Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1142

સમાજ-શાસ્ત્ર
૨૧૭
સમાનાર્થ
સમાજ-શાસ્ત્ર ન. [સં.] જ “સમાજ-વિઘા.'
સમાધિ છું. સં. સમૂ+ ]િ એ નામનો એક અર્થાલંસમાજશાસ્ત્રી વિ. [સં. ૫.] સમાજ-શાસનું જ્ઞાન ધરાવનાર કાર. (૨) સી. [સં. ૫.] ચિત્તની શાંતિ. (૩) દયાનાસમાજશાસ્ત્રીય વિ. [સં.] સમાજ-શાસને લગતું
દયાનનો ખ્યાલ લુપ્ત થઈ ગયે કયેયનું સ્વરૂપમાં સમાજ-સુધારક છે [+ જુઓ “સુધારક.”] સમાજના રહે એવું ઊંડું થાન. (ગ) (૪) અખંડ બ્રહ્માકાર-વૃત્તિ. રીત-રિવાજ વગેરેમાં જડતા અને વહેમનું તત્ત્વ દૂર (દાંતા) (૫) સાધુ-સંન્યાસીનું મરણ. (૬) સાધુ-સંન્યાસીને કરવાનું કામ કરનાર
[કરવાનું કાર્ય દાથા પછી એના ઉપર કરવામાં આવતો એટલો. સમાજ-સુધારે છું. [+ જુઓ “સુધારે.”] સમાજ સુધારકે (એના ઉપર શિવલિંગ મકવામાં આવે છે.) [ 2 ચહ(૮)સમાજ-સેવક વિ. સ. પું] સમાજને કેવી રીતે સુખ મળે વી, ૦ થવી, ૦ લાગવી (રૂ.પ્ર.) પરમાત્મ-ચિંતનમાં એ દષ્ટિએ જનતાની સેવા કરનાર
એકાગ્ર થવું. ૦ચઢાવવી (રૂ.પ્ર) સમાધિમાં બેસવું. સમાજ-સેવા સી. [સં] સમાજ-સેવકનું કર્તવ્ય
૦ ચણવી, ૦ બાંધવી (રૂ.પ્ર.) સંન્યાસીને દાટો હોય સમાજ-સેવિકા સ્ત્રી. [સં.] સ્ત્રી સમાજ-સેવક
ત્યાં ઓટલો ચણ. લેવી (રૂ.પ્ર.) મરણ પામનું સામાજિક જુએ “સામાજિક.” “સમાજિક અશુદ્ધ છે. (ખાસ કરી સાધુ-સંન્યાસીનું)] સમાજિટ વિ. સં. સમાની + અં. ઇસ્ટ્ર” ત.પ્ર.] સમાધિ-ભાષા અડી. સં.ચિંતનની ઉચ્ચ કોટિએ પહેસમાજવાદી. (૨) આર્યસમાજી
ચેલા સાધકની વાણી. (૨) ભાગવત પુરાણમાંને વ્યાસે સમાજ વિ. [સં૫.] સમાજને લગતું, સમાજનું. (૨) કર્યો મનાતે પ્રાચીન ભાગ. (પુષ્ટિ) જુઓ “સમાજિસ્ટ(૨).”
[સમાવણ. સમાધિ-મરણ ન. [૪] કઈ પણ જાતની માનસિક પીડા સમાણ ન. [ઓ “સમવું' + ગુ. “આણ” કુ.પ્ર.] જુએ અનુભવ્યા સિવાય જ્ઞાનપૂર્વકનું અવસાન, પંડિત-મરણ. સમાણ -શ્ય) અ. [જ “સમાવું” + ગુ. “આણું (જેન.) કુ.પ્ર.] સમાવું એ, સમાવેશ, સમાસ
સથાધિસ્થ વિ. સં.1 સમાધિની દશામાં રહેલ સમાણવું સ.જિ. સૂતરની આંટીને બે હીંચણ ફરતે રાખી સમાન' વિ. [સં.] સરખું, તુક્ય. જેવું. (૨) સજાતીય. એને દડે બનાવો
[સજજન (૩) સમતળ, સમથળ, સપાટ. (૪) પું. અન્ન-૨સને સ-માણસ પેન. [સં. + એ “માણસ.'] સારે માણસ, શરીરમાં એકસરખી રીતે પહોંચાડનારો વાયુ સમાછી સી. જ એ “સમા - ગ. “ઈ' પ્રત્યય.1 સ-માન કિ.વિ. [સં.] માન સાથ, આદરપૂર્વ
સોનીની એક પ્રકારની ચીપિયા-ઘાટની નાની પકડ સમાન-કક્ષ વિ. [સ. બ.વી.] એ “સમ-કક્ષ.” સમાણું વિ. સં. સમાન- ) પ્રા. સમાગમ-] સમાન, સમાનકાલિક, સમાન-કાલીન વિ. [સ.] એ સમસરખું, તુય. (૨) ક્રિ.વિ. સાથોસાથ
કાલિક.”
[વ્યવસ્થા, પરેલલ ગવર્મેન્ટ' સમાણે મું. સેનને માટે સાણસી-ચીજ
સમાનતંત્ર (-તન્ન ન. [સં.] સમાંતર તંત્ર કે રાજ્યસમાત (ત્ય) સ્ત્રી. [સં. સમાધિ, અર્વા. તદ્દભવ સાધુ- સમાન-ધર્મા, વિ. [સં. મું.] સરખાં ગુણ-લક્ષણવાળું.
સંન્યાસીના છાયાનું સ્થાન, સમાધિ-સ્થાન, સમાધ (૨) સરખા ધર્મ-સંપ્રદાયવાળું સમાદર છે. [સં. સમ + અજ] આદર-સત્કાર, સંમાન. સમાન-ભાવ છે. [સં.) બધા ઉપરની સરખી લાગણી. (૨) માનપૂર્વક સ્વીકાર
(૨) સમાજવાદી ભાવનાવાળે એવહાર સમાધાન ન. [સં. સન્ + મા-હાન] સ્વીકારવું એ, લેવું એ. સમાન-ભાષા સ્ત્રી. [સ.] અનેકભાષી દેશ કે રાષ્ટ્રમાંની (૨) જેને લોકોની દિનચર્યા. (ન.)
વ્યવહાર માટેની સ્વીકારેલી ભાષા, “લિંગ્યા કાકા’ સમાદિષ્ટ વિ. [સં. સ + માં-ઢિ] જેને હુકમ કરવામાં સમાનરૂપ વિ. [સંબ.વી.] સરખું, જેવું, “સિમિલર' આવ્યું હોય તે
સમાન-વૃત્તિ સી. [સં.] સમ-બુદ્ધિ, સરખુ વલણ, મળતું સમાદો ૫. સર-સામાન, રાચ-રચીલું. (૨) અસ્ત્રાની પથરી આવતું વલણ (૨) વિ. મળતા આવતા વલણવાળું સમાજ (ચ) સી. [સ. સમાધિ, અર્વા. તદ્દ ભવડે જ એ સમાન-શીલ વિ. [સં. બ..] મળતી આવતી કે એકસમાત.' (૨) મનની શાંતિ કે સમાધાન
સરખી આદતવાળું, બિ.વી.]મળતાં આવતાં ગુણ-લક્ષણવાળું સમાધાન ન. [સં. સન્ + આ-ધાન] ઝગડાની પતાવટ, સમાનાકાર !., સમાના-કૃતિ અડી. [ + સં. માં-૨, કજિયાની કે કંકાસની સુલેહ. (૨) સિદ્ધાંતને અનુકુળ માત] મળતો આવતે ઘાટ. (૨) વિ. [બત્રી.] મળતા તર્ક વગેરેથી અને સારી રીતે નિશ્ચય સાધવો એ. (૩) આવતા ઘાટનું, સરખા ઘાટનું ઉષ્ણવને ઘેરે ઠાકોરજીને પ્રસાદ પહોંચાડવો એ. (પુષ્ટિ.) સમાનાધિકરણ ન. [+ સં. મર્ષિ-ળ] સરખી વિભક્તિ, (૪) ઠાકોરજીને સામગ્રી ધરાવી વૈષ્ણવોની મોટી જમણુ- (વ્યા.) (૨) વિ. (બ.શ્રી.) સરખી વિભકિતવાળું વાર કરવી એ. (પુષ્ટિ.)
સમાનાધિકરણ-બત્રીહિ . [સં.] બહુબીહે સમાસનાં સમાધાની છે. [સં] સમાધાન કરનાર, ફેંસલો લાવી બેઉ પદ્ધ એક જ વિભક્તનાં હોય તે બહુબીહિનો આપનાર. (૨) વૈષ્ણવ મંદિરમાં વૈષ્ણવો પાસે સામગ્રીની પ્રકા૨; જેમકે “મહાબાહુ' (મેટે હાથ જેમ છે તેવ) ભેટ માગનાર અને ધરાયા પછી પ્રસાદ પહોંચાડવાની સમાનાર્થ છું. [ + સં. મર્થ] સરખે ભાઈનો. (૨) સરખે, વ્યવસ્થા કરનાર અધિકારી. (પુષ્ટિ.)
હેતુ કે ઉદ્દેશ. (૩) વિ. [બ.વી.] એકસરખા અર્થવાળું, કે, ૧૩૭