Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1276

હિમા
૨૩૧૧
હિમા સ્ત્રી. [સં.] ગંગા નદી. (૨) હિમાલયની પુત્રૌ પાર્વતી. (સંજ્ઞા.)
હિમના પું., -દી. [સં.] કુદરતી બરફની નદી, ‘લૅશિયર’ [‘આઈસ-ખગ્’ હિમ-પર્વત પું. [સં.] સમુદ્રમાં તરતેા બરફના ડુંગર, હિમ-પ્રદેશ પું. [સં.] શીત કટિબંધમાં આવેલે ભૂભાગ હિમ-પ્રપાત પું. [સં.] કુદરતી ખરૉનું વરસવું એ હિમ-માનવ છું. [સં.] હિમાલયના પ્રદેશમાં હોવાના મનાતા એક અ-ગેચર માનવ (જે અડધા માનવ જેવા અને અડધેા વાનર જેવા જંગલી તેમ મેટી કાયાના કહેવાય છે. એનાં દોઢેક ફૂટની લંબાઈનાં પગલાં જોયાનું કહેવાય છે.)
હિમશ્મિ પું. [સ ] ઠંડા કિરણવાળા-ચંદ્રમા હિમ-યુગ પું. [સ,] વર્તમાન યુગ પહેલાંના યુગ (ઉત્તર ગાળાર્ધના વિશાળ ભ-ભાગ ઉપર હજી બરફ પથરાયેલા હતા.), આઇસ એજ’
[પ્રપાત
હિમ-રાશિ પું. [સં.] કુદરતી બરફના ઢગલે હિમ-રેખા શ્રી. [સં.] પૃથ્વીની સપાટૌની અમુક એ પહાડોમાં નિરંતર કુદરતી બરફ પથરાયેલે તેની મર્યાદાની સીમા-રેખા, સ્ના-લાઇન' હિમ-વર્ષા શ્રી. [સં.] કુદરતી ખરકનું વરસનું એ, હિમહિમ-વંત (-નત) પું. [સં. વૃત્ > પ્રા. વૃત્ત, પ્રા. તત્સમ], હિમવાન પું [સં. વર્] જએ ‘હિમાલય.' (સંજ્ઞા.) હિમ-શિખર ન. [સં.] જએ ‘હિમ-શુ‘ગ.’ હિમ-શિલા સ્ત્રી. [સં.] કુદરતી બરફના વિશાળ પથ્થરના આકાર, આઇસબર્ગે’ તુ તે ક
હિમ-શૃંગ (શુ) ન. [સં.] બરફથી ઢંકાયેલી પહાડની હિમ-શૈલ પું. [સં.] જુએ ‘હિમાલય.' (સંજ્ઞા ) હિમ-સરિતા સ્ત્રી. [સં] જુએ ‘હિમ-નદી.’ [ભવાની હિમ-સુતા સી. [સં.] ગંગા નદી. (ર) પાર્વતી (દેવી), હિમાગમ પું. [ + સં. માગમ] શિયાળાની ઋતુ-હેમંત અને શિશિર ઋતુને સમય, શિયાળે, શીત-કાલ હિમાચલ(-ળ) પું, ]+ સેં. અ-૨] જ એ ‘હિમાલય ' (સંજ્ઞા,) હિમાચા હું. [અર. હિમાચહ્ ] માથા ઉપર વીંટવામાં આવતા ચાદરના ટુકડા [ઢંકાયેલું હિમાચ્છાદિત વિ. [+સં. અ-ઇતિ] કુદરતી બરફથી હિમાદ્રિ છું. [+સં. મĀિ] જુએ ‘હિમાલય.' (સંજ્ઞા.) હિમાની સ્રી. [સં.] જએ ‘હિમ-રાશિ.’ હિમાયત શ્રી. [અર.] તરફદારી. (૨)સિફારસ, ભલામણ, (૩) ટેકા, અનુ-મેન, સમર્થન
ઊંચાઈ રહે છે.
હિમાયતી વિ. [અર.] હિમાયત કરનાર હિમાલય પું. [+ સં. વાવ,પું,ન.] ભારત વર્ષની ઉત્તર સરહદું આવેલે પૃથ્વી ઉપરના ઊંચામાં ઊંચા શિખરવાળા એક વિશાળ પર્વત, (સંજ્ઞા.)
હિમાથું અક્રિ. [સં. દ્દિમ, તમના.ધા.] હિમ કે ઠંડીને લઈ દાઝી જવું, ઠીંગરાડ્યું. (ર) (સા.) મનમાં ભળ્યા કરવું. (૩) શરીરે સુકાનું
હિંમાથું વિ. [ + ગુ. આળું' ત.પ્ર.] ઠંડી ઋતુનું
Jain Education International_2010_04
હિયાળા
હિમાળા પું. [સં. દુિનાથ-> પ્રા. દ્િમાસ્ત્ર-] જુએ ‘હિમાલય.’ (૨) (લા.) શિયાળા. [॰ ગળથેા (રૂ.પ્ર.) હિમાલયમાં જઈ બરમાં હ-ત્યાગ કરવા] [use' હિમાંક (હિમા) હું. [+સં. TM] ઠાર-બિંદુ, ‘કીઝિંગ હિમાંશ્રુ (હિમામ્બુ) ન. [ + સં. મમ્મુ] કુદરતી અરફનું
પાણી, ઝાકળ, એસ
હિમાંશું (હિમણુ) પું. [ + સં. અંશુ] ઠંડાં કરણાવાળા-ચંદ્ર હિમેજ (-જય) સ્ત્રી. જએ ‘હીમ,’
હિમેટું વિ. સં. ફિલ્મ દ્વારા, દેખાવને ઉદ્દેશી] છાસ વિનાનું ચેખું (ધી) હિમ્મત સ્રી. [અર.] જએ હિંમત,’ હિમ્મત-ખાજ વિ. [ + ક઼ા. પ્રત્યય], હિમ્મતવાન વિ. [ + સં, °વાન્,પું.] હિંમતવાળું હિયાં .વિ. [જુએ અહીંયાં,’~એનું લાઘવ,] અહીં, અહીંયાં (પદ્મમાં.) (જુએ ‘હ્માં' પણ )
હિરણ્મય વિ. [સં.] હિરણ્યમય, સુવર્ણમય, સેાનાનું. (ર) સેાનારી. (૩) (લા.) મેહ-કારક હિરણ્ય ન. [સં.] સેાનું, કાંચન હિરણ્યકશિપુ છું. [સં.] પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે દાનવકુલના ભક્તરાજ પ્રહલાદના પિતા અને હિરણ્યાક્ષા નાના ભાઈ (નરસિંહ ભગવાને હિરણ્ય-કશિપુને મા લો છે.) (સંજ્ઞા.) [(ર) વિષ્ણુ. (૩) બ્રહ્મા હિરણ્યગર્ભ છું. [સં.] સૂક્ષ્મ શરીરવાળા આત્મા. (વેદાંત.) હિરણ્ય-મય જ ‘હિરણ્મય.’
હિરણ્યાક્ષ પું. [સં.] પ્રહલાદના પિતા હિરણ્ય-કશિપુ દાનવના મેટ્રા ભાઈ, (સંજ્ઞા.)
હિરવણી શ્રી. [ જએ ‘હીર' + ‘વણ’ (વેાણ=કપાસ) + ગુ. ‘” ત.પ્ર.] કપાસની એક ઊંચી જાત, રેશમના જેવા સુકામળ કપાસની જાત
હિરામલ ન. પેાપટના જેવું એક સુંદર પનિક પક્ષી હિલકાવવું જુએ ‘હીલકનું’માં, હિલ-ચાલ (હિય-ચાય) સ્ત્રી, [હિં, ‘હિલના' + ગુ. ‘ચાલવું.'] -ચરણ, વર્તણૂક, (૨) પ્રવૃત્તિ હિલવાવવું જુએ 'હીલવવું'માં. [(ર) અંડ, ખળવે હિલામા પું. [હિં ‘હિલના' દ્વારા] (લા.) સખત પ્રયત્ન. હિલાલી વિ. [અર.] ૩૫૪ દિવસનું ચંદ્રનું (વર્ષ), હિજરી (વર્ષ) હિલિયમ ન. [અં.] વાયુરૂપી એક મૂળ તત્ત્વ, (પ.વિ.) હિલેાળવું અ.હિં. ખૂબ હીંચકવું. (ર) સ.ક્રિ. હીંચકાવવું. ઝુલાવવું. હિલેાળાવું ભાવે, કર્મણિ,ક્રિ હિલેાળાવવું પ્રે.,સ.ક્રિ.
હિલેાળાવવું, હિલેાળાવું જુએ હિલેાળનું”માં, હિલેાળેલ વિ. [ + ગુ. ‘એલ' બી. ભેં ક઼.] (લા.) આનંદી. (૨) શેાખીન. (૩) સ્વચ્છંદી
હિલેાળા પું. [જુઆ ‘હિલેાળવું’ + ગુ. ‘એ' કૃ.પ્ર.] હિલેાળવું એ, ખૂબ હીંચકવું એ. (૨) હીંચકવાના લાંબા કેરા કે ઝાલેા. (૩) (લા.) ગમ્મત, આનંદ. (૪) તરંગના ઉચાળા, [-ળા ખાવા (રૂ.પ્ર.) લખું. -ળે ચઢ(ઢ)વું (રૂ.પ્ર.) વહાણ સ્ટીમર વગેરે દરિયાના તાકાનમાં ડોલવાં.