Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1280

હીરાકણ
૨૩૧૫
જેણે કીર્તિ ગુમાવી હોય તેવું, પિતાથી પિતાની કીર્તિ હી હી કે... [રવા.] હી હી' એવો ઉદ્ગાર. (૨) ખિલગુમાવનાર
ખિલાટનો અવાજ પીરાણા સી. જિઓ “હીરો' + સં] કાચું કાપવા હીંચ સ્ત્રી. દિ.પ્રા. હિં, હિંગ, એક પગથી ઠેકવાની વપરાતી હીરાની કરચ. (૨) કાચ કાપવાનું સાધન. (૩) બાલક્રીડા] પુરુષો અને સ્ત્રીઓ સાથે મળી પગના ઠેકે (લા.) એક જાતનું કાપડ
આપતાં અને ગાતાં ગાતાં ગોળાકાર સમૂહ-નૃત્ત કરે છે હીરાકસી (શી) સી. જિઓ “હીર” કે “કસવું ગુ. “ઈ' તે (આમાં અંગ-મરોડ સ્વાભાવિક રીતે થતો હોય છે.)
પ્ર.] લોખંડ અને ગંધકને એક ક્ષાર, “આયર્ન સફાઈટ (૨) પં. છ માત્રાના એક દેશી તાલ. (સંગીત) (શાહી અને રંગ બનાવવામાં વપરાય છે.)
હીંચકવું અ.ક્રિ. [જઓ “હીંચકે,-ના-ધા.] હીંચકે ઝલવું. હીરા-ઠી (-કડી) સી. જિઓ “હીર” + “કંઠી.”] પાસાવાળા હિલોળવું. હીંચકાવું ભાવે, ફિ. હીંચકાવવું છે., સક્રિ.
મણકા કે સોનાના દાણાની ગળામાં પહેરવાની કંઠી હીંચકાવવું, હીંચકાવું એ “હીંચકવું’માં. હીરાગળ વિ. [જ “હીર” દ્વારા.] રેશમી. (૨) ન. એક હીંચકે . [જ “હીંચકવું’ + ગુ. “ઓ' કુ.પ્ર.] ઝલનું પ્રકારનું જનું અમદાવાદી રેશમી કાપઢ, હીરગળી
એ. (૨) હીંચકવાનું સાધન, ઝૂલે. (૩) હિંડોળો હીરા-ઘસુ વિ. [જ “હીરો' + “ઘસવું' + ગુ. “ઉ” ક. પ્ર.] હાચવવું એ હચવું'માં. હીરા તેમજ કિંમતી પથરનાં નંગ ઘસી તૈયાર કરનાર હચવું અ.દિ. [જ ‘હીંચ,'-ના.ધા.] ઝલવું, હીંચકવું. કારીગર
- [જડતવાળું (૩) સ.ફૅિ. આંટવું. હીંચાવું ભાવે, કર્મણિ, ક્રિ. હીરા-જદિત વિ. [ઇએ “હીરે' + “જડિત'.] હીરાઓની હીંચ(-ચા)વવું છે., સ.કિ. હીરાબ્દખા-ખીણ ન. જિઓ ‘હીરો' + સં. ઢલિન હચા(ચ)વવું, હચવું જુઓ ‘હીંચવું માં.
>પ્રા. વિત્ત] (લા) દક્ષિણના મદ્રાસ અને સિલોન હ ળવું સ.ક્રિ. [જ એ “હાચળે,-ના.ધા] હીંચકાવવું. તરફ થતું એક જાતનું ઓષધીય વસાણું
હીંચોળાવું કર્મણિ, કેિ. હીંચોળાવવું છે,સ..િ હીરાપોદો . જિઓ “હીર’ + “પટે હો.'] હીરાની હીંચાળાવવું, હીંચોળાવું જ એ “હીચાળવું'માં.
નડતરવાળો કેડનો નાનો એક જાતનો કરારો હીંચોળે ધું. જિઓ “હીંચ” દ્વારા.] ઝલવું એ હીરા-બળ ઓળ) ૫. જિઓ “હીરો” દ્વારા.1 એ નામને હીંછા સ્ત્રી. [ઓ “હીંડવું' દ્વારા] ચાલવાની ઢબ એક જાતનો ગંદર, ગોપ-રસ
હકણ ન. જિઓ “હીંડવું' + ગુ. “અણ” કુ.પ્ર.] હીંડવું એ, હીરા-વે વિ. જિઓ “હીરે + સં.] હીરાને વીંધી નાખે ચાલવું એ, ચાલણ તેવું તીક્ષણ. (૨) (લા.) ચાલાક, ચપળ, દક્ષ, (૨) ઉત્તમ હોવું અ.ક્ર. [સં. હિve ] ચાલવું (પગથી ઊભાં ઊભાં).
[‘હીરા-કંઠી.” હટાવું ભાવે, જિ. હીઢાઢ(-)વું છે, સ, ક્રિ. હીરા-સાંકળી સી. જિઓ “હીરે' + “સાંકળી.”] જ હહાહા-૧૬, હાલું જ “હીંડવુંમાં. હીરાનું નિ. [એ “હીરો' + ગુ. “આળું ત.ક.] હીરાનું, હળા -ખાટ (૨) જાઓ “હિંડોળા-ખાટ.” હીરાવાળું
હાડ જ એ “હિંડોળો.”
દિવતાનો તપાટ હીરે ધું. [સં. વીર પ્રા. લીમ-] ખાણમાંથી નીકળતો હીંસ(-સ્ય) સ્ત્રી. [અન-] અગ્નિની છેટેથી લાગતી ઝાળ,
એક ખુબ જ કઠણ અને તેજદાર કિંમતી સફેદ પથ્થરને હસવું અ.કિ. [૨૧] (પશુગાય વેડા વગેરેએ) અવાજ કાંકરે મણિ, ૨. (૨) (લા.) ખૂબ તેજસ્વી પુરુષ. કરો, બરાડવું. હીંસાવું ભાવે, કિ. હસાવવું છે, (૨) મૂર્ખ માણસ (કટાક્ષમાં).[૦ વટાવ (રૂ.પ્ર.) કન્યા- સ ક્રિ. વિક્રય કરી સારી ૨કમ મેળવવી).
હસા-ર૧પું. [જ એ “હસવું’ + સં.], ઊંસારે છું. [+ ગુ. હીલ સી. [.] પગની એડી
આરે' કપ્રિ.] જુઓ ‘હિસારે-હિસારવ.” લકવું અ.ક્ર. [જઓ “હીલ,ના-ધા] આંનદની લહેર હીંસાવવું, હસાવું જ “હસવું' માં. ઊઠવી(૨) (૫ણી વગેરેનું ઊછળવું, છળ ઊછળવી. હીંસાટા કું. [૨] ત્રાડ, ગજેના. (૨) હાકોટ, હાકલ વીકાવું ભારે., ક્રિ. હિલકાવવું છે., સ.ક્રિ.
હુએ(-વો) ભૂકા., . સં. મત->મા. મમ-] થયે. લીલવવું સક્રિ. (અનુ.] હલાવવું, હલાવવું. લીલવવું (જ.ગુ.માં, પદ્યમાં.) કર્મણિ, ફિ. હિલાવાવનું છે, સ.ફ્રિ.
હુકમ છું. [અર. હુક આજ્ઞા, ફરમાન. (૨) શાસન, હાલવું અ.ક્ર. [અનુ ] હલનું, ડાલવું. (૨) ગબેમાં ગિલી સત્તા, અધિકાર, હકુમત. (૩) ગંજીફાની રમતમાં પસંદ મકી દાંડેથી ખણે પછાડી ઉછાળવી, હિલાનું ભાવે... કરેલા રંગનું તે તે પાનું. [૦ આપ, ૦ કરે, ૦ છો હિલાવવું છે, સ.[
(રૂ.પ્ર.) આજ્ઞા કરવી. • ઉઠાવ (રૂ.પ્ર.) અજ્ઞાને અમલી લીસ અ ક્રિ. [સં. -bપ્રા. દિ] આનંદ પામવું. બનાવવી. ૦ઊતર (રૂ.પ્ર) ગંજીફાની રમતમાં હુકમનું (૨) હસવું, મલકાવું. હિસાવું ભારે, ક્ર. હિસાવવું પતું નાખવું (બાજી જીતવા માટે). ૧ કાઢો (રૂ.પ્ર.) છે, સ.ક્રિ,
લિખિત આજ્ઞા કરવી. ૦ , ૦ નીકળ (રૂ.પ્ર.) વીસ અ. ફિ. [રવા.] હણહણાટ થવો. (૨) આતુર આજ્ઞા જાહેર થવી. અન-નાં) (રૂ.પ્ર.) એ “હુકમ થવું. હિસાવ ભાવે, ક્ર. હિસાવવું છે.. સ.કિ. ઉતરવો.” અને એક્કો (રૂ.પ્ર.) શ્રેષ્ઠ માણસ. ૦ ૫