Bruhad Gujarat kosha Part 2

Author(s): Keshav Shastri
Publisher: University Granth Nirman Board

Page 1258

હરામખાર
૨૨૩
હરિ-વાહન
હરામ-ખેર વિ. [+ ફ પ્રત્યય] હરામનું ખાનારું. (૨) હરિત વિ. [સ.] લીલા રંગનું. (૨) પં. () રિન દુષ્ટ, નીચ. (આ એક “ગાળ” છે)
વાયુ
| હિરતાળ હરામખોરી સી. [+કા, “ઈ' ત...] હરામખેરનું કાર્ય, હરિતાલ સી. સિં. ન.] એક જાતની પીળા રંગની ઉપ-ધાતુ, દુષ્ટ-ત. (૨) લુચ્ચાઈ
હરિતાની સી. (સં.] અમુક પદાર્થનો મીઠાના તેજાબ હરામ-ચસકે કું. [+ જુએ “ચસકે.' પાર કાનું મફતનું સાથે જામતાં થતા ક્ષાર. (૨) ધર, ધોકડ, દુર્વા. (૩) ખાવાની પ્રબળ આતુરતા, વગર હકકનું લેવાને પ્રબળ આકાશમાંની મેઘની રેખા લોક
[એળવીને ખાવાના સ્વાદવાળું હરિન્દાસ જીઓ “હરદાસ.' હરામ-ચસદ્ધ વિ. [+ “ચસ૮ અપર્ણ] પારકાના પદાર્થ હરિદ્રા મી. સં.હળદર હરામખ્યો છું. જિઓ “હરામ-ચઢે.'] પારકાનું ખાવા- હરિદ્વાર જ “હરદ્વાર.' ને સ્વાદ
[(સંતાન.) હરિયાદ ન. [સં. દરિ+ વાય+ ૩] ભગવાનના હરામ-૬ વિ. [+કા. નાદ] વ્યભિચારથી થયેલું ચરણનું પવિત્ર જળ. (૨) (લા.) ગંગાનદી [-ભક્ત.” હરામી વિ. [અર.) હરામ કામ કરનાર, હરામ-ખેર. (૨) હરિબંદે (બ) પું. [+જુઓ બ.”] જુએ “હરિ
અત્યંત નીચ અને દુષ્ટ. (૩) સી. જઓ “હરામખોરી.' હરિ-બાલ(ળ) ન. [સંj] સિંહનું બારણું હરાયું વિ. જ્યાં ત્યાં ઘસી ખા ખા કરનારું (ઢાર,), હરાવું હરિ-ભક્ત છું. [સં.] ભગવાનને શરણે જઈ રહેલે જીવી (૨) નિરંકુશ ર.) (૩) ન, ધણિયાતું રખડુ ઢોર ) હરિ-ભક્તિ રહી. [સં.] ભગવાનની અનન્ય શરણ-ભાવના. હરાય વિ. [જ “હરાયું.'] ભવાઈમાંને કાગલો (૨) હરિ-ભજન કરવું એ હરાર કિ.વિ. સિૌ.] ધરાર. (૨) [ચર.] ઠેઠ સુધી હરિ-ભજન ન. (સં.] “હરિભકિત(૨).' [(સ્ત્રી) હરાવવું,' હરાવું એ “હરવુંમાં.
હરિ-સુખી વિરડી. (સ.] ચંદ્રના જેવા મુખવાળી, ચંદ્રમુખી હરા(ર)વવું એ “હારમાં.
હરિયાળી સ્ત્રીજિએ “હરિયાળું” ગુ. “ઈ' પ્રત્યય.] હરવા ૩. +િ આ ‘હરા' + ), 'આવું' કુ.મ] હારી જેના પર લીલાં ઘાસ-વનસ્પતિ છેડવા વગેરે છવાઈ ગયેલ જવાપણું. (૨) ખોટ, નુકસાન, ગેરકાયદે
હોય તેવી જમીન હરિ છું. [] ભગવાન વિષ્ણુ. (૨) કૃષ્ણ. (૩) ઈંદ્ર. હરિયાળી અમાસ શ્રી. જિઓ “હરિયાળ' + “અમાસ.”] (૪) ડે. (૫) સિહ, (૧) ચંદ્ર. (૭) વાનર.
આષાઢ વદિ અમાસ જે દિવસ હિંડાળાને લીલાં પાંદતાં યાદવ-વંશ. [૦ને લાલ (રૂ.પ્ર.) ભગવદ્-ભક્ત. (૨) બાંધી યા ઝાડની ડાળીઓને ઝુલે બનાવી કોરજીને સખી ઉદાર દાતા
ઝુલાવવામાં આવે છે. (પુષ્ટિ.) (સંજ્ઞા.). હરિકથા પી. [સં.] ભગવાનની લીલાનાં ગુણગાન. (૨) હરિયાળી ત્રી-તી)જ અ. જિઓ “હરિયાળું' + “ત્રી(-તી)
ભગવાન અને એના ભતો વિશેનાં આખ્યાનોની રજૂઆત જ.'] શ્રાવણ સુદ ત્રીજો દિવસ કે જે દિવસે વનસ્પતિ હરી-કીર્તન ન. સિં.) ભગવાનનાં ગુણ-ગાન કરવાં એ પાંદડાની બિછાવટ ઉપર હિંડોળામાં પ્રભુને લાવવામાં હરિકેન ન. [.] એક પ્રકારનું વિમાન, (૨) લંબગોળ આવે છે. (પુ.) (સંજ્ઞા.) પટાવાળું ઊભું ફાનસ
[આપવીતી હરિયાળું વિ. [સં. ફુરિત > પ્રા રથ + ગુ. “આળું હરિગત (ત્ય) સી. [સં હર-ગરિ, અર્વા. તદભવ.] (લા.) સ્વાર્થે ત.ક.] લીલી વનસ્પતિના રંગનું, લીલું મુંજાર હરિ-ગીત મું. [સં. તf-fifa, સ્ત્રી.] ૨૮ માત્રાને એક હરિરસ પું. [સં] પ્રભુના ગુણાનુવાદરૂપી રસ માત્રામેળ છંદ. પિ.).
હરિલંકી (-લકી) વિ. શ્રી. [સં. દર “લંક' + ગુ. ઈ' હરિ-ગીતિયું વિ. જિઓ “હરિગીત ' + ગુ. “યું.'] સીપ્રત્યય સિંહના જેવી પાતળી રેડવાળ (મહા) સી ત.ક. હરિગીત જેવા છંદ બનાવનાર
હરિલીલા અપી. સિં.] ભગવાનની વિવિધ ક્રીડા હરિ-ચંદન (ચન્દન ન. સિં.] લીલા રંગની સુખડ, (૨) હરિવકત્રી સી. [સ.], હરિવદની વિ, પી. [સં. વિદ્યા + પૌરાણિક માન્યતા પ્રમાણે સ્વર્ગનાં પાંચ વૃક્ષોમાંનું એક(સંજ્ઞા) ગુ. ઈ' સ્વાર્થે સ્ત્રી પ્રત્યય એ “હરિમુખ.” હરિજન પું,ન સિં...] હરિને ભકત, ભક્ત જન. હરિવર કું. [સં.] સર્વશ્રેષ્ઠ ભગવાન (ન.મહેતા.) (૨) સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયનો ભક્ત જન. હરિવલલભ વિ. [સ.] ભગવાનને વહાલું. (૩) (લા.) ભલો ભોળો માણસ, ભગવાનનું માણસ. હરિવંશ (શ) પું. સિં] યાદોને વશ (શ્રીકૃષ્ણ તેમ (૪) જંગી ચમાર હાડી વણકર વગેરે પૂર્વે અસ્પૃશ્ય - નેમિનાથને પણ). (૨) જેમાં શ્રી કૃષ્ણનું ચરિત આપવામાં ગણાતી હતી તે હિંદુ કમને માટે ગાંધીજીએ આપેલી સંજ્ઞા આવ્યું છે તેવો મહાભારતના ખિલપર્વરૂપ પુરાણુ-ગ્રંથ. હરિણ ન. [સંપું.] જુએ “હરણ.
(સંજ્ઞા.) (૩) જેમાં નેમિનાથનું ચરિત આપવામાં આવ્યું હરિણ-લતા . [સં] અર્ધ-સમ એક ગણમેળ છંદ. (ર્ષિ) છે તે સંસ્કૃત તે પ્રાકૃત જૈન ગ્રંથ. (સંજ્ઞા.) હરિણી વિ,સ્ત્રી. સિં, હૃત્તિળ+ાશિ, સમાસમાં હળિ હરિ-વાસર પું. [સં.] દરેક હિંદુ મહિનાની એકાદશી
અને સી.] હરણનાં જેવાં સુંદર વાળી સ્ત્રી, મૃગનય- દિવસ. (૨) બારસનો દિવસ, હરિ-દિન ની, મૃગાક્ષી [અક્ષરને એક ગણ-મેળ છંદ, (ર્ષિ.) હરિ-વાહન ન, મું. [સંપું.] ભગવાન વિષ્ણુના વાહન-રૂપ હરિણી સી. [સ.] મૃગલી. (૨) એ નામને સત્તર ગણાતો ગરુડ (પક્ષી)