા આપી :
“ શ્રી વીતરાગમાં દેવબુદ્ધિ અને સાધુમાં ગુરુમુદ્ધિ રાખવી. તત્ત્વાર્થીની સદૃહા [શ્રદ્ધા ] કરવી. કોઈપણ પ્રાણીને પીડા ન ઉપજાવવી. પૂર્વે કરેલ પાપની નિંદા કરવી, જેથી એના દુઃખદાયક વિપાક ભાગવવા ન પડે. ’
આ સાંભળી યક્ષને ભૂતકાળમાં પેાતાના હાથે થયેલ ઘેર હિંસાના દુષ્ટ કર્યાં યાદ આવ્યાં. એ માટે તેણે ભારે પશ્ચાત્તાપ કર્યાં. હવે તે વિરાગી બન્યા અને સમ્યક્ત્વ પામ્યા. પેાતાના સઘળા દોષોને ઉપશાંત કરવા તે ભગવત પાસે ગીત અને નાટક કરવા લાગ્યા. ગ્રામવાસી લોકો આ સાંભળીને ચિતવવા લાગ્યા : “ અહા ! પેલા યક્ષ દેવાને મારી અત્યારે સંતુષ્ટ થઈ આનંદથી ક્રીડા કરી રહ્યો લાગે છે ! ”
ચાર પ્રહરથી કૉંઈક ન્યૂન સમય પર્યંત થયેલ ઉપસના પરિતાપથી પ્રભુને લગભગ એક મુહૂર્ત (બે ઘડી અથવા ૪૮ મિનિટ) નિદ્રા આવી ગઇ. એ વેળા એમણે દશ સ્વપ્ના જોયાં.
પ્રભાત થતાં ગામલોકો સાથે ઉત્પલ નિમિત્તજ્ઞ પણમ'દિરે આવ્યેા. પ્રભુને ક્ષેમકુશળ જોઈ સૌ આનંદ પામ્યા. ઉપલે ભગવતને એળખી લીધે અને અતિ આનંદ પામ્યા. સૌ પ્રભુને વારવાર વંદન
કરવા લાગ્યા.
પ્રભુના હાથે યક્ષ શાંત થઈ જતાં ગામના પીડામુક્ત થઈ ગયા. પ્રભુ ત્યાં ચાતુર્માસ રહ્યા. પ્રભુએ વિહાર કર્યાં :
७
લાકે હુ'મેશ માટે ચાતુર્માસ પૂર્ણ થતાં
