Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1275

હિકમતી
હિંમતી વિ. [+], ‘ઈ' ત.પ્ર.] હિકમત કરનારું હિકરાણ નં. [રવા.] કકલાણુ, બુમરાણ, ભેાંધાટ હિકાયત . [અર.] વાર્તા, કથા, કહાણી, કિસ્સા હિત વિ. લાગણી વિનાનું. (૨) કોઈની સાથે ન ભળનારું હિષ્કળ ન. ઘણા વરસાદથી થતી ઠંડી, ટાઢાડું હિપ્તા સ્ત્રી. [સં] એડકી, વાધણી હિંચકારું વિ. [ફા, હીસ્કારહ] નામ, ખાયલું. (ર) કાયર, નમાલું. (૩) (લા.) અધમ, નીચ હિંચકાવવું જએ ‘હીંચકવું’માં, હિચાાપું. [રવા.] ગિરદીના ધક્કો હિચાવવું, હિંચાવું જએ ‘હીનું’માં. હિજરત શ્રી. [અર ] કુટુંબ વતન વગેરેથી જુદા પડી સ્થાન-ત્યાગ કરવા એ, નિર્વાસન (ગયેલું, નિર્વાસિત હિજરતી વિ. [+ ગુ. ‘ઈ' ત.પ્ર.] હિજરત કરીને નીકળી હિજરાવવું જ ‘હિજરાવું'માં.
હિજરાવું અક્રિ. (જુઓ ‘હિજરત,' દ્વારા.] વિયેગના દુઃખે દુઃખી થયું. હિજરાવવું પ્રે.,સ.ક્રિ. હિજરી, મન પું. [અર.] મહમદ્દ પેગંબર સાહેબે
મક્કા છેડી મદીનામાં જઈ વાસ કર્યાં ત્યારથી શરૂ થયેલા સંવત્સર (તા. ૧૬ મી જુલાઈ, ઈ.સ. ૬૨૨) (આ વર્ષે ચાંદ્ર વર્ષ હાઈ ચાલુ સૌર વર્ષ ૩૨ નાં લગભગ ૩૩ વર્ષ થાય છે.) (જ્ઞા.)
ફટા
હિજ઼ પું. [અર.] વિયેગ, જુદા થવાપણું હિટ સ્ક્રી, [અં] ક્રિકેટની રમતમાં બેટથી દડાને મરાતા [બંને રોગ મટાડવાની વિદ્યા હિટરાપથી . [અં.] રેમની સામે રેગ ઊભું કરી હિટલરશાહી સ્રી. [જર્મનોના બીજા વિશ્વયુદ્ધ સમયા પ્રબળ સરમુખત્યાર ‘હિટલર' + શાહી'] હિટલરના જેવી આકરી સરમુખત્યારશાહી
હિટડી વિડ્યું. [અં. ‘હિ’ દ્વારા] ક્રિકેટની રમતમાં ફટકા
પર ફટકા મારનાર ખેલાડી
ર૩૧૦
હિડિંબ (હિડિમ્બ) પું. [સં.] કૌરવ-પાંડવાના સમયને એક રાક્ષસ (જેની બહેનને ભીમ પરણ્યા હતા અને જેને ભીમે માર્યાં હતા.) (સંજ્ઞ.) હિડિંબા (હિંડિંöા) સ્રી. [સં.] હિસ્પ્રિંમ રાક્ષસની બહેન અને ભીમની પત્ની (જેમાં લીમથી ધટાત્કચ' નામને પુત્ર થયેલે ). (સંજ્ઞા.)
હિણાવવું, હિંણાવું જએ ‘હીણનું માં. હિત વિ. [સં.] માફક આવે તેવું, પથ્ય (ખેારાક). (ર) હિતકારક, ઉપકારક. (૩) ન. લાલ, કાયદા. (૪) કલ્યાણ, શ્રેય [વિ. [સં.] ભલું કરનારું હિત-કર વિ. [સં.] હિત-કર્તા વિ. [સં.,પું.], હિત-કારક હિતકારિણી વિ.,સ્ત્રી. [સં.] હિતકર (સ્ત્રી) હિતારિતા સ્ત્રી. [સં.] હિતકારી હોવાપણું હિતકારી વિ. [સં. હું] જઆ ‘હિત-કર.' હિત-ચિંતક (-ચિતક) વિ. [સં.] હિત વિચારનારું હિત-વાદ પું. [સં.] સ્વાર્થસાધુપણું હિતવાદી વિ. [સં.,પું.] સ્વાર્થ-સાધુ
Jain Education International_2010_04
હિમ-ગિરિ
હિત-વિશેષ પું. [સં.] હિતની વાતમાં કરાતું વિઘ્ન હિત-શત્રુ પું. [સં.] મિત્રાચારીના ડૉળ કરનાર અહિતકારી માણસ. (૨) હિત કરવા જતાં મૂર્ખતાથી અ-હિત કરી
બેસનાર માણસ
હિત-સંબંધ (સમ્બન્ધ) પું. [સં.] સ્વાર્થની સગાઈ હિતસ્ત્રી વિ. સં. તેનચિન જેવાના સાયે નવા શબ્દઃ શુદ્ધ શબ્દ વિંતવિમ્ - હિતેષી. જઆહિતી.’ હિતાધિકારી વિ. [સં,પું.] પેાતાના હિતના હક્ક ધરાવનારું હિતાર્થ(-Ä) ક્રિ.વિ. [સં. હિત + અર્થ + ગુ. એ' સા.વિ., ત.પ્ર. અને પછી લેપ] હિતને માટે, લાભ થવા માટે, ભલા માટે
હિતા? વિ. [+ સં. મી, પું.] હિત ઇચ્છનારું હિતાર્થે જુએ ‘હિતા'
હિતાવહુ વિ. [+ સં. ભાવ] જુએ હિત-કર.” હિતાહિત વિ. [+ સં. શ્રહિત] હિત અને અહિત, શ્રેયસ્કર અને દુઃખકર. (ર) ન. લાલ અને અલાભ
હિંતુ વિ. [+ગુ. ‘'ત પ્ર] જુએ ‘હિતેષી.’ હિતેચ્છુ, ૰ક, વિ. [+ સંખ્ખુ, ૦] જએ ‘હિતેષી.’ હિતેશ્વરી વિ. સં. દિંતી દ્વારા ભ્રષ્ટ], હિતેસરી વિ [ઉપરના હિતેશ્વરી'નું અર્વા. તદ્દભવ] જએ ‘હિતેષી.’ હિતકલક્ષી વિ. [ સં..હ્ર-ક્ષી,પું.] માત્ર હિત થાય એવી જ એક માત્ર નજર કે બુદ્ધિ હોય તેવું, પરમ હિતેષી હિતેષિણી શ્રી. [સં.] હિત કરનારી સ્ત્રી હિતેષિ-તા આ [સં.] હિતેષી હોવાપણું હિતેષી વિ. [+ સં.છી, પું.] હિત ઈચ્છનારું, હિતેચ્છુ હિંતપદેશ પું. [+ સં. ૩-ફેરા] ભલું થવા વિશેનો શિખામણ, હિત-ધ
હિદાયત . [સં.] ઉપદેશ, બેધ, માર્ગ-દર્શન હિંદેલા ન. એક પક્ષો
હિના સ્રી. [ફા], -ને પું. મોઠી મંદીના બ્રેડ (જેના પાંદડાંમાંથી કેસરી રંગ નીકળે છે તેમ એનું અત્તર પણ અને છે.)
હિપોપોટેમસન. [અં.] એક મે જળ-ચર પ્રાણી,
જળ-ઘેાડા
શાસ્ત્ર. (૨) જાદુ હિમ્નેાટિઝમ ન. [અં.] પ્રાણવિનિમય-વિદ્યા, સંમેાહનહિફાજત સ્રી, [અર.] જાળવણી, સંભાળ, રક્ષણ હિમકાવવું જએ ‘હીબકનું’માં.
હિબ્રૂ સ્ત્રી. [અં.] યહૂદીએની મૂળ ભાષા. (સંજ્ઞા ) હિમ ન. [સં.] અરફ (કુદરતી), ‘સ્ના.' (ર) શિયાળામાં પડતા વનસ્પતિ બાળી નાખે તેવા એસ. [॰ પઢવું (રૂ.પ્ર.) શિયાળાના કપાસ વગેરેને બાળી નાખે તેવા ઠાર કે એસ પડવા. ટાઢું હિમ જેવું (રૂ.પ્ર.) ઘણું જ ઠંડું] હિમ-ણ પું. [સં.] કુદરતી બરફના ટુકડા. (૨) આસનું કાતિલ ટીપું [જમીનના ભાગ હિમ-ક્ષેત્ર ન. [સં.] જયાં હિમ પડયા કરતું હાય તેના હિમ-ગંગા (-૧ ) શ્રી [સં.] ઠંડા પહેામાંથી વહી આવતી ગંગા નદી. (સંજ્ઞા.)
હિમ-ગિરિ પું. [સં.] જએ ‘હિમાલય.’ (સંજ્ઞા.)