________________
શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીર જીવન-દર્શન ઉપરાંત ચાલતું હોય ત્યારે એના પગવડે પૃથ્વી પણ ધ્રુજતી હોયતેવા પ્રકારનું રૂદ્રરૂપ ધરાવતે એ યક્ષ પ્રભુને ભય પમાડવા લાગે.
પ્રભુ તે મેરુની જેમ નિષ્કપ, નિર્ભય અને ધર્મધ્યાનમાં લીન જ રહ્યા. ફરીથી પ્રભુને ભય પમાડવા યક્ષે ભયંકર મેટો એક સર્પ વિકુઑ. તે પ્રભુના શરીરે વીંટળાઈ પૂંછડી વડે જોરથી તાડન કરવા લાગે. તીણ દાઢાવડે ડંખ દેવા લાગ્યા. ગળે વીંટળાઈ ધામેશ્વાસને રૂંધવા લાગે. આમ છતાં પ્રભુ જરાપણ ચલાયમાન ન થયા.
ભયંકર અટ્ટહાસ્ય, બિહામણા પિશાચનું રૂપ તથા મહાસને ઉપસર્ગ પણ તદ્દન નિષ્ફળ નીવડ્યો એટલે યક્ષે આખી રાત્રિ પર્યત અત્યંત રૌદ્ર અને દુસહ એવી સાત પ્રકારે પ્રભુને પીડા ઉપજાવી. તે સાત વેદના આ પ્રમાણે છેઃ શિવેદના, કર્ણ વેદના, નેત્રવેદના, દંતવેદના, નખવેદના, નાસિકાવેદના અને પીડવેદના. આ સાત મર્મસ્થાનમાંથી ફક્ત એક જ મર્મસ્થાનની પીડા વડે સામાન્ય જનને પ્રાણ ચાલ્યો જાય, તે એકી સાથે ઉપજાવેલી સાત સાત પ્રકારની વેદનાની તે શી વાત કરવી?
સમતાભાવે પ્રભુએ આ બધી વેદનાઓ સહન કરી. યક્ષ પ્રભુને જરાપણ ચલાયમાન કરી ન શક્યા તેમજ ભ પણ પમાડી ન શકો. હવે તે ખૂબ જ થાકી ગયા હતા, મનમાં સંતાપ પામે ? અહો મારા બધાય પ્રયત્ન નિષ્ફળ ગયા!
પ્રભના ગુણથી તે યક્ષ હવે પ્રભાવિત બને. આથી તે ભારે ભાવપૂર્વક ભગવંતને પગે પડીને કહેવા લાગ્યોઃ “હે ભગવંત! તમારા સામર્થ્યને મેં જાણ્યું નહિ. તમારો અપરાધ કર્યો, તેની મને ક્ષમા આપે.”
પ્રભુને થયેલ આ ઉપસર્ગોની જાણ થતાં જ સિદ્ધાર્થ નામે વ્યંતરદેવ ત્યાં દોડી આવ્યા અને આ શૂલપાણિ યક્ષને કહેવા લાગ્યા :
અરે, અધમ શૂલપાણિ! સિદ્ધાર્થ મહારાજાના પુત્ર આ ચરમ તીર્થકર ભગવંતને તું શું નથી જાણતા ? દુર્ગતિમાં જ જવા માટે તારી બુદ્ધિ ભ્રષ્ટ થઈ લાગે છે, એટલે જ વિવેક નાશ પામે છે અને તે
