Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1273

હાલનું
૨૩૦૮
હાંકણી
હાલવું અ ક્રિ. [.મા. ] ચાલવું, ગતિમાં હોવું. (૨) વાડ, (૩) બુમબરાડા ટકી રહેવું. (૩) પ્રજવું, હલકું, કંપવું. હલાવું ભાવે, કિ. હાવાં, જે જ “હવા’–‘હવે.” હલાવવું છે, સરિ..
હાશ (શ્ય) કે.પ્ર. વિ.] નિરાંત થવાને ઉદ્દગાર હાલ પું. હરકત, અડચણ, વિન, હાનિ [પાયમાલી હારીશ હું. [અર, હશી] ગાંજો, હરીશ હાલહવાલ પું, બ.વ. જિઓ હાલ' + “હવાલ.] દુર્દશા, હાસ પું. [સ.] હસવું એ, હાસ્ય. (૨) મકરી, ઠઠ્ઠા. (૩) હાલ કુંવિ. [જ એ “હાલવું' + પંજાબી, “અ-કુ' કુ.પ્ર.] હાલતું હાસ્ય-રસને સ્થાયી ભાવ, (કાવ્ય.). હાલં-હાલા (હાલમુ-હાલા) શ્રી. જિઓ “હાલવું,” -દ્વિર્ભાવ.] હાસ(સ્વ)-વૃત્તિ સ્ત્રી, [સં.] હસ્યા કરવાનું વલણ સતત હિલ-ચાલ
હાસિલ એ “હાંસિલ.
જિઓ ‘હાજતો.” હાલાઈ છે. જિઓ “હાલાર' + ગુ. ‘આ’ ત.ક.] હાલાર હાસ્ત કે.મ, [જ “હા” “જ' + તો' - લાધવ.]
દેશને લગતું (ભાટિયા લુહાણા ખાન મેમણ વગેરેને પ્રકાર) હાસ્ય ન [સં.] હસવું એ, હાસ. (૨) છું. જેને સ્થાયી હાલાકી સ્ત્રી. એ ‘હલાકી.’
ભાવ હાસ છે તેવો કાવ્યને એક રસ. (કાવ્ય.) હાલા-ડેલા પું, બ.વ. [“હાલનું' + ‘લવું.] હાલક- હાસ્યકારક વિ. [સં] હસાવનારું, હાસ્ય ઉપજાવનારું ડેલકપણું. (૨) ધરતીકંપની અસર
હાસ્ય-ચિત્ર વિ. સિં] ટીખળ માટે દોરેલું ચિત્ર, ઠઠ્ઠાચિત્ર, હાલાર પં. [કચ્છમાંથી આવેલા જામ રાવળના પૂર્વજ ‘કૅરિકેચર,’ ‘કાન.”
હાલા' ઉપરથી મનાયેલું, પણ એ સ્થાનિક જનું મા. હાસ્ય-જનક વિ. સિ.] જુઓ “હાસ્ય-કારક.” [જેન.) નામ સંભવે છે. ઝાલાવાર સોરઠ અને બરડાના પ્રદેશને હાસ્ય-દોષ છું. [સં.] વચનના દસ દામાં એક દેવ. પશ્ચિમ-ઉત્તર ઉપરના હાલના જામનગર જિલ્લાના મોટા હાસ્ય-પાય વિસં.] હસવું પડે તેવું. (૨) માકરી કરાવે ભાગને પ્રદેશ કે જેમાંથી તદન વાયવ્યને બારાડી' અને તેવું
[(નાટક) ઓખામંડળ'ને પ્રદેશ અલગ પડી જાય છે.) (સંજ્ઞા.) હાસ્ય-પ્રધાન વિ. [સં.] જેમાં હાસ્યની પ્રચુરતા હોય તેવું હાલારી વિ. [+ગુ. ‘ઈ’ ત. પ્ર.] હાલાર દેશને લગતું, હાસ્ય-રસ છું. [સ.] જુઓ ‘હાસ્ય(૩).’ હાલારનું (વતની)
હાસ્યરસાળ વિ. [+. “આળ’ ત.પ્ર.] હાસ્ય-રસવાળું હાલા(-ળા)હલ(ળ) ન. [૪] જ “હલાહલ.' હાસ્ય-રસિક વિ. [સં.] હાસ્ય-રસ કે ટીખળને કારણે ગમતું હાલા-હાલ (-) સી. જિઓ “હાલનું,' -દ્વિભવ.] જાઓ થાય તેવું હાસંહાલા.'
હાસ્ય-વચન ન. [સં] જાઓ “હાસ્યક્તિ.” હાલી સી. બાળકને સુવડાવવાની ઘડિયાની ઝોળી, ખેવું હાસ્ય-વિનોદ પું. [સં.] ટેળટીખળવાળો વાર્તાલાપ હાલી મવાલી વિ. [અર. “અહાલી' + “મવાલી.'] હાસ્ય-વૃત્તિ સી. [સં.] જાઓ ‘હાસ-વૃત્તિ.”
હલકા દરજજાનું. (૨) લાગતું વળગતું ન હોય તેવું, ફાલતુ હાસ્યાસ્પદ વિ. [+સં. માત્ર ન.] હાસ્ય-પત્ર હતું ન., હાલે મું, જિઓ “હાલ."] હાલરડું. હાસ્યક્તિ સ્ત્રી, [ + સં. કવિત] જેનાથી હસવું આવે તેવું (૨) હાલરડાનું ગીત. (૩) કે પ્ર. સૂવા માટે બાળકને વચન, હાસ્ય-વચન ઉદેશી બાલા ઉદગાર
હાહાકાર મું. સં] “હા” “હા” એવા ઉદગાર, ભારે દુઃખ હાલ-ચાલો છું. જિઓ હાલવું, + “ચાલવું' + બંનેને “એ” કે ત્રાસ યા આપત્તિ આવતાં તે ભારે કોલાહલ કુક.] હાલ-ચાલ, હિલચાલ
હાહા-દીઠી સી. [રવા.] ઠઠ્ઠા, ટીખળ, મશ્કરી હાલ ડાલ પું. જિઓ “હાલનું' + ડેલવું” + બેઉને ગુ. “એ” હાહા-હીલી કે વિ. [૨૨] હઠ-મફકરીને અવાજ થાય કમ.] હાલવું-લવું એ. (૨) ટેલ-ટપારે
એમ
[ધમાલ હાલો હાલ કિ.વિ. જિઓ હાલ,'' દ્વિર્ભાવ.] અત્યારે અને હાલે મું. [૨] ‘હા’ ‘હા’ એવો અવાજ, હકારા. (૨) અત્યારે, હમણાં જ
હાળિયું વિ. [સં. શાહિ-વ->પ્રા. હારિક-] ખેડુતને હાવ છું. [સં ] સ્ત્રીઓના અભિનયની વિશિષ્ટ ચેષ્ટા. (નાટય.) લગતું. [ હિસાબ (ઉ.પ્ર.) ભરતે લીટા કે એવાં હાવ-ભાવ છું. બ.વ. [સં.] હાવ અને એ વ્યક્ત કરવાની નિશાન કરી ખેડતો કરી લે તે હિસાબ]. ક્રિયા. (નાટય.)
[કરેલ ડો હાળી છું. [સં. દાઝ->પ્રા. શાસ્ત્રમ-] હળ ચલાવનાર હાવરી સ્ત્રી. પાણીનો ધોરિયે સાફ રાખવા માટે ઘાસ-સાંઠીન | માણસ. (૨) ખેડુતને પગારદાર કે વાર્ષિક સાથ લઈને હાવર, ૦ બાવર (-બાવરું) વિ. [રવા. જુઓ બાવરું.'] કામ કરનાર સાથી ગભરાયેલું
હાળો છું. [સં. હા -> પ્રા, હાઇ-] ખેડૂત. (૨) પતિ, ધણી હાવરે ૬. તાવ ગયા પછી ઊઘડતી ભૂખ
હાં કે.પ્ર. [૨વા.] સ્વીકારવાચક ઉદગાર. (૨) બેશક હાવલાં ન, બ.વ. [અનુ.] ફાંફાં, વલખાં
ખરેખર વિનવણી વગેરે અર્થને ઉગાર હાવસ(ઈ), ૦ આવસે(ઈ) કે.મ, [અર. “યા હુશેન'- હાંઉ કેપ્ર[૨ ] બસ, પૂરતું. (૨) ખરેખર, એમ જ નું ભ્ર છ રૂ.પ્ર.] તાબતના દિવસેમાં આ અવાજ કરી હાંક એ “હાક.' કટવામાં આવે છે એ
હાંકણિયું વિ. જિઓ “હાંકવું' + ગુ. ‘ઇયું' કામ ] હાંકનારું હાથળ (૯) સ્ત્રી. [૨વા.] વેડાની હણહણાટી. (૨) સિંહની હાંકણુ સ્ત્રી. જિઓ “હાંકવું' + ગુ. “અ” ક્રિયાવાચક