Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1278

હિં
૨૩૧૩
હાયક
હિં ૬ ન. [સં. fસ > અ f કા. હિંદુ] હિંદોલ (
હિલ) છું. [.] હિંડોળો. (૨) ઓ પ્રાચીન ઈરાનવાસીએચે સિધુ નદીના સંબંધે “ભારત- “હિંડોળ.” (રાગ) (સંજ્ઞા.) (આના ઉપરથી “હિલ વર્ષનું આપેલું નામ, ભરત-ખંડ, હિંદુસ્તાન, ‘ઇન્ડિયા.' ક્રિયારૂપ પ્રચલિત નથી.) (સંજ્ઞા) નોંધ: અત્યારે હવે ખંડિત થયેલો ભાગ માત્ર હિંમત . [અર. હિમ્મતું] પ્રબળ ધારણા, પ્રબળ
ભારત' કહેવાય છે, હાલ એટલે જ ઇન્ડિયા.” સત્વ-વત્તિ, હામ, ધેર્ય-બલ. ૦ આવવી (.) આત્મહિંદમાતા (હિ) સ્ત્રી, +િ સં.], હિંદમૈયા (હિ) બી. શક્તિ વિશે વિકાસ થા, ૦ કરવી, • ચલાવવી, • મિટિં] ભાવનાવાદીઓએ કહપેલું હિંદ-ભૂમિનું માતાનું ધરવી, ૦૫કવી (ઉ.પ્ર.) પ્રબળ સત્વથી કામ હાથ સવ૨૫, “મધર ઇન્ડિયા’
ધરવું. ૦ ટવી, ૦ હારવી (ઉ.પ્ર.) કાયર થવું. (૨) હિંદવાણ સી. [જ એ “હિંદુ' + ગુ. “આણી’ સીપ્રત્યય.] નિરાશ થવું] હિં ચાની કી-જાતિ. (૨) હિંદુ સ્ત્રી-જાતિ
હિંમત-બાજ (હિમ્મત-) વિ. [+ ફા. પ્રત્યય], હિંમતવાન હિંદી (હિનદવી) વિ. [૩] હિંદ દેશને લગતું, હિંદી વિ. [+સં. વાન, પું.] હિંમતવાળું હિંદી (હિન્દી) વિ. ]િ જઓ હિંદવી.” (ર) હિંદનું હિંસક (હિંસક) વિ. [સ.] હિંસા કરનાર, પાતક. (૨) વતની, (૩) હિંદ દેશની વિકસેલી ઉત્તર હિદની એક પ્રકૃતિથી હિંસક સ્વભાવનું, હિંસ પ્રાંતીય બોલી-ભાષા અને પછી રાષ્ટ્રભાષા તરીકે માન્ય હિંસન (હિંસન) ન. [સં.] “હિસા.” થયેલી ભાષા. (સંજ્ઞા.)
હિંસનીય (હિંસનીય) વિ. [સં.] હિંસા કરાવા જેવું, જેની હિંદુ (હિન્દુ) વિ. જિઓ “હિંદ,” ફ. “હિન્દ ફા.માં હિંસા કરવાની હોય તેવું
અર્થ ગુલામ' શર’ લુટારૂ' એવા ભારતવર્ષના વાસી હિંસા (હિંસા, સી. [૮], હિંસા-કર્મ (હિંસા) ન. [સં.] માટે વિકસેલો અર્થ.] ભારત-વર્ષ કિંવા હિંદમાં હિંદુસ્તાનનું ઘાત કરવો એ, મારી નાખવું એ, હત્યા, હિસન વતની, હિંદી. (સંજ્ઞા) ૨) (પાછળથી અર્થસંકેચે) હિંસાત્મા (હિંસાત્મક) વિ. [+ સં. રમ+ ) હિંસાના પ્રાચીનકાલથી ભારતીય સંસ્કૃતિ અને સહયતામાં ઊછરતા સ્વરૂપનું, હિંસામય આવતા વિશાળ માનવ-સમૂહનું તે તે (માણસ) (માં હિંસા-દંત (હિંસા-૩) . [સં.] હિંસાથી થતું દુઃખ, (જેન) બૌદ્ધો જેના લિંગાયતે લોકાયતે શ્રોત સ્માર્ત વૈષ્ણવ શાક્ત હિંસા-દોષ (હિંસા- પું. [સં.3 અન્યની હિંસા કે હત્યા શીખ કબીરપંથી વગેરે બધા ફિરકાઓનો સમાવેશ છે, કરવાથી થતું પાપ ભારતના હિંડોમાં બતાવ્યા પ્રમાણે). (સંજ્ઞા.) (૩). હિંસા-ધર્મ (હિસા) ૫. [સં.1 જેમાં જીની (૧ભુ અર્થેસોચ સ્વીકારી વૈદિક પરંપરાના મોત સ્માત પણ વગેરેનાં બલિદાન અપાતાં હોય તે ધર્મ-સંપ્રદાય વેષ્ણવ અને શાત પ્રજાજનોમાંનું તે તે માસ. (સંજ્ઞા.) () હિંસાનુબંધી (હિસાનુબ-ધી) વિ. [+સં. સન-પી, s] (આ છેલ્લા સંકુચિત અર્થ પ્રમાણે) વૈદિક પરંપરાના મૌત જેમાં હિંસા થતી હોય તેવું. (જૈન)
સ્માર્ત વૈષ્ણવ અને શક્તિ પ્રજાજનો વિશાળ ધર્મ. હિસા૫ર, રાયણ વિ. સં.] હિંસા કરવા તત્પર -સંપ્રદાય, (સંજ્ઞા.)
હિંસા-બંધી (હિસાબ-ધી) સી. [+જઓ બંધી.] હિંસા હિંદશ (હિ) ૬. કાશ્મીર અને અફઘાનિસ્તાનની કરવાનો આદેશ
સરહદે આવેલી એ નામની એક ગિરિમાળા. (સંજ્ઞા) હિંસામય (હિંસા) વિ. [સં.] હિંસાથી ભરેલું હિંદુના (હિ) પું. [+ અં.] વર્તમાન ભારત સરકારે હિંસા-યુકત (હિસા) વિ. [સં.] હિસાવાળું
માત્ર હિદુ ખતિઓ જેમાં બૌદ્ધ જેન શીખ વગેરે સૌ હિંસારત (હિસા) વિ. [સ.] ‘હિંસા-પરાયણ.' સમાઈ જાય છે તેઓ) માટે બનાવેલે સામાજિક કાયદો હિંસારી (હિસારી), ૨ વિ. સં. હિંસા દ્વા૨] હત્યા કરહિંદુત્વ (હિન્દુ) ન. [+ સં. ત.ક.] હિંદુ હેવાપણું નારું, ઘાતક હિંદુપત (હિન્દુ) ન. [મરા.) જ “હિંદુત્વ.” હિંસાહા-ળુ) (હિસાલુ, ) વિ. [] હિંસા કરવાની હિંદુલ્લો (હિન્દુ) ૫. [+ અં.] મનુસ્મૃતિ - યાજ્ઞવક- આદતવાળું, હત્યા કરવાના સ્વભાવનું
મૃતિ-એની ટકા મિતાક્ષર વગેરેને આધારે અંગ્રેજી હિંસૂ (હિ°સ્ત્ર) વિ. [સ.] રાકને માટે હિંસા કરવાના સ્વરાજયમાં હિંદુઓને માટે કાયદો હતો તે વિ.” ભાવ (સિહ વાધ વગેરે પ્રાણપશુપક્ષી), ઘાતકી પ્રકૃતિનું હિંદુ-૧૮ (હિન્દુ) સી. [+ ગુ. “વટ' ત.ક.] એ “હિંદુ- બીક સી. [. ]િ જુઓ હિwા.” (૨) સણકા, શૂળ. હિંદુસ્તાન (હિન્દુ) નપું. [.] ઓ “હિંદ.”
(૩) વાસ, દમ હિંદુસ્તાની વિ. [ફા] હિંદ દેશને લગતું. (૨) સી. જેમાં શ્રી મું. ખેતરમાં થતો એક અડબાઉ છેડ
સંસ્કૃત ભાષાના તેમજ અરબી-ફારસી ભાષાના અઘરા બીકણ (- જ “હિકળ. [આવતું તાણ શબ્દ નથી તેવી સરળ હિંદી ભાષાની એક શૈલી, (સંજ્ઞા.) જીકા સી. (સં. ful] જુએ “હીક.” (૨) મરતી વેળા હિંદશિયા (હિન્દશિયા) કું.ન. [૪. ઇડેનેરિયા) હીચ . હીચવાની કિયા. (માઈ-દંડાની રમતમાં માઈ ભારતની સરહદે આવેલા બ્રહ્મદેશની પિલી બાજ પ્રશાંત ગબી ઉપ૨ ગોડવી એના છેડે ઠબકારી) ગલી ઉભળવાની મહાસાગરમાં આવેલો જાવા સુમાત્રા બે િવગેરે ક્રિયા, દ્વીપ-સમૂહ. (સંજ્ઞા)
હીચકસ.કિ. જિઓ બહીચ,” ના.ધા.} (મેઈ દંડાની કે.-૧૪૫