Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1283

હઢિયારે
૨૩૧૮
હૃદય-સંકોચ ની લાગત, એકઐ(૦૭)જ'
હૃદય-કોણ છું. [સં.] હૃદયનું દૃષ્ટિબિંદુ, ભાવનાનું વલણ હૃદિયારે છું. [જ એ “હુંડી” દ્વાર.] હંડીને માલિક હૃદય-ક્ષેભ છું. [સં.] હેચાને ખળભળાટ હું સ્ત્રી. [તામિળ.] નાંણાં મેળવવાનો કાગળ, શાહુકારી હૃદય-ગત વિ. [સં.] હૃદયમાં રહેલું, મનની અંદરનું ચિઠ્ઠી, “ચેક.” [૦નું બેખું (રૂ.પ્ર.) વટાવી લીધેલી હુંડી, હૃદય-ગમ્ય . [સં.] હૈયું જેને પામી શકે તેવું, સમઝાય તેવું ૦નો દેખા (રૂ.પ્ર.) હંડી જેના ઉપર લખાઈ હોય તેને હૃદય-ગ્રંથિ (-ગ્રથિ) સી. [સં૫.] હૈયાની ગાંઠ. (૨) પ્રથમ બતાવવી એ. •૦ પાકવી (રૂ.પ્ર.) હંડીનાં નાણાં (લા.) હૃદયમાંના અજ્ઞાનનું પ્રબળ આવરણ લેવાની મુદત પૂરી થવી. ૦ ભરવી (રૂ.પ્ર.) હંડીની રકમ હૃદય-ગ્રાહી વિ. [સંપું] એ “હૃદય-ગમ્ય.” ભરપાઈ કરવી).
હૃદય-ચલ ન. સ્ત્રી. [સં. વક્ષર | હૈયારૂપી આંખ, હિંદી૫ત્રી વી. [+સં] ઠંડી અને સાથેનો કાગળ
આંતરિક જ્ઞાન-શક્તિ, સૂઝ હંદી-વહી સી. + અર.1 ઠંડીનો હિસાબ લખવાના હદય-ચુંબક (-ચુમ્બક) વિ. સં.1 હેયાને ખેંચનાર પડે
[એક-જશે, એકી સાથે, જમલો હૃદય-દેશ ૫. સિ.] હેયું, અંતઃકરણ, દિલ, મન હં કેિ.વિ. [જ “હું” + ગુ. એ સા.વિ. પ્ર.] હૃદય-દૌર્બલ્ય ન. [સં.] દિલની નબળાઈ, મનની ઢીલાશ, હું છું. હું. જા, જમલે, આ સમહ. (૨) હેયા-દુબળાપણું
[પિગળાવનાર વાડા બળદ વગેરે વેચવા આવતા હોય છે તે હદયદ્રાવક વિ. [૩] દિલને હચમચાવી મુકે તેવું, હૈયું વેપારીઓનાં એ પ્રાણીઓને સમૂહ
હૃદય-ધાર ન. [સ.] મનને દરવાજે [પ્રાણનાથ હું * છું. નેતર બરુ વગેરેની ભરેલી ખુરસી, મડે હૃદયનાથ પું. [સં.] પત્ની કે પ્રિયાને એને પતિ કે પ્રિયતમ, હંતા સતી. જિઓ “હતિ' + ગુ. ‘ઈ’ સમીપ્રત્યય] (લા) હદય-પટ છું. [સં.] હૃદયરૂપી વસ્ત્ર, હૈયાનો વિસ્તાર, સી કે પત્ની
હૃદય-પટલ ન. [૪] હદયરૂપી પડદે. (૨) જાઓ “હૃદય-પટ.' હું છું. [સં. મૂ-> પ્રા. ૬ વર્ત. દંત-> જ.ગુ. હૃદય-પરિવર્તન સિં] હૈયાને પલટે, વિચાર જ બદલી હંત-] દ્વારા] (લા.) પુરુષ કે પતિ
જ વા એ હંફ રોકી. [સ. ૩HI > પ્રા. ૩થા] ગરમાવો. (૨) (લા. હૃદય-પ્રીતિ સી. [સ.] દિલને સ્નેહ, જિગરને પ્રેમ આશય, સહાય. (૩) આશ્વાસન, દિલાસે
હૃદય-બલ(-ળ) ન. [સં.] હૈયાની તાકાત, મા-બળ હંફ અ.,િ બડાઈ મારવી, ગર્વ કરો. (૨) ઘરક. હૃદય-બિલાર છું. [+ જુએ “
બિર.] સવા કાચ જેવું હંફાળું ભાવે. જિ. હંફાવવું છે. સ.કિ.
નિર્મળ હદય હંફાવવું,' હંફાઈ જુઓ “હંફવું'માં.
હૃદય-મંગ (-ભો . [૪] હૈયું ભાંગી પડવું એનિરાશ હંફાવવું જએ હંફાવું માં. હિંફાવવું છે. સ.કિ. થયું એ, નાસીપાસ થવું એ હંફાવું અ ફિ. જિઓ “હુંફ,'-ના.ધા.1 ગરમાવો મેળવવો. હૃદય-ભેદ પું. [સં.) બે હૈયાંની વચ્ચેનો મત-ભેદ કે વિચાર-ભેદ હંફાળ, શું છે. જિઓ હંફ' + ગુ. “આળ,”- આછું' ત.. હૃદય-ભેદક વિ. [], હૃદય-ભેદી વિ. [ ૫] હૈયાને હંફાવશું, સહેજ-સાજ ગરમાવાવાળું. (૨) (લા.) ગભ- સખત દુખ કરનારું રાયેલું
હૃદય-મ(-મંથન (-(-ન્ય)ન) ન. સિં.] હૈયામાં થતી હંત વિ. [સં.] હરાયેલું હરેલું, ઉપાડી લઈ જવાયેલું, શંકાઓ અને કુશંકાઓ છીનવી લેવાયેલું
હૃદય-માન્ય વિ. [સ.] હૈયાએ જેને માન આપવા પાત્ર હુકંપ () . [સં. ૬ + q, સંધિથી હૃદયની ગયું હોય તેવું, મનનું માનેલું, રાજીખુશીથી સ્વીકારેલું ધુજારી, હૈયાનો થડકાટ, છાતીને ધડકટ
હદય-રાજ પું. [સં.], જુઓ હૃદય-નાથ.' હ૫ઘ ન [એ. હ૬+ રૂમ, સંવિથી] હદયરૂપી કમળ, હૃદય-રાની સ્ત્રી. [સં.], હૃદય-રાણી સી. [+ જ “રાણી.] કમળ જેવું સુકોમળ હયું
હેયાએ હૃદયમાં પૂરા પ્રેમથી સ્થાન આપ્યું છે તેવી પ્રિયતમા ટુપિડ (હસ્પિણ) ૫. [સં. ૬ +fgઇ, સંધેિથ] હદયના હૃદય- મું. [સં.] રકતાશયન આજાર, “હાર્ટ-ડિકા' અવયવ, હૃદય
હૃદયવતી વિ. [સં.j.] હૈયામાં રહેલું, હૃદય-ગત હૃદય ન. [] પ્રાણીઓના સમગ્ર શરીરનું જયાં લે હી હૃદયવિહીન વિ. [], હદય-વિહેણું કેિ, [+ જ
એકત્રિત થઈ સમગ્ર શરીર તરફ જાય છે તેવા સ્નાયુઓનો ‘વિહેણું.”] (લા) લાગણી વિનાનું, લાગણીશૂન્ય કેશ, હુપિંડ. (૨) હયું, મન, અંત:કરણ, દિલ, (૩) હૃદયવીણા . [] હૃદયરૂપી વણ-વાઘ હાર્દ, તાત્પર્ય, તત્ત્વ, રહસ્ય. [૦ ઉઘણું (રૂ.પ્ર.) મન હૃદય-વૃદ્ધિ સ્ત્રી. [સં.] રતાશયના માપમાં વધારો થવો એ ખુલ્લું કરી વાત કરવી. ૦ પીગળવું (રૂ.પ્ર.) દયા ઊંપજવો. (એ એક રંગ છે.)
[નાર ૦ ભરાઈ આવવું (ર.અ.) કિ-ગ્રસ્ત થવું. ૦ ભેદવું હદય-વેધક વિ. સં.], હૃદય-વેધી વિ. [સં૫] હૈયું વલોવ(૨.પ્ર.) મન પર પ્રબળ અસર કરવી
હૃદય-શલ્ય ન. [સં.] હૈયામાં થતો ઉચાટ હૃદય-કમલ(ળ) ન. સિ.] જાઓ “હપન્ન.'
હૃદય-શન્ય વિ. [૩] જુઓ હૃદય-વિહીને.' Fસ.1 જ હકંપ. સિંડપ હદય-સંકોચ (સકકોચ) j.. -ચન ન. સિં 1લોહી નીકળતા હૃદય-કુંજ (-કુજ) બી. [+સં. શું ન.] હદયરૂપી લતા- હૃદયનું સંકેડાવું એ લેહી આવતાં જે વિકસે.) (૨)